Το χάος των lock-down βρίσκεται μπροστά μας. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή; Τι φανερώνουν τα δεδομένα

Free-Photos / pixabay

Στον παρακάτω πίνακα διαπιστώνουμε ότι η αποτυχημένη, κατά τα λεγόμενα κυβερνητικών στελεχών και συστημικών μέσων ενημέρωσης, σουηδική πολιτική, τελικά φαίνεται πως δεν είναι και τόσο αποτυχημένη σε σχέση με την πολιτική χωρών που εφαρμόζουν μέτρα αποκλεισμού (lock-down).

Όχι μία, ούτε δύο, αλλά αρκετές ευρωπαϊκές χώρες που εφαρμόζουν τα lock-down έχουν περισσότερους θανάτους από κορωνοϊό σε σχέση με τον πληθυσμό τους, σε σύγκριση με τη Σουηδία. Επίσης, η Ρωσία που εδώ και πολλούς μήνες έπαψε να εφαρμόζει τα lock-down κατατάσσεται χαμηλότερα ακόμα και από την Ελλάδα, με βάση τον πληθυσμό της. Η Λευκορωσία που επίσης δεν εφαρμόζει τα lock-down, βρίσκεται ακόμα πιο χαμηλά. Η Σερβία που τους τελευταίους μήνες και αυτή δεν εφαρμόζει lock-down βρίσκεται επίσης χαμηλά στον πίνακα. Η Ελβετία που τα μέτρα της κινούνται ανάμεσα στο lock-down και σε εκείνα της Σουηδίας, βρίσκεται περίπου στο μέσον της κατάταξης.

Χώρα	Πληθυσμός σε εκατομμύρια	Θύματα σε χιλιάδες	Θύματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού	Κατάταξη
Βέλγιο	11,40	21,2	1.860	1
Ηνωμένο Βασίλειο	66,60	110,0	1.652	2
Τσεχία	10,70	16,8	1.570	3
Ιταλία	60,00	90,2	1.503	4
Βουλγαρία	7,00	9,2	1.314	5
Ουγγαρία	9,80	12,8	1.306	6
Πορτογαλία	10,30	13,4	1.301	7
Ισπανία	47,00	60,8	1.294	8
Σουηδία	10,20	12,0	1.176	9
Γαλλία	67,00	78,0	1.164	10
Ελβετία	8,60	8,8	1.023	11
Πολωνία	38,00	38,3	1.008	12
Ρουμανία	19,40	18,6	959	13
Αυστρία	8,80	8,0	909	14
Σλοβακία	5,50	5,0	909	15
Ολλανδία	17,30	14,2	821	16
Γερμανία	83,00	60,6	730	17
Σερβία	7,00	4,1	586	18
Ουκρανία	42,00	24,4	581	19
Ελλάδα	10,70	5,9	551	20
Ρωσία	144,50	74,0	512	21
Δανία	5,80	2,2	379	22
Λευκορωσία	9,50	1,7	179	23
Στοιχεία από την Google έως 04/02/2021

Όμως, αυτή η εικόνα δεν είναι πλήρης. Γιατί δεν έχουν καταγραφεί, ούτε έχουν φανερωθεί ακόμα, οι συνεπακόλουθες απώλειες από την εφαρμογή των lock-down. Όπως, θάνατοι από ανεπαρκή αντιμετώπιση καρκίνων, εγκεφαλικών και καρδιακών επεισοδίων, αυτοκτονίες από κατάθλιψη και απόγνωση, αύξηση ψυχικών νοσημάτων, άνοδο της ανεργίας και της φτώχιας. Οι Σουηδοί έχουν ξεκαθαρίσει ότι όλα θα αρχίσουν να φαίνονται από το καλοκαίρι του 2021 και μετά.

Για παράδειγμα, σύμφωνα με την Στατιστική Αρχή, το 2018 οι θάνατοι στην πατρίδα μας από καρκίνο ανήλθαν σε 30.000, από καρδιακά σε 20.000, από εγκεφαλικά σε 12.000, από ψυχικές διαταραχές σε 1.900 και από αυτοκτονίες σε 550, περίπου. Μία υποθετική αύξηση των θανάτων από τις προαναφερθέντες αιτίες μόλις κατά 5% από πλημμελή ιατρική αντιμετώπιση, θα συντελούσε στην αύξησή τους κατά περίπου 3.200 ετησίως, ενώ κατά 10% σε 6.400.

Να τονιστεί ότι οι Σουηδοί δεν είναι αρνητές του ιού. Έχουν αυστηρές συστάσεις αποφυγής συγχρωτισμού, σύσταση χρήσης μάσκας στα μέσα μαζικής μεταφοράς, διεξάγουν συνεχώς πολλούς στοχευμένους ελέγχους ιχνηλάτησης, έχουν πάρει μέτρα προστασίας των ευπαθών ομάδων, διαθέτουν υψηλό επίπεδο συστήματος υγείας αλλά και πρωτοβάθμιας περίθαλψης και έναν σχετικά αραιοκατοικημένο πληθυσμό.

Μελέτη του πανεπιστημίου του Stanford, ενός εκ των τριών κορυφαίων πανεπιστημίων παγκοσμίως κατά τα τελευταία έτη, που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο με συμμετοχή τεσσάρων καθηγητών του, μεταξύ των οποίων και ο εκ των κορυφαίων διεθνώς ιατρικός επιστήμονας, καθηγητής Γιάννης Ιωαννίδης, κατέληξε στο συμπέρασμα: «Παρόλο που μικρά οφέλη δεν μπορούν να αποκλειστούν, δεν βρίσκουμε σημαντικά οφέλη για την ανάπτυξη πιο περιοριστικών Μη Φαρμακευτικών Μεθόδων (NPI). Παρόμοιες μειώσεις στην περίπτωση της ανάπτυξης (του ιού) μπορούν να επιτευχθούν με λιγότερο περιοριστικές παρεμβάσεις».

Η έρευνα επεξεργάστηκε τα δεδομένα δέκα χωρών. Φάνηκε ότι τα περιοριστικά μέτρα δεν απέδωσαν σχεδόν κανέναν όφελος στη μείωση του αριθμού των μολύνσεων. Επίσης, διαπίστωσε ότι το κλείσιμο των πολιτιστικών χώρων, των εστιατορίων και των μπαρ δεν έχει καμία χρησιμότητα. Ουσιαστικά, συμβαδίζει με την εικόνα του παραπάνω πίνακα.

Την ίδια στιγμή, επιστήμονες που θεωρούν προς την σωστή κατεύθυνση την επιστημονική Διακήρυξη “The Great Barrington Declaration”, βρίσκονται στην αφάνεια. Η Διακήρυξη που μέχρι στιγμής έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 13.500 υπογραφές υγειονομικών επιστημόνων διεθνώς, έχει θαφτεί. Υποστηρίζει ότι τα lock-down είναι λάθος τακτική.

Αντίθετα, όσοι επιστήμονες υποστηρίζουν τη θέση της επιστημονικής Διακήρυξης «The John Snow Memorandum», η οποία έχει συγκεντρώσει μόλις περισσότερες από 6.900 υπογραφές επιστημόνων παγκοσμίως, βρίσκονται στην επικαιρότητα ως οι μοναδικοί και μάλιστα αλάθητοι ειδικοί.

Ο κυβερνητικός «εκλεκτός» καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος, ο οποίος έχει υπογράψει το «The John Snow Memorandum», είχε προβεί σε έναν «επιστημονικότατο» σχολιασμό για τη Διακήρυξη “The Great Barrington Declaration”. Κατέληγε ως εξής: «Όσοι υπογράφουν τη διακήρυξη αποτελούν ένα υποπληθυσμό της τάξεως του 0.01% της επιστημονικής κοινότητας και στα πανεπιστήμια τους και παγκοσμίως. Ήθελαν όμως περισσότερες υπογραφές. Ίσως για αυτό δεν τους ενδιαφέρει το ότι είναι συνοδοιπόροι σε αυτό το εγχείρημα με τον Δρ Μπανάνα.».

Όσοι λοιπόν, επιστήμονες τονίζουν τις ανεπάρκειες των μέτρων αποκλεισμών και προτείνουν εξειδικευμένα μέτρα αντιμετώπισης, όπως ο καθηγητής Γιάννης Ιωαννίδης, είτε λογοκρίνονται, είτε δέχονται γκεμπελικού τύπου χαρακτηρισμούς, όπως ψεκασμένοι και συνωμοσιολόγοι.

Η δε συντριπτική πλειοψηφία των διεθνώς διακεκριμένων Ελλήνων ιατρικών επιστημόνων δεν έχουν κληθεί να συμμετάσχουν ενεργά στην προσπάθεια της καταπολέμησης του κορωνοϊού (σχετικό άρθρο εδώ).

Η στοχευμένη ιχνηλάτηση με μαζικά και επαναλαμβανόμενα αντιπροσωπευτικά τεστ, που όμως απαιτεί οργάνωση και τρέξιμο, καθώς και η έγκριση και εισαγωγή φαρμάκων κατά του κορωνοϊού που έχουν ήδη αδειοδοτηθεί στις ΗΠΑ, έχουν παραμεριστεί ως επιλογές.

Η «επιστημονική» εξήγηση στο θέμα των μονοκλωνικών φαρμάκων είχε δοθεί από τον κυβερνητικό ειδικό, καθηγητή Ηλία Μόσιαλο: «στην ψωροκώσταινα βέβαια είμαστε μεγάλοι παίχτες. Έχουμε καταλάβει ότι βρέχει μονοκλωνικά και κάποιοι δεν μας αφήνουν να τα αγοράσουμε για να σωθούμε. Ποιος Τριντό τώρα και ποια Μέρκελ. Άντε γεια.»

Η Ουγγαρία και η Γερμανία όμως, τελικά τα εισήγαγαν.

Στο μεταξύ, ουδεμία συστηματική παρακολούθηση υφίσταται για τους υπερήλικες και για όσους έχουν σοβαρά υποκείμενα νοσήματα, οι οποίοι κινδυνεύουν περισσότερο από τον κορωνοϊό. Ούτε έχει υποδειχθεί στον πληθυσμό άνω των 55-60 ετών να πραγματοποιούν πλήρη προληπτικό ιατρικό έλεγχο ανά τακτά χρονικά διαστήματα και μάλιστα δωρεάν, ώστε να διαπιστώνονται και να αντιμετωπίζονται τυχόν υγειονομικές τους αδυναμίες, πριν τους κτυπήσει ο κορωνοϊός. Επίσης, καμία οργανωμένη ενημέρωση δεν έχει δοθεί για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, ειδικά για όσους είναι χρόνιοι καπνιστές ή υπέρβαροι.

Στα μέσα μαζικής μεταφοράς εξακολουθεί να επικρατεί το αδιαχώρητο, με την προστασία να επαφίεται στη χρήση της «θεάς» μάσκας. Αλλά μελέτη που δημοσιεύτηκε στα μέσα Νοεμβρίου στο Annals of Internal Medicine του American College of Physicians, έδειξε ότι η χρήση χειρουργικής μάσκας έχει μικρό αποτέλεσμα στην προστασία από τον κορωνοϊό. Σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας, το μέγεθος του δείγματος δεν ήταν αρκετό για να αποδειχθεί μια στατιστική σημαντικότητα. Κανείς όμως, δεν φαίνεται να θορυβήθηκε. Καμία άλλη πιο εκτεταμένη μελέτη για την προστασία που παρέχουν οι μάσκες σε καθημερινή, πραγματική και όχι σε «γυάλινη» εργαστηριακή χρήση, δεν έχει ανακοινωθεί.

Καμία σκέψη δεν έχει διατυπωθεί για σύσταση μετοίκησης σε όσους συνταξιούχους διαθέτουν εξοχικές κατοικίες ή σπίτια στο χωριό τους. Ώστε να βρεθούν σε αραιοκατοικημένη περιοχή και σε υγιεινό περιβάλλον. Η επιτυχία του εγχειρήματος θα αυξανόταν α) με την βελτίωση των τοπικών κέντρων υγείας και των περιφερειακών νοσοκομείων, β) με την ενίσχυση του προγράμματος «βοήθεια στο σπίτι», γ) με την εσπευσμένη παροχή σημαντικής οικονομικής ενίσχυσης για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών τους, μέσω του προγράμματος «εξ οικονομώ κατ’ οίκον», δ) με τη βελτίωση της αστυνόμευσης αποδεσμεύοντας μέρος των χιλιάδων αστυνομικών που συνεχίζουν να είναι αποσπασμένοι για να φυλάσσουν πολιτικά πρόσωπα.

Στα νοσοκομεία συνεχίζουν να υφίστανται τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό, σε υγειονομικό υλικό και σε τεχνικά μέσα. Οι δε κτιριακές τους εγκαταστάσεις εξακολουθούν να είναι σε άθλια κατάσταση. Ούτε ανακαίνιση κάποιων υφιστάμενων νοσοκομείων δεν έγινε. Οι υπάρχοντες γιατροί και νοσοκόμοι εργάζονται ακατάπαυστα και τα όρια αντοχής τους διαρκώς δοκιμάζονται. Ταυτόχρονα, η πρωτοβάθμια περίθαλψη παραμένει διαλυμένη.

Στα σχολεία επικρατεί παρόμοια κατάσταση. Όχι επιπλέον σχολικές αίθουσες, αλλά ούτε, έστω, κάποια σχολεία δεν ανακαινίσθηκαν. Οι σχολικές μονάδες μοιάζουν με σωφρονιστικά ιδρύματα. Ίσως αυτός να είναι τελικά ο στόχος. Ο σωφρονισμός των ανθρώπων.

Κάποιοι επώνυμοι έσπευσαν «οικειοθελώς» να κάνουν πρώτοι το εμβόλιο, προβάλλοντας ως αιτιολογία τον παραδειγματισμό και την κοινωνική υπευθυνότητα. Αλλά το να προσπερνάς συνανθρώπους σου που ανήκουν στις επικίνδυνες ομάδες, δε φανερώνει συνυπευθυνότητα ή παραδειγματισμό, αλλά μάλλον έλλειψη ηθικών αρχών και φόβο θανάτου.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόσφατη συνέντευξη στην Japan Times, του διεθνώς διακεκριμένου οικονομολόγου και καθηγητή στο Stern School of Business του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Nouriel Roubini. Ενός εκ των ελάχιστων οικονομολόγων που προέβλεψε την κρίση του 2007-2008, με έγγραφό του στο ΔΝΤ το 2006. Για την παρούσα κατάσταση αναφέρει:

«Oι ανακοινώσεις ότι τα κορυφαία εμβόλια είναι πάνω από 90% αποτελεσματικά βασίστηκαν σε προκαταρκτικά, ελλιπή στοιχεία. Σύμφωνα με τους επιστήμονες που έχω συμβουλευτεί, θα είμαστε τυχεροί εάν η πρώτη γενιά εμβολίων COVID-19 είναι ακόμη και 50% αποτελεσματική, όπως συμβαίνει με τα ετήσια αντιγριπικά εμβόλια. Πράγματι, σοβαροί επιστήμονες εκφράζουν σκεπτικισμό σχετικά με τους ισχυρισμούς της αποτελεσματικότητας του 90%.».

Επιπλέον, θέτει ένα κρίσιμο ρητορικό ερώτημα: «Σε κάθε περίπτωση, εάν το εμβόλιο της Pfizer υποτίθεται ότι είναι το κλειδί για τη σωτηρία μας, γιατί ο Διευθύνων Σύμβουλός της πούλησε εκατομμύρια δολάρια μετοχών του, την ίδια ημέρα που η εταιρεία του ανακοίνωσε τα πρωτοποριακά αποτελέσματα των δοκιμών της;»

Πράγματι, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Pfizer, Albert Bourla, πούλησε όχι το 10% ή το 20%, αλλά το 62% περίπου των μετοχών του, την ημέρα που η εταιρεία δημοσίευσε τα θετικά αποτελέσματα της μελέτης για το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού.

Θα είχε ενδιαφέρον να ακούσουμε ένα σχόλιο του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του καθηγητή Ηλία Μόσιαλου, για τα λεγόμενα του Nouriel Roubini. Να μάθουμε αν είναι και αυτός ψεκασμένος ή συνωμοσιολόγος ή αρνητής.

Η κυβέρνηση και κάποιοι ειδικοί αγωνιούν για ένα νέο κύμα έξαρσης του κορωνοϊού. Κάτι το οποίο είναι όμως αναμενόμενο, καθώς τώρα μπαίνουμε στην καρδιά του χειμώνα, ενώ έχει ήδη κάνει την εμφάνισή του σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το φορτώνουν λοιπόν, εκ των προτέρων, πάλι στους «ανυπάκουους» πολίτες, χωρίς καμία επιστημονική μελέτη. Μόνο με βάση γνώμες και απόψεις μιας μερίδας ειδικών.

Ο δε πρωθυπουργός ανακοίνωσε την πρόθεσή του να αυξήσει το πρόστιμο των 300 ευρώ στα 500 ευρώ. Αλήθεια, γιατί δεν το ανακοινώνει με ένα νέο διάγγελμα προς τους «αγαπητούς» του συμπολίτες;

Παράλληλα, παρά το γεγονός ότι ουδείς επιστήμονας βάζει την υπογραφή του για το ενδεχόμενο μελλοντικών παρενεργειών από τα νέου τύπου mRNA εμβόλια, αλλά και το ότι οι ίδιες οι εταιρείες έχουν αποποιηθεί σχετικών ευθυνών, συνεχίζονται να διατυπώνονται κοσμητικά επίθετα, τύπου ψεκασμένων, ανεύθυνων και αρνητών, εναντίων όσων φοβούνται να εμβολιαστούν, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση.

Οι χαρακτηρισμοί προέρχονται από όσους θεωρούν ότι ο εθνομηδενισμός, η παγκοσμιοποίηση και η λιτότητα συντελούν στην ευημερία της ανθρωπότητας. Πρόκειται για όσους αυτοπροβάλλονται ως «δημοκράτες». Αλλά «δημοκράτες» που δεν ανέχονται αντίλογο. Γιατί κατά τα προσωπικά «επιστημονικά» τους δεδομένα η δημοκρατία πρέπει να λειτουργεί αυστηρά και μόνο με βάση τη δική τους, αλάθητη γνώμη.

Πέραν όλων αυτών, κανείς εκ της «αψέκαστης» πολιτικής εξουσίας δεν έχει προθυμοποιηθεί να εισφέρει μόνιμα το 10% ή το 20% ή το 30% του όχι και ευκαταφρόνητου μισθού του, για την ενίσχυση των νοσοκομειακών μονάδων. Έμειναν όλοι στη μία και μοναδική, αλλά και με κομπασμό προσφορά του 50% ενός βασικού τους μισθού και όχι βέβαια της συνολικής μηνιαίας τους αποζημίωσης. Μέχρι εκεί φαίνεται πως φτάνουν οι «πενιχρές» τους δυνατότητες.

Με εξαίρεση τον καθηγητή Εντατικής Θεραπείας και Πνευμονολογίας του ΕΚΠΑ Σπύρο Ζακυνθινό, κανένα άλλο μέλος της επιτροπής του υπουργείου υγείας, ούτε κανείς βουλευτής ή υπουργός έχει παραιτηθεί ή έχει ζητήσει μία ειλικρινή συγγνώμη για τους δεκάδες Έλληνες που χάνουν καθημερινά τη ζωή τους από τον κορωνοϊό. Αλλά ούτε και για όσους χάνουν ή θα χάσουν τη ζωή τους από την ανεπαρκή αντιμετώπιση αρχικών συμπτωμάτων καρκίνου, εγκεφαλικών επεισοδίων, καρδιακών εμφραγμάτων και άλλων ασθενειών ή για όσους συνανθρώπους μας αυτοκτονούν ή θα αυτοκτονήσουν, εξαιτίας της εφαρμογής των μέτρων αποκλεισμού (lock-down).

Για τα οποία μέτρα δεν έχει δημοσιευτεί καμία εμπεριστατωμένη επιστημονική μελέτη για το αν και κατά πόσο έχουν θετικό αντίκτυπο. Το αντίθετο μάλιστα. Απλά, η εφαρμογή τους βασίζεται στη γνώμη μιας μερίδας επιστημόνων.

Οι ευθύνες λοιπόν, επιρρίπτονται συνεχώς στους «αγαπητούς» συμπολίτες του πρωθυπουργού. Οι οποίοι κυνηγιούνται όπως οι εγκληματίες, επειδή δεν έστειλαν το σωστό sms στην αόρατη αρχή ή επειδή δεν φόραγαν μάσκα σε ερημικό δρόμο. Άραγε, τι θα τους έμελε αν δεν ήταν «αγαπητοί» στον συμπολίτη πρωθυπουργό;

Στο μεταξύ στη νέα ετήσια έκθεση του ΕΟΔΥ για την εποχική γρίπη (περίοδος 2019-2020) απουσιάζει το τμήμα «εκτίμηση αποδιδόμενη στη γρίπη θνησιμότητα», το οποίο υπήρχε σε εκείνες των προηγουμένων ετών. Περιγραφόταν το «Σύνολο εκτιμώμενων θανάτων αποδιδόμενων στη γρίπη και επικρατών τύπος/υπότυπος του ιού κατά τα περασμένα έτη». Ενδεικτικά, την περίοδο 2018-2019 η εκτίμηση ήταν 1.071 θάνατοι από γρίπη και 4.161 θάνατοι από γρίπη την περίοδο 2014-2015.

Στον τομέα της οικονομίας, ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργος Καββαθάς πρόσφατα περιέγραψε με αγωνία την οικτρή κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Οι μισές επιχειρήσεις έχουν ρευστότητα (ταμειακά διαθέσιμα) για όχι παραπάνω από ένα μήνα. Μία στις τέσσερις επιχειρήσεις δεν έχουν καθόλου ταμειακά διαθέσιμα (ρευστότητα). Σχεδόν 6 στις 10 πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις φοβάται ότι θα κλείσει το επόμενο διάστημα. Μάλιστα, 4 στις 10 φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν να επιβιώσουν το επόμενο εξάμηνο.

Τα ίδια αναφέρει και ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών Σταύρος Καρβούνης. Εκτιμά ότι σε περίπτωση τρίτου lock-down μία στις δύο εμπορικές επιχειρήσεις θα κλείσει.

Άραγε να είναι αυτή η «Μεγάλη Επανεκκίνηση - The Great Restart» της οικονομίας που σχεδιάζει ο απόφοιτος του Harvard πρωθυπουργός; Κατά σύμπτωση βέβαια, από το Harvard έχει περάσει και ο Γεώργιος Ανδρέα Παπανδρέου (ΓΑΠ), ο οποίος έκανε μία άλλη «Μεγάλη Επανεκκίνηση» στην ελληνική οικονομία το 2010-2011. Στην οποία συμμετείχε και πάλι ο καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος.

Ο κατά πολλούς ως ο διαχρονικά σπουδαιότερος οικονομολόγος του κόσμου, John Meynard Keynes, εκτός από την υλική άνεση, έδινε μεγάλη έμφαση στη φυσική ηρεμία και στη διανοητική ελευθερία των ανθρώπων. Στοιχεία τα οποία θεωρούσε ότι μπορούσαν να επιτευχθούν με τη διάχυση των ωφελειών από την άνοδο της παραγωγικότητας και της τεχνολογικής προόδου στη μείωση των ωρών εργασίας. Αυτό μάλιστα. Θα ήταν μία Μεγάλη Επανεκκίνηση.

Ο Nouriel Roubini στο άρθρο του στους Japan Times καταλήγει: «Μεταξύ της βαλκανοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας, της επίμονης απειλής του λαϊκιστικού αυταρχισμού εν μέσω της βαθύτερης ανισότητας, της απειλής της τεχνολογικής ανεργίας που οδηγείται από την τεχνητή νοημοσύνη, των αυξανόμενων γεωπολιτικών συγκρούσεων και των ολοένα και συχνότερων και σοβαρότερων ανθρωπογενών καταστροφών που προκαλούνται από την παγκόσμια αλλαγή του κλίματος και τις ζωονοσολογικές πανδημίες (που προκαλούνται εν μέρει από την καταστροφή των ζωικών οικοσυστημάτων), η επόμενη δεκαετία θα είναι μια περίοδος ευθραυστότητας, αστάθειας και ενδεχομένως παρατεταμένου χάους. Το 2020 ήταν η αρχή.»

Μαργέλης Κωνσταντίνος

Άγιος Πέτρος, Λευκάδας, 5 Φεβρουαρίου 2021

www.eksadaktylos.gr