Πολλά
κείμενα έχουν γραφεί και εξακολουθούν
ακόμη να γράφονται, γι’ αυτό το υπέροχο
ανθρώπινο συναίσθημα που λέγεται φιλία,
στα οποία δίνεται και ο ορισμός της
πραγματικής φιλίας.
DtheDelinquent / pixabay
Για να προσεγγίσουμε όμως σ’ αυτόν τον ορισμό, νομίζω ότι πρέπει να ανατρέξουμε στα λίγα εκείνα αποφθέγματα των αρχαίων και νεοτέρων φιλοσόφων, αλλά και ορισμένων απλών ανωνύμων ανθρώπων, σχετικά με αυτό το θέμα.
Ας αρχίσουμε λοιπόν από τον Ισοκράτη, ο οποίος είχε πει: «Τους πραγματικούς φίλους μας τους γνωρίζουμε στην δυστυχία μας.» Ένας Αμερικανός αρθρογράφος, ο Doug Larson είχε πει : «Αληθινός φίλος είναι εκείνος που παραβλέπει τις αποτυχίες σου και αντέχει τις επιτυχίες σου.» Και εγώ, που δεν είμαι φιλόσοφος, ούτε επώνυμος, θα έλεγα ότι, πραγματικός φίλος είναι εκείνος, ο οποίος συνδέεται μαζί σου με το υπέρτατο αυτό συναίσθημα, που λέγεται αγάπη. Γιατί, αν αγαπάς έναν άνθρωπο, δεν θα θελήσεις ποτέ να τον δυσαρεστήσεις. Δεν θα τον ζηλέψεις ποτέ, αν αυτός έχει καταφέρει να πετύχει περισσότερο από σένα στη ζωή του, είτε κοινωνικά, είτε οικονομικά, αλλά τουναντίον, θα χαίρεσαι για τις επιτυχίες του και θα τον συμπονάς, όταν αυτός δυστυχεί. Όσο για την χρησιμότητα της φιλίας στη ζωή των ανθρώπων, ένας άλλος ανώνυμος είχε πει : «Η φιλία είναι η καλύτερη επένδυση που μπορείς να κάνεις στη ζωή σου.»
Στον κόσμο όμως που ζούμε σήμερα, υπάρχει άραγε πραγματική φιλία, ή ο φθόνος, αυτός τον οποίο ο λαός μας συνήθως αποκαλεί «ζήλεια», υπερνικά την αγάπη και υπεισέρχεται στη φιλία, στις περισσότερες περιπτώσεις ; Κάθε ένας μας λοιπόν, στο διάβα της ζωής του, θα πρέπει να έχει βγάλει κάποιο συμπέρασμα, σχετικά με αυτό το θέμα και θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να το γνωρίζαμε, αν κάποτε γινόταν μια σχετική δημοσκόπηση.
Πάντως η δική μου προσωπική γνώμη είναι ότι, την σημερινή εποχή, οι πραγματικοί φίλοι είναι δυστυχώς ελάχιστοι, γιατί σήμερα επικρατεί το συμφέρον, έναντι της αγάπης και το ποσοστό αυτών, συνεπώς, θα πρέπει να είναι μικρότερο, απ’ ότι ήταν στο παρελθόν.
Σε ό, τι αφορά τώρα την συγγένεια, τι θα μπορούσε να πει κανείς. Είναι και αυτή μια σχέση φιλίας, αλλά επί πλέον οι άνθρωποι που συνδέονται με αυτήν δεν είναι τυχαίοι, αλλά συγγενείς. Και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να δώσουμε τον ορισμό των πραγματικών συγγενών. Όμως για την σχέση αυτή που συνδέει τους συγγενείς, δεν βρέθηκε ούτε ένας γνωμικογράφος που να έχει γράψει κάποιο γνωμικό. Θα πρέπει λοιπόν τώρα, να σκεφθεί ο καθένας μας και να κρίνει ποιοι είναι οι αληθινοί συγγενείς μας.
Επειδή λοιπόν η συγγένεια είναι μια σχέση φιλίας, αλλά ακόμη πιο στενή, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να επαναλάβουμε τον ίδιο ορισμό. Θα πρέπει όμως εδώ να ξεχωρίσουμε τους συγγενείς, ανάλογα με τον βαθμό συγγενείας, που τους συνδέει και ανεξάρτητα από την κατηγορία τους, δηλαδή αν είναι εξ’ αίματος ή εξ’ αγχιστείας. Θα εξετάσουμε μόνο τι συμβαίνει την σημερινή εποχή, γιατί παλαιότερα οι συγγενείς ήσαν σίγουρα πολύ πιο συνδεδεμένοι μεταξύ τους και θα αρχίσουμε από τους πιο μακρινούς συγγενείς, που είναι τα δεύτερα εξαδέλφια. Σήμερα δεν νομίζω ότι διατηρείται ακόμη πολύ αυτή η σχέση, γιατί υπάρχουν πολλά απ’ αυτά, που ούτε καν γνωρίζονται μεταξύ τους.
Όσο για τα πρώτα εξαδέλφια, θα μπορούσε να πει κανείς, ότι στον βαθμό αυτόν της συγγένειας, ο φθόνος εμφανίζεται εξασθενημένος, γιατί και η απόσταση που τους ξεχωρίζει είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που συνδέει τα αδέλφια μεταξύ τους.
Τώρα όμως ήλθε και η στιγμή να εξετάσουμε και τις σχέσεις μεταξύ των αδελφών, που παρουσιάζουν και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Εδώ, ο φθόνος είναι αρκετά ενισχυμένος και το ποσοστό των αγαπημένων αδελφών είναι δυστυχώς πολύ μικρό και όχι μόνο για τους λόγους που αναφέραμε στην περίπτωση τις φιλίας, αλλά και για άλλους, που προκύπτουν επιπροσθέτως από την συγγενική αυτή σχέση.
Στα αδέλφια τα οποία είναι παντρεμένα, ο φθόνος παρουσιάζεται κυρίως, όταν και οι δύο έχουν παιδιά και τα παιδιά του ενός αδελφού προοδεύουν πολύ περισσότερο στη ζωή τους, απ’ ότι τα παιδιά του άλλου. Για παράδειγμα, αν τα παιδιά του πρώτου αποκτήσουν ένα ισχυρό πτυχίο ανωτάτης σχολής, ή ένα αξιόλογο επάγγελμα, ενώ του άλλου απέτυχαν επαγγελματικά, τότε ο φθόνος εισχωρεί στον δεύτερο αδελφό, τόσο βαθειά, που μπορεί ακόμα να του αλλάξει και τον χαρακτήρα.
Στα ανύπαντρα αδέλφια, ο φθόνος εμφανίζεται συνήθως όταν γίνεται η διανομή της περιουσίας των γονέων τους, κατά τρόπο σαφώς άδικο, ή όταν το ένα απ αυτά έχει μεγαλύτερη επαγγελματική επιτυχία και όταν είναι ομόφυλα και το ένα απ’ αυτά είναι πολύ περισσότερο εμφανίσιμο ή έχει περισσότερες ερωτικές επιτυχίες.
Ανεξάρτητα όμως, αν έχουν ή δεν έχουν παιδιά, στους αδελφούς εν γένει, παρατηρείται ο φθόνος και στην περίπτωση που, ο ένας απ’ αυτούς έχει καταφέρει, με την εργασία του, να αποκτήσει μια περιουσία πολύ μεγαλύτερη, συγκριτικά με εκείνη, του άλλου αδελφού.
Ο φθόνος λοιπόν είναι ένα κάκιστο συναίσθημα, ασύμβατο με κάθε άλλο συναίσθημα ενός πολιτισμένου ανθρώπου, γιατί, καμιά φορά, μπορεί να μεταμορφωθεί σε μίσος, όπως δυστυχώς συνέβει στο παρελθόν στη χώρα μας, σε μιαν άλλη οδυνηρή εποχή.
Αιμίλιος Κομίνης
Διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός