 |
| Chickenonline / Pixabay |
Περικλής Νεάρχου,
Πρέσβυς ε.τ.
Οι Τούρκοι, με βάση τα άρθρα 16 και 20 της Συνθήκης της Λωζάννης, είχαν παραιτηθεί από κάθε δικαίωμα επί της Κύπρου. Αυτό όμως δεν αποτέλεσε εμπόδιο όταν η ίδια η κατέχουσα την Κύπρο δύναμη ενθάρρυνε την Άγκυρα να επιδείξει ενδιαφέρον. Πολύ περισσότερο ακόμη, όταν η ίδια η Ελληνική Κυβέρνηση έσπευσε να αποδεχθεί την πρόσκληση και να συμμετάσχει στην Τριμερή Διεθνή Διάσκεψη, που είχε συγκαλέσει εκ του πονηρού η Μ. Βρετανία, με παραπλανητική ημερήσια διάταξη τη συζήτηση θεμάτων ασφαλείας της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Τούρκο - βρετανική σύμπραξη έγινε ο κύριος άξονας της Βρετανικής πολιτικής στο Κυπριακό και εξελίχθηκε σταδιακά σε κοινή πολιτική διχοτομήσεως της Κύπρου. Οι Βρετανοί απέβλεπαν αρχικά, με την εμπλοκή του Τούρκικου παράγοντα, να υποχρεώσουν την Ελληνική πλευρά να αναδιπλωθεί ενώπιον των νέων κινδύνων και να δεχθεί σιωπηρά την παράταση της Βρετανικής παρουσίας στην Κύπρο. Τα πράγματα όμως άλλαξαν γρήγορα στην Τούρκο - Βρετανική σχέση. Μετά την αρχική υποδαύλιση, η Άγκυρα μετέτρεψε γρήγορα το Κυπριακό σε εθνικό θέμα και οι έξαλλες αξιώσεις της απέκτησαν αυτονομία έναντι της Βρετανικής πολιτικής.
Η Βρετανική πολιτική, που υπελόγιζε τον Τουρκικό παράγοντα, στο πλαίσιο επίσης του Συμφώνου της Βαγδάτης, για τα στρατηγικά της συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, ταυτίσθηκε με τη διχοτομική Τουρκική πολιτική, έστω και αν η ίδια δεν είχε λόγους να υποστηρίζει μια πλήρη διχοτόμηση της Κύπρου μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος, που θα άφηνε μετέωρη τη δική της στρατηγική παρουσία στην Κύπρο.
Στο πνεύμα αυτό, έκανε ότι μπορούσε για να επηρεάσει και την Αμερικανική πολιτική, αξιοποιώντας γι' αυτό και τον Τουρκικό παράγοντα, το ρόλο του στο ΝΆΤΟ και τον κίνδυνο να διαρραγεί η συνοχή της ΝΑ πτέρυγας του από την Ελληνο - Τουρκική διαμάχη για το Κυπριακό. Με τα ίδια επιχειρήματα, επηρέασε επίσης την Αμερικανική πολιτική να υποστηρίξει την ιδέα μιας δεσμευμένης και όχι πραγματικής ανεξαρτησίας, όταν η Ελληνική πλευρά, από τα μέσα του 1957, έκανε στροφή στην πολιτική της προς την ανεξαρτησία, ενώπιον του αδιεξόδου, που είχε δημιουργηθεί με την προβολή από τη Βρετανική πλευρά της λεγόμενης "διπλής αυτοδιαθέσεως" για τους Έλληνες και τους Τούρκους της Κύπρου, που θα οδηγούσε, προφανώς, στη διχοτόμηση.
Καθοριστικό ρόλο στο θέμα αυτό διεδραμάτισε επίσης η ύπαρξη στους κόλπους της Ελληνικής πλευράς ισχυρού Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο υπολαμβανόταν από τους αντικομμουνιστικούς παράγοντες του Ψυχρού Πολέμου ως κ' ινδυνος, εάν η Ελληνική πλειοψηφία ήταν από μονή της ανεξάρτητη και δεν ελεγχόταν από ένα Τουρκικό χειρόφρενο. Αναλογίζεται κανείς, με θλίψη, το ρόλο που διαδραματίζει σήμερα η ηγεσία του ΑΚΕΛ στο Κυπριακό, πρωτοπορώντας σε ενδοτισμό, με φύλλο συκής, την "επαναπροσέγγιση" με τους Τουρκοκυπρίους και με παρασκηνιακή αγαστή σύμπνοια με τον ξένο παράγοντα, πρωτίστως Βρετανικό.
Η Τούρκο - Βρετανική στρατηγική συμμαχία στο Κυπριακό, που άρχισε από τα μέσα της δεκαετίας του 50, είναι ζωντανή, δυστυχώς, μέχρι σήμερα, παρά τις μεγάλες αλλαγές και τα γεγονότα που μεσολάβησαν. Τι επιδιώκει η Μεγάλη Βρετανία σήμερα στην Κύπρο και τι είδους σχέσεις επιδιώκει γενικότερα με την Άγκυρα;
Μια ένδειξη για το τι επιδιώκει είναι το Σχέδιο Αναν του 2004. Αρχιτέκτονας του Σχεδίου αυτού ήταν ο λόρδος Χανεΰ. Η Βρετανική πολιτική δεν εγκατέλειψε το ρόλο αυτό, μετά την απόρριψη του Σχεδίου από τον Κυπριακό λαό. Συνέχισε την ίδια πολιτική στο παρασκήνιο, παραδίδοντας τη σκυτάλη σε νέους διπλωματικούς πρωταγωνιστές και συνεργαζόμενη στενά με την Αμερικανική πολιτική, το βάρος της οποίας θεωρεί απαραίτητο για την προώθηση οποιουδήποτε σχεδίου.
Η Βρετανική πολιτική ενεργεί συστηματικά με το καπέλο του ΟΗΕ και μεσώ ειδικότερα της ελεγχόμενης πολιτικής Γραμματείας και του Γ. Γραμματέα. ο οποίος είναι επιφορτισμένος από το Συμβούλιο Ασφάλειας να παρέχει "καλές υπηρεσίες" για την προώθηση λύσεως του Κυπριακού. Ο σημερινός Γ Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες από την ιστορικά φίλο - Αγγλική Πορτογαλλία, είναι ιδιαίτερα ευεπίφορος στην Αγγλική επιρροή.
Η Μεγάλη Βρετανία βλέπει σήμερα την Κύπρο, όπως και παλαιότερα στη δεκαετία του 50 και αργότερα, ως πολύ σημαντικό στρατηγικό έρεισμα σε μια εξόχως στρατηγική περιοχή, η σημασία της οποίας έχει περαιτέρω ενισχυθεί. Πριν τη δεκαετία του 50, η Μεγάλη Βρετανία είχε πολλά ερείσματα στην περιοχή. Η κατάρρευση όμως σταδιακά όλων των άλλων, αρχής γενομένης από την Αίγυπτο, κατέστησε την Κύπρο μοναδικό ουσιαστικά έρεισμα στην περιοχή. Είναι ενδεικτική η μεταφορά στην Κύπρο από το Σουέζ του Βρετανικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, το 1955.
Η Βρετανική πολιτική συμβιβάσθηκε, το 1959 - 60, με τις Συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, με την αλλαγή του στρατηγικού της δόγματος ότι δεν χρειάζεται ολόκληρη την Κύπρο ως βάση, αλλά βάσεις στην Κύπρο. Ανομολόγητη όμως παραδοχή ήταν ότι προϋπόθεση για την ισχύ του δόγματος αυτού είναι το υποτιθέμενο "ανεξάρτητο" Κυπριακό κράτος, μέσω του διαιρετικού και ανταγωνιστικού συντάγματος που του επεβλήθη, να μη μπορεί να έχει καμιά πραγματική ανεξαρτησία και κυριαρχία.
Οι Βρετανικές ανησυχίες άρχισαν, όταν διεπιστώθη από τα πρώτα βήματα του νέου κράτους ότι η κατάσταση αυτή δεν ήταν βιώσιμη. Ήταν φυσιολογικό η εθνική ηγεσία της Κύπρου, στο πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, να επιδιώξει να κατακτήσει πραγματική ανεξαρτησία και κυριαρχία, μέσα από διεθνή υποστήριξη και ειδικότερα μέσα από τον ΟΗΕ, στους κόλπους του οποίου είχαν ενισχυθεί οι νέες χώρες, που ήταν προηγουμένως αποικίες.
Η Βρετανική πολιτική συνεργάσθηκε με την Άγκυρα για την προώθηση του εδαφικού διαχωρισμού των δυο κοινοτήτων. Έκριναν ότι δεν αρκούσε πλέον η λειτουργική, διοικητική διχοτόμηση. Έπρεπε να προσλάβει και εδαφική μορφή. Η Βρετανική πολιτική, παρά τις ταλαντεύσεις που υπήρξαν στη δεκαετία του 70, σχετικά με τη χρησιμότητα των βάσεων και τη διατήρηση τους έναντι ενός αρκετά υψηλού κόστους, υποστηρίζει έντονα σήμερα τη διαφύλαξη, μεσώ Κύπρου, της στρατηγικής παρουσίας της Μεγάλης Βρετανίας στην περιοχή. Η στρατηγική αναβάθμιση της τελευταίας, μετά την ανεύρεση μεγάλων ενεργειακών κοιτασμάτων και τις περιφερειακές γεωπολιτικές ανακατατάξεις, ενισχύει το ενδιαφέρον και τη θέληση της να παραμείνει στην Κύπρο και να θέλει να πρωτοστατήσει, σε συνεργασία με την Άγκυρα, σε "λύση" του Κυπριακού, που να συμβιβάζεται με τα στρατηγικά της συμφέροντα και τις σχέσεις που επιδιώκει με την Άγκυρα.
Κοινός παρονομαστής της επιδιωκόμενης από την Άγκυρα και το Λονδίνο "λύσεως" του Κυπριακού είναι η κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και η υποκατάσταση της από ένα συνομοσπονδιακού τύπου δικέφαλο μόρφωμα, που θα μετέτρεπε ολόκληρη την Κύπρο σε Τουρκικό κατ' αρχήν προτεκτοράτο, εφόσον καμιά απόφαση δεν θα μπορούσε να ληφθεί χωρίς Τουρκική συναίνεση, αλλά και σε χώρο Βρετανό - Τουρκικής κυριαρχίας.
Η κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι διαχρονικός στόχος της Βρετανό - Τουρκικής συνεργασίας. Επιδιώχθηκε το 1963 -64, το 1974, το 2004 με το Σχέδιο Αναν. Δεν έχουν γι ' αυτό κανένα ελαφρυντικό όσοι από τους ιθύνοντες στην Ελλάδα και στην Κύπρο προσποιούνται ότι δεν αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο και εμπλέκονται σε συζητήσεις για την ίδια την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, με άλλοθι τη "λύση" δήθεν του Κυπριακού. Δεν υπάρχει αποδεκτή λύση του Κυπριακού, χωρίς τη διαφύλαξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, που είναι βάθρο ελευθερίας και κυριαρχίας.
Ανεπίτρεπτες υποχωρήσεις στον Αττίλα, με τον φενακισμό μιας δήθεν "επανενώσεως", θα έθεταν σε άμεσο κίνδυνο ολόκληρη την Κύπρο και το μέλλον του Κυπριακού Ελληνισμού.