Για να ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα: Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτικών, δημοσιογράφων, και δημοσιολογούντων προβάλλουν την ακαταμάχητη ισχύ των νέων Υποβρυχίων (214), που αποτελούν στην αντίληψή τους το ανίκητο στρατηγικό μας όπλο, που θα κατανικήσει του Τούρκους. Η έννοια του στρατηγικού όπλου είναι εξαιρετικά πολύπλοκη, και ο χαρακτηρισμός αυτός για τα συγκεκριμένα υποβρύχια είναι υπερβολικός, και περνάει εσφαλμένα μηνύματα στους πολίτες αλλά και στην πολιτική ηγεσία μας.
Toυ Στέλιου Φενέκου
υποναυάρχου ε.α.
προέδρου Κοινωνίας Αξιών
• Αφενός γιατί επενδύει από πλευράς προβολής ισχύος σε ένα επιχειρησιακό μέσον συγκεκριμένων δυνατοτήτων,
• αφετέρου η πολιτική ηγεσία μπορεί να επαναπαυθεί από την προβαλλόμενη τρομερή ισχύ τους και δεν προβαίνει άμεσα στην βελτίωση της συνολική ισχύος του Πολεμικού Ναυτικού, και κυρίως μεγάλων μονάδων κρούσεως.
Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΤΕΧΝΗ & Η ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ
1. Τα Υποβρύχια, όπως και κάθε μονάδα του Πολεμικού Ναυτικού (και του στρατού και αεροπορίας φυσικά) τοποθετούνται στον χώρο και τον χρόνο με την “Επιχειρησιακή Τέχνη”, η οποία έχει πεδίο εφαρμογής μέσα σε ολόκληρο το εύρος του πολέμου είτε σε υψηλής έντασης, περιορισμένες τοπικά και χρονικά συμβατικές εμπλοκές.
2. Το πεδίο εφαρμογής και σπουδής της επιχειρησιακής τέχνης είναι πολύ ευρύ.
Σε έναν ορισμό, η επιχειρησιακή τέχνη περιγράφεται σαν το συστατικό της στρατιωτικής τέχνης που έχει σχέση με την προετοιμασία, την σχεδίαση, τον συντονισμό και την διαδοχική τοποθέτηση των επί μέρους τακτικών δράσεων, σε μία αλυσίδα συνδεδεμένων συνεργατικών δράσεων, κατά την εκτέλεση των κυρίων επιχειρήσεων και εκστρατειών, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι σκοποί που καθορίσθηκαν χρονικά και τοπικά από την στρατηγική του θεάτρου επιχειρήσεων.
3. Όταν τα διατιθέμενα μέσα διασυνδέονται και λειτουργούν συνεργατικά (ως πολλαπλασιαστές ισχύος, επιτυγχάνοντας δηλαδή συνέργειες κλίμακας σε όλο το πεδίο σύγκρουσης), τότε τα αποτελέσματα των επί μέρους τακτικών δράσεων έχουν μεγάλη αξία για την στρατηγική.
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ
4. Υπάρχουν δύο έννοιες που τις γνωρίζουμε από την φυσική.
Η Δύναμη και η Ισχύς.
• ΔΥΝΑΜΗ: Στην επιχειρησιακή τέχνη δύναμη είναι ο αριθμός των διαθέσιμων επιχειρησιακών και τακτικών μέσων, που δυνητικά μπορούν να αναπτυχθούν εάν προκύψει ανάγκη στο πεδίο αντιπαράθεσης.
• ΙΣΧΥΣ: είναι πολύ πιο πολύπλευρη έννοια και απαιτεί όχι μόνο την ύπαρξη των επιχειρησιακών και τακτικών μέσων, αλλά και πως αυτές αναπτύσσονται με την επιχειρησιακή τέχνη σε ένα συγκεκριμένο πεδίο (επιχειρησιακές ικανότητες και σχέδια δράσεως (doctrines)), πως επιτυγχάνουν πολλαπλασιαστικό επιχειρησιακό αποτέλεσμα με συνεργατικές δράσεις, ποία είναι η αποτελεσματικότητα (σαφήνεια, δριμύτητα, συνεργασία, αξιοπιστία, επάρκεια) και η συνέχεια στις κινήσεις και δράσεις τους στο χώρο και χρόνο, και οπωσδήποτε ποίες είναι οι αποφάσεις που λαμβάνονται για την χρησιμοποίησή τους.
5. Συνεπώς, μπορεί μία χώρα να διαθέτει τεράστιο αριθμό μέσων και οπλικών συστημάτων, τα οποία όμως μπορεί να πάσχουν επιχειρησιακά για πολλούς λόγους:
• Μειωμένη επιχειρησιακή διαθεσιμότητα (συντήρηση, καύσιμα, επάρκεια πυρομαχικών/βλημάτων, ανθεκτικότητα υλικού και προσωπικού, υποστήριξη, αναπλήρωση κλπ).
• Μειωμένη ικανότητα συνεργασίας (επικοινωνίες, εκπαίδευση και αντιλήψεις, ασυμβατότητες υλικού και υποδομών κλπ).
• Μειωμένη Επιχειρησιακή ικανότητα ( έλλειψη ικανής επιχειρησιακής ηγεσίας, μειωμένη επιχειρησιακή εκπαίδευση, ασυμβατότητα σκοπών και μέσων, έλλειψη προστασίας, ασυνέχεια και ανεπάρκεια δράσεων, χωροχρονικά κενά επιχειρησιακών και τακτικών δράσεων κλπ).
6. Ενώ επίσης, μπορεί μία χώρα να έχει πολύ μικρότερο αριθμό μέσων αλλά να έχει όλα τα ανωτέρω και πολύ περισσότερα στο επιχειρησιακό πεδίο, μαζί με την ικανή πολιτική και στρατιωτική ηγεσία και οπωσδήποτε την επιχειρησιακή ηγεσία, που όλα μαζί αποτελούν αυτό που ονομάζουμε "Συνολική Αμυντική Ισχύ" της χώρας μας.
7. Η συνολική αυτή αμυντική ισχύς θα μπορούσε να ενισχυθεί και με κατάλληλες συμμαχίες και προσφορά μέσων και δυνατοτήτων (υλικοτεχνικής υποστήριξης, εφοδιασμού, αναπλήρωσης, επικοινωνιακών δυνατοτήτων, διαθεσιμότητας χώρου κλπ) - (π.χ. μία αμυντική συμφωνία με την Γαλλία θα μπορούσε να λειτουργήσει σε αυτό το επίπεδο, της βελτίωσης της συνολικής αμυντικής μας ισχύος).
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΟΠΛΑ
8. Στρατηγικά όπλα είναι αυτά που μπορούν να επιφέρουν καθοριστικό στρατηγικό αποτέλεσμα στο πεδίο της μάχης! Και αυτά είναι κυρίως τα πυρηνικά όπλα μεγάλης ισχύος, που μπορεί να ριφθούν με στρατηγικά μέσα (αεροσκάφη, πλοία και υποβρύχια ως φορείς των όπλων αυτών) και με βαλλιστικούς πυραύλους.
9. Ακόμη και στα πυρηνικά όπλα όμως υπάρχει συσχετισμός ως προς το αποτέλεσμα και τον χώρο δράσεως, αφού και ένα τακτικό πυρηνικό όπλο θα μπορούσε να επιφέρει στρατηγικό αποτέλεσμα, εάν χρησιμοποιηθεί σε περιορισμένο χώρο και σε συγκεκριμένες δυνατότητες του αντιπάλου.
10. Τα υποβρύχια 214 είναι βέβαιο ότι έχουν πολλές σημαντικές επιχειρησιακές δυνατότητες, πολύ μεγαλύτερες από τα μέχρι τώρα συμβατικά υποβρύχια (όχι πυρηνοκίνητα). Όμως δεν είναι φορείς στρατηγικών όπλων, ούτε καν εξελιγμένων τορπιλών (αυτήν την στιγμή και μέχρι πρόσκτησής τους).
Μπορούν να δρουν επί μακρόν χωρίς τους ίδιους περιορισμούς για ανάδυση και για φόρτιση των μπαταριών, όπως τα παλαιότερα υποβρύχια, εξακολουθούν όμως να έχουν περιορισμούς και μειωμένη ικανότητα προβολής ισχύος, συγκρίνοντάς τα με τα στρατηγικού χαρακτήρα υποβρύχια ως φορείς πυρηνικών στρατηγικών όπλων.
11. Επίσης θα πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι ουδέποτε στην ιστορία τα συμβατικά υποβρύχια κατάφεραν να επιφέρουν στρατηγικό αποτέλεσμα στον κατά θάλασσα αγώνα, παρά τις μεγάλες τους επιτυχίες κατά εμπορικών κυρίως πλοίων και νηοπομπών.
Κάποιος θα έφερνε ως παράδειγμα την βύθιση του Αργεντίνικου θωρηκτού Belgrano, που ήταν μοιραίο πλήγμα για το ναυτικό της Αργεντινής. Όμως αφενός το θωρηκτό ήταν παλιό και απροστάτευτο, εκτός περιοχής μάλιστα της ανακηρυχθείσας περιοχής πολεμικών επιχειρήσεων (εγέρθηκαν ηθικά και διεθνολογικά ζητήματα για την βύθιση), αφετέρου ο πόλεμος στα Φώκλαντ δεν κρίθηκε από αυτήν την βύθιση. Το γεγονός είχε περισσότερο συμβολικό και ηθικό χαρακτήρα σε ένα ήδη χαμένο πόλεμο και όχι ουσιαστικό επιχειρησιακά.
12. Και όλα αυτά δεν έχουν αλλάξει μέχρι σήμερα, ακόμη και αν έχουν εμφανισθεί συμβατικά όπλα μεγάλης ισχύος (τα οποία πάντα υπολείπονται κατά πολύ των στρατηγικών πυρηνικών όπλων)!
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
Τα υποβρύχια 214 έχουν μεγάλες δυνατότητες μεν και θα μπορούσαν να επιφέρουν τοπικά σε επιχειρησιακό επίπεδο σημαντικά πλήγματα, που να αλλάξουν το επιχειρησιακό συνεχές (μην υποτιμάμε φυσικά και τα λοιπά εκσυγχρονισμένα υποβρύχιά μας, ακόμη και τα παλαιότερα).
Όμως στρατηγικά μόνο η συνδυαστική δράση όλων των μέσων και δυνατοτήτων του Π.Ν. και της αεροπορίας (ο πόλεμος στη θάλασσα είναι αεροναυτικός οπωσδήποτε-όπως και στην ξηρά η αεροπορία λειτουργεί με συνέργειες ως πολλαπλασιαστής ισχύος για τις δυνάμεις εδάφους) θα μπορούσε να επιφέρει στρατηγικό αποτέλεσμα και να επιβάλλει κυριαρχία.
Και οπωσδήποτε οι εμφανείς μονάδες κρούσεως στη θάλασσα, που μπορούν να κάνουν καταφανώς προβολή ισχύος - όπως είναι οι μεγάλες μονάδες κρούσεως - είναι οπωσδήποτε αυτά τα μέσα που μπορούν να επιβάλλουν την κυριαρχία σε μία μικτή περιοχή αεροναυτικών επιχειρήσεων (εκτεταμένη θαλάσσια περιοχή με νησιά και ηπειρωτική χώρα).
Ας σταματήσουν λοιπόν οι θριαμβολογίες, οι ανερμάτιστες ηρωοποιήσεις και οι υπερβολικές προσδοκίες από τα υποβρύχια 214 και ας τα δούμε σαν ένα αναπόσπαστο οργανικό και πολύτιμο κομμάτι της συνολικής αμυντικής δυνατότητας της χώρας για αποτροπή και προβολή ισχύος, όπου, όπως, και όταν χρειασθεί.
Toυ Στέλιου Φενέκου
υποναυάρχου ε.α.
προέδρου Κοινωνίας Αξιών
• Αφενός γιατί επενδύει από πλευράς προβολής ισχύος σε ένα επιχειρησιακό μέσον συγκεκριμένων δυνατοτήτων,
• αφετέρου η πολιτική ηγεσία μπορεί να επαναπαυθεί από την προβαλλόμενη τρομερή ισχύ τους και δεν προβαίνει άμεσα στην βελτίωση της συνολική ισχύος του Πολεμικού Ναυτικού, και κυρίως μεγάλων μονάδων κρούσεως.
Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΤΕΧΝΗ & Η ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ
1. Τα Υποβρύχια, όπως και κάθε μονάδα του Πολεμικού Ναυτικού (και του στρατού και αεροπορίας φυσικά) τοποθετούνται στον χώρο και τον χρόνο με την “Επιχειρησιακή Τέχνη”, η οποία έχει πεδίο εφαρμογής μέσα σε ολόκληρο το εύρος του πολέμου είτε σε υψηλής έντασης, περιορισμένες τοπικά και χρονικά συμβατικές εμπλοκές.
2. Το πεδίο εφαρμογής και σπουδής της επιχειρησιακής τέχνης είναι πολύ ευρύ.
Σε έναν ορισμό, η επιχειρησιακή τέχνη περιγράφεται σαν το συστατικό της στρατιωτικής τέχνης που έχει σχέση με την προετοιμασία, την σχεδίαση, τον συντονισμό και την διαδοχική τοποθέτηση των επί μέρους τακτικών δράσεων, σε μία αλυσίδα συνδεδεμένων συνεργατικών δράσεων, κατά την εκτέλεση των κυρίων επιχειρήσεων και εκστρατειών, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι σκοποί που καθορίσθηκαν χρονικά και τοπικά από την στρατηγική του θεάτρου επιχειρήσεων.
3. Όταν τα διατιθέμενα μέσα διασυνδέονται και λειτουργούν συνεργατικά (ως πολλαπλασιαστές ισχύος, επιτυγχάνοντας δηλαδή συνέργειες κλίμακας σε όλο το πεδίο σύγκρουσης), τότε τα αποτελέσματα των επί μέρους τακτικών δράσεων έχουν μεγάλη αξία για την στρατηγική.
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ
4. Υπάρχουν δύο έννοιες που τις γνωρίζουμε από την φυσική.
Η Δύναμη και η Ισχύς.
• ΔΥΝΑΜΗ: Στην επιχειρησιακή τέχνη δύναμη είναι ο αριθμός των διαθέσιμων επιχειρησιακών και τακτικών μέσων, που δυνητικά μπορούν να αναπτυχθούν εάν προκύψει ανάγκη στο πεδίο αντιπαράθεσης.
• ΙΣΧΥΣ: είναι πολύ πιο πολύπλευρη έννοια και απαιτεί όχι μόνο την ύπαρξη των επιχειρησιακών και τακτικών μέσων, αλλά και πως αυτές αναπτύσσονται με την επιχειρησιακή τέχνη σε ένα συγκεκριμένο πεδίο (επιχειρησιακές ικανότητες και σχέδια δράσεως (doctrines)), πως επιτυγχάνουν πολλαπλασιαστικό επιχειρησιακό αποτέλεσμα με συνεργατικές δράσεις, ποία είναι η αποτελεσματικότητα (σαφήνεια, δριμύτητα, συνεργασία, αξιοπιστία, επάρκεια) και η συνέχεια στις κινήσεις και δράσεις τους στο χώρο και χρόνο, και οπωσδήποτε ποίες είναι οι αποφάσεις που λαμβάνονται για την χρησιμοποίησή τους.
5. Συνεπώς, μπορεί μία χώρα να διαθέτει τεράστιο αριθμό μέσων και οπλικών συστημάτων, τα οποία όμως μπορεί να πάσχουν επιχειρησιακά για πολλούς λόγους:
• Μειωμένη επιχειρησιακή διαθεσιμότητα (συντήρηση, καύσιμα, επάρκεια πυρομαχικών/βλημάτων, ανθεκτικότητα υλικού και προσωπικού, υποστήριξη, αναπλήρωση κλπ).
• Μειωμένη ικανότητα συνεργασίας (επικοινωνίες, εκπαίδευση και αντιλήψεις, ασυμβατότητες υλικού και υποδομών κλπ).
• Μειωμένη Επιχειρησιακή ικανότητα ( έλλειψη ικανής επιχειρησιακής ηγεσίας, μειωμένη επιχειρησιακή εκπαίδευση, ασυμβατότητα σκοπών και μέσων, έλλειψη προστασίας, ασυνέχεια και ανεπάρκεια δράσεων, χωροχρονικά κενά επιχειρησιακών και τακτικών δράσεων κλπ).
6. Ενώ επίσης, μπορεί μία χώρα να έχει πολύ μικρότερο αριθμό μέσων αλλά να έχει όλα τα ανωτέρω και πολύ περισσότερα στο επιχειρησιακό πεδίο, μαζί με την ικανή πολιτική και στρατιωτική ηγεσία και οπωσδήποτε την επιχειρησιακή ηγεσία, που όλα μαζί αποτελούν αυτό που ονομάζουμε "Συνολική Αμυντική Ισχύ" της χώρας μας.
7. Η συνολική αυτή αμυντική ισχύς θα μπορούσε να ενισχυθεί και με κατάλληλες συμμαχίες και προσφορά μέσων και δυνατοτήτων (υλικοτεχνικής υποστήριξης, εφοδιασμού, αναπλήρωσης, επικοινωνιακών δυνατοτήτων, διαθεσιμότητας χώρου κλπ) - (π.χ. μία αμυντική συμφωνία με την Γαλλία θα μπορούσε να λειτουργήσει σε αυτό το επίπεδο, της βελτίωσης της συνολικής αμυντικής μας ισχύος).
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΟΠΛΑ
8. Στρατηγικά όπλα είναι αυτά που μπορούν να επιφέρουν καθοριστικό στρατηγικό αποτέλεσμα στο πεδίο της μάχης! Και αυτά είναι κυρίως τα πυρηνικά όπλα μεγάλης ισχύος, που μπορεί να ριφθούν με στρατηγικά μέσα (αεροσκάφη, πλοία και υποβρύχια ως φορείς των όπλων αυτών) και με βαλλιστικούς πυραύλους.
9. Ακόμη και στα πυρηνικά όπλα όμως υπάρχει συσχετισμός ως προς το αποτέλεσμα και τον χώρο δράσεως, αφού και ένα τακτικό πυρηνικό όπλο θα μπορούσε να επιφέρει στρατηγικό αποτέλεσμα, εάν χρησιμοποιηθεί σε περιορισμένο χώρο και σε συγκεκριμένες δυνατότητες του αντιπάλου.
10. Τα υποβρύχια 214 είναι βέβαιο ότι έχουν πολλές σημαντικές επιχειρησιακές δυνατότητες, πολύ μεγαλύτερες από τα μέχρι τώρα συμβατικά υποβρύχια (όχι πυρηνοκίνητα). Όμως δεν είναι φορείς στρατηγικών όπλων, ούτε καν εξελιγμένων τορπιλών (αυτήν την στιγμή και μέχρι πρόσκτησής τους).
Μπορούν να δρουν επί μακρόν χωρίς τους ίδιους περιορισμούς για ανάδυση και για φόρτιση των μπαταριών, όπως τα παλαιότερα υποβρύχια, εξακολουθούν όμως να έχουν περιορισμούς και μειωμένη ικανότητα προβολής ισχύος, συγκρίνοντάς τα με τα στρατηγικού χαρακτήρα υποβρύχια ως φορείς πυρηνικών στρατηγικών όπλων.
11. Επίσης θα πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι ουδέποτε στην ιστορία τα συμβατικά υποβρύχια κατάφεραν να επιφέρουν στρατηγικό αποτέλεσμα στον κατά θάλασσα αγώνα, παρά τις μεγάλες τους επιτυχίες κατά εμπορικών κυρίως πλοίων και νηοπομπών.
Κάποιος θα έφερνε ως παράδειγμα την βύθιση του Αργεντίνικου θωρηκτού Belgrano, που ήταν μοιραίο πλήγμα για το ναυτικό της Αργεντινής. Όμως αφενός το θωρηκτό ήταν παλιό και απροστάτευτο, εκτός περιοχής μάλιστα της ανακηρυχθείσας περιοχής πολεμικών επιχειρήσεων (εγέρθηκαν ηθικά και διεθνολογικά ζητήματα για την βύθιση), αφετέρου ο πόλεμος στα Φώκλαντ δεν κρίθηκε από αυτήν την βύθιση. Το γεγονός είχε περισσότερο συμβολικό και ηθικό χαρακτήρα σε ένα ήδη χαμένο πόλεμο και όχι ουσιαστικό επιχειρησιακά.
12. Και όλα αυτά δεν έχουν αλλάξει μέχρι σήμερα, ακόμη και αν έχουν εμφανισθεί συμβατικά όπλα μεγάλης ισχύος (τα οποία πάντα υπολείπονται κατά πολύ των στρατηγικών πυρηνικών όπλων)!
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
Τα υποβρύχια 214 έχουν μεγάλες δυνατότητες μεν και θα μπορούσαν να επιφέρουν τοπικά σε επιχειρησιακό επίπεδο σημαντικά πλήγματα, που να αλλάξουν το επιχειρησιακό συνεχές (μην υποτιμάμε φυσικά και τα λοιπά εκσυγχρονισμένα υποβρύχιά μας, ακόμη και τα παλαιότερα).
Όμως στρατηγικά μόνο η συνδυαστική δράση όλων των μέσων και δυνατοτήτων του Π.Ν. και της αεροπορίας (ο πόλεμος στη θάλασσα είναι αεροναυτικός οπωσδήποτε-όπως και στην ξηρά η αεροπορία λειτουργεί με συνέργειες ως πολλαπλασιαστής ισχύος για τις δυνάμεις εδάφους) θα μπορούσε να επιφέρει στρατηγικό αποτέλεσμα και να επιβάλλει κυριαρχία.
Και οπωσδήποτε οι εμφανείς μονάδες κρούσεως στη θάλασσα, που μπορούν να κάνουν καταφανώς προβολή ισχύος - όπως είναι οι μεγάλες μονάδες κρούσεως - είναι οπωσδήποτε αυτά τα μέσα που μπορούν να επιβάλλουν την κυριαρχία σε μία μικτή περιοχή αεροναυτικών επιχειρήσεων (εκτεταμένη θαλάσσια περιοχή με νησιά και ηπειρωτική χώρα).
Ας σταματήσουν λοιπόν οι θριαμβολογίες, οι ανερμάτιστες ηρωοποιήσεις και οι υπερβολικές προσδοκίες από τα υποβρύχια 214 και ας τα δούμε σαν ένα αναπόσπαστο οργανικό και πολύτιμο κομμάτι της συνολικής αμυντικής δυνατότητας της χώρας για αποτροπή και προβολή ισχύος, όπου, όπως, και όταν χρειασθεί.