Από: Το Ποντίκι - Χρήστος Μανωλάς
Σίγουρα η εικόνα αυτών των ευρωπαϊκών μητροπόλεων θα ήταν τελείως διαφορετική εάν δεν υπήρχαν τα ποτάμια, όπως και η μορφή της Αθήνας θα ήταν διαφορετική εάν υπήρχε ακόμα ο Κηφισός ή ο Ιλισός.
Κάθε πόλη που έχει ποτάμι, χτίζεται γύρω από αυτό. Η δομή της, η ρυμοτομία της, το εμπόριό της, ακόμα και η κοινωνική της διαστρωμάτωση έχουν προσανατολισμό προς το ποτάμι.
Στην πόλη μας όμως επιλέχθηκε μια άλλου είδους …ανάπτυξη. Τα ποτάμια τσιμεντώθηκαν, και έγιναν κυρίως αυτοκινητόδρομοι.
«Είναι πολύ αργά για να διαπιστώσουμε εάν τελικά έπρεπε ή όχι να αφήσουμε ένα ποτάμι στο Λεκανοπέδιο», λένε οι ειδικοί.
«Την ευκαιρία μας τη χάσαμε πολλά χρόνια πριν. Στρατηγική επιλογή της Πολιτείας υπήρξε διαχρονικά το μπάζωμα ακόμα και των ρεμάτων.
Αντιμετωπίζαμε τα ποτάμια σαν εμπόδια
Αντιμετωπίζαμε πάντα τα ποτάμια σαν εμπόδια, σαν εχθρούς, μέσα στο αττικό περιβάλλον. Όχι μόνο δεν προστατεύθηκαν, αλλά καταστρέφονται μέχρι και τις ημέρες μας.
Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ο Κηφισός έγινε αυτοκινητόδρομος.
Ένας δυνάμει σημαντικός χώρος πρασίνου και αναψυχής στο εσωτερικό μίας περιοχής καταστράφηκε.
Κυριάρχησε για άλλη μια φορά η χρήση του αυτοκινήτου εις βάρος των ήπιων χρήσεων του περιπάτου, της αναψυχής, του πολιτισμού.
Οι περιοχές του Νέου Φαλήρου και του Μοσχάτου αποκόπηκαν εντελώς μεταξύ τους. Και τώρα γίνονται έργα στο παραλιακό μέτωπο μήπως και μπορέσουν και ενωθούν και πάλι οι γειτονιές.
Οι γεωλόγοι ωστόσο επιμένουν ότι τα ποτάμια της Αθήνας δεν έχουν χαθεί.
Το νερό κυλάει κάτω από τα πόδια μας
Σύμφωνα με εκτιμήσεις επιστημόνων, μέρη των χαμένων ποταμών τα οποία βρίσκονται κάτω από ελεύθερους χώρους της πρωτεύουσας θα μπορούσαν να αναδειχθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρουν δροσιά το καλοκαίρι αλλά και να αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής των Αθηναίων.
Κάτω από τη Σταδίου, για παράδειγμα, το νερό συνεχίζει να κυλάει υπόγεια.
Μπορεί ο άλλοτε εμπορικός δρόμος να έχει μαραζώσει και να έχει ερημωθεί, σε πολλά μεγάλα κτίρια ωστόσο, κατά μήκος του δρόμου, αντλούνται ακόμα και σήμερα, με ειδικά υδραυλικά συστήματα τα νερά, προκειμένου να μην πλημμυρίσουν τα υπόγειά τους.
Γεωτρήσεις του Ινστιτούτου Γεωλογικών Ερευνών έχουν αποδείξει ότι σχεδόν όλοι οι δρόμοι της Αθήνας κρύβουν ένα μπαζωμένο ρέμα ή ένα υπόγειο ποτάμι: ο Ιλισός, ο Ηριδανός, ο Κυκλόβορος, το Λυκόρεμα, ο Βουρλοπόταμος, ο Βοϊδοπνίχτης, ο Αλασσώνας είναι μερικά από αυτά.
Σύμφωνα με το ΙΓΜΕ σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο έχουν μπαζωθεί ρέματα και χείμαρροι συνολικού μήκους 550 χιλιομέτρων. Πριν από μερικά χρόνια το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος και μόνο το 20% κατέληγε στη θάλασσα. Σήμερα, όμως, τα ποσοστά έχουν αντιστραφεί.
Τρεις ήταν οι βασικοί ποταμοί που διέρρεαν την πεδιάδα της Αττικής κατά την αρχαιότητα, οι δύο εκ των οποίων απλώνονταν πέραν των ορίων της πόλεως.
Ποια ήταν τα ποτάμια της Αθήνας
Το δυτικό και μεγαλύτερο τμήμα της πεδιάδας έβρεχε ο Κηφισός, που είχε τις πηγές του στους πρόποδες της Πάρνηθος στα βόρεια και συνέχιζε την πορεία του για 27 χλμ., έως ότου εκχυνόταν στον Φαληρικό Kόλπο.
Το ανατολικό τμήμα διέσχιζε ο Ιλισός, ο οποίος εκκινούσε από τις υπώρειες του Υμηττού κατευθυνόμενος προς δυσμάς, παρέρρεε τον Αρδηττό και, μέσω της κοιλάδος που σχηματιζόταν ανάμεσα στους λόφους των Μουσών (Φιλοπάππου) και της Σικελίας (δεξιά της σύγχρονης λεωφόρου Συγγρού), δεχόταν στην κοίτη του τα νερά του Ηριδανού και στη συνέχεια συναντούσε τον Κηφισό στα νοτιοανατολικά.
Μικρότερος των δύο προηγούμενων ήταν ο Ηριδανός, που ανέτελλε στις νότιες πλαγιές του Λυκαβηττού. Κυλώντας βόρεια της Ακροπόλεως, περνούσε μέσα από την Αγορά και εξέβαλλε στον Ιλισσό.