Από: ΣΗΜΕΡΙΝΗ - Δρ Γιάννος Χαραλαμπίδης
Μπορεί να έχουν πυκνώσει οι επαφές και το παρασκήνιο για την Πενταμερή, όμως το εμφανές είναι ότι καμιά αλλαγή δεν διαφαίνεται στην τουρκική στάση προκειμένου να δημιουργούνται οι όποιες ελπίδες για θετικό αποτέλεσμα είτε εκδοθεί είτε όχι κοινό ανακοινωθέν με πολιτική ισότητα, όπως ο ΓΓ του ΟΗΕ προσδοκά για να κρατήσει τη διαδικασία ζωντανή και να την μεταφέρει σε επίπεδο διαπραγματευτών, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για ΜΟΕ και για ένα νέο Kραν Μοντανά.
Τι σενάρια μελετά η Κυβέρνηση, η Τύμπου και τα FIR
Το βέτο του Προέδρου και η τιμωρημένη ΕΕ από τον Ερντογάν
Τουρκικά τετελεσμένα
Πληροφορίες - τις οποίες αξιολογεί και η Κυβέρνηση - αναφέρουν ότι η Τουρκία θα επιδιώξει να δημιουργήσει προβλήματα στην ελληνοκυπριακή πλευρά ενόψει εκλογών, χρησιμοποιώντας το ζήτημα της Αμμοχώστου στην εξής βάση: Σε περίπτωση που δεν γίνουν δεκτές οι θέσεις της ή ύπαρξη αποτυχία στην Πενταμερή, τότε θα προχωρήσει στα σχέδιά της για την ανάπτυξη της περιοχής της Αμμοχώστου ώς το Μπογάζι, προσδοκώντας έτσι να ξεσηκώσει και τους κατοίκους της πόλης προσφέροντάς τους ευκαιρίες συνεκμετάλλευσης υπό τη διοίκηση του ψευδοκράτους. Έτσι θα δημιουργηθούν πρόσθετα προβλήματα στο εσωτερικό της ελληνοκυπριακής πλευράς. Το δεύτερο σκέλος της τουρκικής πολιτικής αφορά σε έναν νέο κύκλο ερευνών εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, εκμεταλλευόμενη η Άγκυρα την απουσία επαρκούς αποτροπής σε μια νέα προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων, που θα εκφοβίζει τις εταιρείες οι οποίες είναι ήδη συμβαλλόμενες με την Κυπριακή Δημοκρατία. Και αυτό θα γίνει διά της τουρκικής ισχύος.
Χωριστό «κράτος» και ασκήσεις
Οι Τούρκοι πάντως και την περασμένη εβδομάδα προχώρησαν σε στρατιωτικές ασκήσεις στα βορειοδυτικά της Κύπρου εντός του FIR μας με τη χρήση της Πολεμικής τους Αεροπορίας στο πλαίσιο της άσκησης «Αετός της Ανατολής» και πλησίον της Καρπασίας με πραγματικά πυρά του Πολεμικού τους Ναυτικού. Η σχετική «νόταμ» εξεδόθη από το ψευδοκράτος προκειμένου να δοθεί η εντύπωση ότι υπάρχει στον βορρά κράτος. Είναι δε πρόδηλη η προβολή ισχύος στο πλαίσιο της Τουρκικής Λίμνης, που ξεκινά από τη Μαρμαρίδα και φτάνει ώς την Αλεξανδρέττα ως τμήμα της Γαλάζιας Πατρίδας.
Οι κάμερες
Η ισχύς και δη η στρατιωτική είναι πάντοτε βασικό στοιχείο της διπλωματίας και προφανώς το τουρκικό μήνυμα είναι ότι, εάν η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν υποκύψει στις τουρκικές θέσεις ενόψει Πενταμερούς, υπάρχει και η ράβδος. Βεβαίως, επειδή η Εθνική Φρουρά είναι αδύναμη, η Άγκυρα προσδοκά ως συνήθως να κερδίζει διά της σκιάς της ισχύος της. Άλλωστε το διάστημα αυτό εμφανίζονται δύο ζητήματα, τα οποία δεν επιτρέπουν στον Πρόεδρο να μεταβαίνει στην Πενταμερή θωρακισμένος, όπως λογικά θα έπρεπε:
Η πρώτη περίπτωση αφορά στο οιονεί πάγωμα ή, αν θέλετε, στην κωλυσιεργία της διαδικασίας για να τοποθετηθούν κάμερες παρακολούθησης υψηλής τεχνολογίας στη γραμμή αντιπαράταξης, γεγονός που θα αύξανε τις συνθήκες ασφαλείας και την αμυντική μαχητικότητα της Εθνικής Φρουράς και την προστασία των πολιτών, όπως το κράτος οφείλει. Η σχετική έκθεση από το ΓΕΕΦ έχει τεθεί ενώπιον του Υπουργείου Άμυνας, στο οποίο ανήκει η πολιτική βούληση. Εάν υπάρχει επαρκής πολιτική βούληση, ενδέχεται ακόμη και εντός 15 ημερών να υπάρξει άμεση επαφή με την εταιρεία που κέρδισε την προσφορά για να αρχίσουν οι σχετικές διαδικασίες. Μέχρι στιγμής φαίνεται το θέμα να καθυστερεί και να είναι οιονεί «παγωμένο». Ένα από τα προσχήματα που προβλήθηκαν ήταν η αλλαγή του Γενικού Διευθυντή στο Υπουργείο Άμυνας. Ένας ισχυρισμός που δεν είναι επαρκώς πειστικός. Υπάρχει και ο ισχυρισμός ότι η πλήρης ενεργοποίηση της διαδικασίας καθυστέρησε λόγω εξελίξεων στο Κυπριακό. Οι κάμερες είναι ισραηλινής κατασκευής και προέλευσης, υπερσύγχρονες και μαζί με αυτές η Εθνική Φρουρά θα προμηθευτεί και drones. Έχουν τέτοιες ευαισθησίες και ικανότητες, που μπορούν να εντοπίσουν με ευκρίνεια μέρα και νύχτα οτιδήποτε μπορεί να κινηθεί εντός της νεκρής ζώνης και πέραν αυτής είτε είναι πεζοπόρα τμήματα είτε είναι δυνάμεις τεθωρακισμένων ή άλλων οχημάτων. Θα ήταν δυνατό να βοηθήσει και στην επίλυση του θέματος των παράνομων μεταναστών.
Η αναδιάρθρωση
Η δεύτερη περίπτωση αφορά στην αναδιάρθρωση των Δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς. Σχετική έκθεση εστάλη προς το Υπουργείο Άμυνας, το οποίο, όμως, την επέστρεψε στο ΓΕΕΦ με το πρόσχημα, μεταξύ άλλων, της κοστολόγησης, παρότι αυτή περιλαμβανόταν στη σχετική έκθεση. Και αυτή η διαδικασία φαίνεται να κωλυσιεργεί, για τους εξής λόγους: Αφενός λόγω των εξελίξεων στο Κυπριακό και, αφετέρου, διότι στελέχη του ΔΗΣΥ εκφράζουν την άποψη ότι εάν αυτήν τη στιγμή, δηλαδή πριν από τις εκλογές, ανακοινωθεί κάτι τέτοιο, θα αποτελέσει αντικείμενο διαλόγου και θα χρησιμοποιηθεί από την αντιπολίτευση με αρνητικό τρόπο. Υπάρχει βεβαίως ακόμη ένας λόγος, ο οποίος είναι εσωτερικός. Στελέχη της ΕΦ, που είχαν συμμετάσχει στην προηγούμενη αναδιάρθρωση, φαίνεται ότι έχουν επηρεάσει τον Υπουργό αρνητικά για λόγους γοήτρου. Επί του παρόντος δεν θέλουμε να υπεισέλθουμε σε περαιτέρω λεπτομέρειες, για λόγους ασφαλείας.
Αθωράκιστος
Ως αποτέλεσμα τούτων, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι ο Πρόεδρος μεταβαίνει, εκτός των άλλων, "αθωράκιστος" στην Πενταμερή, γεγονός που συνάγεται από έναν ακόμη λόγο: Ενώ η Τουρκία προβάλλει την ισχύ της κατά τρόπον εκβιαστικό και απειλεί ότι αν δεν υπογράψουμε ό,τι αυτή επιβάλει, θα προχωρήσει ούτως ή άλλως σε νέα τετελεσμένα στην Αμμόχωστο και αλλού, η Ελλάδα από την πλευρά της, παρότι εγγυήτρια δύναμη, είναι απούσα πλην των διπλωματικών ρητορικών όντως προσπαθειών τις οποίες καταβάλλει, αλλά λόγω της απουσίας αξιόπιστης αποτροπής η Άγκυρα δεν τις λαμβάνει υπόψη. Αυτό γίνεται αντιληπτό και από τη συνάντηση Δένδια - Τσαβούσογλου και την επίσκεψη του Τούρκου ΥπΕξ στα κατεχόμενα. Η τουρκική πλευρά είναι αδιάλλακτη στο Αιγαίο και στην πρόθεσή της να καταθέσει νέες ιδέες που περιλαμβάνουν την πολιτική ισότητα και την ισότιμη κυριαρχία.
Υπεράσπιση της Κ. Δημοκρατίας
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι υποχρεωμένος να υπερασπιστεί το κράτος, παρότι εκεί θα εμφανιστεί ως εκπρόσωπος της Ελληνοκυπριακής Κοινότητας. Για να είναι στο ίδιο επίπεδο με τον κατοχικό ηγέτη, γεγονός που προαναγγέλλει την ισοϋψή σχέση των δύο συνιστώντων κρατών με πολιτική ισότητα και ισότιμη κυριαρχία. Στη λογική για τη διατήρηση της διαδικασίας ζωντανή, ο Αντόνιο Γκουτέρες θέλει να ακούσει τις νέες ιδέες, χωρίς να αποκλείει τις συνομοσπονδιακές αντιλήψεις της τουρκικής πλευράς, που τυγχάνουν της στήριξης της Βρετανίας με το πρόσχημα ότι τα δυο κράτη μπορούν να χωρέσουν σε μία διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Η αντίληψη του ΓΓ του ΟΗΕ είναι ότι πρέπει να εκδοθεί ένα κοινό ανακοινωθέν, το οποίο η κάθε πλευρά να έχει την πολυτέλεια να ερμηνεύει κατά το δοκούν. Εάν χρειαστεί, υπάρχει έδαφος αφενός να αποφασιστούν ΜΟΕ και αφετέρου να παραπεμφθεί το όλο θέμα στους διαπραγματευτές για να γεφυρώσουν τις διαφορές.
Τα ΜΟΕ και η Τύμπου
Πληροφορούμαστε ότι και στην περίπτωση κατά την οποία θα υπάρχει θέμα ΜΟΕ, η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι έτοιμη να συζητήσει στη βάση του ανοίγματος του αεροδρομίου της Τύμπου με την επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου. Βεβαίως επί τούτου υπάρχουν τεχνικά νομικά ζητήματα που αφορούν τον έλεγχο των διαβατηρίων και λοιπά, ποιες Αρχές θα θεωρούν και ποιο FIR θα έχει τον λόγο, ακόμη και αν τεθεί υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ. Οι Τούρκοι δεν αποδέχονται να χάσουν τον έλεγχο του παράνομου FIR στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, το οποίο θεωρούν τμήμα της δικής τους «κυριαρχίας», εξ ου και το γεγονός ότι εκδίδουν ακόμη και «νόταμ» για στρατιωτικές ασκήσεις της Τουρκίας, η οποία έχει έτοιμα τα σχέδια για την ανάπτυξη της Αμμοχώστου μέχρι την περιοχή του Μπογαζίου σε περίπτωση που δεν γίνουν δεχτές οι θέσεις τους στην Πενταμερή.
Οι επιλογές του Προέδρου...
Αυτή η τουρκική πολιτική είναι αποτελέσματα της αδυναμίας συγκροτημένης στρατηγικής και σχεδίου Β. Βεβαίως, ο Πρόεδρος έχει επιλογή, δηλαδή να θέσει εξ υπαρχής ενώπιον του ΓΓ του ΟΗΕ σαφείς θέσεις: Κατά πόσον η Τουρκία αναγνωρίζει ή όχι την Κυπριακή Δημοκρατία. Εάν η Άγκυρα αρνηθεί, τότε είναι πρόδηλον ότι δεν θέλει λύση, αλλά διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και ότι η διαδικασία αυτή δεν έχει μέλλον και ότι θα πρέπει η άλλη πλευρά να εκτεθεί ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας. Διότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κράτος-μέλος του ΟΗΕ, του οποίου ο κ. Γκουτέρες είναι θεματοφύλακας των αρχών και αξίων περί της κυριαρχίας των κρατών μελών, την οποία η Τουρκία παραβιάζει με τη συνεχή κατοχή εδαφών της. Ταυτοχρόνως, η άρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία σημαίνει τον τερματισμό της όποιας προσπάθειας για αναβάθμιση της τελωνειακής της ένωσης τον προσεχή Ιούνιο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αυτή είναι μία λογική και άμεση σύνδεση των τουρκικών συμφερόντων σε επίπεδο ΕΕ αλλά και ζήτημα αρχής και προστασίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επιπροσθέτως δε, για την αποφυγή τετελεσμένων στην Αμμόχωστο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει όχι απλώς να ασκήσει βέτο, όπως έχει ήδη προαναγγείλει επί της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας, αλλά να ζητήσει την ενεργοποίηση κυρώσεων. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν θα μπορεί κανείς να κατηγορήσει τον Πρόεδρο ότι δεν έπραξε ό,τι ήτο δυνατόν για να επιτύχει η διαδικασία, αλλά ότι την ευθύνη φέρει η Τουρκία, η οποία εργάζεται ταυτοχρόνως εναντίον της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο και των συμφερόντων και δη των ενεργειακών και σε βάρος της ίδιας της ΕΕ. Επιλογές υπάρχουν. Πολιτική βούληση χρειάζεται.
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων