Από: amynanet.gr - ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ
Υπενθυμίζεται ότι στο πλαίσιο προκήρυξης με ημερομηνία δημοσίευσης τη 18η Φεβρουαρίου, το υπουργείο Πετρελαίου της Αιγύπτου είχε εμφανιστεί να προσφέρει προς εκμετάλλευση στην Ανατολική Μεσόγειο μεταξύ πολλών άλλων και ένα οικόπεδο (EGY-MED-18) ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, ακολουθώντας τα αυθαίρετα όρια της διεκδικούμενης από την Τουρκία υφαλοκρηπίδας όπως εκείνα έχουν (μονομερώς και αυθαιρέτως) κατατεθεί στον ΟΗΕ από το 2019.
Το θέμα ήρθε στο φως στις 25 Φεβρουαρίου, έπειτα από σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας Καθημερινή, με την ελληνική πλευρά όμως αρχικά να ανταποκρίνεται στην είδηση κάπως αμήχανα (τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο), αφήνοντας ασχολίαστη την ουσία και εστιάζοντας (μέσω διπλωματικών πηγών στις 6 Μαρτίου) σε άλλα – εφαπτόμενα μεν αλλά και διαφορετικά συνάμα – ζητήματα, όπως ήταν για παράδειγμα η «ιδιαίτερα αιχμηρή παρέμβαση του Αιγύπτιου ΥΠΕΞ κατά την πρόσφατη συνάντηση του Αραβικού Συνδέσμου» ενάντια στην «παρουσία τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στα εδάφη των αραβικών χωρών».
Εν τω μεταξύ βέβαια, το ζήτημα προσέλαβε την… αναπόφευκτη βαρύτητα που του πρέπει, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να καλεί στο τηλέφωνο τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι (στις 3 Μαρτίου) και τον Νίκο Δένδια (που είχε ήδη μιλήσει με την αιγυπτιακή πλευρά λίγες ημέρες νωρίτερα) να μεταβαίνει ο ίδιος στο Καιρό στις 8 Μαρτίου για να συναντήσει από κοντά τον ομόλογό του, Σάμεχ Σούκρι.
Αναφερόμενες στο τετ-α-τετ Δένδια-Σούκρι, διπλωματικές πηγές από την Αθήνα υποστηρίζουν ότι αυτό πραγματοποιήθηκε σε «εξαιρετικό κλίμα». Υπογραμμίζουν μάλιστα ότι στο πλαίσιο της συνάντησης που είχαν οι ΥΠΕΞ Ελλάδας και Αιγύπτου στις 8 Μαρτίου, «τονίστηκε δίχως περιστροφές ότι δεν υπάρχει καμία συζήτηση ή προοπτική για οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας».
Αναφορικά δε με το αιγυπτιακό φάουλ της 18ης Φεβρουαρίου, διπλωματικές πηγές επισημαίνουν «ότι το Αιγυπτιακό Υπουργείο Πετρελαίου εξέδωσε νέα προκήρυξη οικοπέδων, στην οποία έχει αφαιρεθεί η προκήρυξη που είχε γίνει για οικόπεδο ανατολικά του 28ου μεσημβρινού». Σύμφωνα με νέο χάρτη που είδε το φως της δημοσιότητας, το αιγυπτιακό οικόπεδο EGY-MED-18 παρουσιάζεται όντως να έχει τροποποιηθεί και πλέον κόβεται ακριβώς πάνω στο όριο του 28ου μεσημβρινού, χωρίς να περνάει δηλαδή ανατολικότερα αυτού.
Το γεγονός ότι ο χάρτης τροποποιήθηκε προφανώς και αποτελεί θετική εξέλιξη για την ελληνική διπλωματία που έδρασε κατά τρόπο εκ του αποτελέσματος επιτυχή αναιρώντας μια οριοθέτηση που είναι σαφές ότι εάν παρέμενε ως είχε, θα δημιουργούσε αρνητικό προηγούμενο.
Το πόσο αρνητική θα ήταν για την Ελλάδα η επίμαχη αιγυπτιακή οριοθέτηση φάνηκε άλλωστε και από τους… πρόωρους πανηγυρισμούς της τουρκικής πλευράς: από τις δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου (που έσπευσε να «δει» διμερείς συμφωνίες οριοθέτησης Τουρκίας-Αιγύπτου στην Ανατολική Μεσόγειο) αλλά και του Τούρκου υπουργού Άμυνας Χουλουσί Ακάρ (που έσπευσε να υποστηρίξει ότι η Αίγυπτος «σέβεται» τις μονομερείς τουρκικές διεκδικήσεις).
Τα τουρκικά χαμόγελα ωστόσο στην πορεία θα έσβηναν… έπειτα από ελληνική παρέμβαση, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι… πάει, ξεμπερδέψαμε. Το ενδεχόμενο να προχωρήσουν Τουρκία και Αίγυπτος σε μια διμερή μεταξύ τους συμφωνία θαλασσίων οριοθετήσεων αντιμετωπιζόταν εξαρχής ως μάλλον απίθανο, ειδικά στην παρούσα φάση.
Οι εκκρεμότητες ωστόσο ανατολικά του 28ου μεσημβρινού ή – για να το πούμε διαφορετικά – νοτίως του Καστελλόριζου, παραμένουν στο τραπέζι… ορθάνοιχτες προς μελλοντική διευθέτηση. Το ερώτημα, επί της ουσίας, είναι εάν θα έχει η Ελλάδα κοινά θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι Τούρκοι από την πλευρά τους έχουν ξεκαθαρίσει ότι επιθυμούν να μπουν σφήνα ανάμεσα στις δύο χώρες, επεκτείνοντας τα δικά τους θαλάσσια σύνορα ως την Αίγυπτο, η οποία Αίγυπτος όμως «ακούει» τις τουρκικές αξιώσεις και περιμένει.
Το αιγυπτιακό οικόπεδο EGY-MED-18 μπορεί να άλλαξε, το γεγονός όμως ότι εκείνο είχε αρχικώς οριοθετηθεί με βάση τις τουρκικές διεκδικήσεις κάτι σημαίνει, όσο και αν αυτό το «κάτι» δεν μας αρέσει… Όπως έχει τη σημασία του και ο τμηματικός χαρακτήρας της οριοθέτησης στην οποία κατέληξαν Ελλάδα και Αίγυπτος το καλοκαίρι του 2020 – ως απάντηση στο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 – αφήνοντας εκτός τις περιοχές ανατολικά του 28ου μεσημβρινού ή (για να το πούμε διαφορετικά) νοτίως του Καστελλόριζου, από το οποίο Καστελλόριζο όμως οι Τούρκοι θέλουν να στερήσουν κάθε περιοχή θαλάσσιας δικαιοδοσίας (ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα) πέραν των έξι ναυτικών μιλίων.
«Υπάρχει περίπτωση, πρακτικά, η Τουρκία να απουσιάσει από τις πολυμερείς διαπραγματεύσεις για τις θαλάσσιες οριοθετήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο;», ρωτάγαμε σε πρόσφατο άρθρο… και το ερώτημα επί της ουσίας παραμένει, ακόμη και έπειτα από την τροποποίηση του αιγυπτιακού χάρτη.
«Απομονωμένη» αλλά παρούσα
Τα διαφιλονικούμενα οικόπεδα ανατολικά του 28ου μεσημβρινού θα τα ξαναβρούμε μπροστά μας. Αυτό είναι σίγουρο. Και την επόμενη φορά, η όποια παραφωνία, όσο προκλητική και εάν είναι, δεν θα αποτελεί απλώς «παρεξήγηση» αλλά… βάση διαπραγμάτευσης.
Όσο για την Τουρκία, εκείνη ναι, είναι όντως σε μεγάλο βαθμό απομονωμένη, δεν είναι όμως και απούσα. Αντιθέτως…
Αναφερόμενος στον Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF), ο αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας Θεόδωρος Τσακίρης έγραφε πρόσφατα στο Βήμα: «Πολλοί προστρέχουν να δουν το EMGF ως μια γεωπολιτική “συμμαχία” εναντίον της Τουρκίας. Αλλοι το θεωρούν ως ένα πρώτο βήμα για την περιφερειακή ολοκλήρωση της Ανατολικής Μεσογείου υπογραμμίζοντας ότι τα κράτη της περιοχής κάνουν ένα βήμα ανάλογο με αυτό που έκαναν τα κράτη της μελλοντικής ΕΕ το 1951 μέσω της σύστασης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ). Η πραγματικότητα ωστόσο ενδεχομένως να είναι πολύ πιο πεζή. Ο οργανισμός δεν αποτελεί και δεν δημιουργήθηκε ως αντισυσπείρωση έναντι της Τουρκίας. Η απουσία της Τουρκίας αντανακλά τον βαθμό της περιφερειακής της απομόνωσης, αλλά το βασικό κίνητρο σύστασης του οργανισμού είναι πολύ πιο ευρύ…»
«Θα προτιμούσαμε να δούμε την Τουρκία ως μέρος της περιφερειακής συνεργασίας παρά ως μια πηγή διαμάχης», θα δήλωνε από την πλευρά του προ ημερών ο Υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, Γιουβάλ Στάινιτζ, μιλώντας στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Κίνδυνοι για την Κύπρο
Αλλά και ο ακαδημαϊκός διευθυντής του Ελληνικού Ενεργειακού Φόρουμ Μιχάλης Μαθιουλάκης, μέσα από πρόσφατο άρθρο του στα Νέα, προσεγγίζει ως «πλέον ορατή» την «πιθανότητα διπλού αποκλεισμού της Κύπρου από τα κανάλια μεταφοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού της Ανατολικής Μεσογείου», επικαλούμενος όχι μόνο όσα συζητούνται το τελευταίο διάστημα αναφορικά με τις οδεύσεις φυσικού αερίου (έπειτα και από το δημοσίευμα του Άγγελου Αθανασόπουλου στο Βήμα για τις ενδεχόμενες αλλαγές στον σχεδιασμό του προτεινόμενου αγωγού EastMed) αλλά και «τις εξελίξεις στα κανάλια ηλεκτρικής ενέργειας» από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη που «αποφεύγουν την Κύπρο» (ο λόγος για προτεινόμενα έργα όπως είναι επί παραδείγματι τα GREGY Interconnector, Southern Aegean Interconnector και LEG1).
Και όλα αυτά, ενώ οι εξελίξεις παράλληλα στο Κυπριακό τρέχουν προς επίφοβες κατευθύνσεις ενόψει και της πενταμερούς που έχει προγραμματιστεί για τα τέλη Απριλίου… στη σκιά τουρκικών απειλών (Τατάρ, Βαρώσια, ρητορική δύο κρατών), αλλά και υπό το φόβο ότι η διεθνής κόπωση που συνοδεύει πια το Κυπριακό μπορεί να μεταφραστεί σε ανοχή απέναντι στην Τουρκία με τη σύμφωνη γνώμη και τις ευλογίες διαφόρων… προθύμων.