Νότης Μαριάς
(Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής)
Οι ευθύνες των θεσμών της ΕΕ και κυρίως της ΕΚΤ είναι μεγάλες καθώς δεν έκαναν τίποτε ενώ είχαν στη διάθεσή τους όλα τα στοιχεία από τα οποία φαινόταν ξεκάθαρα πως ο Ερντογάν με το φτηνό ευρωπαϊκό χρήμα από την πρώτη στιγμή επιδόθηκε ως νέος Χίτλερ στη δημιουργία ενός εξοπλισμένου και επικίνδυνου στρατού με στόχο την κατάκτηση των γειτονικών χωρών και τη δημιουργία ενός σύγχρονου τουρκικού ζωτικού χώρου, ενός νέου Lebensraum. Την τρομακτική αυτή αύξηση των τουρκικών εξοπλισμών με ευρωπαϊκό χρήμα παρακολουθούσε χωρίς να τολμήσει καν να αντιδράσει η μνημονική ελληνική πολιτική τάξη η οποία τα είχε βρει με την τρόικα προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία.
Η Ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ μάνα εξ ουρανού για τον Ερντογάν
Το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) του Μάριο Ντράγκι ήταν μάνα εξ ουρανού για την Άγκυρα ενώ ταυτόχρονα δεν είχε ιδιαίτερη αξία για την Ελλάδα. Και αυτό γιατί ο Ντράγκι τον Ιανουάριο του 2015 εντελώς παράνομα όπως έχουμε από τότε καταγγείλει στην Ευρωβουλή όχι μόνο άφησε την Ελλάδα εκτός ποσοτικής χαλάρωσης αλλά ταυτόχρονα έπαψε σε επίπεδο ΕΚΤ να δέχεται και τα ελληνικά κρατικά ομόλογα ως εγγυήσεις (collaterals). Ταυτόχρονα ο Ιταλός έκλεισε τις στρόφιγγες της απ΄ ευθείας χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ και τις ανάγκασε να καταφύγουν σε δανεισμό μέσω του πανάκριβου ELA. Μετά την πιστωτική ασφυξία είχαμε κλείσιμο τραπεζών, εκβιασμούς της τρόικας και τελικά επιβολή τρίτου μνημονίου.
Και όλα αυτά την ώρα που ο Ντράγκι άνοιγε τις κάνουλες της ποσοτικής χαλάρωσης και γέμισε την Ευρώπη και τις τράπεζές της με πακτωλό φτηνού χρήματος. Κεφάλαια τα οποία δεν έμεινα όλα εντός ΕΕ αλλά πήγαν στις ΗΠΑ για στήριξη των θυγατρικών των εκεί ευρωπαϊκών εταιριών και τραπεζών. Επίσης αρκετά κεφάλαια πήγαν στον αναπτυσσόμενο κόσμο σε Μεξικό, Λατινική Αμερική και φυσικά στην Τουρκία.
Για τον λόγο αυτόν ήδη από το Γενάρη του 2015 στο Νταβός ο τούρκος υπουργός οικονομιών Mehmet Simsek πανηγύριζε για την ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ δηλώνοντας: «Είναι υπέροχα νέα για την Τουρκία. Είμαστε χαρούμενοι» (CNBC 23/1/2015) για να συμπληρώσει με νόημα: «Εάν η Ευρώπη βγει από αυτήν τη στασιμότητα με τις πλάτες αυτής της νομισματικής επέκτασης, αυτό είναι υπέροχο νέο για την Τουρκία, διότι αυτό θα βοηθήσει την Τουρκία να αναπτυχθεί γρηγορότερα» (Daily Sabah 24/1/2015). Ψήφιζε λοιπόν και με τα δυο του χέρια Μάριο Ντράγκι μιας και κατάλαβε ότι με την ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ η Άγκυρα θα πλημμυρίσει με φτηνό χρήμα και ξένα κεφάλαια για επενδύσεις. Είχε προηγηθεί ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2014 δήλωση του ίδιου υπουργού ότι η ποσοτική χαλάρωση ήταν θετική για τις αναδυόμενες αγορές και ότι θα βοηθούσε την Τουρκία (CNBC 29/9/2014).
Έτσι ενώ οι Τούρκοι με τις ανακοινώσεις τους έκαναν σπονδές στον Ντράγκι, εμείς συγκρουόμασταν μαζί του στις 25/2/2015 στην Ευρωβουλή για την ανάλγητη πολιτική του Ιταλού κατά της Πατρίδας μας (iefimerida 26/2/2015), κριτική την οποία συνεχίσαμε αδιάληπτα καλώντας τον Ντράγκι να απολογηθεί για την πιστωτική ασφυξία στην οποία οδήγησε την Ελλάδα με τις αποφάσεις του (NewsBeast 2/2/2016).
Έτσι οι ευρωπαϊκές τράπεζες αφού φορτώθηκαν με φτηνό χρήμα το έστειλαν με τις ντουζίνες στην Τουρκία αγοράζοντας εκεί τράπεζες, επιχειρήσεις αλλά και ομόλογα του τουρκικού κράτους. Δανεικό φτηνό χρήμα με το οποίο ο Ερντογάν κάθε χρόνο δαπανούσε υπέρογκα ποσά για να εξοπλιστεί σαν αστακός.
Μάλιστα από τον Πίνακα 1 βλέπει κανείς πως οι ισπανικές τράπεζες ξεσάλωσαν κυριολεκτικά και πλημμύρισαν την Τουρκία με δις ευρώ. Και από κοντά οι γαλλικές, οι γερμανικές και οι ιταλικές τράπεζες.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
Έτσι η ιταλική Unicredit η οποία μάλιστα κατέχει το 41% της τουρκικής τράπεζας Yapi Kredi, πήρε στο πλαίσιο του προγράμματος TLTROΙΙ 26 δις ευρώ (Reuters 24/6/2016). Στα τέλη Μαρτίου 2017 το συνολικό ποσό του προγράμματος TLTROΙΙ έφτασε στα 739 δις ευρώ (ECB Economic Bulletin, Issue 3/2017 p.43), όπως μπορεί να δει κανείς και από τον σχετικό Πίνακα 2.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
Ειδικότερα από τους Πίνακες 3 και 4 που διαμορφώσαμε με βάση τα ετήσια στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), αποδεικνύεται η τεράστια επένδυση των ισπανικών και γαλλικών τραπεζών σε τουρκικά κρατικά ομόλογα, δηλαδή σε δάνεια προς τον Ερντογάν με βάση τα οποία αυτός προχώρησε στον εξοπλισμό της Τουρκίας και βέβαια παρήγγειλε τα 6 υποβρύχια από τη Γερμανία και κατασκευάζει το αεροπλανοφόρο Anadolu σε συνεργασία με την ισπανική Navantia.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3
ΠΙΝΑΚΑΣ 4
Επιπλέον όπως προκύπτει από τον Πίνακα 5 η ποσοτική χαλάρωση του Ντράγκι οδήγησε και στη στήριξη των εταιρικών ομολόγων των ευρωπαϊκών κολοσσών όπως του γαλλικού Ομίλου Thales, της Siemens, αλλά και της VW που με τη σειρά τους άμεσα ή έμμεσα εμπλέκονται στο γαϊτανάκι της πολεμικής βιομηχανίας που κάνει business με την Τουρκία.
ΠΙΝΑΚΑΣ 5
Έτσι με τη φτηνή χρηματοδότηση του Ντράγκι οι πολυεθνικές των όπλων ξεσάλωσαν κατασκευάζοντας όπλα τα οποία πώλησαν στη Τουρκία και σε άλλες χώρες. Μάλιστα ο Ερντογάν χωρίς να βάλει το χέρι στην τσέπη αλλά με δανεικά από τις ευρωπαϊκές τράπεζες μέσω της πώλησης τουρκικών κρατικών ομολόγων (Πίνακες 3 και 4) εν συνεχεία αγόρασε όπλα από τις ευρωπαϊκές πολυθεϊκές οι οποίες επίσης τα κατασκεύασαν με τη φτηνή χρηματοδότηση ξανά του Ντράγκι (Πίνακας 5).
Το ίδιο έγινε όπως θα φανεί και με τα ναυπηγεία της Navantia που ενώ κινδύνευαν με πτώχευση διασώθηκαν με το φτηνό χρήμα της ποσοτικής χαλάρωσης Ντράγκι (ED Economia Digital 4/7/2016) και έγιναν «συνεταιράκια» με τον Ερντογάν για να φτιάξουν το αεροπλανοφόρο Anadolu.
Όμως η ΕΚΤ δεν έκανε τίποτε ακόμη και όταν η οικονομική κρίση άρχισε να χτυπά την τουρκική οικονομία. Και όχι μόνο αυτό, αλλά η Λαγκάρντ συνέχιζε να δανείζει τις ισπανικές τράπεζες οι οποίες τον Ιούνιο 2020 έσπασαν κάθε ρεκόρ δανεισμού από την ΕΚΤ από το 2013 ενθυλακώνοντας 196 δις ευρώ (Reuters14/7/2020). Και βέβαια μέρος των δανείων αυτών από την ΕΚΤ όπως και τα προηγούμενα πήγαν μέσω Ισπανίας σε τουρκικές τράπεζες και βιομηχανίες. Το ίδιο έγινε και με τα δανεικά που παίρνουν οι γαλλικές και ιταλικές τράπεζές μεταξύ των οποίων και η εξαιρετικά εκτεθειμένη στην Τουρκία ιταλική UniCredit SpA, που χρηματοδοτήθηκε από την Λαγκάρντ με 94,3 δις ευρώ (Bloomberg.com 18/6/2020).
Από κοντά ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικά ταμεία
Αλλά η ποσοτική χαλάρωση του Ντράγκι η οποία οδήγησε σε χαμηλά επιτόκια έσπρωξε για άλλους λόγους τις ασφαλιστικές εταιρίες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία επίσης στην αγκαλιά των πολυεθνικών του στρατιωτικο-βιομηχανικού κατεστημένου.
Ήδη από τις πρώτες μέρες της ποσοτικής χαλάρωσης οι ασφαλιστικές εταιρίες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία εξεγέρθηκαν κατά του Ιταλού γιατί με το φτηνό χρήμα και την καθήλωση των επιτοκίων οι ασφαλιστικές και τα συνταξιοδοτικά ταμεία μπήκαν σε περιπέτεια αφού είχαν επενδύσει τα κεφάλαια τους σε κρατικά ομόλογα που άρχισαν να χάνουν σε απόδοση όπως και οι αποταμιεύσεις τους. Αυτό έγινε έκδηλο και στην Ευρωβουλή με τους Γερμανούς ευρωβουλευτές κυρίως της Μέρκελ να διαμαρτύρονται μιας και το εκλογικό τους κοινό, συνταξιούχοι και άλλοι αποταμιευτές και εισοδηματίες του τόκου στη Γερμανία, έχαναν χρήματα. Διαμαρτυρίες που συνεχίστηκαν έκτοτε καθώς ο Ντράγκι συνέχισε μέχρι την αποχώρησή του από την ΕΚΤ στα τέλη Οκτωβρίου 2019 την ποσοτική χαλάρωση, με την Bild να παρομοιάζει τον Ιταλό ως κόμη Δράκουλα που ρουφάει τις καταθέσεις (iefimerida 13/9/2019).
Σε κάθε περίπτωση μια εικόνα της ποσοτικής χαλάρωσης του Ντράγκι έως τον Σεπτέμβριο του 2018 μπορεί να έχει κανείς συμβουλευόμενος τον Πίνακα 6.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6
Και παρότι η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων είχε έγκαιρα προειδοποιήσει για τις δυσμενείς συνέπειες που θα είχε το QΕ για τις ασφαλιστικές εταιρίες (Reuters 1/6/2015) εντούτοις η ΕΚΤ δεν έβαλε νερό στο κρασί της.
Έτσι οι ασφαλιστικές προκειμένου να μην «βαρέσουν κανόνι» βρήκαν ένα μη-ηθικό αλλά πρόσφορο τρόπο να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους και τα αποθεματικά τους τα οποία υποχρεωτικά πρέπει να διατηρούν. Στράφηκαν λοιπόν προς τη βιομηχανία παραγωγής όπλων όπου οι αποδόσεις ήταν συμφέρουσες. Το ίδιο έπραξαν και τα συνταξιοδοτικά ταμεία πλην εξαιρέσεων όπως της Νορβηγίας, και επένδυσαν τα αποθεματικά τους επίσης στη βιομηχανία παραγωγής όπλων.
Αυτά αποδεικνύονται πέραν των άλλων και σε σχέση με την Ισπανία η οποία μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα γιατί η συγκυρία το έφερε η χώρα αυτή να μετατραπεί στον μεγάλο χρηματοδότη του Ερντογάν στηρίζοντας τους τουρκικούς εξοπλισμούς. Στην ίδια κατεύθυνση σε μικρότερο βαθμό βάδισαν Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία.
Η βιομηχανία όπλων στην Ισπανία
Ειδικότερα για την Ισπανία πρόσφατη μελέτη καταδεικνύει ότι οι ισπανικές τράπεζες, στο διάστημα της βασιλείας του Ντράγκι, με το φτηνό χρήμα που πήραν από την ΕΚΤ διέθεσαν 11,9 δις ευρώ για τη χρηματοδότηση της βιομηχανίας όπλων της Ισπανίας. Κυριότερες τράπεζες ήταν η BBVA και η Santander Bank. Όπως ήδη αναλύσαμε σε προηγούμενο άρθρο η BBVA κατέχει το 50% της Garanti Bank η οποία επίσης χρηματοδοτεί το τουρκικό κράτος αγοράζοντας ομόλογά της τουρκικής κυβέρνησης. Μάλιστα η SEPI, δηλαδή ένα είδους ισπανικού ΤΑΥΠΕΔ όπου ανήκουν τα ναυπηγεία της Navantia και άλλες κρατικές εταιρίες, μαζί με BBVA και Santander Bank χορήγησαν το 86% των κεφαλαίων που κατευθύνθηκαν στην ισπανική βιομηχανία όπλων.
Αλλά η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι μεγάλο μέρος από τα αποθεματικά των ισπανικών ασφαλιστικών εταιριών και των συνταξιοδοτικών Προγραμμάτων του ισπανικού λαού πήγαν επίσης στη χρηματοδότηση της ισπανικής πολεμικής βιομηχανίας η οποία πούλησε όπλα σε Τουρκία, Σαουδική Αραβία κλπ.
Έτσι 26 ισπανικές ασφαλιστικές χρηματοδότησαν με πάνω από 19,7 δις ευρώ την ισπανική βιομηχανία όπλων, ενώ 16 ισπανικά συνταξιοδοτικά Προγράμματα χρηματοδότησαν την ισπανική βιομηχανία όπλων με 30,3 δις ευρώ.
Επιπλέον οι ισπανικές ασφαλιστικές και τα ισπανικά συνταξιοδοτικά προγράμματα των τραπεζών είτε άμεσα είτε μέσω τραπεζών ή αμοιβαίων κεφαλαίων και άλλων χρηματιστικών εργαλείων αγόρασαν επίσης κρατικά τουρκικά ομόλογα από τα οποία όπως αναλύουμε παρακάτω χρηματοδοτούνται οι εξοπλισμοί του τουρκικού στρατού και η τουρκική πολεμική βιομηχανία.
Με τις ευλογίες του Ντράγκι το Mega Deal Ερντογάν με την ισπανική Navantia για την κατασκευή του τουρκικού αεροπλανοφόρου Anadolu
Τα ισπανικά ναυπηγεία το 2008-2010 παρότι αντιμετώπιζαν οικονομικά προβλήματα και είχαν μπει στο στόχαστρο της Κομισιόν για παραβίαση της Συνθήκης της ΕΕ σε σχέση με τις κρατικές ενισχύσεις τελικά κατάφεραν με διάφορα «τρικ» της ισπανικής κυβέρνησης και του πανίσχυρου Ισπανού Επιτρόπου Χοακίμ Αλμούνια να ανακάμψουν και να αναδιαρθρωθούν. Στο πλαίσιο αυτό προέκυψε και το νέο σχήμα των ναυπηγείων της Navantia που ανήκουν στο ισπανικό κράτος και τα οποία πήραν το φιλί της ζωής από την Κομισιόν με διάφορες ρυθμίσεις σε πρώτη φάση μέχρι 1/1/2015. Έτσι την ώρα που στην Αθήνα ψαχνόταν να δουν τι θα γίνει με τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, μάγκες τελικά αποδείχθηκαν οι Ισπανοί και όχι κάποιοι άλλοι. Από την πλευρά μας με ιδιαίτερη επιμονή ζητούσαμε στην Ευρωβουλή από την ΕΕ να πάψει να διώκει την ελληνική ναυπηγική βιομηχανία καταθέτοντας μάλιστα και Ερώτηση στην Κομισιόν στις 29 Νοεμβρίου 2016 για την ανασυγκρότηση της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας (ekriti.gr 2/12/2016).
Όπως προαναφέραμε με κονδύλια του ισπανικού υπουργείου βιομηχανίας ύψους σε πρώτη φάση 3,5 δις ευρώ και φτηνό τραπεζικό δανεισμό λόγω ποσοτικής χαλάρωσης τελικά κατάφερε να γλυτώσει την πτώχευση η Navantia. Μάλιστα ιδιαίτερα κρίσιμο κρίθηκε το δανειακό πρόγραμμα που της χορήγησε η Santander Investment ύψους 116 εκατ. ευρώ που άνοιξε ουσιαστικά και την πόρτα στη Navantia για επιπλέον τραπεζικό δανεισμό (ED Economia Digital 4/7/2016).
Ειδικότερα όπως αποδεικνύεται από σχετική μελέτη τα Ναυπηγία της Navantia πήραν χρηματοδότηση στο διάστημα 2010-2019 από τις τράπεζες BBVA, Santander, Bankia και Bankinter στο πλαίσιο της χρηματοδότησης εκ μέρους τους της πολεμικής βιομηχανίας της Ισπανίας.
Επιπλέον 4 ασφαλιστικές εταιρίες και τουλάχιστον 2 συνταξιοδοτικά Προγράμματα επένδυσαν μέρος των κεφαλαίων τους στη Navantia.
Η συνεργασία Τουρκίας και Ισπανίας για το αεροπλανοφόρο Anadolu ξεκίνησε ουσιαστικά στις 7 Μαΐου του 2015 όταν το τουρκικό ναυπηγείο Sedef υπέγραψε σύμβαση με το τουρκικό κράτος μέσω της SSM για το σχεδιασμό και την κατασκευή ενός πλοίου τύπου LPD για το τουρκικό ναυτικό. Στο πλαίσιο αυτό η Navantia συμμετέχει σε αυτήν τη σύμβαση ως τεχνολογικός συνεργάτης και παρέχει το σχεδιασμό, τη μεταφορά τεχνολογίας, εξοπλισμού και τεχνικής βοήθειας στη Sedef. Ο σχεδιασμός, βασισμένος στο LHD «Juan Carlos I» για το ισπανικό ναυτικό, προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις του τουρκικού ναυτικού, έχοντας το πλεονέκτημα ότι ήταν ένα δοκιμασμένο πλοίο. Επίσης η Navantia θα παρέχει πολλά εξαρτήματα και συστήματα, όπως τους κινητήρες και το IPMS (ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης πλατφόρμας).
Όμως το Mega Deal της Τουρκίας με την Ισπανία για τη ναυπήγηση του αεροπλανοφόρου Anadolu δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς το γαϊτανάκι της ποσοτικής χαλάρωσης, η οποία έδρασε διττά. Έτσι η πλευρά των κατασκευαστών, δηλαδή η Navantia και τα τουρκικά ναυπηγεία Sedef επωφελήθηκαν από τα χαμηλότοκα δάνεια αλλά και τις κάθε λογής εγγυητικές επιστολές που έλαβαν από τις ισπανικές και τις ισπανοτουρκικές τράπεζες αντίστοιχα προκειμένου να προχωρούν στη χρηματοδότηση της κατασκευής του αεροπλανοφόρου. Η δε πλευρά του παραγγελιοδόχου, δηλαδή η τουρκική κυβέρνηση, βρήκε τις πιστώσεις για την σταδιακή πληρωμή και εξόφληση του τιμήματος εκδίδοντας ομόλογα του τουρκικού κράτους τα οποία αγόρασαν οι ισπανικές τράπεζες όπως φαίνεται και από τους Πίνακες 1 και 3 όπου καταγράφεται μεγάλης κλίμακας αγορά τουρκικών ομολόγων κυρίως μετά το 2016 όταν και κορυφώνονται οι εργασίες για το αεροπλανοφόρο, εργασίες που ξεκίνησαν στις 30/4/2016. Αντίθετα εάν δεν υπήρχε η ποσοτική χαλάρωση είναι προφανές ότι ο πακτωλός του χρήματος δεν θα ήταν στη διάθεση τόσο των κατασκευαστών όσο και της τουρκικής κυβέρνησης με αποτέλεσμα να έχει δυσκολευθεί εξαιρετικά από οικονομικής πλευράς η κατασκευή και μάλιστα εντός σχετικά σύντομου διαστήματος του αεροπλανοφόρου το οποίο αναμένεται να αναλάβει δράση το 2021.
Επιπλέον σύμφωνα με ανακοίνωση της Navantia το αεροπλανοφόρο θα έχει 5 μηχανές Mann η οποία ως γνωστόν ανήκει στην Volkswagen που όπως φαίνεται στον Πίνακα 5 επίσης πήρε φτηνό χρήμα από τα εταιρικά ομόλογα του Ντράγκι. Μάλιστα πρόσφατα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η ΕΚΤ στο πλαίσιο του QE αγόρασε εταιρικά ομόλογα της Volkswagen, της Daimler and της BMW ύψους τουλάχιστον 75 δις ευρώ (Business Day 4/11/2019). Το ίδιο ισχύει και για την εταιρία Siemens εξαρτήματα της οποίας θα χρησιμοποιηθούν στο Anadolou.
Όλα τα παιδιά στην πίστα λοιπόν.
Αλλά και τα 6 υποβρύχια αξίας περίπου 2,5-3 δις ευρώ τα οποία αγοράζει η Τουρκία από την Thysenkrupp Maritime Systems έχουν επίσης εξαρτήματα της Siemens, ενώ οι γερμανικές τράπεζες από το 2009, όταν και δόθηκε η παραγγελία των υποβρυχίων, μέχρι και σήμερα διατηρούν ομόλογα του τουρκικού κράτους που κυμαίνονται μεταξύ 2,5 και 3,5 δις ευρώ καλύπτοντας έτσι δανειοδοτικά όλο το κόστος που έχουν τα υποβρύχια για την Άγκυρα. Τυχαίο και αυτό;
Η Ευρώπη των τραπεζών χρηματοδοτεί τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς της Τουρκίας
Στο διάστημα 2010-2019 οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί στην Τουρκία αυξήθηκαν κατά 86% (SIPRI fact Sheet Αpril 2020, p.2 και Daily Sabah 29/4/2020) ενώ τα μνημόνια επέβαλαν λιτότητα και βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή στην Ελλάδα οδηγώντας πέραν των άλλων και σε μείωση των αμυντικών δαπανών της χώρας κατά 23%. Χαρακτηριστικός είναι ο Πίνακας 8 που δείχνει τη ραγδαία αύξηση των τουρκικών εξοπλισμών ιδίως μετά το 2016.
ΠΙΝΑΚΑΣ 8
Επιπλέον για το 2020 ήδη ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Άμυνας της Τουρκίας ανέρχεται σε 19,7 δις δολάρια ποσό που αυξάνεται επιπλέον κατά 17,5 δις δολάρια αν προστεθούν και τα έξοδα και οι επιχορηγήσεις της τουρκικής κυβέρνησης στις διάφορες κρατικές βιομηχανίες όπλων, ανεβάζοντας έτσι το ποσό στα 37,5 δις δολάρια που σύμφωνα με δημοσιεύματα αντιπροσωπεύει περίπου το 25% του εθνικού προϋπολογισμού (Ahval 2/9/2020). Καθώς όμως η οικονομική κρίση λόγω πανδημίας και η κατρακύλα της τουρκικής λίρας οδήγησαν σε δημοσιονομικά ελλείμματα ο Ερντογάν αναγκάστηκε να βγει για δανεισμό εκδίδοντας νέα κρατικά ομόλογα.
Όπως γνωρίζουν όσοι ασχολούνται επισταμένα με τα της γείτονος το 75% των τουρκικών εξοπλισμών προέρχεται από παραγωγές και συμπαραγωγές εντός Τουρκίας, όπου εμπλέκονται πάνω από 100 επιχειρήσεις. Αυτές είναι είτε διάφορες θυγατρικές επιχειρήσεις της κρατικής Τουρκικής Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) είτε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Πολλά από τα εξαρτήματα όπως λογισμικό, τουρμπίνες, μηχανές κλπ τα προμηθεύονται από τη Δύση. Προκειμένου να γίνει αυτό οι τουρκικές εταιρίες παραγωγής όπλων χρειάζονται πιστώσεις, γραμμές χρηματοδότησης αλλά και εγγυητικές επιστολές τις οποίες τις παίρνουν αφειδώς από τις ευρωπαϊκές τράπεζες, κυρίως ισπανικές και γαλλικές, όπως προκύπτει από τους σχετικούς Πίνακες 3 και 4 που διαμορφώσαμε με βάση τα ετήσια στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS). Χρήματα βεβαίως αλλά και εγγυήσεις τις οποίες οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν θα μπορούσαν να δώσουν εάν δεν είχαν τη φτηνή ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ. Αντίστοιχα γεγονότα συμβαίνουν με τα λεφτά της ΕΚΤ σε Μεξικό και άλλες χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου την ώρα που ο ευρωπαϊκός νότος γονάτισε κυριολεκτικά περιμένοντας τις δήθεν επενδύσεις που θα γινόταν μέσω της χρηματοδότησης των ευρωπαϊκών τραπεζών που όμως προτίμησαν να επενδύσουν το χρήμα είτε σε χρηματιστηριακά προϊόντα, ενισχύοντας έτσι τον καπιταλισμό καζίνο είτε στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς λειτουργεί η βιομηχανία όπλων στην Τουρκία μπορεί να δει κανείς με βάση την έκθεση δράσης του έτους 2016 της Τουρκικής Αμυντικής Βιομηχανίας. Ειδικότερα για το 2016 η SSB προκήρυξε συνολικά 269 δημόσιες συμβάσεις ύψους 33 δις ευρώ. Από αυτές το 47,58% αφορούσε κατασκευή όπλων στο εσωτερικό της Τουρκίας, 20,7% αφορούσε την έρευνα και ανάπτυξη, 8% αφορούσε εντελώς τοπικές δράσεις, 10,8% αφορούσε προμήθεια όπλων και εξαρτημάτων από το εξωτερικό, 8,5% αφορούσε τις συμπαραγωγές όπλων και 0,74% αφορούσε τις διεθνείς κοινοπραξίες.
Όπως έχουμε ήδη αναλύσει οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι εκτεθειμένες στην Τουρκία με τουλάχιστον 122,7 δις δολάρια, εκ των οποίων τη μερίδα του λέοντος έχουν οι ισπανικές τράπεζες με 62 δις δολάρια και ακολουθούν οι γαλλικές τράπεζες με 29 δις δολάρια, οι βρετανικές τράπεζες με 12 δις δολάρια, οι γερμανικές τράπεζες με 11 δις δολάρια και οι ιταλικές τράπεζες με 8,7 δις ευρώ (Die Welt 17/9/2020).
Τα ποσά ήταν μεγαλύτερα το 2018 έχοντας ανέλθει στα 135 δις ευρώ με τις ισπανικές τράπεζες να είναι στην πρώτη θέση με 80 δις ευρώ ακολουθούμενες από τις γαλλικές τράπεζες με 40 δις ευρώ και τις ιταλικές τράπεζες με 18 δις ευρώ (WolfStreet.com 10/8/2018). Στον Πίνακα 7 μπορεί να δει κανείς τις δανειοδοτήσεις των ευρωπαϊκών τραπεζών στην τουρκική οικονομία συνολικά, ήτοι σε τουρκικό κράτος, σε τράπεζες, σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα αλλά και την παροχή εγγυήσεων.
ΠΙΝΑΚΑΣ 7
Αν συγκρίνει κανείς τον Πίνακα 3 που παρουσιάζει την αγορά εκ μέρους των ισπανικών τραπεζών κρατικών τουρκικών ομολόγων αλλά και την παροχή εγγυήσεων των ισπανικών τραπεζών προς κρατικές και ιδιωτικές τουρκικές επιχειρήσεις παρατηρεί ότι το διάστημα 2017-2019 οι αγορές ομολόγων και η παροχή εγγυήσεων εκτοξεύονται στα ύψη όπως ακριβώς συμβαίνει και με την τεράστια αύξηση των τουρκικών εξοπλισμών το ίδιο διάστημα που παρουσιάζεται στον Πίνακα 8, γεγονός που αποδεικνύει ότι το εξοπλιστικό πρόγραμμα του Ερντογάν χρηματοδοτείται μέσω αγοράς κρατικών ομολόγων και παροχής εγγυήσεων από τις ευρωπαϊκές τράπεζες και ιδίως τις ισπανικές σύμφωνα με όσα αναλύσαμε παραπάνω. Έτσι οι ισπανικές τράπεζες φαίνονται να κατέχουν κρατικά τουρκικά ομόλογα ύψους 21,9 δις ευρώ το 2017, έναντι μόλις 6,8 δις ευρώ το 2013. Στη συνέχεια το 2018 κατέχουν τουρκικά κρατικά ομόλογα ύψους 16,4 δις ευρώ, το 2019 ομόλογα ύψους 18,7 δις ευρώ και το 2020 ομόλογα ύψους 15,6 δις ευρώ.
Σε σχέση με την χορήγηση εγγυήσεων, το ύψος των εγγυήσεων εκτοξεύεται το 2016 στα 13 δις ευρώ από 3 δις ευρώ το 2015!!! Εν συνεχεία έχουμε εγγυήσεις ύψους 11,9 δις ευρώ το 2017, μετά 10,7 δις ευρώ το 2018, κατόπιν 9,6 δις ευρώ το 2019 και τέλος 9 δις ευρώ το 2020. Είναι λοιπόν προφανές ότι η εκτίναξη σε εγγυήσεις μετά το 2016 και σε ομόλογα μετά το 2017 έχει άμεση σχέση τόσο με την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών της Τουρκίας όσο και με το Mega Deal της Navantia.
Από κοντά και ο γαλλικός Όμιλος Thales
Το ίδιο ισχύει αν δει κανείς και τον Πίνακα 4 που αφορά τη δράση των γαλλικών τραπεζών σε σχέση με την αγορά κρατικών τουρκικών ομολόγων και την παροχή εγγυήσεων σε τουρκικές επιχειρήσεις γεγονός που σχετίζεται τόσο με την αύξηση των τουρκικών εξοπλισμών το ίδιο διάστημα όσο και με τη δράση στην Τουρκία του γαλλικού Ομίλου Thales και άλλων γαλλικών πολυεθνικών.
Ο Όμιλος Τhales δραστηριοποιείται και στον τομέα των πολεμικών εξοπλισμών και όπως αναλύσαμε παραπάνω ήταν από τις επιχειρήσεις που είδαν τα εταιρικά τους ομόλογα να αγοράζονται από την ΕΚΤ στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης.
Όπως διατείνεται και ο ίδιος ο Όμιλος, αυτός έχει μακρά ιστορία συνεργασίας με το τουρκικό ναυτικό, παρέχοντας κρίσιμα συστήματα, όπως είναι το τελικό πρότυπο για τα αεροσκάφη θαλάσσιας περιπολίας ως μέρος του προγράμματος MELTEM II, το οποίο καλύπτει έξι αεροσκάφη θαλάσσιας περιπολίας, τρία αεροσκάφη θαλάσσιας επιτήρησης και την παροχή δέκα επιπλέον συστημάτων θαλάσσιας περιπολίας AMASCOS. Στον τομέα της άμυνας, ο Όμιλος έχει αποκτήσει ισχυρή θέση ως κύριος προμηθευτής του τουρκικού ναυτικού. Ένα σημαντικό μέρος του στόλου του ναυτικού είναι εξοπλισμένο με ναυτικά συστήματα μάχης του Ομίλου Thales. Επιπλέον η συνεργασία του Ομίλου με τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις περιλαμβάνει:
Το τρισδιάστατο ραντάρ του Ομίλου Thales που παρακολουθεί τον στρατιωτικό εναέριο χώρο, το τακτικό ραδιόφωνο HF Thales που χρησιμοποιείται από τις τουρκικές ειδικές δυνάμεις, ενώ οι δυνάμεις εδάφους χρησιμοποιούν τακτικά συστήματα SATCOM Thales.
Έτσι εξηγείται το γαλλικό γαϊτανάκι στην Τουρκία με την γαλλική τράπεζα BNP να έχει το 75% της τουρκικής τράπεζας TEB και να έχει αγοράσει τουρκικά κρατικά ομόλογα. Ταυτόχρονα αυτή και άλλες γαλλικές τράπεζες έχουν δώσει εγγυητικές επιστολές ύψους πολλών δις ευρώ όπως φαίνεται από τον σχετικό Πίνακα 4.
Καθώς λοιπόν οι γαλλικές τράπεζες έχουν άνοιγμα 29 δις δολάρια στην Τουρκία και οι γαλλικοί πολυεθνικοί Όμιλοι τύπου Thales κλπ κάνουν μπίζνες, οι πιέσεις προς τον Μακρόν αυξάνονται όπως φάνηκε και από τη χλιαρή του στάση κατά της Τουρκίας στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Προφανώς τα ίδια συμφέροντα δεν θέλουν την υπογραφή και του Ελληνογαλλικού Συμφώνου Αμυντικής Συνεργασίας με ρήτρα στρατιωτικής συνδρομής.
Όμως το κλου της υπόθεσης είναι ότι ο Όμιλος Thales φιγουράρει στα πουλέν του Ντράγκι καθώς έχει ενθυλακώσει μέσω των εταιρικών του ομολόγων σημαντικά ποσά από την ΕΚΤ (Πίνακας 5) τμήμα των οποίων προφανώς έχει αξιοποιήσει στο πλαίσιο της συνεργασίας του με την πολεμική βιομηχανία της Τουρκίας.
Αυτά θα βλέπει και ο Θαλής ο Μιλήσιος και θα τρίζουν τα κόκκαλά του.