Από: simerini.sigmalive.com - Γιάννος Χαραλαμπίδης
Οι Βρετανοί σε συνεννόηση με τους Τούρκους επιμένουν να στήνουν διχοτομική παγίδα με την υποβολή νέων ιδεών στην Πενταήμερη, εκμεταλλευόμενοι την ανοχή του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος επιδιώκει να εξασφαλίσει την επιβίωση της διαδικασίας με ένα κοινό ανακοινωθέν, παραπέμποντας, ούτως ή άλλως, το όλο εγχείρημα για περαιτέρω μελέτη στους διαπραγματευτές. Με απώτερο στόχο να προετοιμάσουν το έδαφος για μία νέα διεθνή διάσκεψη τύπου Κραν Μοντανά. Οι Τούρκοι, πάντως, εντάσσουν τις συνομοσπονδιακές τους αντιλήψεις στο πλαίσιο των νέων ιδεών υπό το πρόσχημα ότι, με τον τρόπο αυτό, θα ήταν δυνατό να προχωρήσει η διαδικασία σε τελική λύση εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος. Επί τη βάσει δηλαδή μιας μορφής χρονοδιαγράμματος.
Ποιες ιδέες μπορεί να καταθέσει ο Πρόεδρος για πολιτική ισότητα και λύση
Το πυρηνικό πρόγραμμα της Τουρκίας και οι ευθύνες Κύπρου - Ελλάδας
Το φυσικό αέριο ως εργαλείο επιβίωσης της ΚΔ και όχι εκβιασμών και διάλυσης
H πολιτική λογική του αγωγού προς Αίγυπτο
Η λογική της Κοινής Συνέλευσης για καταρτισμό Συντάγματος
Αποτελεσματικές αποφάσεις…
Ο απώτερος τούρκικος στόχος, όπως τονίζουν διπλωματικές πηγές, τον οποίο αντιλαμβάνεται καλά η Λευκωσία, είναι όπως αποκτήσουν οι Τούρκοι: 1. Κυριαρχικά δικαιώματα μέσω των Τουρκοκυπρίων και δη των συνταγματικών προνομίων. 2. Τον έλεγχο επί της ενέργειας. Τα κυριαρχικά δικαιώματα θα προκύψουν μέσα από τις νέες ιδέες, που αφορούν, όπως πληροφορίες επισημαίνουν, την πολιτική ισότητα στη λογική της ισότιμης κυριαρχίας και περιλαμβάνουν διάφορους τρόπους λήψης αποτελεσματικών αποφάσεων με ειδικές πλειοψηφίες, κρυφά και φανερά βέτο. Υιοθετώντας αυτήν την αντίληψη οι Τούρκοι, όπως και οι Βρετανοί, έχουν την πολυτέλεια να επικαλούνται το ψήφισμα 716 του Συμβουλίου Ασφαλείας, το οποίο τονίζει μεν ότι η αναφορά σε πολιτική ισότητα δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι θα εφαρμοστεί η αριθμητική εκπροσώπηση, αλλά ότι μπορεί να εφαρμοστεί ο αποτελεσματικός τρόπος λήψης αποφάσεων ώστε να κατοχυρώνονται ζωτικά συμφέροντα κάθε πλευράς (φανερά, κρυφά βέτο και ειδικές πλειοψηφίες).
Κυρίως οι Βρετανοί χρησιμοποιούν το ψήφισμα 716 για να προβάλουν τις νέες ιδέες, καθώς και ό,τι ο ίδιος ο ΓΓ του ΟΗΕ αναφέρει στην έκθεσή του. Τονίζει, δε, ότι οι νέες ιδέες ήταν αίτημα της τουρκικής πλευράς. Η χρήση του 716 και της έκθεσης του ΓΓ του ΟΗΕ έχει ως στόχο να εξουδετερώσει τις όποιες αντιδράσεις της Λευκωσίας ότι αυτές ενδέχεται να είναι εκτός του πλαισίου λύσης και δη της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Αληθές είναι ότι οι βρετανικές ιδέες έχουν συζητηθεί με συνεργάτες του Προέδρου της Δημοκρατίας και έχουν χαρακτηριστεί ως συνομοσπονδιακού χαρακτήρα. Επί τούτου βεβαίως φαίνεται να είναι ενημερωμένα και τα δύο μεγάλα κόμματα, το ΑΚΕΛ και ο ΔΗΣΥ.
Αγωγός προς Τουρκία…
Στο θέμα της ενέργειας, η τουρκική πλευρά έχει τρεις κατευθύνσεις. Η πρώτη αφορά στην υφιστάμενη διαδικασία προ της λύσης του Κυπριακού και εισηγείται την εγκαθίδρυση κοινής επιτροπής διαχείρισης, η οποία ενδέχεται να τεθεί υπό τη μορφή ΜΟΕ και ως απόδειξη καλής θελήσεως για να γίνουν αποδεχτές οι αρχές του ψευδοκράτους στη λογική της εν δυνάμει λύσης. Δηλαδή εφόσον έχει αποφασιστεί πως ο βορράς θα είναι εσαεί τουρκικός, πρέπει να αρχίσει η έμπρακτη αποδοχή του ενός συνιστώντας κράτους από το άλλο στην αντίληψη του acknowledgement. Δηλαδή ενός νομικού βήματος αμοιβαίας αποδοχής πριν από την αμοιβαία αναγνώριση. Η δεύτερη κατεύθυνση επικεντρώνεται στην ανακατανομή της υφιστάμενης κυπριακής ΑΟΖ, από την οποία οι Τούρκοι θέλουν να αρπάξουν το 69%. Το δε 25% είναι έτοιμοι να το παραχωρήσουν στην Αίγυπτο, στο Ισραήλ, τον Λίβανο και τη Συρία. Η τρίτη κατεύθυνση, η οποία τίθεται μάλιστα και ως προϋπόθεση για τη λύση του Κυπριακού και εμπίπτει στην ευρύτερη ενεργειακή πολιτική της Τουρκίας και την πολιτική ασφάλειας, υποστηρίζει ότι οι αγωγοί εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου θα πρέπει να περάσουν από τις θάλασσες της Κύπρου στα δικά της παράλια.
Το θέμα της ενέργειας τίθεται σε συνάρτηση με τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή μας και κυρίως με την κατασκευή του EastMed, αλλά και των όποιων αγωγών που θα οδηγούν στην Αίγυπτο τμήμα των κοιτασμάτων του Ισραήλ και της Κύπρου. Οι Ισραηλινοί υποστηρίζουν ότι τα αποθέματα των δικών τους κοιτασμάτων καθώς και της Κύπρου επιτρέπουν την κατασκευή τουλάχιστον τριών αγωγών. Ήδη υπάρχει μία κατ’ αρχήν συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου για την κατασκευή αγωγού από το Λεβιάθαν προς τις εγκαταστάσεις του Ιντκού ή της Νταμιέτα. Εάν αποδώσουν οι νέες σχετικές προσπάθειες, τότε ενδέχεται να περάσει αγωγός από το κυπριακό οικόπεδο Αφροδίτη προς το Λεβιάθαν και από εκεί στα αιγυπτιακά παραλία. Συναφώς, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η Noble έχει πωληθεί στην Chevron, που είναι στην ουσία ισραηλινών συμφερόντων. Οι Ισραηλινοί ευνοούν δύο υποσυστήματα ασφαλείας. Το ένα συνδέεται με την Αίγυπτο. Μέσω δηλαδή του φυσικού αερίου θέλουν να ενισχύσουν το υφιστάμενο καθεστώς Σίσι, αποδυναμώνοντας τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία έχει σχέσεις με την Τουρκία. Το δεύτερο συνδέεται με τον άξονα Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ. Αυτός ο στρατηγικός άξονας μπορεί να λειτουργήσει εις όφελος των ισραηλινών συμφερόντων, ανεξαρτήτως κατασκευής ή όχι του EastMed. Η κατασκευή του EastMed αποτυπώνει το μακρύ γεωπολιτικό και ενεργειακό χέρι του Ισραήλ, που μπορεί να φτάσει μέχρι τις Βρυξέλλες με στόχο να επηρεάζει ακόμη και στη λήψη των αποφάσεων που το αφορούν. Όσο, βεβαίως, θα του επιτρέπουν οι αλληλεξαρτήσεις που θα δημιουργηθούν. Επί του παρόντος είναι πρόδηλον ότι ουδόλως το Ισραήλ θα ήθελε να εγκλωβιστεί στην Τουρκία μέσω αγωγών. Ταυτοχρόνως, ο αγωγός προς Αίγυπτο μειώνει τις πιθανότητες αγωγού προς Τουρκία και δη προς το Τσεϊχάν. Επί του παρόντος δεν εμπίπτει στους στρατηγικούς σχεδιασμούς του Ισραήλ, που αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει λόγο να ενισχύσει μια χώρα που όχι μόνο θέλει να εμπεδωθεί ως περιφερειακή δύναμη, αλλά και να αντικαταστήσει τμήμα του ρόλου που διαθέτει το Ισραήλ στη γειτονιά μιας και αλλού.
Τα πυρηνικά της Τουρκίας και οι ευθύνες
Εάν η Τουρκία επιχειρήσει να αποκτήσει πυρηνικά, τότε οι σχέσεις των δυο χωρών μάλλον θα γίνουν ανάλογες με εκείνες του Ισραήλ με το Ιράν. Τονίζεται αυτό διότι, από την περασμένη εβδομάδα, έχει αρχίσει τη λειτουργία και ο τρίτος πυρηνικός αντιδραστήρας στο Άκιουγιου υπό την επίβλεψη των Ρώσων. Είναι, δε, γνωστές οι σχέσεις της Άγκυρας με το Πακιστάν -που διαθέτει πυρηνικά- όπως και οι δηλώσεις του Ερντογάν ότι στόχος του είναι να καταστήσει την Τουρκία πυρηνική δύναμη. Θα είναι απειλή για το Ισραήλ. Και για μας. Η Άγκυρα δεν έχει τηρήσει τους κανόνες της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, που προνοούν ότι θα έπρεπε να είχε εμπλακεί εκ των προτέρων με τα γειτονικά κράτη, όπως η Κύπρος και η Ελλάδα. Διότι ένας πυρηνικός σταθμός σχετίζεται με θέματα ασφάλειας, περιβάλλοντος κ.λπ. Συνεπώς, Κύπρος και Ελλάδα έχουν ευθύνη διότι παρακολουθούν την Άγκυρα να τους γράφει στα παλιά της τα παπούτσια…
Η τριπλή «συμμαχία»… και ο EastMed
Βεβαίως, οι ηγεσίες των δύο μεγαλύτερων κομμάτων της Κύπρου, δηλαδή του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, είναι έτοιμες, στο πλαίσιο της λύσης του Κυπριακού, να αποδεχτούν την τουρκική θέση περί αγωγού προς Τουρκία. Πάντως, είναι τέτοια τα συμφέροντα, που το θέμα αυτό γίνεται περίπλοκο. Δηλαδή, ακόμη και αν ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ και Τουρκία επιδιώκουν την υλοποίηση ενός τέτοιου σεναρίου, ενδέχεται αυτό να σκοντάψει σε συμφέροντα άλλων χωρών, μεταξύ των οποίων και το Ισραήλ, καθώς και η Αίγυπτος, η οποία θα ήθελε με τη συνδρομή των Ισραηλινών, των Γάλλων και άλλων, ακόμη και των ΗΠΑ, να καταστεί περιφερειακό ενεργειακό κέντρο, ανεξαρτήτως κατασκευής ή όχι του EastMed. Φαίνεται, μάλιστα, ότι επί του παρόντος οι Ισραηλινοί επιμένουν στον EastMed. Ή τον χρησιμοποιούν για να έχουν την πολυτέλεια να διαπραγματεύονται καλύτερα και άλλες επιλογές.
Ό,τι και αν συμβαίνει με το Ισραήλ, στη δική μας περίτπωση, η συνταύτιση με την τουρκική θέση, ότι δηλαδή χωρίς να περάσει ο αγωγός προς Τουρκία, λύση γιοκ, είναι ως να παραδίδεται και το φυσικό αέριο και η ασφάλεια της Κύπρου στην Άγκυρα. Δηλαδή έχουμε παράδοση κυριαρχίας -μέσω της πολιτικής ισότητας και της ισότιμης κυριαρχίας και δη της εκ Περιτροπής Προεδρίας- αλλά και του φυσικού αερίου. Εκ των πραγμάτων υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα: Η στρατηγική επιλογή του EastMed είναι συναφής με την αύξηση της επιρροής της Κύπρου, του Ισραήλ και άλλων χωρών εντός της ΕΕ. Αυτή η στρατηγική δημιουργεί λόγω επενδύσεων και ασφάλειας συνθήκες αποτροπής έναντι της τουρκικής απειλής. Αντιθέτως, η εξευμενιστική επιλογή για αγωγό προς Τουρκία συγκρούεται με αυτήν του EastMed, αφού εκτός των άλλων, διά του δικού μας αερίου αναβαθμίζεται ο ενεργειακός και γεωπολιτικός ρόλος της Τουρκίας εντός ή εκτός της ΕΕ. Εφόσον η Άγκυρα δεν εγκαταλείπει την αυτοκρατορική της πολιτική, είναι πρόδηλον ότι η πολιτειακή φόρμουλα μιας ομοσπονδίας συνομοσπονδιακού χαρακτήρα και του αγωγού προς Τουρκία μετατρέπει την Κύπρο σε ενεργειακή, γεωπολιτική και πληθυσμιακή επαρχία της Άγκυρας.
Η ενέργεια, οι νέες ιδέες
Η ενέργεια θα έπρεπε να ήταν εργαλείο για επανενσωμάτωση των Τουρκοκυπρίων στην Κυπριακή Δημοκρατία και στην ΕΕ και όχι για τη διχοτόμηση και τον εγκλωβισμό μας στην Άγκυρα. Συνεπώς, εφόσον η Άγκυρα εντάσσει τις νέες ιδέες στη λογική των δύο κρατών και της συνομοσπονδίας για να διαλύσει την Κυπριακή Δημοκρατία, ο Πρόεδρος, που ορκίστηκε πίστη στο Σύνταγμα, θα πρέπει να επικαλεστεί το Διεθνές Δίκαιο καθώς και το Ευρωπαϊκό, καλώντας την Τουρκία να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία ως βάση συζήτησης για να είναι δυνατή η συνέχειά της σε περίπτωση λύσης. Στο πλαίσιο των νέων ιδεών θα πρέπει να επισημανθούν και τα εξής: 1. Η πολιτική ισότητα θα στηρίζεται στη δημοκρατική αρχή ένας άνθρωπος, μία ψήφος, που σημαίνει την κατάργηση της οποιασδήποτε ρατσιστικής πρακτικής που υπάρχει στη λύση μιας ομοσπονδίας. 2. Η λύση μπορεί να στηρίζεται σε ζώνες, αλλά στο πλαίσιο ενός ενιαίου αποκεντρωτικού κράτους προκειμένου να αποφευχθεί η διχοτόμηση στη βάση των συνιστώντων κρατών, τα οποία χρησιμοποιούνται ως εργαλεία συνομοσπονδίας. Η Κύπρος στον ΟΗΕ συμμετέχει ως ενιαίο κράτος. Το ίδιο και στην ΕΕ. Και μάλιστα υπό κατοχήν. Το θέμα δεν είναι εάν μέσα από την Πενταμερή θα νομιμοποιήσουμε την κατοχή, όπως αυτή προέκυψε μέσα από τον γεωγραφικό, πληθυσμιακό και διοικητικό διαχωρισμό, αλλά πώς θα αποκατασταθεί η παραβιασθείσα από την Τουρκία κυπριακή έννομος τάξη. Και μέσα ακριβώς στο πλαίσιο των νέων ιδεών θα ήταν δυνατό να τονιστεί και το εξής: Η επίλυση του Κυπριακού δεν έχει γίνει κατορθωτή, διότι η Άγκυρα εννοούσε την ομοσπονδία ως παράδοση και τη συνομοσπονδία ως το προηγούμενο στάδιο της πλήρους τουρκοποίησης. Συνεπώς, το πρόβλημα είναι η Τουρκία. Και όχι εμείς.
Βιωσιμότητα και Σύνταγμα
Υπό αυτές τις συνθήκες, η θέση μας θα πρέπει να είναι σαφής: Η βιωσιμότητα της λύσης δεν είναι δυνατό να περάσει μέσα από την τουρκοποίηση της Κύπρου, αλλά μέσα από μία δημοκρατική λύση. Και αυτή η δημοκρατική λύση θα πρέπει να προκύψει μέσα από τις αποφάσεις ενός και μόνο λαού, αποτελούμενου από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Για να υπάρχει συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι διάλυση, θα πρέπει Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι να συνέλθουν ως ενιαίος λαός στο πλαίσιο μιας αναθεωρητικής ή συντακτικής συνέλευσης, που θα αναθεωρήσει το υφιστάμενο ή θα καταρτίσει νέο Σύνταγμα. Εάν τα ανωτέρω, που αποτελούν βασικές αρχές της δημοκρατίας και δη του Συνταγματικού Δικαίου, θεωρούνται ως ουτοπία, επειδή δεν τα δέχεται η Τουρκία, τότε αποδεικνύεται ότι: Α. Η λύση δεν θα είναι δημοκρατική. Β. Δεν θα είναι βιώσιμη εφόσον δεν θα είναι δημοκρατική ή για να γίνει μια αντιδημοκρατική λύση βιώσιμη, θα πρέπει να υποταχθεί ο Ελληνισμός της Κύπρου στην Άγκυρα. Γ. Η λύση θα είναι τουρκική. Άρα, ακόμη και αν η Πενταμερής οδηγήσει σε νέο Κραν Μοντανά και σε ομοσπονδιακή λύση συνομοσπονδιακού χαρακτήρα, δεν θα είναι το τέλος του δρόμου, αλλά η αρχή ενός νέου, χειρότερου από τον προηγούμενο. Διότι, η Τουρκία πλέον θα έχει ήδη νομιμοποιήσει τη διχοτόμηση και θα προχωρεί ακάθεκτη προς την πλήρη κατάληψη…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων