Με το Όρουτς Ρέις ανενόχλητο στα 10 μίλια από το Καστελλόριζο γίνεται πια οφθαλμοφανές ό,τι κάποιοι από μας έγραφαν από το καλοκαίρι, και ήδη νωρίτερα. Η ελληνική κυβέρνηση και οι περί αυτήν δεν έχουν την παραμικρή πρόθεση να υπερασπιστούν τις "κόκκινες γραμμές" που υποτίθεται ότι έχουν θέσει. Αυτά, όπως και η έξοδος του στόλου το καλοκαίρι, ήταν πυροτεχνήματα για το πόπολο. Ο Μητσοτάκης "διαπραγματεύεται" με την κοινή του γνώμη, όχι με τον Ερντογάν. Όσο βλέπει ότι το νυσταλέο κοινωνικό σώμα δέχεται ως αντίσταση το θέατρο που του πουλάει, θα συνεχίσει να εκποιεί τα ελληνικά ζωτικά συμφέροντα.
Κώστας Κουτσουρέλης (fb)
Τι ελπίζει ο Μητσοτάκης; Δύο πράγματα: το πρώτο, ότι ο Ερντογάν θα κάνει το μεγάλο λάθος, θα εξοργίσει τόσο τους Ευρωπαίους, τους Αμερικανούς και τους άλλους, ώστε να του τραβήξουν τα λουριά. Το δεύτερο ότι δεν θα προχωρήσει με τις διεκδικήσεις του κατά της Ελλάδας τόσο όσο να του στερήσει το φύλο συκής της "αντίστασης" που του είναι εντελώς απαραίτητο. Είναι προφανές ότι την Ανατολική Μεσόγειο, την κοινή ΑΟΖ με την Κύπρο κ.τ.τ., οι ελληνικές ελίτ την έχουν ήδη ξεγράψει. Ποτέ δεν την πήραν άλλωστε στα σοβαρά και το έλεγαν κιόλας, βολιδοσκοπώντας εμμέσως τις αντιδράσεις του κόσμου. Αν όμως η Άγκυρα δεν αρκεστεί σ' αυτά, και στείλει λ.χ. γεωτρύπανο στην Κρήτη, η κατάσταση για του Μαξίμου θα γίνει πολύ δύσκολη.
Το πρώτο δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ο Ερντογάν βαδίζει στην κόψη του ξυραφιού σε πολλά μέτωπα. Είναι ενδεχόμενο να παραπατήσει και να φάει τα μούτρα του, ακόμη και να πέσει. Και σ' αυτήν την περίπτωση όμως είναι αμφίβολο αν η ελληνική πλευρά θα προσποριστεί οφέλη, πέραν ίσως από κάποιο κέρδος χρόνου. Ο τουρκικός ιμπεριαλισμός είναι πάγιος και διαχρονικός, ο Ερντογάν είναι απλώς ο τωρινός (ιδιοφυής πρέπει να ομολογηθεί) εκφραστής του. Κάποιος άλλος, έστω και μικρότερων ικανοτήτων, θα τον αντικαταστήσει.
Το δεύτερο είναι φρούδος πόθος. Όταν βλέπεις ότι γελοιοποιείς τον αντίπαλο σε καθημερινή σχεδόν βάση (τουρκολιβυκό σύμφωνο, εισβολή στον Έβρο, υπερπτήσεις νησιών και χερσαίων περιοχών, Αγία Σοφία, εμπρησμός Μόριας, Αμμόχωστος, ιταμές δηλώσεις που κανένα ανεξάρτητο κράτος δεν θα δεχόταν) όταν καταπατάς κάθε "κόκκινη γραμμή" του χωρίς αυτός ν' αντιδρά, και μάλιστα όχι επειδή δεν μπορεί να αντιδράσει (η Ελλάδα έχει ένοπλες δυνάμεις που θα της το επέτρεπαν) αλλά επειδή έχει παραιτηθεί εντελώς από τη σκέψη ότι μπορεί να αντιδράσει, γιατί να σταματήσεις τις προκλήσεις; Θα συνεχίσεις έως το τέλος γιατί αυτή είναι η φύση, η λογική του κατευνασμού ανέκαθεν: όχι μόνο δεν αναστέλλει τον επιτιθέμενο, αλλά τον ενθαρρύνει, τον εξαγριώνει μάλιστα.
Γνώμη του γράφοντος είναι λοιπόν ότι ο Ερντογάν ή οι διάδοχοί του, εάν κι εφόσον τα υπόλοιπα μέτωπα τους το επιτρέψουν, θα πάνε ώς το τέλος. Μετά την κατοχύρωση των αμφισβητούμενων θαλάσσιων ζωνών, θα δούμε και ενεργό αμφισβήτηση ελληνικών νησιών, αεροναυτικό αποκλεισμό κάποιων εξ αυτών λ.χ. Φυσικά, η Ελλάδα έχει δηλώσει ότι θα υπερασπιστεί το εθνικό της έδαφος κτλ. Αλλά μεταξύ μας, υπάρχει κάποιος στην Άγκυρα που το πιστεύει αυτό σοβαρά; Ο Ερντογάν πάντως όχι.
Φυσικά θα ήταν άδικο για τον Μητσοτάκη να του επιρριφθεί η ευθύνη για όλα αυτά. Αποτέλεσμα είναι μιας μακρόσυρτης διολίσθησης που πρωτοξεκίνησε από τα Ίμια και την άκριτη διπλωματία των σεισμών και τώρα μόλις εκδηλώνει την πραγματική δυναμική της. Αποτέλεσμα είναι ενός μακρού σχεδιασμού από πλευράς της Άγκυρας και μιας μακράς στρατηγικής αποχαύνωσης από τη δική μας πλευρά.
Ανακύπτει όμως το ερώτημα: γιατί τώρα; Και εδώ ο ρόλος του Μητσοτάκη είναι νομίζω μοιραίος. Οι Τούρκοι πάντα ζυγίζουν τον αντίπαλο και είναι προφανές ότι τον Μητσοτάκη τον περιφρονούν. Είναι γι' αυτούς το είδος του δυτικού ζαχαρόπαιδου που κάνει πολιτική από το προσπέκτους, που αγωνιά μήπως παραβιάσει το σαβουάρ βιβρ και ξεπέσει στα μάτια της τάδε ή της δείνα celebrity. Για να μην παρεξηγηθώ, έτσι βλέπουν οι Τούρκοι και τη Μέρκελ και τους περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες. Ο Ερντογάν ειδικά έχει δείξει ότι σέβεται μόνον πολιτικούς που του μοιάζουν: πολιτικούς απρόβλεπτους, ριψοκίνδυνους και φιλόδοξους.
Όπως με τον Σημίτη παλιότερα, επί των ημερών του οποίου ζήσαμε σειρά ανάλογη από εθνικές νίλες (Ίμια, Οτσαλάν, S-300, άρση του βέτο κ.ο.κ.), από μόνη της η παρουσία του Μητσοτάκη στου Μαξίμου είναι για τους Τούρκους πράσινη σημαία, βεβαίωση ότι το πεδίο είναι ελεύθερο. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται σ' όσους μετράνε την πολιτική με τους αβρούς τρόπους, τον Τσίπρα και τον Κοτζιά και τον Καμμένο, ο Ερντογάν τους υπολόγιζε, ίσως και τους υπερεκτιμούσε. Ήτανε τυχοδιώκτες, αυτοδημιούργητοι, απρόβλεπτοι και δημοκόποι όπως εκείνος. Ο Τσίπρας, ένας πολιτικός που ξεκίνησε από το μηδέν, κράτησε την Ευρώπη σε αγωνία ένα ολόκληρο εξάμηνο. Ο Σαμαράς επίσης ήταν πολιτικός που δεν φοβόταν το ρίσκο και είχε ταυτιστεί με τη σκληρή γραμμή στα εθνικά. Ακόμη και ο Καραμανλής ο νεώτερος με τη ρωσική του πολιτική είχε ενοχλήσει σφόδρα κάποιους στης Ευρώπη και την Αμερική
Ο Μητσοτάκης αντίθετα είναι ένας πολιτικός που δεν ενοχλεί ποτέ κανέναν. Κάποιος που δεν αντιδρά ποτέ προληπτικά και δεν κάνει ποτέ κάτι προτού συμβουλευτεί τους δημοσκόπους. Ένας άνθρωπος χωρίς αντανακλαστικά, χωρίς δική του σκέψη, γέννημα του οικογενειακού σωλήνα και το κυριότερο, χωρίς την παραμικρή φιλοδοξία πέρα από την κατάληψη του πρωθυπουργικού θώκου.
Συνελόντ' ειπείν, για τον Ερντογάν ο Μητσοτάκης είναι ένα παράθυρο ευκαιρίας. Είναι προφανές ότι έτσι τον βλέπει. Και θα κάνει ό,τι μπορεί για να το εκμεταλλευτεί.
Κώστας Κουτσουρέλης (fb)
Τι ελπίζει ο Μητσοτάκης; Δύο πράγματα: το πρώτο, ότι ο Ερντογάν θα κάνει το μεγάλο λάθος, θα εξοργίσει τόσο τους Ευρωπαίους, τους Αμερικανούς και τους άλλους, ώστε να του τραβήξουν τα λουριά. Το δεύτερο ότι δεν θα προχωρήσει με τις διεκδικήσεις του κατά της Ελλάδας τόσο όσο να του στερήσει το φύλο συκής της "αντίστασης" που του είναι εντελώς απαραίτητο. Είναι προφανές ότι την Ανατολική Μεσόγειο, την κοινή ΑΟΖ με την Κύπρο κ.τ.τ., οι ελληνικές ελίτ την έχουν ήδη ξεγράψει. Ποτέ δεν την πήραν άλλωστε στα σοβαρά και το έλεγαν κιόλας, βολιδοσκοπώντας εμμέσως τις αντιδράσεις του κόσμου. Αν όμως η Άγκυρα δεν αρκεστεί σ' αυτά, και στείλει λ.χ. γεωτρύπανο στην Κρήτη, η κατάσταση για του Μαξίμου θα γίνει πολύ δύσκολη.
Το πρώτο δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ο Ερντογάν βαδίζει στην κόψη του ξυραφιού σε πολλά μέτωπα. Είναι ενδεχόμενο να παραπατήσει και να φάει τα μούτρα του, ακόμη και να πέσει. Και σ' αυτήν την περίπτωση όμως είναι αμφίβολο αν η ελληνική πλευρά θα προσποριστεί οφέλη, πέραν ίσως από κάποιο κέρδος χρόνου. Ο τουρκικός ιμπεριαλισμός είναι πάγιος και διαχρονικός, ο Ερντογάν είναι απλώς ο τωρινός (ιδιοφυής πρέπει να ομολογηθεί) εκφραστής του. Κάποιος άλλος, έστω και μικρότερων ικανοτήτων, θα τον αντικαταστήσει.
Το δεύτερο είναι φρούδος πόθος. Όταν βλέπεις ότι γελοιοποιείς τον αντίπαλο σε καθημερινή σχεδόν βάση (τουρκολιβυκό σύμφωνο, εισβολή στον Έβρο, υπερπτήσεις νησιών και χερσαίων περιοχών, Αγία Σοφία, εμπρησμός Μόριας, Αμμόχωστος, ιταμές δηλώσεις που κανένα ανεξάρτητο κράτος δεν θα δεχόταν) όταν καταπατάς κάθε "κόκκινη γραμμή" του χωρίς αυτός ν' αντιδρά, και μάλιστα όχι επειδή δεν μπορεί να αντιδράσει (η Ελλάδα έχει ένοπλες δυνάμεις που θα της το επέτρεπαν) αλλά επειδή έχει παραιτηθεί εντελώς από τη σκέψη ότι μπορεί να αντιδράσει, γιατί να σταματήσεις τις προκλήσεις; Θα συνεχίσεις έως το τέλος γιατί αυτή είναι η φύση, η λογική του κατευνασμού ανέκαθεν: όχι μόνο δεν αναστέλλει τον επιτιθέμενο, αλλά τον ενθαρρύνει, τον εξαγριώνει μάλιστα.
Γνώμη του γράφοντος είναι λοιπόν ότι ο Ερντογάν ή οι διάδοχοί του, εάν κι εφόσον τα υπόλοιπα μέτωπα τους το επιτρέψουν, θα πάνε ώς το τέλος. Μετά την κατοχύρωση των αμφισβητούμενων θαλάσσιων ζωνών, θα δούμε και ενεργό αμφισβήτηση ελληνικών νησιών, αεροναυτικό αποκλεισμό κάποιων εξ αυτών λ.χ. Φυσικά, η Ελλάδα έχει δηλώσει ότι θα υπερασπιστεί το εθνικό της έδαφος κτλ. Αλλά μεταξύ μας, υπάρχει κάποιος στην Άγκυρα που το πιστεύει αυτό σοβαρά; Ο Ερντογάν πάντως όχι.
Φυσικά θα ήταν άδικο για τον Μητσοτάκη να του επιρριφθεί η ευθύνη για όλα αυτά. Αποτέλεσμα είναι μιας μακρόσυρτης διολίσθησης που πρωτοξεκίνησε από τα Ίμια και την άκριτη διπλωματία των σεισμών και τώρα μόλις εκδηλώνει την πραγματική δυναμική της. Αποτέλεσμα είναι ενός μακρού σχεδιασμού από πλευράς της Άγκυρας και μιας μακράς στρατηγικής αποχαύνωσης από τη δική μας πλευρά.
Ανακύπτει όμως το ερώτημα: γιατί τώρα; Και εδώ ο ρόλος του Μητσοτάκη είναι νομίζω μοιραίος. Οι Τούρκοι πάντα ζυγίζουν τον αντίπαλο και είναι προφανές ότι τον Μητσοτάκη τον περιφρονούν. Είναι γι' αυτούς το είδος του δυτικού ζαχαρόπαιδου που κάνει πολιτική από το προσπέκτους, που αγωνιά μήπως παραβιάσει το σαβουάρ βιβρ και ξεπέσει στα μάτια της τάδε ή της δείνα celebrity. Για να μην παρεξηγηθώ, έτσι βλέπουν οι Τούρκοι και τη Μέρκελ και τους περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες. Ο Ερντογάν ειδικά έχει δείξει ότι σέβεται μόνον πολιτικούς που του μοιάζουν: πολιτικούς απρόβλεπτους, ριψοκίνδυνους και φιλόδοξους.
Όπως με τον Σημίτη παλιότερα, επί των ημερών του οποίου ζήσαμε σειρά ανάλογη από εθνικές νίλες (Ίμια, Οτσαλάν, S-300, άρση του βέτο κ.ο.κ.), από μόνη της η παρουσία του Μητσοτάκη στου Μαξίμου είναι για τους Τούρκους πράσινη σημαία, βεβαίωση ότι το πεδίο είναι ελεύθερο. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται σ' όσους μετράνε την πολιτική με τους αβρούς τρόπους, τον Τσίπρα και τον Κοτζιά και τον Καμμένο, ο Ερντογάν τους υπολόγιζε, ίσως και τους υπερεκτιμούσε. Ήτανε τυχοδιώκτες, αυτοδημιούργητοι, απρόβλεπτοι και δημοκόποι όπως εκείνος. Ο Τσίπρας, ένας πολιτικός που ξεκίνησε από το μηδέν, κράτησε την Ευρώπη σε αγωνία ένα ολόκληρο εξάμηνο. Ο Σαμαράς επίσης ήταν πολιτικός που δεν φοβόταν το ρίσκο και είχε ταυτιστεί με τη σκληρή γραμμή στα εθνικά. Ακόμη και ο Καραμανλής ο νεώτερος με τη ρωσική του πολιτική είχε ενοχλήσει σφόδρα κάποιους στης Ευρώπη και την Αμερική
Ο Μητσοτάκης αντίθετα είναι ένας πολιτικός που δεν ενοχλεί ποτέ κανέναν. Κάποιος που δεν αντιδρά ποτέ προληπτικά και δεν κάνει ποτέ κάτι προτού συμβουλευτεί τους δημοσκόπους. Ένας άνθρωπος χωρίς αντανακλαστικά, χωρίς δική του σκέψη, γέννημα του οικογενειακού σωλήνα και το κυριότερο, χωρίς την παραμικρή φιλοδοξία πέρα από την κατάληψη του πρωθυπουργικού θώκου.
Συνελόντ' ειπείν, για τον Ερντογάν ο Μητσοτάκης είναι ένα παράθυρο ευκαιρίας. Είναι προφανές ότι έτσι τον βλέπει. Και θα κάνει ό,τι μπορεί για να το εκμεταλλευτεί.