Από: analyst.gr
Άποψη
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία σχετικά με το ότι, η κρίση της κορώνα έχει αυξήσει σε τεράστιο βαθμό τα εθνικά χρέη στη Δύση – με την Ελλάδα να προηγείται όλων, τόσο όσον αφορά το δημόσιο χρέος που το ΔΝΤ εκτιμάει στο 213,1% του ΑΕΠ στα τέλη του 2020, όσο και το ποσοστό αύξησης του που ήταν το δεύτερο υψηλότερο παγκοσμίως. Στην τελευταία έκθεση του δε το Ταμείο αναφέρει πως το ακαθάριστο χρέος των ανεπτυγμένων χωρών έχει φτάσει σε ιστορικά υψηλό επίπεδο – στο 127% του ΑΕΠ που σημαίνει πως είναι μεγαλύτερο, από το αντίστοιχο στο τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου (το συνολικό παγκοσμίως στο 365% του ΑΕΠ)!
Είναι βέβαια αδιαμφισβήτητο πως τα κράτη πρέπει να αντιμετωπίζουν κρίσεις όπως την πανδημία, με μία εκτεταμένη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική – αφού διαφορετικά η μείωση της ιδιωτικής προστιθέμενης αξίας και των εισοδημάτων θα είναι απότομη, η οικονομική κατάσταση θα επιδεινωθεί και θα ακολουθήσει μία βαθιά ύφεση. Αυτό ακριβώς δηλαδή που συνέβη στην Ελλάδα με τα μνημόνια, με αποτέλεσμα την κατάρρευση της οικονομίας της – γεγονός που σημαίνει πως δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν ακόμη άτομα που υποστηρίζουν πως αποτελούσαν τη σωστή συνταγή για τη χώρα μας.
Εν τούτοις, όταν το δημόσιο χρέος είναι ήδη πολύ υψηλό, η δημοσιονομική πολιτική, η αύξηση των κρατικών δαπανών και η μείωση των φόρων δηλαδή, δεν είναι δυνατόν να συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα – ακόμη και αν το κόστος αναχρηματοδότησης του χρέους είναι χαμηλό, όπως στο παράδειγμα της Ευρωζώνης, όπου η ΕΚΤ στηρίζει την πτώση επιτοκίων μέσω της αγοράς ομολόγων, επειδή (α) ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν αδύναμος σε ορισμένα κράτη μέλη, (β) τα παραγωγικά κενά μεγάλα και (γ) ο πληθωρισμός σταθερά χαμηλός.
Δεν μπορεί να συνεχισθεί ούτε η νομισματική πολιτική, στην περίπτωση της ζώνης του ευρώ – αφού τα δημοσιονομικά μέτρα θα αυξήσουν το ρυθμό ανάπτυξης κάποιων χωρών, ειδικά αυτών με χαμηλά χρέη και με μεγάλες δυνατότητες στήριξης της οικονομίας τους, οπότε θα απαιτηθεί ο περιορισμός της προτού θερμανθούν υπερβολικά οι οικονομίες τους και δημιουργηθούν πληθωριστικές πιέσεις. Δηλαδή, η αύξηση των επιτοκίων και η «απορρόφηση» της υπερβάλλουσας ρευστότητας – κάτι που όμως θα οδηγούσε σε μαζικές χρεοκοπίες.
Πόσο μάλλον όταν αδύναμα κράτη όπως η Ελλάδα, εφάρμοσαν αλόγιστα την ίδια αυστηρή πολιτική κλειδώματος με τα ισχυρά κράτη, όπως η Γερμανία – μεταφορικά σαν να υιοθετεί ένας φτωχός άνθρωπος τον ίδιο τρόπο αντιμετώπισης μίας ασθένειας με έναν πάμπλουτο, όπου ο μεν πρώτος πληρώνει το κόστος με δανεικά έχοντας ήδη υπέρογκα χρέη, ενώ ο δεύτερος με τα δικά του χρήματα. Αντίθετα, κράτη όπως η Ελβετία, εφάρμοσαν μία συντηρητική πολιτική κλειδωμάτων χωρίς υπερβολές – με αποτέλεσμα να έχουν τον ίδιο μέσον όρο κρουσμάτων και θανάτων με τα υπόλοιπα, αλλά πολύ χαμηλότερη ύφεση (-3%), οπότε κόστος.
Συνεχίζοντας, ο πληθωρισμός δεν έχει ακόμη εμφανισθεί, όσον αφορά την άνοδο των τιμών των αγαθών – ενώ υπάρχουν πολλές αιτίες, όπως οι εξής:
(α) τα χρήματα των κεντρικών τραπεζών δόθηκαν στους οικονομικά ισχυρούς – με αποτέλεσμα να οδηγηθούν στα χρηματιστήρια σχηματίζοντας τεράστιες φούσκες, ειδικά στις Η.Π.Α.,
(β) τα νοικοκυριά μείωσαν τις δαπάνες τους, μεταξύ άλλων λόγω των κλειδωμάτων που δεν τους επέτρεπαν να έχουν τα ίδια έξοδα με προηγουμένως,
(γ) η ταχύτητα κυκλοφορίας των χρημάτων, από την οποία εξαρτάται ο πληθωρισμός ήταν ήδη χαμηλή, ενώ περιορίσθηκε ακόμη περισσότερο (ανάλυση) και
(δ) οι εμπορικές τράπεζες που στην ουσία παράγουν πάνω από το 90% των χρημάτων που κυκλοφορούν, έναντι κάτω του 10% των κεντρικών, μέσω του δανεισμού, μείωσαν τα δάνεια τους – αφενός μεν λόγω των γενικότερων δικών τους προβλημάτων, όπως είναι η υπερβολική τους μόχλευση και η μείωση της λειτουργικής τους κερδοφορίας, αφετέρου εξαιτίας της ύφεσης και των κόκκινων δανείων.
Εν τούτοις, ο πληθωρισμός μπορεί να εμφανισθεί ξαφνικά, όταν δεν θα τον περιμένει κανείς – όσον αφορά την Ευρωζώνη, στις ισχυρές χώρες που έχουν στηρίξει την οικονομία τους με πολύ μεγάλα δημοσιονομικά μέτρα. Τότε θα είναι πολύ αργά για τα αδύναμα κράτη, όπως η Ελλάδα που όχι μόνο εφάρμοσαν τα ίδια αυστηρά μέτρα κλειδώματος με τα πλούσια, δαπανώντας ταυτόχρονα τεράστια ποσά που εκτόξευσαν τα ελλείμματα και τα χρέη τους στα ύψη αλλά, επί πλέον, δεν προσανατόλισαν αυτές τις δαπάνες στις δημόσιες επενδύσεις. Αντίθετα, τις κατεύθυναν ως συνήθως στην κατανάλωση με δανεικά, διογκώνοντας ταυτόχρονα το κράτος – γεγονός που αποτελεί τον ορισμό της κακοδιαχείρισης.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, ο ρόλος ενός κράτους είναι να διορθώνει τις αποτυχίες της αγοράς, να μην ξοδεύει παραπάνω από όσα εισπράττει, να μην υπερχρεώνεται, να διαθέτει ρεζέρβες για την αντιμετώπιση κρίσεων, να παρέχει τις απαραίτητες υποδομές για τις ιδιωτικές επενδύσεις, να έχει κανόνες κοινούς για όλους που θα φροντίζει να ελέγχονται και να τηρούνται, καθώς επίσης να προσφέρει ένα ορισμένο ποσόν κοινωνικής ασφάλισης – ενώ όταν κάνει ακριβώς τα αντίθετα, είναι καταδικασμένο να αποτυχαίνει ξανά και ξανά.