 |
| tccb.gov.tr |
gatestoneinstitute.org - Burak Bekdil / Παρουσίαση Freepen.gr
Σε μια συνέντευξη του 2010 με την ιταλική εφημερίδα, Corriere della Sera, ο Ομπάμα αναφέρθηκε στην Τουρκία ως "μεγάλη μουσουλμανική Δημοκρατία".
"Οι ΗΠΑ εξέφρασαν πάντα την άποψη ότι θα ήταν συνετό να δεχτούμε την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση", ανέφερε. Σε μια συνέντευξη του 2012, ο Ομπάμα ονόμασε τον Ερντογάν ως έναν από τους πέντε παγκόσμιους ηγέτες με τους οποίους είχε τους ισχυρότερους δεσμούς. Το 2011, ο Tom Donilon, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του προέδρου, δήλωσε ότι ο Ομπάμα θεωρούσε τον Ερντογάν ως "άνθρωπο Αρχής και επίσης άνθρωπο δράσης."Όταν ο Ομπάμα συνειδητοποίησε το στρατηγικό λάθος του, ήταν πολύ αργά. Ο Jeffrey Goldberg έγραψε στο τεύχος Απριλίου 2016 του Ατλαντικού:
"Από νωρίς, ο Ομπάμα είδε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον πρόεδρο της Τουρκίας, ως το είδος του μετριοπαθούς μουσουλμάνου ηγέτη που θα γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης—αλλά ο Ομπάμα τον θεωρεί τώρα αποτυχία και αυταρχικό..."
Παρά τις αδιάσειστες αποδείξεις ότι το Ιράν (βοηθώντας το να αποφύγει τις κυρώσεις) και η Ρωσία (μέσω της αγοράς του αμυντικού συστήματος S-400) είχαν μεγαλύτερη σημασία για την Τουρκία από τα δυτικά συμφέροντα, ο Tραμπ κληρονόμησε τον ενθουσιασμό για τον Ερντογάν από τον Ομπάμα. Εν μέσω της αντιπαράθεσης για τη στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στη βόρεια Συρία το 2019, ο Tραμπ χαιρέτισε τον Ερντογάν ως "εξαιρετικό ηγέτη, έναν σκληρό άνθρωπο".
Ο Μπάιντεν θα είναι ο τέταρτος Αμερικανός πρόεδρος που θα συνεργαστεί με τον Ερντογάν. Οι δύο προκάτοχοί του έκαναν μεγάλα λάθη πολιτικής. Αυτές περιλάμβαναν την επένδυση στο καθεστώς του Ερντογάν με την μη ρεαλιστική ελπίδα ότι θα βοηθούσε στον εκδημοκρατισμό των μουσουλμανικών Εθνών στη Μέση Ανατολή περιμένοντας τον Ερντογάν να παραμείνει γνήσιος σύμμαχος του ΝΑΤΟ κι ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να ενισχύσει τα δυτικά συμφέροντα και να τον κατευνάσει για να τον ωθήσει να μείνει μακριά από την τροχιά της Ρωσίας. Τρεις προεδρικές διοικήσεις των ΗΠΑ ενθάρρυναν τον Ερντογάν να βλάψει απερίσκεπτα τα δυτικά συμφέροντα και να καταστρέψει περαιτέρω τα κομμάτια της δημοκρατίας που έμειναν στη χώρα του, επιτρέποντάς του να διατηρήσει τη συναλλακτική του σχέση με τις ΗΠΑ, αντί να αποδυναμώσει το καθεστώς του.
Ο Μπάιντεν έχει τώρα την ευκαιρία να σταματήσει και ακόμη και να αντιστρέψει αυτό το δυσάρεστο κεφάλαιο στη σύγχρονη τουρκική ιστορία.
Ένα χρόνο πριν γίνει πρόεδρος, ο Μπάιντεν είχε περιγράψει τον Ερντογάν ως αυτοκράτορα και υποσχέθηκε να ενδυναμώσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης της Τουρκίας μέσω δημοκρατικών διαδικασιών. Από τότε που ανέλαβε ο Μπάιντεν, δεν έχει καλέσει τον Ερντογάν. Η διοίκησή του επέπληξε αμέσως την Τουρκία όταν αξιωματούχοι των ΗΠΑ προέτρεψαν την απελευθέρωση του ακτιβιστή Οσμάν Καβάλα, θύματος της προσωπικής οργής του Ερντογάν. Η κυβέρνηση επέκρινε επίσης την ομοφοβική ρητορική της τουρκικής κυβέρνησης σε καταστολή ειρηνικών διαδηλωτών φοιτητών.
"Η Τουρκία και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διαφορετικά συμφέροντα και δεν μοιράζονται αξίες", δήλωσε ο Στίβεν Κουκ, ανώτερος συνεργάτης του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων. "Οι δύο χώρες μπορούν να συνεργαστούν σε ορισμένα θέματα, αλλά δεν υπάρχει τίποτα που να τους συνδέει πλέον".
Κανένα από τα ορόσημα στο ταξίδι της Τουρκίας μακριά από τη δυτική συμμαχία δεν βγήκε από το πουθενά ή ήταν σύμπτωση. Τον Απρίλιο του 2009, στρατιωτικές ομάδες από την Τουρκία και τη Συρία του Μπασάρ αλ-Άσαντ διέσχισαν τα σύνορα και επισκέφθηκαν φυλάκια κατά τη διάρκεια κοινών στρατιωτικών ασκήσεων. Το Σεπτέμβριο του 2010, τουρκικά και κινεζικά αεροσκάφη πραγματοποίησαν κοινές ασκήσεις στον τουρκικό εναέριο χώρο. Αυτό, επίσης, ήταν ένα πρωτοφανές για μια πολεμική αεροπορία του ΝΑΤΟ. Το 2011, πριν τελικά παράσχει στις δυνάμεις του ΝΑΤΟ υλικοτεχνική υποστήριξη, ο τότε πρωθυπουργός Ερντογάν ρώτησε θυμωμένα: "τι δουλειά μπορεί να έχει το ΝΑΤΟ στη Λιβύη;". Επίσης, το 2011, η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε σχέδια για την κατασκευή ενός βαλλιστικού πυραύλου με μια βεληνεκές 2.500 χιλιόμετρα.
Το 2013, η Άγκυρα επέλεξε έναν κινέζο κατασκευαστή, την CPMIEC, για την προμήθεια του πρώτου αεροπορικού και αντιπυραυλικού αμυντικού συστήματος μεγάλης εμβέλειας. Αργότερα, καταργώντας τη σύμβαση αυτή, η Τουρκία απέκτησε το ρωσικό σύστημα S-400. Σε απάντηση, οι ΗΠΑ ανέστειλαν την εταιρική σχέση της Τουρκίας στο πολυεθνικό πρόγραμμα μαχητικών F-35. Πιο πρόσφατα η Τουρκία έγινε το πρώτο κράτος μέλος του ΝΑΤΟ που δέχθηκε κυρώσεις μέσω του νόμου CAATSA.
Ο Ερντογάν περιμένει μια ευκαιρία να "πείσει" τον Μπάιντεν ότι το Ισλαμικό του καθεστώς είναι στην πραγματικότητα ένας ένθερμος σύμμαχος του δυτικού πολιτισμού. Σε μια ομιλία στις 20 Φεβρουαρίου, ο Ερντογάν δήλωσε ότι τα κοινά συμφέροντα της Τουρκίας και των ΗΠΑ υπερτερούν των διαφορών τους και ότι η Άγκυρα ήθελε βελτιωμένη συνεργασία με την Ουάσινγκτον. Αυτό στο οποίο ο Ερντογάν αναφέρεται διπλωματικά ως "κοινά συμφέροντα" είναι στην πραγματικότητα ένας κατάλογος τουρκικών απαιτήσεων:
- Κατάργηση της Τουρκίας από τη λίστα CAATSA;
- Να επιτραπεί στην Τουρκία να ενεργοποιήσει τη ρωσική αρχιτεκτονική αεράμυνας;
- Να αγνοηθεί ο ρόλος της τουρκικής δημόσιας τράπεζας στην παραβίαση των κυρώσεων των ΗΠΑ στο Ιράν;
- Τερματισμός της συμμαχίας των ΗΠΑ με τους Κούρδους της Συρίας και να δοθεί το ελεύθερο στην Τουρκία να τους συντρίψει;
- Έπαινος, και αποφυγή κριτικής, της δημοκρατίας στην Τουρκία
Ο τούρκος υπουργός Άμυνας Hulusi Akar πρότεινε πρόσφατα ένα "μοντέλο Κρήτης" για την επίλυση της κρίσης των S-400. Σύμφωνα με το προτεινόμενο μοντέλο, η Τουρκία θα κρατήσει τα S-400s συσκευασμένα, αλλά θα μπορούσε να αποφασίσει πού και πότε θα τα αναπτύξει και ενεργοποιήσει στο μέλλον, με τον ίδιο τρόπο που η Ελλάδα διατηρεί τα συστήματα S-300 αποθηκευμένα στο μεσογειακό νησί της Κρήτης. Ωστόσο, επεσήμανε ο Ακάρ, η Τουρκία απαιτούσε πλήρη διακοπή οποιασδήποτε στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των Κούρδων της Συρίας και των ΗΠΑ προτού συμφωνήσει με το μοντέλο της Κρήτης. "Αυτό δεν ήταν ούτε ένα σημείο εκκίνησης", δήλωσε ένας Αμερικανός διπλωμάτης στην Άγκυρα στον συντάκτη.
Μια επιθετική φανερή και συγκαλυμμένη τουρκική εκστρατεία άσκησης πίεσης στην Ουάσινγκτον θα ξεκινήσει σύντομα. Ως πρώτο σημάδι, η Τουρκία έχει προσλάβει μια δικηγορική εταιρεία με έδρα την Ουάσινγκτον, την Arnold & Porter, για να ασκήσει πιέσεις για την επανεισδοχή της στο πρόγραμμα F-35. Στο πλαίσιο της εξάμηνης σύμβασης των 750.000 δολαρίων, η Arnold & Porter θα "συμβουλεύσει για μια στρατηγική για την [τουρκική Υπηρεσία Προμηθειών άμυνας] και τους Τούρκους εργολάβους να παραμείνουν στο πρόγραμμα Joint Strike Fighter, λαμβάνοντας υπόψη και αντιμετωπίζοντας τους πολύπλοκους γεωπολιτικούς και εμπορικούς παράγοντες στο παιχνίδι".
Η νέα επίθεση γοητείας του Ερντογάν και η εκστρατεία άσκησης πίεσης που στοχεύει στην Ουάσινγκτον μπορεί να έχουν έρθει πολύ αργά. Το συναίσθημα κατά του Ερντογάν στο Κογκρέσο είναι διμερές. Η Τουρκία έχει εξαιρετικά απομονωμένη θέση στην ευρύτερη περιοχή της, με ένα φτύσιμο πάνω από ένα άλλο με τη γη και τους παράκτιους γείτονές της. Ο φιλικός Ερντογάν φοβάται ότι μια σκληρότερη αμερικανική κυβέρνηση με αυστηρότερες κυρώσεις στην Τουρκία μπορεί να επιταχύνει την οικονομική πτώση της χώρας.
Για άλλη μια φορά, οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ περνούν από μια κρίσιμη διασταύρωση. Δεν υπάρχουν φανάρια στη διασταύρωση. Και οι δύο πλευρές τρέχουν γρήγορα χωρίς κανένα σημάδι επιβράδυνσης.