Από: Το Ποντίκι
● Το Μαξίμου έσπευσε να δηλώσει ότι ο υπουργός Εξωτερικών
λειτούργησε κατόπιν ρητής οδηγίας από τον πρωθυπουργό «να απαντήσει εάν
προκληθεί». Προφανής ο στόχος της εκ των υστέρων είσπραξης ευσήμων που
δεν είναι βέβαιο – και ίσως αργήσουμε να το μάθουμε – εάν όντως
αναλογούν σε αυτούς που τα διεκδικούν.
● Η αξιωματική αντιπολίτευση
επικρότησε την αντίδραση του ΥΠΕΞ, αλλά αναρωτήθηκε ποια είναι η
στρατηγική της κυβέρνησης. Με ενστάσεις και η υπόλοιπη αντιπολίτευση.
●
Κάποια ΜΜΕ πανηγύρισαν, άλλα «πάγωσαν» αιφνιδιασμένα και άλλα
αναγόρευσαν τον Δένδια σε… δελφίνο όταν προκύψει θέμα διαδοχής στη Νέα
Δημοκρατία.
● Οι συνήθεις μοιρολογίστρες άρχισαν τον προκαταβολικό
θρήνο για το ενδεχόμενο να πάει πίσω ο ελληνοτουρκικός διάλογος και να
αρχίσει ένας νέος κύκλος έντασης με… δραματικές συνέπειες για τη χώρα –
φυσικά τίποτε τέτοιο δεν συνέβη και οι μάγκες αυτοί απλώς εκτέθηκαν, ως
συνήθως.
● Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άρχισε πόλεμος μεταξύ
φανατικών από διάφορες πλευρές στο πλαίσιο του ακήρυκτου ψευδοεμφυλίου
που σοβεί στη χώρα μας από τη χρεοκοπία και ύστερα.
Συμπέρασμα αδιαμφισβήτητο, ως συνήθως, δεν βγήκε, αν και θα
έπρεπε να διαπιστωθεί ομοθύμως ότι η αντίδραση του υπουργού Εξωτερικών
ήταν αυτή που άρμοζε στην περίσταση και ότι η Ελλάδα δεν έχει κανέναν
λόγο να στέκεται άπραγη στο καθημερινό μπαράζ προκλήσεων και αθλιοτήτων
που εκπέμπονται με συγκεκριμένους προπαγανδιστικούς στόχους από την
πλευρά της Άγκυρας.
Όσο πιο πολύ και πιο έντονα διατρανώνει τις θέσεις της – και τις αρνήσεις της – τόσο περισσότερο θα αντιλαμβάνονται και οι τρίτοι παράγοντες (εταίροι, σύμμαχοι, επιδιαιτητές και λοιποί μουστερήδες) ότι τα όριά τους ως προς την άσκηση πιέσεων είναι συγκεκριμένα και, κυρίως, απαραβίαστα.
Δεν ήταν πρωτοφανές
Μια εβδομάδα μετά, είναι βέβαιο ότι η «παρέλαση» του Δένδια στην Άγκυρα ήταν πολύ σημαντική σε μια φάση που, στο επικοινωνιακό πεδίο, η Άγκυρα είχε καταφέρει να δώσει την αίσθηση πως μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, όποτε θέλει και λογαριασμό να μην δίνει – ούτε στις θιγόμενες Ελλάδα και Κύπρο ούτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία υπό γερμανική καθοδήγηση δεν τολμά να την αγγίξει ή να της επιβάλει κυρώσεις.
Όχι μόνο για την πειρατική συμπεριφορά της στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, αλλά ούτε καν μετά την απίστευτη προσβολή του Ερντογάν στο κύρος του θεσμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της προέδρου της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν – με τη συνδρομή του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος έκτοτε, επί μια εβδομάδα, ζητούσε μια συγγνώμη την ημέρα για τη συνέργειά του στην τουρκική αθλιότητα.
Ωστόσο η στάση του υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας δεν ήταν πρωτοφανής. Οι ελληνικές πολιτικές ηγεσίες, αφότου τα Ίμια και η Συμφωνία της Μαδρίτης «νομιμοποίησαν» τα «ζωτικά συμφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο, έχουν κατά καιρούς δώσει και ρητορικές και έμπρακτες απαντήσεις τόσο στην τουρκική επιθετικότητα όσο και στους φανερούς και αφανείς συμμάχους της.
Κυπριακό
Στην Αθήνα, κυρίως σε πολιτικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους,
είναι ιδιαίτερα δημοφιλής ο μύθος ότι «η Κύπρος κείται μακράν» και ότι
οι Κύπριοι φταίνε αποκλειστικά για τα προβλήματά τους. Η αντίληψη αυτή
συμπυκνώνεται στο πολιτικό δόγμα που υπαγορεύει ότι «η Κύπρος αποφασίζει
και η Ελλάς συμπαρίσταται». Είναι αυτή ακριβώς η αντίληψη που οδήγησε
στην εγκατάλειψη του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου.
Ωστόσο υπάρχουν δύο σχετικά πρόσφατες κρίσιμες καμπές του
Κυπριακού, στις οποίες ελληνικές ηγεσίες με τη στάση τους έπαιξαν
σημαντικό ανασχετικό ρόλο σε σχέδια λύσεων αποικιοκρατικής λογικής, τα
οποία με την αμέριστη στήριξη του διεθνούς παράγοντα θα υπήγαν την
Κυπριακή Δημοκρατία υπό τον πλήρη τουρκικό έλεγχο.
Στην πρώτη περίπτωση, το 2004, ο Κώστας Καραμανλής αρνήθηκε να ενδώσει στην ασφυκτική πίεση που ασκούσαν στην Αθήνα και τη Λευκωσία η Τουρκία, πανίσχυρες δυνάμεις (Βρετανία, ΗΠΑ, Γερμανία, Ε.Ε.) και σύσσωμο το επίσης πανίσχυρο τότε εγχώριο μπλοκ του «κατευνασμού της Τουρκίας» για την αποδοχή του περιβόητου Σχεδίου Ανάν.
Απέφυγε – για να μην μεγιστοποιήσει τις επίσημες πιέσεις και για να κερδίσει χρόνο – την επίσημη έκφραση γνώμης από την πλευρά της κυβέρνησής του για το σχέδιο. Παραλλήλως ουκ ολίγα στελέχη του κόμματός του και κάποια της κυβέρνησης ενίσχυαν αφανώς την εκστρατεία του «Όχι». Όταν ο Καραμανλής, παραμονές του δημοψηφίσματος, είπε με τεράστια καθυστέρηση ένα ψιθυριστό «Ναι», όλα είχαν κριθεί.
Στο κυπριακό δημοψήφισμα, τον Απρίλιο του 2004, το Σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε πανηγυρικά με συντριπτική πλειοψηφία.
Σχετικά πρόσφατα, τον Ιούλιο του 2017, στο θέρετρο Κραν Μοντανά της Ελβετίας, όπου επί γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες συζητιόταν μια ακόμη καταφανώς ετεροβαρής λύση του Κυπριακού, ο Νίκος Κοτζιάς, ως υπουργός Εξωτερικών, κράτησε ως απαράβατο όρο για την όποια πρόοδο την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και την κατάργηση των εγγυήσεων και των παρεμβατικών δικαιωμάτων ξένων δυνάμεων για να προχωρήσει η όποια διαδικασία. Η στήριξη στον Νίκο Αναστασιάδη υπήρξε και αυτή τη φορά αποτελεσματική.
Παυλόπουλος – Ερντογάν
Την ίδια χρονιά, στις 7 Δεκεμβρίου, ο Ερντογάν επισκέφθηκε την Αθήνα ως ο πρώτος Πρόεδρος της Τουρκίας ύστερα από 65 χρόνια – ο προηγούμενος ήταν ο Τζελάλ Μπαγιάρ το 1952. Μια μέρα νωρίτερα ο ΣΚΑΪ μετέδωσε συνέντευξή του στον Αλέξη Παπαχελά, διά της οποίας είχε ρίξει προειδοποιητικές βολές για την πρόθεσή του να θίξει θέμα αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης σε ελληνικό έδαφος.
Την ημέρα της επίσκεψης ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος δεν περίμενε τον Ερντογάν να ανοίξει την ατζέντα του. Την άνοιξε ο ίδιος απαντώντας προκαταβολικά επί σειράς θεμάτων:
● «Η
Συνθήκη της Λωζάννης (…), όπως ξέρετε, καθορίζει μεταξύ άλλων βεβαίως
και τα σύνορα και το έδαφος και την κυριαρχία της Ελλάδας, αλλά και της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτή η συνθήκη για μας είναι αδιαπραγμάτευτη, (…) δεν
παρουσιάζει κενά, δεν χρειάζεται ούτε αναθεώρηση ούτε επικαιροποίηση,
(…) ανάμεσα στα άλλα η συνθήκη αυτή δεν αφήνει περιθώρια ούτε για
γκρίζες ζώνες, ρυθμίζει και τα θέματα τα οποία σχετίζονται με τις
αντίστοιχες μειονότητες, καθορίζοντας ότι στην Ελλάδα υπάρχει
θρησκευτική μουσουλμανική μειονότητα, της οποίας τα δικαιώματα γίνονται
απολύτως σεβαστά».
● Έθεσε ως προϋπόθεση για λύση του Κυπριακού τον
σεβασμό του ευρωπαϊκού κεκτημένου και για την όποια ελληνοτουρκική
διαφορά τις προβλέψεις του διεθνούς δικαίου.
Ο Ερντογάν προφανώς επέμεινε και για τη συνθήκη της Λωζάννης και, κυρίως, για τον χαρακτηρισμό της θρησκευτικής μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης ως τουρκικής. Κατέληξε δε, δηλώνοντας τον αιφνιδιασμό του, με τη φράση: «Εγώ βέβαια αναφέρθηκα στα θέματα αυτά επειδή αναφερθήκατε εσείς σήμερα. Αν δεν υπήρχε αναφορά από τη δική σας πλευρά στα θέματα αυτά εγώ θα συζητούσα τα θέματα αυτά στη συνάντηση με τον κ. Τσίπρα».
Τσίπρας – Ερντογάν
Στις δηλώσεις μετά τη δική του συνάντηση με τον Ερντογάν ο τότε
πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας υπενθύμισε όλες τις ελληνικές κόκκινες
γραμμές:
● Για το Αιγαίο ότι «η παραβατική τουρκική αεροναυτική δραστηριότητα πρέπει να τερματιστεί».
●
Για το Κυπριακό στήριξε λύση «χωρίς εγγυήσεις και ξένα στρατεύματα»
και, αντίθετα από την άποψη σημαντικού μέρους του κόμματός του, το
χαρακτήρισε «πρόβλημα παράνομης εισβολής και κατοχής ενός τμήματος της
Κύπρου».
● Επανέλαβε τις προβλέψεις της Συνθήκης της Λωζάννης για
ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης και θρησκευτική μουσουλμανική
μειονότητα της Θράκης. Και για την παρεμβατικότητα της Τουρκίας στη
Θράκη:
«Τα ζητήματα που αφορούν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, που αφορούν τους Έλληνες πολίτες, δεν είναι ζητήματα διαπραγμάτευσης μεταξύ δύο κρατών. (…) Η δική μας κυβέρνηση έχει ιδιαίτερη μέριμνα για τους Έλληνες μουσουλμάνους πολίτες και ιδιαίτερη ευαισθησία σε κάθε είδους μειονότητα – και σε θρησκευτικές».
Μετανάστες στον Έβρο
Μόλις τρία χρόνια αργότερα η Άγκυρα έβαλε σε εφαρμογή ένα εξαιρετικά οργανωμένο σχέδιο μεταφοράς δεκάδων χιλιάδων μεταναστών στον Έβρο με υποστήριξη του στρατού και της χωροφυλακής, με στόχο να παραβιάσουν μαζικά τα ελληνικά σύνορα προφασιζόμενοι τη μετάβασή τους στην Ευρώπη.
Επί πολλές ημέρες γίνονταν μαζικές απόπειρες παραβίασης των συνόρων με τη συνδρομή των τουρκικών συνοριακών δυνάμεων, οι οποίες επιστράτευσαν τα πάντα, κι όχι μόνο τους ταλαίπωρους μετανάστες: από ψευδείς φήμες περί δολοφονιών από τις ελληνικές δυνάμεις μέχρι και… τεθωρακισμένο, το οποίο επιχειρούσε να κατεδαφίσει τον συνοριακό φράκτη.
Εν τέλει η απίστευτη αυτή υβριδική επίθεση, με «εργαλείο» άοπλους ανθρώπους υποστηριζόμενους – εάν όχι εξαναγκαζόμενους – από τις ένοπλες δυνάμεις, αποκρούστηκε επιτυχώς από την Ελλάδα. Κατέδειξε όμως την περιπλοκότητα κάποιων ζητημάτων, όπως το μεταναστευτικό / προσφυγικό, και τους κινδύνους που μπορεί να δημιουργήσουν με τον κατάλληλο χειρισμό τους.
Η υπόθεση αυτή, φυσικά, δεν έχει τελειώσει, αφού το
μεταναστευτικό θα διατηρηθεί και στο μέλλον ως ένα ακόμη επικίνδυνο
εργαλείο στα χέρια της Άγκυρας.
Να φωνάζουμε αλλά να χτίζουμε και τείχη
Κατόπιν αυτών, το ερώτημα είναι γιατί το αποτέλεσμα της επίσκεψης του
Δένδια στην Άγκυρα αποτέλεσε την αφορμή για την περιληπτική αυτή
αναδρομή. Η απάντηση είναι απλή:
● Επειδή τα όσα ειπώθηκαν εκεί από
τον ΥΠΕΞ δεν είναι μεν πρωτοφανή, αλλά ακούγονται μάλλον σπανίως.
Επομένως, παρότι πολλοί… ξινίζουν ακόμη και στην Αθήνα, θα έπρεπε να
επαναλαμβάνονται συχνότερα ώστε να ακούγονται σταθερά και δυνατά οι
θέσεις της Ελλάδας στο διεθνές στερέωμα.
● Επειδή, από την άλλη,
πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η ελληνοτουρκική αντιπαράθεση δεν
τερματίζεται με γενναιόφρονες ατάκες, όσο και αν αυτές είναι απολύτως
απαραίτητες στο πλαίσιο της δημόσιας διπλωματίας.
● Επειδή, ό,τι κι
αν πιστεύουμε στο αθηναϊκό «χωριό», η απειλή θα συνεχίσει να υφίσταται
και ενδεχομένως θα μεγαλώνει. Άρα χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο από
ηχηρές δηλώσεις και αρνήσεις, οι οποίες ουδέποτε αναχαίτισαν τον
επεκτατισμό της Τουρκίας.
Η Ελλάδα οφείλει στον εαυτό της, ανεξαρτήτως ηγεσίας, να ενισχύει τη
φωνή της για ν’ ακούγεται εκεί που πρέπει. Ταυτοχρόνως όμως οφείλει
ακόμη περισσότερο να ενισχύει την άμυνά της.
Προφανώς δεν έχει τη
δυνατότητα να πάρει μέρος σε μια ξέφρενη κούρσα εξοπλισμών, αλλά μπορεί
να διατηρεί ένα υψηλό επίπεδο άμυνας και ενδεχομένως να μπει στο
παιχνίδι των έξυπνων και φθηνότερων όπλων. Εν τέλει να καταστήσει
οδυνηρή κάθε απόπειρα της Τουρκίας να επιβάλει ενόπλως τις διεκδικήσεις
της.
Μπορεί επίσης να αποκτήσει εκείνο το περίφημο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, για το οποίο κάθε συζήτηση έχει αθόρυβα τερματιστεί. Μπορεί ακόμη να διατηρεί ένα επίπεδο μίνιμουμ αυτόματης – έστω και αθόρυβης – συνεννόησης μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων σε όσα αφορούν την υπεράσπισή της.
Να φωνάζουμε, λοιπόν, προς κάθε κατεύθυνση και με κάθε ευκαιρία. Και ταυτοχρόνως να είμαστε ικανοί να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, αφού, ως γνωστόν, ουδείς θα το πράξει για λογαριασμό μας αν ποτέ χρειαστεί…