Σε
κουβέντα που είχαμε σήμερα στην τάξη
με τους μικρούς μας μαθητές, κάποιοι
εξέφρασαν την άποψη ότι και να περάσει
η δοκιμασία με τον covid
19, τους αρέσει να φοράνε τη μάσκα! Μάλιστα,
σημείωσαν πώς οι μάσκες έχουν σχέδια
και είναι ευχάριστες. Ακολούθησε συζήτηση
που πρόσφερε στα παιδιά την ευκαιρία
να σκεφτούν τη σημασία του προσώπου και
της έκφρασης των συναισθημάτων που
αποτυπώνονται σε αυτό.
pedro_wroclaw / pixabay
Νικόλαος
Ταμπουρέας, εκπαιδευτικός - παιδαγωγικός
σύμβουλος
Ιδιαίτερα στις μικρότερες τάξεις του δημοτικού, είναι κρίσιμης σημασίας, τα παιδιά σε συνεργασία με τον δάσκαλο να αξιοποιήσουν παιχνίδια και δραστηριότητες των βασικών εκφράσεων του συναισθηματικού κόσμου που αποτυπώνονται στο πρόσωπο. Τα «διαλείμματα της μάσκας» είναι ευκαιρίες διεκπεραίωσης των παραπάνω δράσεων. Αλλά πέρα από αυτό, η φράση των μαθητών πρέπει να μας προβληματίσει.
Τα συναισθήματα συνοδεύονται από σωματικές αντιδράσεις παρουσιάζοντας στους άλλους την εσωτερική συγκινησιακή μας κατάσταση και με τις εκφράσεις του προσώπου. Συναίσθημα είναι ο συγκινησιακός τόνος ή το αίσθημα με το οποίο οι άνθρωποι αντιδρούν στις συνθήκες της ζωής τους. (Cole & Cole, 2002).
Από τα 1968 ο Izard μας είπε ότι βασικά συναισθήματα αναγνωρίζονται σε πολλούς πολιτισμούς και αποτυπώνουν τον ψυχοσυναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου. Σύμφωνα με τον Izard τα βασικά συναισθήματα είναι τα εξής: χαρά, έκπληξη, ενδιαφέρον, θυμός, αποστροφή, περιφρόνηση, φόβος, ντροπή, λύπη και ενοχή-τύψεις. Τα παραπάνω συναισθήματα διαπλέκονται και συνδυάζονται με πολλούς τρόπους.
Η συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών περνάει από διάφορα στάδια. Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, έχουμε σαφή βελτίωση της ικανότητάς τους να αναγνωρίζουν τις συναισθηματικές καταστάσεις των άλλων καθώς και τις δικές τους. Τα συναισθήματα εμφανίζονται στα πρόσωπα των παιδιών συχνά και αποτελούν πολλές φορές «καθρέπτη» της ψυχικής τους κατάστασης. Π.χ. Η χαρά εμφανίζεται ως εξής: α) οι κάτω βλεφαρίδες ανεβαίνουν ελαφρώς, β) τα μάτια στενεύουν, γ) τα μάγουλα φουσκώνουν και δ) το στόμα ανοίγει (ανεστραμμένο προς τα πάνω) ώστε κάποιες φορές να φαίνονται και τα δόντια (Kumar, 2004. Wainwright, 1992).
Γίνεται εύκολα κατανοητό πως η επικοινωνία αυτή των συναισθημάτων είναι αμφίδρομη μεταξύ των ανθρώπων και αρκετές φορές είναι σημαντικότερη από τη λεκτική επικοινωνία.
Η μάσκα στο σχολείο( παρά τις προσπάθειες με τις διάφανες παραλλαγές της, που είναι και αυτές αναποτελεσματικές στην αποτύπωση των χαρακτηριστικών του προσώπου) είναι μια πραγματικότητα στα σχολεία. Η αναγκαιότητά της, σύμφωνα με τους ειδικούς, περιορίζει τη διασπορά του καινούριου ιού covid 19. Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί τη φοράνε αρκετές ώρες στο σχολείο. Είναι κρίσιμης σημασίας λοιπόν, οι εκπαιδευτικοί να τονίσουν κάποια δεδομένα στους μαθητές:
1. Η θυσία αυτή που κάνουμε όλοι γίνεται για τη δημόσια υγεία. Θυσιάζουμε προσωρινά τη μη μετοχή στη χαρά του προσώπου του άλλου μέχρι να παρέλθει η επιδημία αυτή.
2. Τα παιδιά, οι μαθητές μας, οφείλουν να αναπληρώνουν την διαπροσωπική επικοινωνία, χωρίς μάσκες, με όλο το ρεπερτόριο των συναισθημάτων του προσώπου τους σε άλλες περιστάσεις, όπως π.χ. στην επαφή με τους γονείς και τα αδέρφια τους στο σπίτι.
3. Στις περιπτώσεις που οι ειδικοί μιλάνε για «διαλείμματα μάσκας» στο σχολείο, ας αξιοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί τον χρόνο αυτό για δράσεις έκφρασης και αναγνώρισης των βασικών συναισθημάτων στα παιδιά. «Για να δω το χαμόγελό σας τώρα που μου έλειψε».
4. Η νέα κατάσταση με τις μάσκες δεν πρέπει να οδηγήσει σε ψυχοσυναισθηματική κανονικότητα! Το αντίθετο. Τα παιδιά ναι μεν είναι προσαρμοστικά στα καινούρια δεδομένα αλλά η αξία του προσώπου δεν είναι δυνατόν να λησμονείται…
Μιλώντας προ ημερών με Γάλλο συνάδελφο, μου ανέφερε πως ζήτησε από τους μαθητές του να φέρουν μια αστεία φωτογραφία προσώπου σε μεγάλο μέγεθος (όπου οι μαθητές γελούν), ώστε να τοποθετήσει τις φωτογραφίες αυτές σε περίοπτο σημείο της τάξης. Είπε ότι του έλειπε το διαχρονικό γέλιο των παιδιών που είναι «Ο ήχος της ψυχής που χορεύει». Εύχομαι να ξαναδούμε το διαχρονικό αυτό γέλιο γρήγορα, αφού αυτό το χαμογελαστό πρόσωπο των παιδιών δίνει ελπίδα στον κόσμο.