Από: militaire.gr - Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΟΥΒΑΡΔΑΣ
PhD© Διεθνολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας
Ο κ. Ντμπεϊμπάχ δήλωσε σχετικά με το παράνομο Τουρκολυβικό μνημόνιο κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξής του με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρ.Τ. Ερντογάν: «Όσον αφορά τις συμφωνίες που υπέγραψαν οι χώρες μας, ιδίως η συμφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες, επιβεβαιώνουμε ότι αυτές οι συμφωνίες είναι έγκυρες». Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το τουρκολυβικό Μνημόνιο δεν αναγνωρίζεται ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδα στα νησιά, επιτρέποντας έτσι την οριοθέτηση αυτών μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας. Συνακόλουθα λειτουργεί ως εργαλείο για την προώθηση της πολιτικής της «Γαλάζιας Πατρίδας», με την οποία η Άγκυρα επιχειρεί να σφετεριστεί τις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με αυτόν όμως τον τρόπο όμως η Λιβυκή κυβέρνηση δείχνει να αναγνωρίζει και το στρατιωτικό σκέλος του τουρκολυβικού Μνημονίου που προβλέπει την ανάπτυξη Τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Λιβυκή επικράτεια και εμβάθυνση της τουρκολυβικής στρατιωτικής συνεργασίας (σχετιζόμενο αλλά διαφορετικό ζήτημα είναι οι φιλότουρκοι μισθοφόροι). Παρότι το ζήτημα της επίσημης στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας στη Λιβύη δεν έχει κλείσει, εξαιτίας και των παζαριών που διεξάγονται με άλλους παράγοντες (π.χ. Αίγυπτος), εντούτοις ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Άγκυρας στις Λιβυκές στρατιωτικές υποθέσεις φαίνεται να κατοχυρώνεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στην Τουρκική πρωτεύουσα ο Λίβυος Πρωθυπουργός συναντήθηκε και με τον υπ. Άμυνας της Τουρκίας Χ. Ακάρ, με τον οποίο συμφωνήθηκε η συνέχιση των παροχών βοήθειας, εκπαίδευσης και συμβουλών από την Τουρκία προς το στρατιωτικό τομέα της Λιβύης.
Παράλληλα Τουρκία και Λιβύη ανακοίνωσαν την υπογραφή ακόμα 5 Μνημονίων σε τομείς ενέργειας, εκπαίδευσης, media και ανοικοδόμησης. Στα πλαίσια αυτών συμφωνήθηκε η κατασκευή από την Τουρκία στη Λιβύη τεσσάρων εργοστασίων ηλεκτρισμού, ενός επιβατικού σταθμού στο διεθνές αεροδρόμιο της Τρίπολης και ενός εμπορικού κέντρου στην Τρίπολη. Ενδιαφέρον επίσης έχει η ανακοίνωση της αποστολής 150.000 εμβολίων από την Τουρκία στη Λιβύη στα πλαίσια της αντιμετώπισης της πανδημίας του νέου κορονοϊού, αλλά και η σημασία που απέδωσαν οι υπ. εσωτερικών των δύο χωρών στην άρση της βίζας για του Λίβυους που επιθυμούν να ταξιδέψουν στην Τουρκία.
Να σημειωθεί ότι ο Λίβυος υπ. εσωτερικών ήταν ένας μόνο εκ των δεκατεσσάρων υπουργών (σχεδόν όλη η κυβέρνηση) που συνόδευσε το Λίβυο Πρωθυπουργό στην επίσκεψη του στην Άγκυρα, καρπός της οποίας ήταν και η διακήρυξη της πρώτης συνόδου του “Ανώτατου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας” Τουρκίας-Λιβύης. Το τελευταίο για την ώρα συμφωνήθηκε να ασχοληθεί με τομείς όπως, η αναδιοργάνωση των Λιβυκών ενόπλων δυνάμεων, η επάρκεια των Λιβυκών εγκαταστάσεων, η καταπολέμηση της «τρομοκρατίας», του «εξτρεμισμού» και του οργανωμένου εγκλήματος, η παράνομη μετανάστευση, η αύξηση του διμερούς εμπορίου στα 5 δις. δολάρια, η υπογραφή συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου, η συμμετοχή των Τουρκικών εταιρειών στον κατασκευαστικό τομέα και σε έργα ανοικοδόμησης, η ενέργεια, η υγεία, οι αεροματαφορές, η εκπαίδευση των Λίβυων διπλωματών και ο συντονισμός της εξωτερικής τους πολιτικής.
Τέλος αίσθηση προκαλεί η δημοσιοποίηση της συμφωνίας των δύο πλευρών για τη διεξαγωγή περιφερειακής διάσκεψης για την Αν. Μεσόγειο με τη συμμετοχή όλων των χωρών της περιοχής. Υπενθυμίζεται ότι η διεξαγωγή περιφερειακής διάσκεψης για την Αν. Μεσόγειο είναι Τουρκικής εμπνεύσεως πρόταση, η οποία ωστόσο ενσωματώθηκε και στα κείμενα των συμπερασμάτων προσφάτων Συνόδων Κορυφής της ΕΕ.
Είχε προηγηθεί η επίσκεψη του Λίβυου Πρωθυπουργού στο Κάιρο και η συνάντηση του με την κυβέρνηση της Αιγύπτου, αντίπαλο της Τουρκίας στη Λιβύη και σύμμαχο της πλευράς του στρατάρχη Χαφτάρ που μειοψηφεί στη νέα Λιβυκή κυβέρνηση. Αντίστοιχη συνάντηση υπήρξε όμως και με την ηγεσία της ΕΕ κατά την πρόσφατη επίσκεψη της τελευταίας στην Τρίπολη, η οποία αργότερα συναντήθηκε και με την Τουρκική ηγεσία. Παράλληλα πλήθος Ευρωπαίων ηγετών, ανάμεσα τους και ο Έλληνας Πρωθυπουργός, έχει προσέλθει ή αναμένεται να προσέλθει στην Αφρικανική χώρα, εποφθαλμιώντας τη συμμετοχή του κεφαλαίου των χωρών τους στη διαδικασία ανοικοδόμησης της και ορισμένη κατανόηση στις προτεραιότητες της εξωτερικής τους πολιτικής στην περιοχή.
Ταυτόχρονη η νέα Λιβυκή κυβέρνηση φαίνεται να απολαμβάνει τη στήριξη όλων των μεγάλων αλλά και των περιφερειακών δυνάμεων της Αν. Μεσογείου, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι, την ίδια μέρα που πραγματοποιούνταν η επίσκεψη Ντμπεϊμπάχ στην Άγκυρα, ο Τούρκος υπ. εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου και ο Αμερικάνος ομόλογος του Α. Μπλίνκεν κουβέντιαζαν σε φιλικό κλίμα για την «ειρηνευτική διαδικασία» στο Αφγανιστάν και για άλλα περιφερειακά ζητήματα.
Τα παραπάνω υποδεικνύουν ότι μία νέα ισορροπία ισχύος παγιώνεται στη Λιβύη, η οποία είναι ξεκάθαρα υπέρ της Τουρκίας. Μάλιστα αυτή η ισορροπία φαίνεται να είναι αποδεκτή (για την ώρα) από όλους τους βασικούς εμπλεκόμενους στη Λιβυκή τραγωδία, τις ΗΠΑ, την ΕΕ, τη Ρωσία, την Τουρκία, την Αίγυπτο, κ.α, ενώ βάσει αυτής πραγματοποιούνται ή επιχειρείται να πραγματοποιηθούν νέες διακρατικές συμφωνίες ή συνεννοήσεις, ακόμη και μεταξύ των μέχρι πρότινος εχθρικών στρατοπέδων, π.χ. Αθήνα-Τρίπολη
Συνακόλουθα οι εξελίξεις στη Λιβύη μπορούν υπό προϋποθέσεις να ενισχύσουν δυναμικές για ευρύτερες ιμπεριαλιστικές διευθετήσεις στην Αν. Μεσόγειο, οι οποίες ούτως ή άλλως προωθούνται από Ουάσιγκτον-Βρυξέλλες. Η άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό, η συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου, το φλερτ της Άγκυρας προς το Κάιρο, αλλά και η επανεκκίνηση του διαλόγου για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, σαφέστατα και πρέπει να ιδωθούν και υπό αυτό το πρίσμα.
Σε αυτά τα πλαίσια το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο, όχι μόνο δεν ακυρώνεται/περιθωριοποιείται, αλλά εντάσσεται για τα καλά στο ιμπεριαλιστικό παζάρι για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών στην Αν. Μεσόγειο, ως ατού της Άγκυρας και της Τρίπολης.
Ως απόρροια αυτής της εξέλιξης εντείνεται η αμφισβήτηση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Ταυτόχρονα όμως μεγαλώνει ο κίνδυνος και για την εκδήλωση πολεμικών επεισοδίων ικανών να οδηγήσουν σε γενικευμένη ανάφλεξη στην περιοχή. Ακριβώς γιατί η πρόσθετη περιπλοκή των διαπραγματεύσεων που συνεπάγεται η βαθύτερη ενσωμάτωση του τουρκολυβικού Μνημονίου στο ιμπεριαλιστικό παζάρι, στο φόντο μάλιστα της νέας καπιταλιστικής κρίσης και της γενικότερης κλιμάκωσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών μεταξύ των μεγάλων και μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων, καθιστά δυσκολότερη και περισσότερο επισφαλή την όποια συμφωνία, δίχως τη χρήση ή την απειλή χρήσης στρατιωτικών μέσων.
Με αυτόν όμως τον τρόπο όμως η Λιβυκή κυβέρνηση δείχνει να αναγνωρίζει και το στρατιωτικό σκέλος του τουρκολυβικού Μνημονίου που προβλέπει την ανάπτυξη Τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Λιβυκή επικράτεια και εμβάθυνση της τουρκολυβικής στρατιωτικής συνεργασίας (σχετιζόμενο αλλά διαφορετικό ζήτημα είναι οι φιλότουρκοι μισθοφόροι). Παρότι το ζήτημα της επίσημης στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας στη Λιβύη δεν έχει κλείσει, εξαιτίας και των παζαριών που διεξάγονται με άλλους παράγοντες (π.χ. Αίγυπτος), εντούτοις ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Άγκυρας στις Λιβυκές στρατιωτικές υποθέσεις φαίνεται να κατοχυρώνεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στην Τουρκική πρωτεύουσα ο Λίβυος Πρωθυπουργός συναντήθηκε και με τον υπ. Άμυνας της Τουρκίας Χ. Ακάρ, με τον οποίο συμφωνήθηκε η συνέχιση των παροχών βοήθειας, εκπαίδευσης και συμβουλών από την Τουρκία προς το στρατιωτικό τομέα της Λιβύης.
Παράλληλα Τουρκία και Λιβύη ανακοίνωσαν την υπογραφή ακόμα 5 Μνημονίων σε τομείς ενέργειας, εκπαίδευσης, media και ανοικοδόμησης. Στα πλαίσια αυτών συμφωνήθηκε η κατασκευή από την Τουρκία στη Λιβύη τεσσάρων εργοστασίων ηλεκτρισμού, ενός επιβατικού σταθμού στο διεθνές αεροδρόμιο της Τρίπολης και ενός εμπορικού κέντρου στην Τρίπολη. Ενδιαφέρον επίσης έχει η ανακοίνωση της αποστολής 150.000 εμβολίων από την Τουρκία στη Λιβύη στα πλαίσια της αντιμετώπισης της πανδημίας του νέου κορονοϊού, αλλά και η σημασία που απέδωσαν οι υπ. εσωτερικών των δύο χωρών στην άρση της βίζας για του Λίβυους που επιθυμούν να ταξιδέψουν στην Τουρκία.
Να σημειωθεί ότι ο Λίβυος υπ. εσωτερικών ήταν ένας μόνο εκ των δεκατεσσάρων υπουργών (σχεδόν όλη η κυβέρνηση) που συνόδευσε το Λίβυο Πρωθυπουργό στην επίσκεψη του στην Άγκυρα, καρπός της οποίας ήταν και η διακήρυξη της πρώτης συνόδου του “Ανώτατου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας” Τουρκίας-Λιβύης. Το τελευταίο για την ώρα συμφωνήθηκε να ασχοληθεί με τομείς όπως, η αναδιοργάνωση των Λιβυκών ενόπλων δυνάμεων, η επάρκεια των Λιβυκών εγκαταστάσεων, η καταπολέμηση της «τρομοκρατίας», του «εξτρεμισμού» και του οργανωμένου εγκλήματος, η παράνομη μετανάστευση, η αύξηση του διμερούς εμπορίου στα 5 δις. δολάρια, η υπογραφή συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου, η συμμετοχή των Τουρκικών εταιρειών στον κατασκευαστικό τομέα και σε έργα ανοικοδόμησης, η ενέργεια, η υγεία, οι αεροματαφορές, η εκπαίδευση των Λίβυων διπλωματών και ο συντονισμός της εξωτερικής τους πολιτικής.
Τέλος αίσθηση προκαλεί η δημοσιοποίηση της συμφωνίας των δύο πλευρών για τη διεξαγωγή περιφερειακής διάσκεψης για την Αν. Μεσόγειο με τη συμμετοχή όλων των χωρών της περιοχής. Υπενθυμίζεται ότι η διεξαγωγή περιφερειακής διάσκεψης για την Αν. Μεσόγειο είναι Τουρκικής εμπνεύσεως πρόταση, η οποία ωστόσο ενσωματώθηκε και στα κείμενα των συμπερασμάτων προσφάτων Συνόδων Κορυφής της ΕΕ.
Είχε προηγηθεί η επίσκεψη του Λίβυου Πρωθυπουργού στο Κάιρο και η συνάντηση του με την κυβέρνηση της Αιγύπτου, αντίπαλο της Τουρκίας στη Λιβύη και σύμμαχο της πλευράς του στρατάρχη Χαφτάρ που μειοψηφεί στη νέα Λιβυκή κυβέρνηση. Αντίστοιχη συνάντηση υπήρξε όμως και με την ηγεσία της ΕΕ κατά την πρόσφατη επίσκεψη της τελευταίας στην Τρίπολη, η οποία αργότερα συναντήθηκε και με την Τουρκική ηγεσία. Παράλληλα πλήθος Ευρωπαίων ηγετών, ανάμεσα τους και ο Έλληνας Πρωθυπουργός, έχει προσέλθει ή αναμένεται να προσέλθει στην Αφρικανική χώρα, εποφθαλμιώντας τη συμμετοχή του κεφαλαίου των χωρών τους στη διαδικασία ανοικοδόμησης της και ορισμένη κατανόηση στις προτεραιότητες της εξωτερικής τους πολιτικής στην περιοχή.
Ταυτόχρονη η νέα Λιβυκή κυβέρνηση φαίνεται να απολαμβάνει τη στήριξη όλων των μεγάλων αλλά και των περιφερειακών δυνάμεων της Αν. Μεσογείου, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι, την ίδια μέρα που πραγματοποιούνταν η επίσκεψη Ντμπεϊμπάχ στην Άγκυρα, ο Τούρκος υπ. εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου και ο Αμερικάνος ομόλογος του Α. Μπλίνκεν κουβέντιαζαν σε φιλικό κλίμα για την «ειρηνευτική διαδικασία» στο Αφγανιστάν και για άλλα περιφερειακά ζητήματα.
Τα παραπάνω υποδεικνύουν ότι μία νέα ισορροπία ισχύος παγιώνεται στη Λιβύη, η οποία είναι ξεκάθαρα υπέρ της Τουρκίας. Μάλιστα αυτή η ισορροπία φαίνεται να είναι αποδεκτή (για την ώρα) από όλους τους βασικούς εμπλεκόμενους στη Λιβυκή τραγωδία, τις ΗΠΑ, την ΕΕ, τη Ρωσία, την Τουρκία, την Αίγυπτο, κ.α, ενώ βάσει αυτής πραγματοποιούνται ή επιχειρείται να πραγματοποιηθούν νέες διακρατικές συμφωνίες ή συνεννοήσεις, ακόμη και μεταξύ των μέχρι πρότινος εχθρικών στρατοπέδων, π.χ. Αθήνα-Τρίπολη
Συνακόλουθα οι εξελίξεις στη Λιβύη μπορούν υπό προϋποθέσεις να ενισχύσουν δυναμικές για ευρύτερες ιμπεριαλιστικές διευθετήσεις στην Αν. Μεσόγειο, οι οποίες ούτως ή άλλως προωθούνται από Ουάσιγκτον-Βρυξέλλες. Η άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό, η συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου, το φλερτ της Άγκυρας προς το Κάιρο, αλλά και η επανεκκίνηση του διαλόγου για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, σαφέστατα και πρέπει να ιδωθούν και υπό αυτό το πρίσμα.
Σε αυτά τα πλαίσια το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο, όχι μόνο δεν ακυρώνεται/περιθωριοποιείται, αλλά εντάσσεται για τα καλά στο ιμπεριαλιστικό παζάρι για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών στην Αν. Μεσόγειο, ως ατού της Άγκυρας και της Τρίπολης.
Ως απόρροια αυτής της εξέλιξης εντείνεται η αμφισβήτηση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Ταυτόχρονα όμως μεγαλώνει ο κίνδυνος και για την εκδήλωση πολεμικών επεισοδίων ικανών να οδηγήσουν σε γενικευμένη ανάφλεξη στην περιοχή. Ακριβώς γιατί η πρόσθετη περιπλοκή των διαπραγματεύσεων που συνεπάγεται η βαθύτερη ενσωμάτωση του τουρκολυβικού Μνημονίου στο ιμπεριαλιστικό παζάρι, στο φόντο μάλιστα της νέας καπιταλιστικής κρίσης και της γενικότερης κλιμάκωσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών μεταξύ των μεγάλων και μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων, καθιστά δυσκολότερη και περισσότερο επισφαλή την όποια συμφωνία, δίχως τη χρήση ή την απειλή χρήσης στρατιωτικών μέσων.