hosny_salah / pixabay
Διάσημος
Σλοβένος Φιλόσοφος για το Δράμα της
Παλαιστίνης
Σλάβοϊ Ζίζεκ RT,17-5-21
Μετάφραση: Μ.Στυλιανού
Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ είναι Διακεκριμένος πολιτιστικός φιλόσοφος, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Λιουμπλιάνα, καθηγητής της Γερμανικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και διεθνής διευθυντής του Ινστιτούτου Birkbeck για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Διαλέξεις του επί θεμάτων επικαιρότητας γεμίζουν ασφυκτικά τις αίθουσες των Πανεπιστημίων Οξφόρδης και Καίμπριτζ.]
Η τελευταία άραβα-εβραϊκή κλιμάκωση αποκαλύπτει ότι το Κράτος Δικαίου αποσυντίθεται στο Ισραήλ – τουλάχιστον για τους Παλαιστινίους, οι οποίοι αφήνονται στην τύχη τους και δεν μπορούν να απευθυνθούν σε οποιαδήποτε ανώτερη αρχή που θα παρέμβει όταν δέχονται επίθεση.
Μερικές φορές η κυβέρνηση της Σλοβενίας κάνει κάτι που με κάνει να ντρέπομαι βαθύτατα που είμαι πολίτης της. Μια τέτοια στιγμή ήρθε νωρίτερα αυτό το μήνα, όταν, σε μια πράξη αλληλεγγύης προς το Ισραήλ, αποφάσισε (μαζί με την Αυστρία και την Τσεχική Δημοκρατία) να υψώσει σημαίες του Ισραήλ στο πλάι των εθνικών και των σημαιών της Ε Ε σε κυβερνητικά κτίρια. Η επίσημη εξήγηση ήταν ότι το Ισραήλ δέχεται επιθέσεις με ρουκέτες από τη Γάζα και πρέπει να υπερασπιστεί τον εαυτό του – καμία από τις συνήθεις εκκλήσεις για αμοιβαία αυτοσυγκράτηση, απλώς μια σαφής απόδοση ενοχής.
Ωστόσο, η σημερινή κλιμάκωση της ισραηλό-παλαιστινιακής σύγκρουσης δεν ξεκίνησε με ρουκέτες από τη Γάζα· Ξεκίνησε στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, όπου το Ισραήλ προσπαθεί και πάλι να εκδιώξει παλαιστινιακές οικογένειες. Η απόγνωση των Παλαιστινίων είναι εύκολα κατανοητή: για πάνω από 50 χρόνια μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967, έχουν εγκλωβιστεί στη Δυτική Όχθη σε ένα είδος προαυλίου κολάσεως, χωρίς ταυτότητα, πρόσφυγες στην δική τους γη.
Αυτή η διαιώνιση είναι προς το συμφέρον του Ισραήλ: θέλουν τη Δυτική Όχθη, αλλά δεν θέλουν να την προσαρτήσουν άμεσα, διότι με αυτόν τον τρόπο θα πρέπει να κάνουν τους Παλαιστίνιους κατοίκους της περιοχής ισραηλινούς πολίτες. Έτσι, η κατάσταση απλώς συνεχίζεται και διακόπτεται κατά καιρούς από διαπραγματεύσεις που περιγράφηκαν τέλεια από έναν Παλαιστίνιο συμμετέχοντα: και οι δύο πλευρές κάθονται στις αντίθετες πλευρές ενός τραπεζιού με μια πίτσα στη μέση και ενώ διαπραγματεύονται για το πώς να διαιρέσουν την πίτσα, η μία πλευρά τρώει συνεχώς τα κομμάτια της.
Όταν, ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τους διαμαρτυρόμενους Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη, η Χαμάς άρχισε να εκτοξεύει ρουκέτες εναντίον του Ισραήλ, αυτή η πράξη (η οποία θα έπρεπε να καταδικαστεί) θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως το τέλειο επιχείρημα για να κερδίσει ο Νετανιάχου πολιτικούς πόντους: Μια πραγματική άπεγνωσμένη διαμαρτυρία κατά της ισραηλινής εθνοκάθαρσης έγινε μια ακόμη σύγκρουση Χαμάς-Ισραήλ, με το Ισραήλ απλά να απαντά σε επιθέσεις με ρουκέτες. Αλλά ο Νετανιάχου έπρεπε να παραδεχτεί ότι η πολιτική αναταραχή στο Ισραήλ ήταν μεγαλύτερη απειλή από τις ρουκέτες από τη Γάζα. Καταδίκασε την«αναρχία»της εβραίο-αραβικής βίας σε πόλεις σε όλο το Ισραήλ.
Ένα από τα κομβικά σημεία των διαμαρτυριών είναι η ισραηλινή πόλη Λοντ, νοτιοανατολικά του Τελ Αβίβ, με ισχυρή παλαιστινιακή παρουσία. Ο δήμαρχος του Λοντ χαρακτήρισε τα γεγονότα «εμφύλιο πόλεμο». Συμμορίες και από τις δύο πλευρές τρομοκρατούν άτομα, οικογένειες και καταστήματα, φθάνοντας μέχρι και σε λιντσαρίσματα.
«Ακροδεξιοί Εβραίοι Ισραηλινοί, συχνά οπλισμένοι με πιστόλια και δρώντας σε πλήρη θέα της αστυνομίας, έχουν μετακινηθεί σε μικτές περιοχές αυτή την εβδομάδα. Σε μηνύματα που μοίρασε μια διαδικτυακή εβραϊκή ρατσιστική ομάδα, οι Εβραίοι κλήθηκαν να πλημμυρίσουν το Λοντ. «Μην έρχεστε χωρίς κανένα μέσο προσωπικής προστασίας», ανέφερε ένα μήνυμα, έγραψε το Γκάρντιαν το Σάββατο. Ο Αμίρ Οάνα, υπουργός Δημόσιας Ασφάλειας, ενθάρρυνε την «πολιτοφυλακή», ανακοινώνοντας την Τετάρτη ότι οι «νομοταγείς πολίτες που οπλοφορούν» αποτελούν βοήθεια προς τις αρχές. Έκανε αυτά τα σχόλια όταν ένας ύποπτος Εβραίος ένοπλος κατηγορήθηκε για τη δολοφονία ενός Άραβα στο Λοντ. Ο υπουργός, χωρίς να παρουσιάσει στοιχεία, είπε ότι ο δράστης ήταν σε αυτοάμυνα.
Η πιο επικίνδυνη πτυχή της κατάστασης είναι ότι η ισραηλινή αστυνομία δεν προσποιείται καν ότι ενεργεί ως ουδέτερος παράγοντας του νόμου και της δημόσιας ασφάλειας. Σύμφωνα με πληροφορίες, χειροκροτούσαν τον ακροδεξιό Εβραϊκό όχλο ανεμίζοντας ισραηλινές σημαίες στο Λοντ.
Εν ολίγοις, το κράτος δικαίου καταρρέει στο Ισραήλ, τουλάχιστον για τους Παλαιστίνιους πολίτες του – αφέθηκαν μόνοι· δεν μπορούν να απευθυνθούν σε καμία ανώτερη αρχή που να επέμβει όταν δέχονται επίθεση. Αυτή η σκανδαλώδης κατάσταση είναι απλώς συνέπεια των όσων συμβαίνουν στο Ισραήλ τα τελευταία χρόνια: η ανοιχτά ρατσιστική ακροδεξιά (που θέλει να διακηρύσσει αυτό που πρόστυχα αποκαλεί «πλήρη κυριαρχία» του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη και να αντιμετωπίζει τους Παλαιστίνιους που ζουν εκεί ως ανεπιθύμητους παρείσακτους) αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως νόμιμη και γίνεται μέρος του δημόσιου πολιτικού λόγου.
Αυτή η ρατσιστική στάση ήταν πάντα το de facto θεμέλιο της ισραηλινής πολιτικής, αλλά δεν αναγνωρίστηκε ποτέ δημοσίως· Ήταν απλώς το μυστικό – αν και γνωστό σε όλους – κίνητρο των Ισραηλινών πολιτικών των οποίων η δημόσια επίσημη θέση ήταν πάντα (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα) η λύση των δύο κρατών και ο σεβασμός των διεθνών νόμων και υποχρεώσεων.
Τώρα που διαλύεται αυτή η πρόσοψη του σεβασμού του νόμου, δεν αρκεί να πούμε ότι η πραγματικότητα που τώρα βλέπουμε ήταν από την αρχή η αλήθεια πίσω από την εμφάνιση. Τα φαινόμενα είναι απαραίτητα. Μας υποχρεώνουν να ενεργούμε με συγκεκριμένο τρόπο – οπότε χωρίς την εμφάνιση, αλλάζει και ο τρόπος με τον οποίο ενεργούμε. Η απόσταση μεταξύ της δημόσιας εμφάνισης και της σκοτεινής πραγματικότητας. Πίσω από αυτήν επετράπη στο Ισραήλ να παρουσιαστεί ως ένα σύγχρονο Κράτος Δικαίου, σε αντίθεση με τον αραβικό θρησκευτικό φονταμενταλισμό. Αλλά με τη σημερινή δημόσια αναγνώριση του ισραηλινού φανατικού θρησκευτικού ρατσισμού, οι Παλαιστίνιοι είναι τώρα μια δύναμη κοσμικής ουδετερότητας, ενώ οι Ισραηλινοί ενεργούν ως θρησκευτικοί φονταμενταλιστές.
Το ευρύτερο πλαίσιο αυτής της κλιμάκωσης των γεγονότων στο Ισραήλ καθιστά την όλη εικόνα ακόμη πιο σκοτεινή: Πρώτα στη Γαλλία, στη συνέχεια στις ΗΠΑ, μια σημαντική ομάδα στρατιωτικών και απόστρατοι στρατηγοί δημοσίευσαν επιστολές που προειδοποιούν για την απειλή της εθνικής ταυτότητας και του τρόπου ζωής των χωρών τους. Στη Γαλλία, η επιστολή επιτέθηκε στην ανοχή του κράτους κατά του εξισλαμισμού, και στις ΗΠΑ, προειδοποίησαν για τη «σοσιαλιστική» και «μαρξιστική» πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν. Ο μύθος του αποπολιτικοποιημένου χαρακτήρα των ενόπλων δυνάμεων διαλύεται: ένα σημαντικό μέρος του στρατού υποστηρίζει την εθνική γραμμή πορείας. Εν ολίγοις, αυτό που συμβαίνει τώρα στο Ισραήλ αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας τάσης.
Αλλά τι σημαίνει αυτό για την εβραϊκή ταυτότητα; Όπως είπε ένας από τους επιζώντες του Ολοκαυτώματος, «Στο παρελθόν, ένας αντισημίτης ήταν ένα άτομο που αντιπαθεί τους Εβραίους. Τώρα, ένας αντισημίτης είναι ένα άτομο που οι Εβραίοι αντιπαθούν.» Ο τίτλος ενός πρόσφατου διαλόγου για τον αντισημιτισμό και το διεθνές κίνημα μποϊκοτάζ προϊόντων του Ισραήλ, στο γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ ήταν: «Wer Antisemit ist, bestimmt der Jude und nicht der potenzielle Antisemit» («Ο Εβραίος, όχι ο πιθανός αντισημίτης, καθορίζει ποιος είναι αντισημίτης»).
Εντάξει, ακούγεται λογικό. το θύμα θα πρέπει να αποφασίσει ποια είναι κατάσταση του θύματος, με την ίδια έννοια που αυτό ισχύει για μια γυναίκα που ισχυρίζεται ότι βιάστηκε θα πρέπει να ισχύει και για τους Εβραίους. Αλλά υπάρχουν δύο προβλήματα εδώ: (1) Δεν θα έπρεπε το ίδιο να ισχύει και για τους Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη, οι οποίοι θα πρέπει να καθορίσουν ποιος κλέβει τη γη τους και τους στερεί στοιχειώδη δικαιώματα; (2) Ποιος είναι ο «Εβραίος»που καθορίζει ποιος είναι αντισημίτης ; Τι γίνεται με τους πολυάριθμους Εβραίους που υποστηρίζουν το μποϊκοτάζ του Ισραήλ ή που, τουλάχιστον, έχουν αμφιβολίες για την πολιτική του κράτους του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη; Δεν είναι ο υπαινιγμός της αναφερόμενης στάσης ότι, αν και εμπειρικά Εβραίοι, οι ως άνω, σε κάποια «βαθύτερη» έννοια ,είναι και μη Εβραίοι -ότι πρόδωσαν την εβραϊκή τους ταυτότητα;
(Κάποτε μου επιτέθηκαν άγρια ως αντισημίτη επειδή απλά χρησιμοποιούσα τον όρο «οι Εβραίοι»...)
Ο Ιταλός ιστορικός Carlo Ginsburg πρότεινε την ιδέα ότι η ντροπή κάποιου για την πατρίδα του και όχι η αγάπη γι’ αυτήν, μπορεί να είναι το πραγματικό σημάδι ότι ανήκει σε αυτήν. Ένα κορυφαίο παράδειγμα τέτοιας ντροπής παρουσιάστηκε το 2014, όταν εκατοντάδες επιζώντες του ολοκαυτώματος πλήρωσαν μια διαφήμιση στους Τάϊμς Ν. Υόρκης του Σαββάτου στην οποία καταδίκαζαν αυτό που αποκαλούσαν «την σφαγή των Παλαιστινίων στην Γάζα και την συνεχιζόμενη κατοχή και αποικιοποίηση της ιστορικής Παλαιστίνης». « Μας κατατρομάζει ο ακραίος, ρατσιστικός απανθρωπισμός των Παλαιστινίων στην ισραηλινή κοινωνία, ο οποίος έχει φτάσει σε πυρετική έξαρση» έγραφε η ανακοίνωσή τους.
Ίσως σήμερα, ορισμένοι Ισραηλινοί να συγκεντρώσουν το θάρρος να αισθανθούν ντροπή για το τι κάνουν οι Ισραηλινοί στη Δυτική Όχθη και στο ίδιο το Ισραήλ – όχι, φυσικά, με την έννοια της ντροπής του να είναι Εβραίοι, αλλά, αντίθετα, να αισθάνονται ντροπή για αυτό που κάνει η ισραηλινή πολιτική στη Δυτική Όχθη στην πιο πολύτιμη κληρονομιά του ίδιου του Ιουδαϊσμού.