Από: sotiriosdemopoulos.blogspot.com - του Timofey Bordachov,
Διευθυντή Προγράμματος του «Valdai Discussion Club»
Ατενίζοντας από τις κορυφές του χάους στο οποίο βρίσκεται η διεθνής πολιτική το 2021, αυτή η συνθήκη μοιάζει ως ένα καταπληκτικό λείψανο μιας εποχής, που οι πολυμερείς συμφωνίες και οι θεσμοί απλώς αντικαθιστούσαν την πολιτική της ισορροπίας ισχύος και της ασυδοσίας των μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων. Ωστόσο, η Συνθήκη συνεχίζει μέχρι σήμερα να ισχύει και, κατά τη γνώμη, για παράδειγμα, 103 Τούρκων απόστρατων ναυάρχων, εξασφαλίζει την κυριαρχία και την ασφάλεια του κράτους τους. Αυτή η δήλωση καταδικάστηκε έντονα από τον σημερινό πρόεδρο της Τουρκίας Ρ.T. Ερντογάν. Επιπλέον, είπε ότι οι προετοιμασίες για την κατασκευή της διώρυγας της Κωνσταντινούπολης μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Μαρμαρά, παρακάμπτοντας τον Βόσπορο, ολοκληρώνονται, "αρχίζουμε και θα κάνουμε το Κανάλι της Κωνσταντινούπολης, το οποίο θα εξυπηρετήσει τον λαό μας».
Ωστόσο, στο βασικό ζήτημα, οι ναύαρχοι έχουν, φυσικά, δίκιο - η χρήση των στενών στο πλαίσιο των κανόνων που γίνονται αποδεκτοί από όλους συγκρατεί τις ισχυρότερες από την Τουρκία χώρες από τον πειρασμό να συμπεριλάβουν τα στενά στο πλαίσιο του στρατιωτικού τους σχεδιασμού.
Και εάν οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι ήταν οι κύριοι υπογράφοντες τη Συνθήκη τη δεκαετία του 1930, δεν μπορούν πλέον να το κάνουν αυτό μόνοι τους, τότε η Ρωσία μπορεί κάλλιστα να σκεφτεί τη μοίρα των στενών βάσει των δικών της συμφερόντων ασφαλείας και των μέτρων που χρειάζονται για τη διασφάλισή της στην πράξη. Συμπεριλαμβανομένης της απειλής της στρατιωτικής δύναμης ή της ετοιμότητας να την χρησιμοποιήσουμε αποφασιστικά, εάν είναι απαραίτητο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, χωρίς τη Συνθήκη, επίσης θα συμμετάσχουν στις προσπάθειες «κλειδώματος» της Ρωσίας στην Μαύρη Θάλασσα, βγαίνοντας από το πλαίσιο των γενικών κανόνων. Έτσι, η Συνθήκη του Montreux είναι ένα μικροσκοπικό αντίγραφο της ιδανικής διεθνούς τάξης, όταν όλες οι δυνάμεις είναι εξίσου δυσαρεστημένες και ευχαριστημένες από την κατάσταση. Όπως, στην πραγματικότητα, είναι όλοι οι θεσμοί και οι κανόνες που εμφανίστηκαν τον εικοστό αιώνα.
Ωστόσο, τώρα κάθε τάξη, κανόνας και συνήθεια, στα οποία είχαμε συνηθίσει κατά τον «μακρύ εικοστό αιώνα», καταρρέει. Η συμπεριφορά της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας τα τελευταία χρόνια είναι το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα του πώς θα μοιάζει τα επόμενα χρόνια η διεθνής πολιτική όταν ασκείται από μεσαίες δυνάμεις, και τι προβλήματα θα επιφέρει αυτό στη Ρωσία. Ως προς αυτό, η Τουρκία δεν διαφέρει πολύ από χώρες όπως το Ιράν, η Σαουδική Αραβία ή το Βιετνάμ.
Η γεωπολιτική θέση, όμως, της Τουρκίας που γειτνιάζει ταυτόχρονα με τη Ρωσία και την Ευρώπη, καθώς και η πρόσφατη ιστορία, καθιστούν την εξωτερική πολιτική της πολύ ενδιαφέρουσα. Η χώρα παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ και 40 χρόνια αναμένει στο προθάλαμο της Ευρωπαϊκής Ένωσης-αλλά τώρα επιδιώκει να γίνει αυτεξούσια. Συγκρούεται με το Παρίσι και εκβιάζει το Βερολίνο με τους πρόσφυγες, αγοράζει όπλα από τη Μόσχα και κάνει ωραίες κρίσεις για την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων.
Ταυτόχρονα, η Τουρκία φοβάται να μείνει μόνη της με τη Ρωσία, για την οποία η τουρκική συμπεριφορά είναι σήμερα ευεργετική, αλλά αύριο μπορεί να αποδειχθεί πολύ δυσάρεστη. Ο Ερντογάν ήδη έσυρε την Άγκυρα στην τροχιά της Μόσχας όταν έγινε σημαντικός παίκτης στον Νότιο Καύκασο και τη Συρία. Είναι επικίνδυνο να προχωρήσουμε περισσότερο και είναι πάντα απαραίτητο να αφήσουμε περιθώρια για την επιστροφή στην προστασία των Ηνωμένων Πολιτειών. Αν και όχι εντελώς και όχι άνευ όρων, αλλά με ξεχωριστούς όρους και με τη δυνατότητα επιστροφής σε μια ανεξάρτητη πολιτική. Επιπλέον, σε αντίθεση με την ΕΣΣΔ, η σύγχρονη Ρωσία δεν έχει κανένα λόγο να αποτελέσει θεμελιώδη απειλή για την ύπαρξη της τουρκικής κρατικής υπόστασης.
Ούτε μπορούμε να περιμένουμε από την Τουρκία αύριο να αποσυρθεί από τη Συνθήκη του Montreux ή να σκάψει ένα νέο κανάλι από τη Θάλασσα του Μαρμαρά στη Μαύρη Θάλασσα, μέσω του οποίου μπορούν να περάσουν ομάδες αμερικανικών αεροπλανοφόρων. Στη δεύτερη περίπτωση αυτό δεν μπορεί να συζητηθεί καθόλου, εφόσον υπάρχει η Συνθήκη, οι όροι της οποίας ισχύουν όχι μόνο για το Βόσπορο, αλλά και για τα Δαρδανέλια, και ρυθμίζουν τη χωρητικότητα και τους όρους παραμονής στην Μαύρη Θάλασσα πλοίων χωρών που δεν ανήκουν σε αυτήν. Ωστόσο, το ίδιο το γεγονός της πιθανότητας μιας συζήτησης για το θέμα του πόσο ιερή είναι η Συνθήκη του Μοντρέ, είναι ένας δείκτης της ανόδου του τουρκικού αναθεωρητισμού σε ένα νέο επίπεδο.
Ο κόσμος γεμίζει σταδιακά με μεσαίες και ακόμη και σχετικά μεγάλες δυνάμεις που είναι εχθρικές στις προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας ή άλλων χωρών του «πυρηνικού κλαμπ» να καθορίσουν την παγκόσμια πολιτική χωρίς να δίνουν μεγάλη σημασία στους υπόλοιπους.
Από μόνος του, ο ακτιβισμός της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας δεν μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στη Μόσχα. Η χώρα αυτή δεν διαθέτει στρατιωτικούς, δημογραφικούς ή οικονομικούς πόρους για να γίνει πρόβλημα για τις πυρηνικές υπερδυνάμεις σε θέματα που αφορούν τα ζωτικά τους συμφέροντα. Οι στρατιωτικές δυνατότητες της Τουρκίας είναι αμελητέες σε σύγκριση με εκείνες της Ρωσίας, της Κίνας ή της Αμερικής, και η οικονομία της κατά διαστήματα ασθενεί. Το Αζερμπαϊτζάν και οι χώρες της Κεντρικής Ασίας, για τις οποίες μας αρέσει να συζητάμε για την τουρκική επιρροή, είναι απίθανο να επιδιώξουν να αποκτήσουν το καθεστώς του νεότερου αδελφού - γιατί αυτή η Τουρκία είναι πολύ σκληρός και ιδιαίτερος εταίρος. Γενικά δεν μπορείς να κάνεις κάτι για αυτό, καθώς η περίπλοκη ιστορική εμπειρία του περασμένου αιώνα, το σύμπλεγμα υποτίμησης από τη Δύση και, στο τέλος, ο εθνικός χαρακτήρας παίζουν τον δικό τους ρόλο. Επομένως, η εξωτερική πολιτική δεν προσφέρεται για μαθηματικά μοντέλα, επειδή οι αξίες και τα συναισθήματα παίζουν ρόλο σε αυτήν.
Έτσι, όσο περισσότερο η Άγκυρα προκαλεί προβλήματα στην ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, απορρίπτει τη φιλοδοξία τους, τόσο το καλύτερο για τη Ρωσία και όλους τους άλλους. Η σύγχρονη Τουρκία προσπαθεί να ξεφύγει από τον δρόμο της απόλυτης εξάρτησης από τη Δύση που είχε τεθεί τον περασμένο αιώνα, και αυτό, όπως βλέπουμε, είναι ευεργετικό. Αλλά στο ευρύτερο πλαίσιο αλλαγής ολόκληρης της διεθνούς τάξης, αυτό που κάνει η τουρκική κυβέρνηση θα δημιουργήσει νέες ανησυχίες για τη Ρωσία.
Για τη Ρωσία, η τουρκική συμπεριφορά είναι ένα δίκοπο μαχαίρι, το οποίο όχι μόνο αποφέρει οφέλη, αλλά επίσης δημιουργεί, φυσικά, πολλά προβλήματα. Στην προσεχή διεθνή τάξη, η οποία δεν θα βασίζεται στους κανόνες ή στη βούληση των μεγάλων δυνάμεων, αλλά σε μια ασταθή και συνεχώς μεταβαλλόμενη ισορροπία δυνάμεων, θα ερχόμαστε αντιμέτωποι όλο και περισσότερο με τέτοιους εταίρους. Δεν είναι πλέον δυνατό να αναγκαστεί η Τουρκία να εξυπηρετεί συνεχώς τα συμφέροντα ενός ισχυρού, όπως είναι αδύνατο, σύμφωνα με τον ορισμό του Λόρενς της Αραβίας, "να αγοράσεις έναν Άραβα».
Οι θεσμοί και οι συνθήκες του 20ού αιώνα γίνονται παρελθόν. Θα θέλαμε να δούμε την παρούσα παγκόσμια τάξη, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συγκεντρώσει αποκλειστικά δικαιώματα στη λήψη αποφάσεων για θέματα ζωής και θανάτου, να την αντικαταστήσει μια νέα, όπου όλες οι δυνάμεις που έχουν αδιαμφισβήτητα στρατιωτικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων θα έχουν ανάλογα δικαιώματα. Πρώτα απ 'όλα, η Ρωσία, αλλά και η Κίνα. Στην πραγματικότητα, η ρωσική διπλωματία έχει καλέσει και ωθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση όλους τους εταίρους της τα τελευταία χρόνια. Και μια τέτοια τάξη θα ήταν πιο δίκαιη, καθώς πολλές πηγές εξουσίας δίνουν πάντα στους αδύναμους την ευκαιρία να στραφούν σε εναλλακτικές λύσεις. Σε κάθε περίπτωση, ο πολυπολικός κόσμος, κατά την άποψή μας, ήταν πάντα το αποτέλεσμα της συνεργασίας των ισχυρότερων.
Ωστόσο, εξετάζοντας το ζήτημα ρεαλιστικά, πρέπει να καταλάβουμε ότι μια ιδανική κατάσταση, μια επανάληψη του ευρωπαϊκού «κονσέρτου» του 19ου αιώνα σε μια νέα εκτέλεση, είναι σχεδόν αδύνατη. Για αρκετές δεκαετίες, με την αναμφισβήτητη ισχύ τους, οι δυτικές χώρες υπέταξαν ολόκληρη τη διεθνή τάξη. Η πτώση της στρατιωτικής, πολιτικής και οικονομικής ηγεμονίας τους πιθανότατα δεν θα οδηγήσει σε μεταρρύθμιση αυτής της τάξης, αλλά σε θεμελιώδη σχεδόν καταστροφή.
Υπό τις νέες συνθήκες, ο αριθμός των προκλήσεων από εκείνους που είναι προφανώς πιο αδύναμοι θα αυξάνεται συνεχώς. Θα είναι δύσκολο να τους εκφοβίσουμε και δεν έχει νόημα να επιβάλουμε μια αποφασιστική στρατιωτική ήττα - γιατί, αύριο η ενέργεια και οι φιλοδοξίες της κάθε Τουρκίας μπορεί να χρειαστούν και μάλιστα πολύ στη Ρωσία, την Κίνα, την Ευρώπη ή τις Ηνωμένες Πολιτείες.
πηγή:https://vz.ru/opinions/2021/4/7/1093383.html