Από: analyst.gr - Βασίλης Βιλιάρδος
Ανάλυση
Η πανδημία ξεκίνησε από το Wuhan της Κίνας το Νοέμβριο του 2019 – χωρίς να μπορεί να αποκλεισθεί η πιθανότητα να προέρχεται από κάποιο εργαστήριο βιολογικών όπλων, σύμφωνα με το αμερικανικό δελτίο των ατομικών επιστημόνων (Bulletin of Atomic Scientists, πηγή). Από την Κίνα εξαπλώθηκε δυτικά στο Μιλάνο της Ιταλίας και ανατολικά στο Seattle των Η.Π.Α. – ενώ μεταλλάχθηκε στην Ιταλία και έπληξε τρεις αμερικανικές Πολιτείες (Νέα Υόρκη, New Jersey, Connecticut). Στη συνέχεια επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον πλανήτη, προκαλώντας το θάνατο άνω των 3,2 εκ. ανθρώπων – ενώ ακόμη και σήμερα είναι εκτός ελέγχου στη Βραζιλία και στην Ινδία.
Προφανώς οι υγειονομικές Αρχές σε ολόκληρο τον κόσμο δεν ήταν προετοιμασμένες για συνθήκες έκτακτης ανάγκης, όπως η συγκεκριμένη – ενώ πολλά δημόσια συστήματα υγείας, όπως στην Ιταλία, στην Ισπανία ή στην Ελλάδα, είχαν τεράστιες αδυναμίες λόγω της πολιτικής των άμεσων ή έμμεσων μνημονίων. Εκτός αυτού, υπήρξαν παντού σοβαρές ελλείψεις προσωπικών προστατευτικών εργαλείων – μασκών, οξυγόνου, τεστ και εκπαιδευμένου προσωπικού. Όσον αφορά δε την Κίνα, επέδειξε εγκληματική αμέλεια σε σχέση με τη συγκάλυψη της πανδημίας – ενώ δεν επέτρεψε σε ξένους εμπειρογνώμονες να ερευνήσουν το ξέσπασμα του Covid ή τις πιθανές θεραπείες επί τόπου, κατηγορώντας επί πλέον άλλες χώρες για αμέλεια.
Η απάντηση τώρα στην πανδημία, σε παγκόσμιο επίπεδο, ήταν το κλείδωμα των οικονομιών, τα lockdowns – τα οποία, ενώ δεν ωφέλησαν καθόλου την καταπολέμηση της πανδημίας αλλά, αντίθετα, έθεσαν σε κίνδυνο την Υγεία πολλών ανθρώπων που έπασχαν από άλλες παθήσεις, υπήρξαν εξαιρετικά καταστροφικά για την Οικονομία.
Το γεγονός δε ότι, υπήρχαν επιστημονικές μελέτες που απεδείκνυαν πως τα κλειδώματα δεν λειτουργούν όσον αφορά τον περιορισμό ενός ιού ήδη από το 2006, τεκμηριώνει πως επρόκειτο για μία ανεύθυνη πολιτική – ενώ στοιχεία από 50 Πολιτείες των Η.Π.Α. που εφάρμοσαν διαφορετικές πολιτικές κλειδώματος και 30 άλλων χωρών διεθνώς, έχουν αποδείξει πως δεν υπάρχει καμία απολύτως συσχέτιση μεταξύ των κλειδωμάτων και της εξάπλωσης του ιού. Με απλά λόγια, τα αυστηρά, τα μέτρια ή τα καθόλου κλειδώματα, είχαν ως αποτέλεσμα παρόμοια περιστατικά και θανάτους – οπότε τα lockdowns δεν είχαν καμία σημαντική επίδραση στην πορεία της νόσου (πηγή: Rickards).
Από την άλλη πλευρά όμως, τα κλειδώματα κατέστρεψαν μαζικά επιχειρήσεις, νοικοκυριά και θέσεις εργασίας – αυξάνοντας παράλληλα τα δημόσια ελλείμματα και τα χρέη, τόσο των κρατών, όσο και του ιδιωτικού τομέα, ταυτόχρονα με τις εισοδηματικές ανισορροπίες και τις φούσκες. Μεγάλα τμήματα της οικονομίας πολλών χωρών καταστράφηκαν και δεν θα ανακάμψουν ποτέ – ενώ από την πλευρά της υγείας αυξήθηκαν οι θάνατοι από άλλες ασθένειες, οι αυτοκτονίες, οι καταθλίψεις, η κατάχρηση ναρκωτικών και αλκοόλ, καθώς επίσης η ενδοοικογενειακή βία και κακοποίηση.
Οι κυβερνήσεις λοιπόν υιοθέτησαν πολιτικές κλειδώματος, χωρίς να γνωρίζουν εάν θα λειτουργούσαν – καθώς επίσης χωρίς να λάβουν υπ’ όψιν τους το κόστος τους, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια πλούτου και παραγωγής, ύψους πολλών δις ή τρις €, ανάλογα με το μέγεθος της κάθε χώρας. Φυσικά δεν ήταν μόνο οι κυβερνήσεις ένοχες, αλλά και οι επιστήμονες – με τις αλλοπρόσαλλες και αλληλοσυγκρουόμενες τοποθετήσεις τους. Στην πραγματικότητα βέβαια, οι κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν την «επιστήμη», για να δικαιολογήσουν τις δρακόντειες πολιτικές τους – όπως τεκμηριώθηκε σε πολλά κράτη, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα.
Πολύ συχνά οι κυβερνήσεις και οι επιστήμονες εργαζόντουσαν μαζί, με την επιστήμη να παρέχει λανθασμένες προβολές και με τις κυβερνήσεις να υιοθετούν τις κακές συμβουλές – χρησιμοποιώντας τες για να επιβάλλουν καταστροφικές πολιτικές στις κοινωνίες. Εν προκειμένω υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα – εκ των οποίων το χειρότερο είναι αυτό του μοντέλου του Imperial College London (ICL), με τις απίστευτα λανθασμένες προβλέψεις του.
Όλοι φυσικά γνωρίζουμε πως το οποιοδήποτε μοντέλο είναι τόσο καλό, όσο οι υποθέσεις, επάνω στις οποίες στηρίζεται – ενώ ο κάθε επιστήμονας γνωρίζει πως δεν υπάρχουν τέλεια μοντέλα. Εάν είναι λοιπόν υπεύθυνος, ενημερώνει συνεχώς τις υποθέσεις, έτσι ώστε να αποκλίνουν λιγότερο από την πραγματικότητα – ενώ απορρίπτει αμέσως ένα ελαττωματικό μοντέλο, ξεκινώντας να δημιουργήσει ένα καλύτερο. Δυστυχώς όμως, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει με τους «επιστήμονες» που ενδιαφέρονται περισσότερο για την προβολή τους, για την εικόνα τους και για τη δύναμη που τους προσφέρει – παρά για την επιστήμη τους και το κοινό καλό.
Σε κάθε περίπτωση, οι κυβερνήσεις υιοθέτησαν τα εφιαλτικά σενάρια του μοντέλου του ICL, επιβάλλοντας κλειδώματα που είχαν και θα έχουν ακόμη πιο εφιαλτικές συνέπειες – ενώ οι μόνες ιατρικές συστάσεις που είχαν νόημα, ήταν το πλύσιμο των χεριών και η παραμονή στο σπίτι, εάν υπήρχαν συμπτώματα. Καμία άλλη. Άλλωστε δεν υπήρξαν κλειδώματα κατά τη διάρκεια της ασιατικής γρίπης του 1957, της γρίπης του Χονγκ Κονγκ του 1968 ή οποιασδήποτε άλλης.
Ο εφιάλτης της επόμενης ημέρας
Περαιτέρω, οι συνέπειες των ανεύθυνων κλειδωμάτων δεν έχουν φανεί ακόμη σε ολόκληρο το μέγεθος τους – όπως στο παράδειγμα των Η.Π.Α., όπου η Fed τύπωσε πάνω από 4 τρις $ νέα χρήματα, ενώ το Κογκρέσο ενέκρινε 3 τρις $ για νέες δαπάνες του προϋπολογισμού υπό τον πρόεδρο Trump και 1,9 τρις $ υπό τον Biden. Εκτός αυτού, θα δαπανηθούν ακόμη περί τα 4 τρις $ για υποδομές κλπ. από το 2021 (ανάλυση) – με την αναβίωση του φαντάσματος του πληθωρισμού να θεωρείται σχεδόν βέβαιη (πηγή).
Η παραπάνω γιγαντιαία νομισματική και δημοσιονομική απάντηση στην πανδημία, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως το ορατό μέρος της «διάσωσης» – αφού υπάρχει επί πλέον ένα αόρατο που δεν αφορά τις άμεσες εκπτώσεις, καθώς επίσης τις στηρίξεις των επιχειρήσεων και των εργαζομένων. Το αόρατο αυτό μέρος συνίσταται κυρίως στις περιόδους ανοχής ή χάριτος στις υποχρεώσεις δανεισμού ή μίσθωσης – καθώς επίσης στην παροχή επιστρεπτέων προκαταβολών κλπ.
Για παράδειγμα, αποφασίσθηκε η μη πληρωμή τόκων για τα δάνεια, η καθυστέρηση των χρεολυσίων (δόσεις), η επιδότηση των ενοικίων ή η μη πληρωμή τους – όπου όμως οι ιδιοκτήτες ακινήτων πρέπει να πληρώνουν τα στεγαστικά τους δάνεια ή τους φόρους ιδιοκτησίας κοκ. Ορισμένα δε από αυτά τα μέτρα θα προσβληθούν στα δικαστήρια – αμφισβητώντας την επιβολή τους. Με απλά λόγια, ο πλήρης οικονομικός αντίκτυπος της πανδημίας δεν έγινε ποτέ αισθητός, εν μέρει επειδή πλήθος δανείων και άλλων υποχρεώσεων παρέμειναν σε αναστολή – οπότε, όταν όλες αυτές οι «επιστρεπτέες πληρωμές/προκαταβολές» καταστούν απαιτητές, θα ακολουθήσουν μαζικές αθετήσεις πληρωμών και χρεοκοπίες.
Προφανώς λοιπόν οι οικονομικές ζημίες που έχουν προκαλέσει τα κλειδώματα δεν θα εξισορροπηθούν μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες – ενώ ένα μεγάλο μέρος του χαμένου πλούτου θα είναι μόνιμο, επιβαρύνοντας όχι μόνο τη σημερινή, αλλά και τις επόμενες γενιές. Η ανάπτυξη θα επιστρέψει μεν, αλλά θα είναι αδύναμη – παρά τις αντίθετες προβλέψεις πολλών «ειδικών». Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να γίνει ένα ακόμη πολιτικοοικονομικό λάθος, όπως με τα κλειδώματα – με την πρόβλεψη ρυθμών ανάπτυξης που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να οδηγήσουν σε λανθασμένες αποφάσεις.
Η Ελλάδα
Στο παράδειγμα της Ελλάδας, μετά τα 24 δις € που σπατάλησε η κυβέρνηση το 2020 με δανεικά για καταναλωτικούς και όχι για επενδυτικούς σκοπούς, με την ύφεση στο 11,5% περίπου και όχι στο 8,2% λόγω των αλχημειών της ΕΛΣΤΑΤ (ανάλυση), σχεδιάζεται η σπατάλη ακόμη 16 δις € για το 2021 ή στο 9,7% του ΑΕΠ μας των 165 δις € – με την πρόβλεψη ρυθμού ανάπτυξης της τάξης του 4%, οπότε πολύ χαμηλότερου από τα χρήματα που θα δαπανηθούν.
Εν προκειμένω, θα είχε κάποια λογική μόνο εάν η ΕΕ μας έχει υποσχεθεί τη διαγραφή των χρεών της πανδημίας – αφού διαφορετικά η χώρα μας θα οδηγηθεί πολύ σύντομα σε ένα πολύ πιο αυστηρό μνημόνιο από το σημερινό της «ενισχυμένης εποπτείας», όπου πράγματι χρησιμοποιούμαστε ως πειραματόζωο του Ν472/2013 της ΕΕ (πηγή).
Με δεδομένο δε το ότι έχουμε ήδη υποθηκεύσει τα πάντα, ενώ τα χρέη μας (δημόσιο, κόκκινο ιδιωτικό, εξωτερικό) είναι στη στρατόσφαιρα, θα μας ζητηθούν ως ανταλλάγματα για την αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεων μας, ξανά εθνικές παραχωρήσεις – όπως του ονόματος της Μακεδονίας, έναντι των 95 δις € που έληγαν το 2018 και δεν είμαστε σε θέση να εξοφλήσουμε.
Εκτός αυτού υπάρχει το πρόβλημα των τραπεζών, όπου το δημόσιο κινδυνεύει να εκπέσουν οι εγγυήσεις του των 24 δις € για τα προγράμματα Ηρακλής Ι και ΙΙ (ανάλυση), σύμφωνα με φιλοκυβερνητικά έντυπα (πηγή) – όπως δυστυχώς έχουμε προβλέψει (πηγή). Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τον αναβαλλόμενο φόρο (16,5 δις €) που η Τράπεζα της Ελλάδας θεωρεί βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια του συστήματος – ενώ η πιθανότατη ενεργοποίηση του στην Τράπεζα Αττικής, θα είναι αποφασιστικής σημασίας.
Επίσης με την ενδεχόμενη επιβάρυνση των τραπεζών στα πλαίσια του IFRS-9, όπως έχουν προειδοποιήσει τόσο η ΤτΕ, όσο και η KPMG – όπου η πρώτη αναφέρεται σε πολλά «λουκέτα» επιχειρήσεων μετά το τέλος της πανδημίας, όταν σταματήσουν τα προγράμματα στήριξης. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε την έκθεση του τραπεζικού συστήματος στον ELA της ΕΚΤ – σε επίπεδα που πλησιάζουν τα αντίστοιχα του 2015.
Στα πλαίσια αυτά, θα ήταν λάθος να θεωρηθεί πανάκεια ο τουρισμός – ακόμη και αν υποθέσουμε πως θα υπερβεί τις προβλέψεις ανόδου του στο 50% του 2019 ή τα 9,1 δις € άμεσα έσοδα. Όσον αφορά δε το Ταμείο Ανασυγκρότησης, η συμβολή του στο ΑΕΠ δεν θα είναι ιδιαίτερα μεγάλη (πηγή) – ειδικά λόγω του τρόπου, με τον οποίο θα δοθούν τα χρήματα (πηγή).
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, είναι πια αποδεδειγμένο πως τα κλειδώματα ήταν καταστροφικά για την οικονομία, χωρίς να συμβάλλουν στην καταπολέμηση της πανδημίας – οπότε πως η συγκεκριμένη πολιτική ήταν εντελώς λανθασμένη (το έχουμε επισημάνει από τον Απρίλιο του 2020, πηγή). Το λάθος όμως δεν πρέπει να συνεχισθεί, με την προσμονή μεγάλων ρυθμών ανάπτυξης και με νέα σπατάλη χρημάτων με δανεικά – ενώ θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για την επόμενη ημέρα, προτού η Ελλάδα οδηγηθεί σε μία ακόμη μεγάλη περιπέτεια, από την οποία αυτή τη φορά θα κινδυνεύσει να χαθεί ως Έθνος.
Λύσεις υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν, όπως έχουμε αναλύσει πολλές φορές (πηγή) – αρκεί να υπάρχει σχέδιο, εθνική υπερηφάνεια και όραμα. Εν τούτοις, όταν διαπιστώνουμε πως τα λάθη συνεχίζονται, ενώ δεν γίνεται καμία συζήτηση για το μέλλον της πατρίδας μας, κυριολεκτικά απογοητευόμαστε – χωρίς καμία διάθεση απαισιοδοξίας.