 |
| Ο πρόεδρος της Κίνας Xi Jinping, πιο επιθετικός παρά ποτέ, στο Εθνικό Κογκρέσο, στο Πεκίνο. EPA, ROMAN PILIPEY |
Από: hellasjournal.com
Σύμφωνα με την εφημερίδα, ανάμεσα στις δύο μεγάλες δυνάμεις, ΗΠΑ και Κίνα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η επίδειξη ισχύος, με βαθύτερο ζήτημα το διεθνές δίκαιο της θάλασσας και τη Σύμβαση του Montego Bay του 1982.
Για να εδραιώσει την αυξανόμενη δύναμή της, η αυτοκρατορία του Xi Jinping έχει γίνει ένα ρεβιζιονιστικό Κράτος του διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.
Η τρέχουσα στάση της Κίνας «αντιπροσωπεύει τις πιο σοβαρές από τις πρόσφατες απόπειρες παραβίασης», δήλωσε ο Collin Koh, ειδικός στη Σχολή Διεθνών Σπουδών της S. Rajaratnam στη Σιγκαπούρη:
«Επιδιώκει να αξιοποιήσει τη αυξάνουσα δύναμή της αναγκάζοντας τα παράκτια κράτη στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας να παραιτηθούν από την άσκηση των νόμιμων δικαιωμάτων τους, που κατοχυρώνονται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή να εκμεταλλευτούν τους πόρους που βρίσκονται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη τους [ΑΟΖ].
Όπως πολλοί άλλοι πολυμερείς κανόνες, η Σύμβαση του Montego Bay ζει τις τελευταίες ώρες; Σε κάθε περίπτωση κινδυνεύει, πιστεύει, ο Pascal Ausseur, διευθυντής του Μεσογειακού Ιδρύματος Στρατηγικών Μελετών, στη Γαλλία, αναφέροντας:
«Η θάλασσα παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα « το κοινό πράγμα », σύμφωνα με την αρχή που διατύπωσε ο Grotius τον 17ο αιώνα, προτού γίνει περιοχή διέλευσης, που εξυπηρετεί το εμπόριο ευρωπαϊκών αποικιακών αυτοκρατοριών. Το Montego Bay σφράγισε έναν συμβιβασμό, για μια εύλογη ιδιοκτησία των υδάτων από τα κράτη. Αλλά τώρα οι ηπειρωτικές δυνάμεις – Κίνα, Τουρκία, Ρωσία – ζητούν περισσότερα.»
Σε κλειστές θάλασσες όπως η Μεσόγειος, ή με συμφόρηση, όπως η Θάλασσα της Νότιας Κίνας, χρειάστηκαν πολιτικές διαπραγματεύσεις. Από τότε έχουν συναφθεί αναρίθμητες διμερείς ή περιφερειακές ρυθμίσεις, που συμπληρώνονται από συμφωνίες για την αλιεία, έτσι ώστε η συμβίωση των παράκτιων που επιθυμούν αλιεία ή φυσικό αέριο να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο κακή.
Η Τουρκία, η οποία δεν έχει υπογράψει τοη Συνθήκη του Montego Bay, έχει εδώ και αρκετά χρόνια παραγκωνίσει τις ισορροπίες που επιτεύχθηκαν στη Μεσόγειο, εκφράζοντας νέες απαιτήσεις γύρω από την Κύπρο και έξω από τη Λιβύη.
Η ανακάλυψη των υδρογονανθράκων και η χρησιμοποίηση ξένων υπηκόων από τον Πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan, που απευθύνεται στο εθνικιστικό εκλογικό σώμα του, ώθησε την Άγκυρα να αμφισβητήσει τα δικαιώματα που παραχωρήθηκαν στα ελληνικά νησιά από τον Montego Bay.
«Ο κ. Erdogan θέλει να διαπραγματευτεί μια ΑΟΖ για να εξουδετερώσει τα νησιά των Δωδεκανήσων», συνοψίζει τον κ. Ausseur.
Ως προς τις ΑΟΖ στη Μεσόγειο, είχε θεωρηθεί δύσκολο να καθιερωθούν, καθώς θα επικαλύπτονταν. Η Ελλάδα δεν επέκτεινε τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια για να αποφύγει τον πόλεμο.
«Αν η Αθήνα το αποφασίσει αύριο, το Αιγαίο θα γίνει Έλληνικό 60% και το πέρασμα των τουρκικών πλοίων θα εμπίπτει στο καθεστώς της αβλαβούς διέλευσης», υπογραμμίζει ο κ. Prazuck διευθυντής του ολοκαίνουργιου Ocean Institute της Alliance Sorbonne University, και πρώην Αρχηγός Προσωπικού του Γαλλικού Ναυτικού.
Ωστόσο, η διμερής ναυτική συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη στα τέλη του 2019, για τη σύναψη νέων συνόρων, αγνοεί τα ελληνικά οικονομικά δικαιώματα και η ΑΟΖ που απαιτεί η Τουρκία για τη βόρεια Κύπρο (την οποία καταλαμβάνει) έχει τη μορφή ενός σαλιγκαριού που τυλίγεται γύρω από το νησί στα νότια, ελληνική επικράτεια, που ισοδυναμεί με απλή αρπαγή.
Στο σημείο αυτό γίνεται αναφορά στη Ρωσία, η οποία παρόλο που έχει υπογράψει τη Συνθήκη του Montego Bay, έσπασε επίσης το διεθνές δίκαιο, στη Θάλασσα του Αζόφ, μετά την εδαφική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και το κλείσιμο της Αζοφικής Θάλασσας, ως προς το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαιτησία μεταξύ των δύο χωρών.
Για τον Koh, «το κύριο πρόβλημα είναι η αδυναμία ορισμένων κρατών να παρακολουθούν τον θαλάσσιο τομέα τους»,, ενώ για τον Prazuck, «οτιδήποτε δεν ελέγχεται λεηλατείται και οτιδήποτε δεν λεηλατείται αμφισβητείται».
Αυτό που κάνουν οι Κινέζοι καταδεικνύει, ότι η οικονομική εκμετάλλευση είναι το πρώτο βήμα στην αμφισβήτηση της κυριαρχίας. Τα προβλήματα γίνονται πιο περίπλοκα, καθώς η Κίνα δείχνει τις παγκόσμιες φιλοδοξίες της, στηριζόμενη στην έννοια της «αναπτυξιακών συμφερόντων».
«Σύντομα θα εμφανιστεί σε πολλά μέρη εκτός από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και θα υπάρξουν στενές επαφές με πολλά ναυτικά, πέραν αυτού των ΗΠΑ», προβλέπει ο Koh.
«Είναι καιρός να αναγνωρίσουμε, ότι η Σύμβαση δεν είναι τέλεια», εκτιμά ο Achin Vanaik, ακτιβιστής στο Transnational Institute, ένα think tank με έδρα το Άμστερνταμ, τον Ιούλιο του 2020.
Στα ινδικά διαδικτυακά μέσα The Wire, σημείωσε ότι «οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι της δημιουργίας ΑΟΖ ήταν οι χώρες με τεράστια ακτογραμμή (Ρωσία, Αυστραλία) και τα μεγάλα αρχιπελαγικά κράτη (Ινδονησία, Ιαπωνία), αλλά πάνω απ ‘όλα οι τρεις αποικιακές και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις του δέκατου όγδοου και δέκατου ένατου αιώνα και τις αρχές του εικοστού αιώνα, δηλαδή το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και μετά οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Σύμφωνα με τον ίδιον, η ίδρυση τέτοιων ΑΟΖ εγκαινίασε «μια διαδικασία ιδιωτικοποίησης-εθνικοποίησης με στόχο τη μείωση του λεγόμενου «παγκόσμιου κοινού αγαθού». Μετά το Montego Bay, το 36% των υδάτων του κόσμου έχουν αποκλειστεί από την “κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας”», δηλώνει με λύπη.
Η ευελιξία που προσφέρει το κείμενο του Montego Bay για την επίλυση πολιτικών διαφορών έχει αποδείξει την ισχύ του. «Θεωρείται δεδομένο, ότι δεν υπάρχουν σύνορα με συρματοπλέγματα στη θάλασσα, ότι η περίφημη κόκκινη γραμμή δεν μπορεί να υπάρχει», υπογραμμίζει ο Frécon και προσθέτει: . «Είναι μια υποβάθμιση της κυριαρχίας, όπου τα κράτη μπορούν να κάνουν χρήση όλων των μέσων, προκειμένου να σώσουν την εικόνα τους, από τις διπλωματικές επισκέψεις στη στρατιωτικοποίηση».
Ωστόσο, το κείμενο πρέπει να επικαιροποιηθεί, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την αύξηση των θαλασσίων drones. Πρέπει επίσης να ολοκληρωθεί, για να ανταποκριθεί στην πρόκληση της προστασίας της ανοικτής θάλασσας. Οι τεχνικές δυνατότητες αναζήτησης και η οικονομική πίεση έχουν αλλάξει την κατάσταση. «Η διαφύλαξη της βιοποικιλότητας γίνεται μια σημαντική διάσταση της νομιμότητας για κατάληψη μιας περιοχής, ένα επιχείρημα υπευθυνότητας σε μια διαπραγμάτευση», εκτιμά ο κ. Prazuck. Κλονισμένη από την όρεξη της Κίνας, η διατήρηση των πόρων αποκτά αυξανόμενη γεωπολιτική αξία.
ΠΗΓΗ: Le Monde, Nathalie Guibert – La Chine, un empire à l’assaut du droit de la mer