Ο επίλαρχος Χενρίκ Ντομπρζάνσκι γεννήθηκε το 1897 στο υπό αυστριακή κατοχή τμήμα της σκλάβας Πολωνίας. Καταγόταν από οικογένεια ευγενών και είχε ανεπτυγμένο το πατριωτικό αίσθημα. Από την ηλικία των 15 ετών εντάχθηκε σε πατριωτική πολωνική οργάνωση που επιδίωκε την ανεξαρτησία της χώρας τους που τότε βρισκόταν υπό την τριπλή κατοχή Ρώσων, Γερμανών και Αυστριακών.
Από: history-point.gr
Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, σε ηλικία 17 ετών, εντάχθηκε στην Πολωνική Λεγεώνα που συγκρότησαν οι Αυστριακοί. Οι Πολωνοί πολέμησαν γενναία κατά των βασικών εχθρών τους, των Ρώσων, έχοντας λάβει υπόσχεση ανεξαρτησίας. Ο Ντομπρζάνσκι εντάχθηκε στο 2ο Σύνταγμα Ουλάνων (λογχοφόρων) και έλαβε μέρος σε πολλές μάχες. Όταν το 1918 η Πολωνία αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος αμέσως εντάχθηκε στο νεοσυγκροτημένο πολωνικό στρατό.
Έλαβε μέρος στον πόλεμο κατά των Ουκρανών και κατόπιν κατά των Μπολσεβίκων. Για το θάρρος του τιμήθηκε με το ανώτατο πολωνικό παράσημο, το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας και τέσσερις φορές με τον Σταυρό Πολεμικής Αξίας. Μετά το πέρας του πολέμου παρέμεινε στον στρατό. Άριστος ιππέας εκπροσώπησε την πατρίδα του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928 και βγήκε τέταρτος. Συνολικά κατέκτησε 22 χρυσά μετάλλια στην ιππασία.
Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος
Το 1939 ο Ντομπρζάνσκι τοποθετήθηκε υποδιοικητής του 110ου Εφεδρικού Συντάγματος Ιππικού (ΣΙ). Το σύνταγμα ήταν επιστρατευόμενη μονάδα, αλλά λόγω της ταχείας γερμανικής προέλασης βρέθηκε σύντομα στη μάχη και μάλιστα ασυμπλήρωτο σε άνδρες και υλικό. Το σύνταγμα πολέμησε τόσο κατά των Γερμανών όσο και κατά των Σοβιετικών εισβολέων. Διακρίθηκε ιδιαίτερα στη μάχη του Γκρόντνο κατά του Ερυθρού στρατού. Ύστερα από άγρια τριήμερη μάχη η πόλη παραδόθηκε. Αν και το 110ο ΣΙ διατάχθηκε να καταφύγει στη Λιθουανία, παράκουσε τη διαταγή και κινήθηκε προς τη Βαρσοβία.
Σε κάποια φάση περικυκλώθηκε από τους Σοβιετικούς αλλά μετά από σκληρή μάχη κατάφερε να σπάσει τον κλοιό και να ξεφύγει. Μετά από αυτό ο διοικητής του συντάγματος, αντισυνταγματάρχης Νταμπρόφσκι αποφάσισε τη διάλυση της μονάδας. Ωστόσο ένα τμήμα 180 ανδρών δήλωσε ότι επιθυμεί να συνεχίσει τον αγώνα. Ο Νταμπρόφσκι τέθηκε επικεφαλής τους και κινήθηκε προς τη Βαρσοβία. Η πολωνική πρωτεύουσα παραδόθηκε όμως στις 27 Σεπτεμβρίου πριν το σύνταγμα αφιχθεί εκεί. Λίγες επιλογές απέμεναν στους ασυμβίβαστους Πολωνούς. Η πρώτη ήταν η εγκατάλειψη του αγώνα, η δεύτερη η προσπάθεια διαφυγής μέσω Ρουμανίας ή Ουγγαρίας και η τρίτη η συνέχιση του πολέμου εντός του πολωνικού εδάφους.
Ο αντισυνταγματάρχης αποφάσισε να επιχειρήσει διαφυγή επικεφαλής 50 περίπου ανδρών. Την 1η Οκτωβρίου το τμήμα πέρασε τον Βιστούλα. Εκεί συγκρούστηκε με τους Γερμανούς. Κατόπιν αυτού μια ομάδα υπό τον επίλαρχο Ντομπρζάνσκι αποφάσισε να παραμείνει στον περιοχή του Κιλτς και να συνεχίσει να μάχεται αναμένοντας την επίθεση Γάλλων και Βρετανών κατά των Γερμανών, η οποία υπολογιζόταν να λάβει χώρα την άνοιξη του 1940. Λίγες ημέρες αργότερα οι τελευταίες συγκροτημένες πολωνικές μονάδες συνθηκολόγησαν (6 Οκτωβρίου, μάχη Κοκ). O Ντομπρζάνσκι και οι 11 άνδρες που τον ακολούθησαν υποστηρίχθηκαν από τους εντοπίους κάποιοι εκ των οποίων εντάχθηκαν στο τμήμα του.
Τον Νοέμβριο του 1939 συνδέθηκε με την πολωνική αντίσταση και συναντήθηκε με τον στρατηγό Τοκαρτσέφσκι και έλαβε οδηγίες. Στις 24 Δεκεμβρίου όμως διατάχθηκε να διαλύσει το τμήμα του, αλλά αρνήθηκε. Επέτρεψε όμως σε όσους ήθελαν να φύγουν. Έτσι απέμεινε με 30 άνδρες. Σύντομα όμως με την κατάταξη εντόπιων και άλλων διαφυγόντων στρατιωτών, το τμήμα του, έως τον Μάρτιο του 1940, είχε φτάσει να αριθμεί 300 άνδρες και μια γυναίκα.
Έτσι ενισχυμένος άρχισε επιχειρήσεις κατά των Γερμανών πλήττοντας τον εχθρό όπου τον έβρισκε. Οι Γερμανοί αντέδρασαν με τον συνήθη τρόπο. Σε πρώτη φάση έκαψαν τα χωριά που υποστήριζαν τον Ντομπρζάνσκι και τους άνδρες του και εκτέλεσαν πάνω από 700 αμάχους. Παράλληλα καταδίωξαν απηνώς τους Πολωνούς μαχητές. Στις 30 Απριλίου ο Ντομπρζάνσκι και ένα μικρό τμήμα υπό τις διαταγές του έπεσαν σε γερμανική ενέδρα και έπεσαν μαχόμενοι μέχρι το τέλος. Η μονάδα του συνέχισε να μάχεται μέχρι τις 25 Ιουνίου 1940 οπότε και διαλύθηκε αφού η τελευταία ελπίδα τους, η Γαλλία, ψυχορραγούσε.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αντισυνταγματάρχης Νταμπρόφσκι αιχμαλωτίσθηκε τελικά από τους Σοβιετικούς και αφού υπέστη φρικτά βασανιστήρια, δολοφονήθηκε από αυτούς στο Μινσκ, την ίδια περίοδο που χιλιάδες Πολωνοί αξιωματικοί δολοφονούνταν στο Κατίν. Η ζωή του Ντομπρζάνσκι έγινε ταινία το 1973, όταν η Πολωνία βρισκόταν υπό το κομμουνιστικό καθεστώς. Ο ηρωικός Πολωνός είναι ο πρώτος παρτιζάνος της Ευρώπης, τίτλος που κακώς αποδόθηκε στον Μανώλη Γλέζο, χωρίς φυσικά αυτό να αναιρεί κάτι από τη ηρωική του πράξη.
Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, σε ηλικία 17 ετών, εντάχθηκε στην Πολωνική Λεγεώνα που συγκρότησαν οι Αυστριακοί. Οι Πολωνοί πολέμησαν γενναία κατά των βασικών εχθρών τους, των Ρώσων, έχοντας λάβει υπόσχεση ανεξαρτησίας. Ο Ντομπρζάνσκι εντάχθηκε στο 2ο Σύνταγμα Ουλάνων (λογχοφόρων) και έλαβε μέρος σε πολλές μάχες. Όταν το 1918 η Πολωνία αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος αμέσως εντάχθηκε στο νεοσυγκροτημένο πολωνικό στρατό.
Έλαβε μέρος στον πόλεμο κατά των Ουκρανών και κατόπιν κατά των Μπολσεβίκων. Για το θάρρος του τιμήθηκε με το ανώτατο πολωνικό παράσημο, το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας και τέσσερις φορές με τον Σταυρό Πολεμικής Αξίας. Μετά το πέρας του πολέμου παρέμεινε στον στρατό. Άριστος ιππέας εκπροσώπησε την πατρίδα του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928 και βγήκε τέταρτος. Συνολικά κατέκτησε 22 χρυσά μετάλλια στην ιππασία.
Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος
Το 1939 ο Ντομπρζάνσκι τοποθετήθηκε υποδιοικητής του 110ου Εφεδρικού Συντάγματος Ιππικού (ΣΙ). Το σύνταγμα ήταν επιστρατευόμενη μονάδα, αλλά λόγω της ταχείας γερμανικής προέλασης βρέθηκε σύντομα στη μάχη και μάλιστα ασυμπλήρωτο σε άνδρες και υλικό. Το σύνταγμα πολέμησε τόσο κατά των Γερμανών όσο και κατά των Σοβιετικών εισβολέων. Διακρίθηκε ιδιαίτερα στη μάχη του Γκρόντνο κατά του Ερυθρού στρατού. Ύστερα από άγρια τριήμερη μάχη η πόλη παραδόθηκε. Αν και το 110ο ΣΙ διατάχθηκε να καταφύγει στη Λιθουανία, παράκουσε τη διαταγή και κινήθηκε προς τη Βαρσοβία.
Σε κάποια φάση περικυκλώθηκε από τους Σοβιετικούς αλλά μετά από σκληρή μάχη κατάφερε να σπάσει τον κλοιό και να ξεφύγει. Μετά από αυτό ο διοικητής του συντάγματος, αντισυνταγματάρχης Νταμπρόφσκι αποφάσισε τη διάλυση της μονάδας. Ωστόσο ένα τμήμα 180 ανδρών δήλωσε ότι επιθυμεί να συνεχίσει τον αγώνα. Ο Νταμπρόφσκι τέθηκε επικεφαλής τους και κινήθηκε προς τη Βαρσοβία. Η πολωνική πρωτεύουσα παραδόθηκε όμως στις 27 Σεπτεμβρίου πριν το σύνταγμα αφιχθεί εκεί. Λίγες επιλογές απέμεναν στους ασυμβίβαστους Πολωνούς. Η πρώτη ήταν η εγκατάλειψη του αγώνα, η δεύτερη η προσπάθεια διαφυγής μέσω Ρουμανίας ή Ουγγαρίας και η τρίτη η συνέχιση του πολέμου εντός του πολωνικού εδάφους.
Ο αντισυνταγματάρχης αποφάσισε να επιχειρήσει διαφυγή επικεφαλής 50 περίπου ανδρών. Την 1η Οκτωβρίου το τμήμα πέρασε τον Βιστούλα. Εκεί συγκρούστηκε με τους Γερμανούς. Κατόπιν αυτού μια ομάδα υπό τον επίλαρχο Ντομπρζάνσκι αποφάσισε να παραμείνει στον περιοχή του Κιλτς και να συνεχίσει να μάχεται αναμένοντας την επίθεση Γάλλων και Βρετανών κατά των Γερμανών, η οποία υπολογιζόταν να λάβει χώρα την άνοιξη του 1940. Λίγες ημέρες αργότερα οι τελευταίες συγκροτημένες πολωνικές μονάδες συνθηκολόγησαν (6 Οκτωβρίου, μάχη Κοκ). O Ντομπρζάνσκι και οι 11 άνδρες που τον ακολούθησαν υποστηρίχθηκαν από τους εντοπίους κάποιοι εκ των οποίων εντάχθηκαν στο τμήμα του.
Τον Νοέμβριο του 1939 συνδέθηκε με την πολωνική αντίσταση και συναντήθηκε με τον στρατηγό Τοκαρτσέφσκι και έλαβε οδηγίες. Στις 24 Δεκεμβρίου όμως διατάχθηκε να διαλύσει το τμήμα του, αλλά αρνήθηκε. Επέτρεψε όμως σε όσους ήθελαν να φύγουν. Έτσι απέμεινε με 30 άνδρες. Σύντομα όμως με την κατάταξη εντόπιων και άλλων διαφυγόντων στρατιωτών, το τμήμα του, έως τον Μάρτιο του 1940, είχε φτάσει να αριθμεί 300 άνδρες και μια γυναίκα.
Έτσι ενισχυμένος άρχισε επιχειρήσεις κατά των Γερμανών πλήττοντας τον εχθρό όπου τον έβρισκε. Οι Γερμανοί αντέδρασαν με τον συνήθη τρόπο. Σε πρώτη φάση έκαψαν τα χωριά που υποστήριζαν τον Ντομπρζάνσκι και τους άνδρες του και εκτέλεσαν πάνω από 700 αμάχους. Παράλληλα καταδίωξαν απηνώς τους Πολωνούς μαχητές. Στις 30 Απριλίου ο Ντομπρζάνσκι και ένα μικρό τμήμα υπό τις διαταγές του έπεσαν σε γερμανική ενέδρα και έπεσαν μαχόμενοι μέχρι το τέλος. Η μονάδα του συνέχισε να μάχεται μέχρι τις 25 Ιουνίου 1940 οπότε και διαλύθηκε αφού η τελευταία ελπίδα τους, η Γαλλία, ψυχορραγούσε.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αντισυνταγματάρχης Νταμπρόφσκι αιχμαλωτίσθηκε τελικά από τους Σοβιετικούς και αφού υπέστη φρικτά βασανιστήρια, δολοφονήθηκε από αυτούς στο Μινσκ, την ίδια περίοδο που χιλιάδες Πολωνοί αξιωματικοί δολοφονούνταν στο Κατίν. Η ζωή του Ντομπρζάνσκι έγινε ταινία το 1973, όταν η Πολωνία βρισκόταν υπό το κομμουνιστικό καθεστώς. Ο ηρωικός Πολωνός είναι ο πρώτος παρτιζάνος της Ευρώπης, τίτλος που κακώς αποδόθηκε στον Μανώλη Γλέζο, χωρίς φυσικά αυτό να αναιρεί κάτι από τη ηρωική του πράξη.
Ο επίλαρχος Χενρίκ Ντομπρζάνσκι.
