1. ΙΜΙΑ
Η περίπτωση της επέμβασης της Τουρκίας στα Ίμια με 12 καταδρομείς είναι η χαρακτηριστικότερη περίπτωση εφαρμογής της στρατηγικής των τετελεσμένων (όπως αυτή αναλύθηκε διεξοδικά στο άρθρο. (http://www.freepen.gr/2020/10/blog-post_669.html)
Η Τουρκία στην κρίση των Ιμίων δεν ανταποκρίθηκε στις κραυγές πολέμου της Ελληνικής πλευράς, και με πολύ μικρότερη ανάπτυξη δυνάμεων επέτυχε τον μικρό στόχο που είχε θέσει! Την αμφισβήτηση της κυριαρχίας των Ιμίων.
Την κρίσιμη στιγμή έστειλε τους καταδρομείς ανεντόπιστους πάνω στα αφύλακτα Ίμια και επέβαλλε την τετελεσμένη κατάσταση με την βοήθεια των ΗΠΑ. Ειδικότερα, είναι ενδεικτικό ότι την εποχή εκείνη συζητούσαν στις ΗΠΑ (Naval War College) την χρήση των ειδικών δυνάμεων για διαχείριση κρίσεων και επιβολή τετελεσμένων με μικρές καταδρομικές δυνάμεις, προς αποφυγή πολεμικής σύρραξης μεγάλης κλίμακας.
Η στρατηγική αυτή των τετελεσμένων πέτυχε, αφού εμείς δεν αντιδράσαμε δυναμικά κλιμακώνοντας (άρα σωστά υπολόγισαν τις αντιδράσεις μας είτε βοήθησαν και οι μεσολαβητές Αμερικανοί σε αυτό).
Σημαντικό στοιχείο για την βεβιασμένη και απροετοίμαστη αποκλιμάκωση ήταν και οι πιέσεις που ένοιωσε η πολιτική ηγεσία από την οδυνηρή πτώση του Ε/Π (και η στρατιωτική ηγεσία, και του τρόπου που ενημερώθηκε η πολιτική ηγεσία για την πτώση και τον θάνατο των μελών του ηρωικό πληρώματος), ένα Ε/Π που τόσο άσχημα χρησιμοποιήθηκε επιχειρησιακά από την τότε στρατιωτική ηγεσία.
Η κάκιστη αυτή επιχειρησιακή χρήση του Ε/Π και οι κάκιστες εντολές που έλαβε, ήταν κατά βάση η γενεσιουργός αιτία της τελικής του πτώσης, σε ένα σύστημα όπου το χάσμα κατανόησης μεταξύ στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας ήταν μέγα (ιδιαίτερα τις κρίσιμες εκείνες στιγμές λήψης αποφάσεων, υπό χρονική, συναισθηματική και αφόρητη εσωτερική και εξωτερική πίεση).
Και ακόμη μέχρι σήμερα, με την στρατηγική των τετελεσμένων, η περιοχή των Ιμίων αποτελεί πλέον περιοχή γκρίζας κυριαρχίας, κάτι που το πολιτικό σύστημα έχει αποδεχθεί παθητικά ως τετελεσμένο (πρώην υπουργός άμυνας έφθασε να πετάει στεφάνια από Ε/Π και από ασφαλή απόσταση και ακόμη και τότε, όταν αντέδρασαν οι Τούρκοι, δεν επαναλήφθηκε).
Η Τουρκία, χτίζοντας πάνω σε αυτό το τετελεσμένο, προσπαθεί έκτοτε να διευρύνει τα τετελεσμένα, διεκδικώντας να γκριζάρει και τις λοιπές νησίδες που βρίσκονται εγγύς των Ιμίων.
2. ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ - ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΕΕΧ - ΥΠΕΡΠΤΗΣΕΙΣ.
Το ζήτημα ξεκίνησε από την στιγμή που η Τουρκία άρχισε να αμφισβητεί αφενός τον εθνικό εναέριο χώρο (10νμλ) που διαφοροποιείται κατά 4 επιπλέον μίλια από την αιγιαλίτιδα ζώνη της χώρας μας (6νμλ), και αφετέρου όταν άρχισε να αμφισβητεί τις προβλέψεις για σχέδια πτήσεων εντός του FIR Αθηνών, πράγμα που είχε αρχικά αποδεχθεί, πόσο μάλλον όταν και η ίδια έχει συνυπογράψει τις συμφωνίες στο πλαίσιο του ICAO.
Εμείς, αξιοποιώντας την αρμοδιότητα μας εντός του FIR, προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε τετελεσμένα στην λογική της ενοποίησης του Αιγιακού χώρου, αξιοποιώντας όλη την περιοχή αρμοδιότητας (FIR), και προβάλλοντας την εσφαλμένα στην λαϊκή συνείδηση, από πολλούς πολιτικούς και στρατιωτικούς, ως περιοχή εθνικής κυριαρχίας στο σύνολό της (και πέραν του ΕΕΧ).
Η υποβολή σχεδίων πτήσεως και για τα πολεμικά αεροσκάφη (κρατικά) που πετούσαν εντός του FIR Αθηνών, αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος για την στρατηγική μας αυτή.
Το σίγουρο ήταν ότι δεν είχαμε κωδικοποιήσει σε βάθος και τεκμηρίωση τότε (ούτε αυτοί ούτε εμείς) τι σημαίνει στρατηγική των τετελεσμένων και τις απαιτήσεις.
Οι πράξεις μας δεν υπάκουαν σε κάποια δομημένη και συνεκτική στρατηγική επιβολής τετελεσμένων, αλλά καθοδηγήθηκαν από την προσωποπαγή ευφυΐα και γνώση στρατιωτικών και πολιτικών παραγόντων, που αντιλήφθηκαν νωρίς τις δυνατότητες που διαγράφονταν.
Η Τουρκία άρχισε να δομεί σταδιακά τις δικές της αντιδράσεις, με ενέργειες διάβρωσης του καθεστώτος αυτού στο FIR Αθηνών (με τον έλεγχο, τα σχέδια πτήσεως αλλά και την έρευνα και διάσωση), το οποίο ενοποιούσε επιχειρησιακά τον Αιγιακό χώρο. Και αυτές βασίσθηκαν κυρίως (περαν των μεθοδεύσεων της στο ΝΑΤΟ), στις αυξανόμενες πτήσεις εντός του διεθνούς εναέριου χώρου του Αιγαίου εντός του FIR Αθηνών αρχικά, χωρίς υποβολή σχεδίων πτήσεως, (γεγονός που σήμερα είναι δεδομένο αν και προβαίνουμε σε εγγύς αναγνωρίσεις). Στη συνέχεια προχώρησε περισσότερο, παραβιάζοντας αυξανόμενα και κατά κόρον και την περιοχή του εθνικού μας εναέριου χώρου, ιδιαίτερα πέραν των 6νμλ, που αυτή θεωρεί ως μη αποδεκτή (παρά τις αναχαιτίσεις από εμάς).
Η στρατηγική της μάλιστα διευρύνεται σταδιακά (αφού βλέπει ότι οι αντιδράσεις μας δεν είναι οδυνηρές γι’ αυτήν, αλλά και γιατί βρίσκει και ευήκοα ώτα στους κόλπους του ΝΑΤΟ), με παραβιάσεις και του Εθνικού Εναέριου χώρου, πιο κοντά και από τα 6 νμλ από τις ακτές (με αναχαιτίσεις σε κάθε περίπτωση από εμάς). Και τα τελευταία χρόνια προχώρησε και εκείθεν αυτών, με υπερπτήσεις πάνω από νησιά που θέλει να δηλώσει ότι η κυριαρχία τους αμφισβητείται αλλά και από μεγάλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Η έλλειψη δυναμικής αντίδρασης από την πλευρά μας και οδυνηρής γι αυτήν, δημιουργεί δυναμική επιτυχούς στρατηγικής τετελεσμένων από την πλευρά της. Η δε κατ’ επανάληψη διαμαρτυρία μας στο ΝΑΤΟ, στην ΕΕ και στον ΟΗΕ, δεν την επηρεάζουν, αφού δεν υπάρχει ο φόβος των κυρώσεων (αφού οι οργανισμοί αυτοί - δεν έχουν όλοι την δυνατότητα - ούτε και την επιθυμία όπως αποδείχθηκε πρόσφατα, να επιβάλουν κυρώσεις).
Αντιθέτως, όλοι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα συγκαταβατικά, πιέζοντας εμάς να υποχωρήσουμε για να βρεθεί κάποια λύση. Δηλαδή η στρατηγική των τετελεσμένων που επιδιώκει η Τουρκία, αντί να ακυρώνεται επιβιώνει (έστω και λιγότερο φιλόδοξη και υπό κούφιες απειλές κυρώσεων), όταν η Ελληνοτουρκική διένεξη για τα ζητήματα αυτά προβάλλεται στους οργανισμούς και στις συμμαχίες αυτές.
Οι περισσότεροι συμμετέχοντες νίπτουν τα χείρας τους και αναλίσκονται σε ευχολόγια και παραινέσεις διαλόγου, για να μοιράσουμε αυτό που διεκδικεί καταχρηστικά η Τουρκία.
Είχαμε όλες τις δυνατότητες μετά την “11 του Σεπτεμβρίου” και με αφορμή το δυστύχημα του αεροσκάφους της «Ήλιος» να σκληρύνουμε την συμπεριφορά μας, να επιδιώξουμε και να θεσμοθετήσουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυστηρότερους ελέγχους και να το απαιτήσουμε για οιεσδήποτε πτήσεις αεροσκαφών εντός του FIR και κυρίως στις προσεγγίσεις και εντός του ΕΕΧ, αλλά δεν το κάναμε, μεταθέτοντας τα προβλήματα σε ένα άλλο χρόνο, όπου αναμέναμε να είναι ευνοϊκότερες οι συνθήκες.
Που όμως τελικά έγιναν και γίνονται όλο και χειρότερες για τα συμφέροντά μας.
Κατ' αποτέλεσμα, η στρατηγική τετελεσμένων της Τουρκίας στον τομέα αυτό έχει αποδεχθεί αρκούντως αποτελεσματική, και σωστά έχει αξιολογήσει και εκτιμήσει τις δικές μας αντιδράσεις.
Υπήρξαν όμως περιπτώσεις όπου προβληματίσθηκε σημαντικά, λόγω της αυτόβουλης αντίδρασης πιλότων μας που κατέρριψαν Τουρκικό αεροσκάφος σε αερομαχία. Όταν όμως αντιλήφθηκε ότι αυτό δεν ήταν ενταγμένο στο πλαίσιο μίας σταθερής στρατηγικής αντιμετώπισης των δράσεων της από εμάς, τότε ξανάρχισε πάλι στο ίδιο μοτίβο.
Πάνω στο ίδιο ίχνος κινείται σήμερα, και επίσης με τις πτήσεις UAVs και Drones εντός του ΕΕΧ, αλλά και πάνω από εδάφη Εθνικής κυριαρχίας μας, χωρίς να υπάρχουν αντιδράσεις από την πλευρά μας οιασδήποτε μορφής.
3. ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΗΝ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ
Οι διεκδικήσεις της Τουρκίας για τις έρευνες στην υφαλοκρηπίδα, ξεκίνησαν αρχικά με την απαίτησή της, να αιτούνται από αυτήν άδεια για επιστημονικές έρευνες όσα διεθνή ερευνητικά ιδρύματα ήθελαν να κάνουν στη συγκεκριμένη περιοχή. Και αυτό γιατί η Τουρκία δήλωνε με επιστολές και μηνύματα, ότι η περιοχή αυτή είναι περιοχή κυριαρχικών δικαιωμάτων της Τουρκίας.
Η δική μας αντίδραση ήταν αρχικά χλιαρή, δίναμε δηλαδή τελικά την άδεια κι εμείς, τονίζοντας ότι είναι παράνομη η Τουρκική απαίτηση και ότι η περιοχή είναι περιοχή δικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και ότι από εμάς πρέπει να αιτούνται αδείας.
Αυτό πλέον είχε γίνει τόσο γνωστό διεθνώς, οπότε και οι αιτούντες, για να κάνουν επιστημονικές έρευνες χωρίς καθυστερήσεις και κυρώσεις, και για να μην μπλέξουν σε αδιέξοδα, κατέληξαν πρακτικά στο να υποβάλλουν το αίτημα για επιστημονικές έρευνεςκαι στις δύο χώρες. Όμως έτσι, επί της ουσίας αναγνώριζαν έμμεσα την διεθνή αμφισβήτηση για τα δικαιώματα κυριαρχίας στις συγκεκριμένες περιοχές.
Και μάλιστα αυτό σιγά σιγά έγινε πρακτική και χωρών , για οιαδήποτε ερευνητική δραστηριότητα εντός της δικής μας υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ (όπως τις αντιλαμβανόμαστε εμείς και τις αμφισβητεί η Τουρκία).
Για να ξεφύγουν μάλιστα κάποιες χώρες (π.χ. Ρωσία) από τις συνεχείς αιτιάσεις από κάθε πλευρά, ανακάλυψαν ότι όταν θέλουν να κάνουν ασκήσεις εντός των περιοχών αρμοδιότητας για ναυτιλιακούς κινδύνους (περιοχή FIR και έρευνας διάσωσης Αθηνών και Λευκωσίας), όπως καθορίζονται στη Μεσόγειο και συντονίζονται από το Ισπανικό κέντρο ελέγχου, θα ήταν πιο ανώδυνο γι αυτές να υποβάλλουν τα αιτήματά τους εκεί. Δηλαδή στην ουσία μετέθεσαν το πρόβλημα αρμοδιότητας στο συντονιστικό κέντρο της Ισπανίας, το οποίο δεν λαμβάνει θέση και αφήνει το πρόβλημα να διαιωνίζεται, προς όφελος της στρατηγικής τετελεσμένων της Τουρκίας.
Στη λογική αυτή, η Τουρκία ξεκίνησε να δημοσιεύει NAVTEX, αρχικά για έρευνες και στην συνέχεια για σεισμογραφικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο και εντός της περιοχής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς. Οι δράσεις αυτές κλιμακούμενα παραβιάζουν τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.
Στην αρχή, παρά τις NAVTEX, δεν έστελνε εκεί τα πλοία για να δει τις αντιδράσεις μας και μετά, κάποια στιγμή που θεωρούσε ευνοϊκή για τους στόχους της, τα έστελνε χωρίς να κάνει σεισμογραφικές έρευνες αλλά απλές διελεύσεις.
Με τον τρόπο αυτό αξιολογούσε τις αντιδράσεις μας και εφόσον έβλεπε ότι ήταν χλιαρές και ότι δεν υπήρχαν σημαντικές διεθνείς αντιδράσεις (ούτε εμείς είχαμε την ενεργητική υποστήριξη που προσδοκούσαμε) συνέχιζε με μία καταιγίδα πλέον NAVTEX για κάθε θέμα.
Ως αποτέλεσμα προκαλούσε τις δικές μας αντι-NAVTEX διαμαρτυρίας προς κάθε διερχόμενο πλοίο και διεθνή φορέα (πέτυχε δηλαδή στην πράξη την άμεση διεθνοποίηση της αμφισβήτησής της). Στη συνέχεια, αφού συνεκτιμούσε τις συνθήκες, αποφάσιζε ότι ήλθε ο καιρός και για πραγματικές έρευνες, τις οποίες τελικά βαθμιαία έκανε. Παρά τις διακηρύξεις μας για δυναμικές ενέργειες αντίδρασης, ποτέ δεν τις υλοποιήσαμε, στον βαθμό τουλάχιστον που προβάλλαμε.
Και φυσικά κατόπιν αυτών, η Τουρκία συνέχισε πιο δυναμικά, και με συνοδεία πολεμικών πλοίων πλέον, τις σεισμογραφικές έρευνες (που παραβιάζουν ξεκάθαρα τα κυριαρχικά δικαιώματά μας), όπως κάνει σήμερα έχοντας δημιουργήσει πλέον τετελεσμένο.
Μπορεί δηλαδή ανά πάσα στιγμή να εκδώσει NAVTEX για έρευνες οιασδήποτε μορφής και να τις υλοποιήσει, χωρίς να εκτιμάει (φοβάται) ότι θα υπάρξει δυναμική αντίδραση κλιμακας από εμάς.
Και φυσικά έχει διερευνήσει/διαπιστώσει/υποκινήσει και την απροθυμία πολλών χωρών της ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, στην τελευταία σύνοδο κορυφής, η ΕΕ όχι μόνο απέφυγε να επιβάλλει οιασδήποτε μορφής κυρώσεις, αλλά δεν ανανέωσε και αυτές που είχαν επιβληθεί (σε πρόσωπα και εταιρείες) για τις παραβιάσεις της Τουρκίας στην Κύπρο. Ακόμη χειρότερα, η ΕΕ επέβαλλε ότι οι οικονομικές κυρώσεις (εάν συζητηθούν στο μέλλον ) θα υπόκεινται στον κανόνα της ενισχυμένης πλειοψηφίας, που σημαίνει ότι ούτε ΒΕΤΟ δεν θα μπορούμε να υποβάλλουμε.
Κατά συνέπεια η Τουρκία όχι μόνο απέφυγε τις οδυνηρές κυρώσεις για τις «μονομερείς δράσεις της εντός αμφισβητούμενων και διεκδικούμενων περιοχών», όπως κατά κόρον επαναλαμβάνουμε, αλλά με αυτήν την επίσημα εκφρασμένη θέση μας ακυρώνουμε ταυτόχρονα και την δική μας δυνατότητα να κάνουμε οιαδήποτε έρευνα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο (ακόμη και εγγύς των περιοχών έξω από την χωρική μας θάλασσα των 6 νμλ,). Και αυτό γιατί η Τουρκία θεωρεί ότι όλα τα νησιά μας δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, και άρα η περιοχές αυτές είναι αμφισβητούμενες και διεκδικούμενες (και όπως λέμε κι εμείς, «δεν πρέπει να γίνονται μονομερείς ενέργειες σε αμφισβητούμενες και διεκδικούμενες περιοχές).
Εκτιμάται συνεπώς, ότι πέσαμε μόνοι μας στην παγίδα με την επιφανειακή υιοθέτηση του γράμματος του νόμου (νομικίστικη αντίληψη και όχι πολιτικά συνετή), διότι ο νομοθέτης, όταν προέβλεπε αυτήν την συγκεκριμένη πρόταση στην Συνθήκη για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), είχε υπ’ όψη του διεκδικήσεις σε αμφισβητούμενες περιοχές περιορισμένης έκτασης, στα όρια ή εγγύς της οριοθέτησης της μέσης γραμμής (ως γενικό κανόνα).
Και φυσικά η Τουρκία, με τις εξωφρενικές ερμηνείες και στρεβλώσεις που κάνει στο διεθνές δίκαιο, εκμεταλλεύεται καταχρηστικά κάθε ασάφεια και αδυναμία.
Στην ουσία, η θέση μας αυτή αποτελεί επιβεβαίωση των τετελεσμένων που δημιουργήθηκαν από το πρωτόκολλο της Βέρνης (για το Αιγαίο) και την συμφωνία Σημίτη-Ντεμιρέλ στη Μαδρίτη (με την συνδρομή των Αμερικανών για αναγνώριση των «νόμιμων και ζωτικών συμφερόντων» της Τουρκίας στο Αιγαίο, και την δέσμευση για «αποφυγή μονομερών ενεργειών»).
Εάν δε, δεν υποκύψουμε στις απαιτήσεις της για να τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων (που προετοιμάζονται με τις διερευνητικές) όλα τα ζητήματα που θέτει, θα κατηγορήσει εμάς για αποτυχία του διαλόγου, θα θεωρήσει ότι δεν δεσμεύεται πλέον και θα ξαναρχίσει στο ίδιο μοτίβο και προοδευτικά (διερευνώντας και πράττοντας), σε ακόμη πιο προωθημένο επίπεδο ερευνών, διεκδικήσεων και τετελεσμένων.
Πέραν τούτων όμως, η στρατηγική των τετελεσμένων από πλευράς Τουρκίας (με το Τουρκο-Λυβικό μνημόνιο και την προσπάθεια της να υπογράψει ίδια συμφωνία πριν από εμάς με την Αίγυπτο), μας οδήγησε και στην εσπευσμένη συμφωνία με την Αίγυπτο (πλην όμως αναγκαία λόγω του επείγοντος για να μην υπογράψει με την Τουρκία καταχρηστική συμφωνία εις βάρος μας), όπου αναγκαστήκαμε να υποκύψουμε στις εξωφρενικές απαιτήσεις της Αιγύπτου, για μειωμένη επήρεια της Κρήτης της Ρόδου και Καρπάθου στην οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ μας.
Η δε πολυεθνική διάσκεψη που προετοιμάζεται για την επίλυση των προβλημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο, στην ουσία θα γίνει με όρους ισχύος (διπλωματικής κυρίως, με την απειλή της Τουρκίας όμως να ξαναρχίσει δράσεις στο πεδίο αμφισβήτησης εάν δεν ικανοποιηθεί), που θα απαξιώσουν είτε θα χρησιμοποιήσουν ετεροβαρώς με παρερμηνείες (και χωρίς νομικό επιστημονικό υπόβαθρο) τις προβλέψεις του διεθνούς δικαίου.
Επιτυχημένη συνεπώς στρατηγική τετελεσμένων από την Τουρκία, αφού με μικρούς στόχους κάθε φορά διευρύνει ανώδυνα το πεδίο διεκδικήσεων της, ενδεχομένως λιγότερο φιλόδοξο από ότι θα ήθελε και διακηρύσσει, πλην όμως το διευρύνει εις βάρος μας.
4. ΚΥΠΡΟΣ
Σε ότι αφορά τα τετελεσμένα στην Κύπρο, πέραν του συνεχούς εγκλήματος της κατοχής, ουδείς αμφιβάλλει σήμερα ότι έχει δημιουργήσει τετελεσμένα και στα ζητήματα ερευνών και γεωτρήσεων, τα οποία προσπαθεί να διευρύνει.
Η δε αποχώρηση του πλωτού γεωτρύπανου “Γιαβούζ” τώρα, και πριν ξεκινήσει ο διμερής διάλογος μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου για τα θέματα αυτά (πέραν της επίλυσης του Κυπριακού υπό την αιγίδα του ΟΗΕ), που προετοιμάζεται όπως ανακοινώθηκε στο Συμβούλιο Κορυφής, είναι εξόχως παραπλανητική ενέργεια.
Και είναι προφανές ότι γίνεται για να αποδυναμώσει τα επιχειρήματα της Κύπρου και να δείξει ότι έχει καλές προθέσεις και αφήνει χώρο στην διπλωματία (όπως έκανε και με μας που απέσυρε το ORUC REIS πριν την Σύνοδο κορυφής). Και φυσικά διατηρεί ενεργή την απειλή ότι εάν δεν πάρει αυτά που θέλει θα ξαναρχίσει στο ίδιο μοτίβο, όπως δηλώνεται καθημερινά σε κάθε αποστροφή του λόγου του ο ίδιος ο Ερντογάν και οι υπουργοί του.
Αναμφίβολα επιτυχημένη στην πράξη στρατηγική τετελεσμένων.
5. ΛΟΙΠΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
• Δεν αναφέρομαι σε αυτό το άρθρο για όλα τα άλλα ανοικτά ζητήματα και διεκδικήσεις της Τουρκίας, που εντάσσονται στην προσπάθειά της για να υλοποιήσει την στρατηγική τετελεσμένων (όπως είναι η αλιεία, το μεταναστευτικό, το δικαίωμα αυτοάμυνας των νησιών, την Μουσουλμανική μειονότητα, και το Τουρκολυβικό σύμφωνο (έχω αναφερθεί διεξοδικά σε αυτό και τα τετελεσμένα που επιδιώκει να επιτύχει. (http://www.freepen.gr/2020/09/blog-post_350.html)
• Οι τρόποι που θα μπορούσαμε να αντιδράσουμε στην στρατηγική των τετελεσμένων της Τουρκίας, θα αναλυθεί σε άλλο άρθρο λόγω περιορισμών χώρου δημοσίευσης.
ΠΡΟΣΟΧΗ: δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε την λέξη «αποστρατιωτικοποίηση» όταν αναφερόμαστε στα νησιά μας , γιατί ενισχύουμε την προπαγάνδα της Τουρκίας, αλλά να αξιοποιούμε σε αντίστιξη την έκφραση «Δικαίωμα Αυτοάμυνας» των νησιών.