Από: analyst.gr - Βασίλης Βιλιάρδος
Ανάλυση
Το πλέον θετικό αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης για τις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες τις τελευταίες δεκαετίες, ήταν η εμφάνιση μία παγκόσμιας μεσαίας τάξης – ενώ η προσδοκία ήταν πως αυτή η ομάδα καταναλωτών θα συνέχιζε να αυξάνεται ασταμάτητα, μειώνοντας τη φτώχεια διεθνώς. Το γεγονός αυτό αποτελούσε το κεντρικό αφήγημα στα επιχειρηματικά σχέδια των πολυεθνικών και στις στρατηγικές χαρτοφυλακίου των επαγγελματιών επενδυτών σύμφωνα με τη Bloomberg – κάτι που όμως αντιστράφηκε μετά την πανδημία, όπου για πρώτη φορά η παγκόσμια μεσαία τάξη συρρικνώθηκε το 2020, κατά την πρόσφατη εκτίμηση της Pew Research Center που θα ήταν καλό να μελετήσει κανείς προσεκτικά (πηγή).
Ποσοστά συρρίκνωσης της μεσαίας τάξης διεθνώς
Εν προκειμένω, εκτιμάται πως 150 εκ. άνθρωποι παγκοσμίως βίωσαν τη μείωση της κοινωνικοοικονομικής τους κλίμακας το 2020 – με τη μεγαλύτερη πτώση να αφορά τη Νότια Ασία, καθώς επίσης την Υποσαχάρια Αφρική (γράφημα). Σύμφωνα με την Pew τώρα, ως πολίτες μεσαίου εισοδήματος θεωρούνται αυτοί που κερδίζουν από 10,01 $ την ημέρα έως 20 $ – με τη χρήση δεδομένων όμως που εξαλείφουν τις διαφορές στην αγοραστική δύναμη μεταξύ των διαφόρων χωρών. Η εταιρεία έχει ακόμη μία ιδιαίτερη ομάδα μεσαίου εισοδήματος που αποτελείται από αυτούς που κερδίζουν από 20,01 $ έως 50 $ – ενώ η Brookings Institution έχει μία άλλη κλίμακα, από 10,01 $ έως 100 $.
Συνολικά κατά την Pew, περίπου 2,5 δις άνθρωποι ανήκουν στα μεσαία και στα ανώτερα μεσαία εισοδήματα παγκοσμίως – οπότε, σε έναν πληθυσμό της τάξης των 7,7 δις πλησιάζει στο 34%. Η Κίνα που έχει το 1/3 της παγκόσμιας μεσαίας τάξης φαίνεται πάντως πως ανακάμπτει γρήγορα (πηγή) – κάτι που όμως δεν ισχύει για τις περισσότερες αναπτυσσόμενες οικονομίες που είναι αντιμέτωπες με μειωμένες προοπτικές.
Περαιτέρω, στην πρόσφατη έκθεση του, το ΔΝΤ προβλέπει πως η παγκόσμια οικονομία το 2024 θα είναι κατά 3% μικρότερη (πηγή), από αυτήν που θα ήταν χωρίς την πανδημία – κυρίως επειδή οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν χαμηλότερα περιθώρια δαπανών για την ανάκαμψη τους, από ότι οι ανεπτυγμένες στην ΕΕ και στις Η.Π.Α. Το δε κόστος στο ΑΕΠ των διαφόρων περιοχών παγκοσμίως, φαίνεται στο γράφημα που ακολουθεί – όπου με ανοιχτό χρώμα στους κύκλους είναι οι ανεπτυγμένες οικονομίες και με σκούρο οι αναπτυσσόμενες, με την πτώση του ΑΕΠ τους το 2020 και το 2021, ως προς το 2019.
Όπως διαπιστώνεται από το γράφημα, οι αποκλίσεις είναι έντονες – όπως της Ινδίας με -5,2% πρόβλεψη για το 2021 ή της Ινδονησίας με -9,2% ως προς το 2019. Υπάρχουν βέβαια πολλές ανησυχίες σχετικά με το μέλλον, ιδίως όσον αφορά τον τραπεζικό τομέα που υποφέρει σε περιόδους κρίσεων – με ενδεχόμενη τη μείωση του δανεισμού γενικότερα που θα καθυστερούσε την όποια οικονομική θεραπεία. Εκτός αυτού, αρκετά κράτη ενδέχεται να αναγκασθούν να επιβάλλουν πρόωρα πολιτικές λιτότητας, λόγω της υπερχρέωσης τους – ενώ, αν και ο πληθωρισμός είναι σε αμελητέα επίπεδα στις Η.Π.Α. και στην Ευρώπη, σε άλλες χώρες, όπως στη Βραζιλία ή στην Τουρκία, οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται, οπότε θα αναγκασθούν οι κεντρικές τους τράπεζες να περιορίσουν πρόωρα την επεκτατική νομισματική τους πολιτική.
Η κατάσταση φαίνεται να είναι ιδιαίτερα έντονη στην Ινδία, η μεσαία εισοδηματική τάξη της οποίας εκτιμάται στο 1/3 του πληθυσμού της των 1,3 δις ανθρώπων – κάτι που είχε δελεάσει στο παρελθόν τις πολυεθνικές να δραστηριοποιηθούν σε όλους τους τομείς, από την παραγωγή αυτοκινήτων και κινητών τηλεφώνων έως τις γιγαντιαίες αλυσίδες λιανικού εμπορίου, φυσικού και διαδικτυακού. Εν προκειμένω, σύμφωνα με αναλυτές, η πανδημία έχει αποκαλύψει την κοινωνική και οικονομική ευθραυστότητα της μεσαίας τάξης στη χώρα – η οποία μοιάζει με μία χρηματιστηριακή φούσκα, έτοιμη να σκάσει.
Περίπου 21 εκ. μισθωτοί έχασαν τις θέσεις εργασίας τους από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο του 2020 – με αποτέλεσμα η μεσαία τάξη της να συρρικνωθεί κατά 32 εκ., αντιπροσωπεύοντας το 60% της παγκόσμιας πτώσης του αριθμού των ατόμων που κερδίζουν από 10-20 $ την ημέρα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Pew. Πρόκειται δε για τη μεγαλύτερη πτώση που έχει βιώσει η χώρα, μετά το άνοιγμα της οικονομίας της το 1991. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας της Ινδίας που είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος στον πλανήτη και παράγει το 50% του ΑΕΠ της – έχοντας παρουσιάσει πτώση 18% το δωδεκάμηνο έως το Φεβρουάριο του 2021.
Βραζιλία: Κατανάλωση αυγών (κόκκινη γραμμή), κοτόπουλων (γαλάζια) και βοδινού (μαύρη).
Έντονη είναι επίσης η κατάσταση στη Βραζιλία, η οποία αντιμετωπίζει τη χειρότερη μετάλλαξη του ιού, χωρίς κανένα δείγμα υποχώρησης του (πηγή) – ενώ η χώρα είναι χρεοκοπημένη, με τις οικονομικές συνέπειες του συνδυασμού των δύο αυτών παραγόντων να είναι ορατές στη διατροφή της μεσαίας τάξης των Πολιτών της. Ειδικότερα, παρά το ότι είναι ο εξαγωγέας νούμερο ένα βοείου κρέατος στον πλανήτη, η κατά κεφαλήν κατανάλωση του πληθυσμού μειώθηκε κατά 5% στα 29,3 κιλά το 2020 ή στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1996 – έχοντας αντικατασταθεί από τα κοτόπουλα και από τα αυγά, η κατανάλωση των οποίων αυξήθηκε κατά 3,8% (γράφημα).
Η αύξηση των εισοδημάτων των 67 εκ. περίπου φτωχών Βραζιλιάνων εκ μέρους της κυβέρνησης, για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας, έχουν οδηγήσει στην άνοδο του πληθωρισμού και ειδικά των τιμών των τροφίμων (πηγή) – οπότε στην ουσία χειροτέρευσε την εισοδηματική θέση του πληθυσμού, αφού μειώθηκε κατακόρυφα η αγοραστική δύναμη των χρημάτων.
Τα αυστηρά κλειδώματα σε μία άλλη προβληματική χώρα, στη Ν. Αφρική που έχει βιώσει στο παρελθόν τη ληστεία του ΔΝΤ όπως η Βραζιλία (ανάλυση), συνέβαλλαν στη μεγαλύτερη οικονομική της συρρίκνωση σε έναν αιώνα – με αποτέλεσμα να χρεοκοπήσουν χιλιάδες επιχειρήσεις και να χάσουν τη θέση εργασίας τους 1,4 εκ. άνθρωποι. Έτσι, το επίσημο ποσοστό της ανεργίας αυξήθηκε στο 32,5% – ενώ, σύμφωνα με μία μελέτη του παγκοσμίου ινστιτούτου οικονομικής ανάπτυξης, μόνο ένας στους τέσσερις Νοτιοαφρικάνους θα μπορούσε να θεωρηθεί μέλος της μεσαίας τάξης (πηγή).
Όσον αφορά τώρα την Ταϊλάνδη που η οικονομία της στηρίζεται στον τουρισμό, αφού παρήγαγε το 20% περίπου του ΑΕΠ της όπως τα άμεσα έσοδα από τον τουρισμό στην Ελλάδα, η κατάσταση της είναι απελπιστική – ενώ πολύ σωστά η κυβέρνηση της υπολογίζει πως θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να ανακάμψει, παρά τις προσπάθειες της να προσελκύσει πλούσιους τουρίστες με πακέτα θερέτρων Covid-safe και κέντρα καραντίνας σε γήπεδα γκολφ, χωρίς κανένα αποτέλεσμα (πηγή).
Εξέλιξη τουριστικών αφίξεων στην Ταϊλάνδη – προβλέψεις
Η κεντρική της τράπεζα αναμένει μόλις 3 εκ. επισκέπτες το 2021 ή τους μισούς από το 2020 – λιγότερους δηλαδή από το 1/10 των 39,9 εκ. αφίξεων του 2019 (γράφημα), όταν η Ελλάδα το 50%! Λογικά λοιπόν θεωρούνται εξαιρετικά αισιόδοξες οι προβλέψεις της ελληνικής κυβέρνησης – σημειώνοντας πως το δημόσιο χρέος της Ταϊλάνδης είναι στο 50,5% του ΑΕΠ της, ύψους 543,65 δις $ το 2019, έναντι μόλις 209,85 δις $ της Ελλάδας.
Συνολικό εξωτερικό χρέος της Ελλάδας
Έτσι φτάνουμε στην Ελλάδα που αναμένει ανάπτυξη το 2021, όταν οι προβλέψεις για την Ευρωζώνη είναι πτωτικές – ενώ έχει έναν υπερχρεωμένο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, σε επίπεδα μοναδικά στην ιστορία, ως αποτέλεσμα της πολιτικής των μνημονίων. Αποτελεί βέβαια ασφαλώς πλεονέκτημα πως ναι μεν το εξωτερικό χρέος του δημοσίου είναι της τάξης των 374 δις € ή σχεδόν στο 227% του ΑΕΠ (το συνολικό εξωτερικό χρέος είναι 494,5 δις $, γράφημα), αλλά το 68% ευρίσκεται στα χέρια των θεσμικών δανειστών (254 δις €), καθώς επίσης πως η μέση διάρκεια λήξης του είναι 19,4 έτη, μεταξύ άλλων λόγω της αναβολής των 95 δις € για μετά το 2032 από το ΣΥΡΙΖΑ με αντάλλαγμα την παράδοση του ονόματος της Μακεδονίας, αλλά παραμένει τεράστιο – έστω με το μέσο σταθμικό επιτόκιο στο 1,72% και το μέσο σταθμικό κόστος του νέου δανεισμού στο 1%.
Εκτός αυτού οι τράπεζες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα παρά τη νέα στήριξη τους από το κράτος με τα 24 δις € εγγυήσεις για τα προγράμματα Ηρακλής Ι και ΙΙ – ενώ το 84% των εποπτικών κεφαλαίων τους είναι αναβαλλόμενος φόρος, οπότε αέρας. Έτσι συνεχίζουν να μη δανείζουν την πραγματική οικονομία, αφού έχουν καταθέσεις 163 δις € και χορηγήσεις μόλις 139 δις € – κάτι που έχει συμβεί τελευταία φορά το Σεπτέμβριο του 2003.
Το μόνο σχετικά θετικό είναι το ότι η Ελλάδα, σε επίπεδο κρουσμάτων είχε δείκτη 3% επί του πληθυσμού, έναντι 6% στην Ευρώπη – ενώ οι θάνατοι ανήλθαν στο 0,08% όταν στην Ευρώπη στο 0,14%. Με δεδομένη όμως την άνοδο των θανάτων από άλλες ασθένειες, λόγω του κατεστραμμένου συστήματος υγείας, δεν πρόκειται για μία πραγματικά καλύτερη επίδοση, όσον αφορά γενικότερα την Υγεία – ενώ με την πολιτική των αυστηρότερων κλειδωμάτων σχετικά με όλες της άλλες χώρες, καθώς επίσης με τη θηριώδη στήριξη του ΑΕΠ με δανεικά, ο χειρισμός της πανδημίας θεωρείται ο χειρότερος παγκοσμίως.
Βέβαια, υπάρχει κάποια αμυδρή ελπίδα από τα ευρωπαϊκά πακέτα του Ταμείου Ανασυγκρότησης, των ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ – για τα οποία όμως απαιτείται από τους πιστωτές η αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της χώρας, όπως με το ξεπούλημα των δημοσίων επιχειρήσεων, με σκανδαλώδεις συμβάσεις τύπου Eldorado Gold και Ελληνικού, καθώς επίσης με τη δρομολόγηση του πτωχευτικού νόμου έκτρωμα.
Ως εκ τούτου, ακόμη και αν έχει ανάπτυξη η Ελλάδα το 2021, κάτι ασφαλώς αυτονόητο μετά τη συνεχιζόμενη κατάρρευση του ΑΕΠ της τα τελευταία δώδεκα χρόνια σε αντίθεση με όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν θα είναι προς όφελος των Ελλήνων – αλλά των νέων ιδιοκτητών της χώρας τους. Έχουμε άλλωστε αναφέρει προ πολλού πως η χώρα μας βαδίζει στα ίχνη της Γουατεμάλα (ανάλυση) – ως αποτέλεσμα των διαδοχικών μνημονίων και του εγκληματικού PSI (ανάλυση).
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, οι παγκόσμιες προοπτικές ασφαλώς δεν είναι θετικές – ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η κρίση είχε ήδη ξεκινήσει πριν από την πανδημία, πίσω από την οποία τελικά κρύφτηκε, ενώ αποφεύχθηκε μέσω αυτής το νομοτελειακό κραχ των χρηματιστηρίων. Όσον αφορά δε τις βασικές αιτίες της, τη μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων, καθώς επίσης την υπερχρέωση κρατών, τραπεζών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, ασφαλώς δεν έχουν καταπολεμηθεί – αλλά απλά αναβληθεί με τη βοήθεια των κεντρικών τραπεζών που εκτόξευσαν τη ρευστότητα σε μοναδικά επίπεδα στην παγκόσμια ιστορία.
Επομένως, η επόμενη ημέρα της πανδημίας θα είναι εξαιρετικά αποφασιστική – με την έννοια πως τότε θα έλθουν στην επιφάνεια τα πραγματικά προβλήματα όλων των χωρών, τα οποία το τελευταίο χρονικό διάστημα διογκώθηκαν σε μεγάλο βαθμό, έχοντας ταυτόχρονα υποβαθμιστεί. Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, η μοναδική βιώσιμη λύση της είναι η αλλαγή του αποτυχημένου οικονομικού και τουριστικού της μοντέλου – αν και δυστυχώς η κυβέρνηση έχει χάσει μία ακόμη μεγάλη ευκαιρία, να το δρομολογήσει εν μέσω της πανδημίας. Όσον αφορά τη μεσαία τάξη της έχει κυριολεκτικά εξαϋλωθεί, μετά την πτώση του ΑΕΠ της κατά 8,2% – αν και στην πραγματικότητα ήταν σχεδόν 11,5% του ΑΕΠ, από τα 187,5 δις € πριν τη «δημιουργική» αναμόρφωση των στοιχείων από την ΕΛΣΤΑΤ, στα 165 δις €.