Πριν από λίγες ημέρες είχε προγραμματιστεί μια συνάντηση σε τεχνικό επίπεδο για το σχήμα 3+1 (Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία, Ισραήλ και ΗΠΑ). Οι συγκρούσεις στο Ισραήλ και τη Γάζα προφανώς επισκιάζουν οποιαδήποτε άλλη διπλωματική εξέλιξη, ωστόσο είναι ταχύτατα τα βήματα τόσο στο επίπεδο των αμιγώς ελληνοϊσραηλινών σχέσεων όσο και σε εκείνο της προσπάθειας των ΗΠΑ να λειτουργήσουν ως επιταχυντής για την αξιοποίηση των αποθεμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, ώστε να χρησιμοποιηθούν ως «αντίβαρο» στην ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία.
Από: kathimerini.gr
Βασίλης Νέδος
Η ιδέα που γεννήθηκε μετά τη συμφωνία Τελ Αβίβ και Καΐρου ήταν για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω υπεράκτιου αγωγού, από το κοίτασμα «Λεβιάθαν» στα ανοιχτά του Ισραήλ προς τους δύο σταθμούς Δαμιέτης και Ιντκου. Αν και αρχικά το πρότζεκτ αποτελούσε σχέδιο των εταιρειών Chevron και Delek που διαχειρίζονται το κοίτασμα «Λεβιάθαν», πλέον έχει ενταχθεί στον επίσημο σχεδιασμό Ισραήλ και Αιγύπτου. Το ελληνικό ενδιαφέρον για αυτό το σχέδιο είναι ζωντανό, απολύτως δεδομένο και αποτελεί και έναν από τους κύριους λόγους που οδήγησαν τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να κάνει το ταξίδι-αστραπή της 8ης Φεβρουαρίου στο Ισραήλ, όπου και συναντήθηκε με τον ομόλογό του Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Πρακτικά, η Ελλάδα φιλοδοξεί να μετατραπεί σε κόμβο μεταφοράς του φυσικού αερίου που θα εξάγεται από την Αίγυπτο και το Ισραήλ, προς την Ευρώπη, μέσα από διάφορους διαύλους, ιδιαιτέρως μετά και τις τελευταίες κινήσεις διασύνδεσης και με τα Βαλκάνια, μέσω Βουλγαρίας αλλά και Βόρειας Μακεδονίας. Ο πρώτος πιθανός τρόπος μεταφοράς του φυσικού αερίου είναι μέσω πλοίων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη προώθηση του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τους σταθμούς Δαμιέτης και Ιντκου προς λιμάνια στην Ελλάδα, με την Αλεξανδρούπολη να αποτελεί το βασικό κόμβο για αυτό τον σκοπό. Πρόκειται για ένα σχέδιο το οποίο μπορεί να εκτελεστεί γρήγορα και με σχετικά μικρό κόστος για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.
Η ιδέα που γεννήθηκε μετά τη συμφωνία Τελ Αβίβ και Καΐρου ήταν για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω υπεράκτιου αγωγού, από το κοίτασμα «Λεβιάθαν» στα ανοιχτά του Ισραήλ προς τους δύο σταθμούς Δαμιέτης και Ιντκου. Αν και αρχικά το πρότζεκτ αποτελούσε σχέδιο των εταιρειών Chevron και Delek που διαχειρίζονται το κοίτασμα «Λεβιάθαν», πλέον έχει ενταχθεί στον επίσημο σχεδιασμό Ισραήλ και Αιγύπτου. Το ελληνικό ενδιαφέρον για αυτό το σχέδιο είναι ζωντανό, απολύτως δεδομένο και αποτελεί και έναν από τους κύριους λόγους που οδήγησαν τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να κάνει το ταξίδι-αστραπή της 8ης Φεβρουαρίου στο Ισραήλ, όπου και συναντήθηκε με τον ομόλογό του Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Πρακτικά, η Ελλάδα φιλοδοξεί να μετατραπεί σε κόμβο μεταφοράς του φυσικού αερίου που θα εξάγεται από την Αίγυπτο και το Ισραήλ, προς την Ευρώπη, μέσα από διάφορους διαύλους, ιδιαιτέρως μετά και τις τελευταίες κινήσεις διασύνδεσης και με τα Βαλκάνια, μέσω Βουλγαρίας αλλά και Βόρειας Μακεδονίας. Ο πρώτος πιθανός τρόπος μεταφοράς του φυσικού αερίου είναι μέσω πλοίων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη προώθηση του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τους σταθμούς Δαμιέτης και Ιντκου προς λιμάνια στην Ελλάδα, με την Αλεξανδρούπολη να αποτελεί το βασικό κόμβο για αυτό τον σκοπό. Πρόκειται για ένα σχέδιο το οποίο μπορεί να εκτελεστεί γρήγορα και με σχετικά μικρό κόστος για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.
Ο δεύτερος πιθανός τρόπος προώθησης του φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη είναι περισσότερο θεωρητικός, ωστόσο έχει τεθεί ευθέως επί τάπητος, μάλιστα έχει συζητηθεί σε υψηλό επίπεδο ανάμεσα σε Αθήνα και Κάιρο. Πρόκειται για το σχέδιο κατασκευής ενός υποθαλάσσιου αγωγού ο οποίος θα ξεκινά από τη δυτική Αίγυπτο και θα καταλήγει στην Ελλάδα και, συγκεκριμένα, στην Κρήτη και εν συνεχεία στον ηπειρωτικό κορμό και από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές το συγκεκριμένο σχέδιο έχει και τη σιωπηρή υποστήριξη της Ιταλίας, αν και προς το παρόν είναι καθαρά θεωρητικό. Αλλωστε, η ιταλική ΕΝΙ είναι διαχειρίστρια του σταθμού LNG στη Δαμιέτη και είναι σε γνώση αυτών των σχεδίων εδώ και καιρό. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέρα από τη συμφωνία Αιγύπτου-Ισραήλ, το Κάιρο έχει προχωρήσει σε ανάλογες επαφές και με την Παλαιστινιακή Αρχή για φυσικό αέριο που εκτιμάται ότι υπάρχει στα ανοιχτά από τη Λωρίδα της Γάζας.
Η πιθανότητα προώθησης του συγκεκριμένου σχεδίου αποτελεί παράγοντα επίτασης των τουρκικών αντιδράσεων στην Ανατολική Μεσόγειο που εκδηλώνονται κατά τρόπο αντιφατικό. Από τη μια πλευρά με ασφυκτικές πιέσεις προς την κυβέρνηση της Λιβύης να μη τολμήσει να αγγίξει οποιαδήποτε πτυχή του τουρκολιβυκού μνημονίου, που επιτρέπει στην Τουρκία να έχει διεκδικήσεις στα νότια της Κρήτης, όπου πλέον ήδη υφίσταται η νόμιμη συμφωνία οριοθέτησης αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο. Από την άλλη, μέσω της προσπάθειας επαναπροσέγγισης με το Ισραήλ, η Αγκυρα επιχείρησε να επαναφέρει στην επιφάνεια παλαιότερες χαράξεις αγωγών επί χάρτου, με τα προφανή γεωγραφικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η Τουρκία. Τελικά, λόγω της ανάγκης να υποστηριχθεί η τελική γραμμή πολιτικής υποχώρησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο εσωτερικό, δηλαδή η στροφή στα θρησκευόμενα, συντηρητικά στρώματα, η προσέγγιση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο παραπέμπονται στις ελληνικές καλένδες.
Πρόκειται, λοιπόν, για την πρώτη φορά εδώ και χρόνια που το ενδεχόμενο οριστικοποίησης μιας συμφωνίας μεταφοράς φυσικού αερίου από την Αίγυπτο και το Ισραήλ προς την Ελλάδα, έρχεται πολύ πιο κοντά, μάλιστα με τις ευλογίες των ΗΠΑ. Σκόπελος σε αυτό τον σχεδιασμό είναι ένα άλλο πρότζεκτ, ο EastMed, αλλά και οι σφοδρότατες αντιδράσεις της Λευκωσίας. Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης είχε εκφράσει τις ενστάσεις του προς την Αθήνα και τον Φεβρουάριο, ενώ και τώρα η Λευκωσία επιμένει ότι ακόμα και η ανακίνηση εναλλακτικών οδεύσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί ταφόπλακα για τον EastMed. Από την πλευρά της Αθήνας βρίσκονται σε εξέλιξη δύο συνδεδεμένες προσπάθειες. Η πρώτη αφορά τη φύλαξη ορισμένων ποσοτήτων για τη μελλοντική λειτουργία του EastMed. Και η δεύτερη στη σύσφιγξη των σχέσεων με την Αίγυπτο σε στρατιωτικό επίπεδο (κυρίως αεροναυτικό) για την υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου.
Η πιθανότητα προώθησης του συγκεκριμένου σχεδίου αποτελεί παράγοντα επίτασης των τουρκικών αντιδράσεων στην Ανατολική Μεσόγειο που εκδηλώνονται κατά τρόπο αντιφατικό. Από τη μια πλευρά με ασφυκτικές πιέσεις προς την κυβέρνηση της Λιβύης να μη τολμήσει να αγγίξει οποιαδήποτε πτυχή του τουρκολιβυκού μνημονίου, που επιτρέπει στην Τουρκία να έχει διεκδικήσεις στα νότια της Κρήτης, όπου πλέον ήδη υφίσταται η νόμιμη συμφωνία οριοθέτησης αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο. Από την άλλη, μέσω της προσπάθειας επαναπροσέγγισης με το Ισραήλ, η Αγκυρα επιχείρησε να επαναφέρει στην επιφάνεια παλαιότερες χαράξεις αγωγών επί χάρτου, με τα προφανή γεωγραφικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η Τουρκία. Τελικά, λόγω της ανάγκης να υποστηριχθεί η τελική γραμμή πολιτικής υποχώρησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο εσωτερικό, δηλαδή η στροφή στα θρησκευόμενα, συντηρητικά στρώματα, η προσέγγιση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο παραπέμπονται στις ελληνικές καλένδες.
Πρόκειται, λοιπόν, για την πρώτη φορά εδώ και χρόνια που το ενδεχόμενο οριστικοποίησης μιας συμφωνίας μεταφοράς φυσικού αερίου από την Αίγυπτο και το Ισραήλ προς την Ελλάδα, έρχεται πολύ πιο κοντά, μάλιστα με τις ευλογίες των ΗΠΑ. Σκόπελος σε αυτό τον σχεδιασμό είναι ένα άλλο πρότζεκτ, ο EastMed, αλλά και οι σφοδρότατες αντιδράσεις της Λευκωσίας. Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης είχε εκφράσει τις ενστάσεις του προς την Αθήνα και τον Φεβρουάριο, ενώ και τώρα η Λευκωσία επιμένει ότι ακόμα και η ανακίνηση εναλλακτικών οδεύσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί ταφόπλακα για τον EastMed. Από την πλευρά της Αθήνας βρίσκονται σε εξέλιξη δύο συνδεδεμένες προσπάθειες. Η πρώτη αφορά τη φύλαξη ορισμένων ποσοτήτων για τη μελλοντική λειτουργία του EastMed. Και η δεύτερη στη σύσφιγξη των σχέσεων με την Αίγυπτο σε στρατιωτικό επίπεδο (κυρίως αεροναυτικό) για την υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου.