 |
| marineregions.org |
Τις τελευταίες ημέρες εμφανίζεται θριαμβευτικά η άποψη ότι ο Ερντογάν πιέζεται και θα αναγκαστεί να αποδεχθεί την προσφυγή στην Χάγη για να λύσουμε τπο μοναδικό πρόβλημα κατ' εμάς, την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα.
Του Στέλιου Φενέκου
υποναυάρχου ε.α.
προέδρου Κοινωνίας Αξιών
Δε θα αναφερθώ στους προβληματισμούς που υπάρχουν σε σχέση με τις πιέσεις που δέχεται, αλλά σε τρία άλλα ζητήματα:
1. Τα προβλήματα στο Αιγαίο είναι διαφορετικά από την Ανατολική Μεσόγειο.
2. Η ρητορική των Τούρκων για την Χάγη συνοδεύεται και με το γεγονός ότι ήδη έχουμε αποδεχθεί μειωμένη επήρεια των νησιών στην συμφωνία με την Αίγυπτο και άρα αυτό θεωρούν ως βάση εκκίνησης. Την μειωμένη επήρεια των νησιών.
3. Υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η αντίληψη, ότι το λεγόμενο συνυποσχετικό (special agreement) που πρέπει να συναφθεί μεταξύ των κρατών που προσφεύγουν και το οποίο να δηλώνει την συμφωνία τους για την δικαιοδοσία του ΔΔΧ και για την παραπομπή επί συγκεκριμένης νόμιμης διαφοράς, είναι εξαιρετικά δεσμευτικό για το Δικαστήριο και δεν θα μπορούν να παρεισφρήσουν και άλλα θέματα εκτός της ΑΟΖ και της Υφαλοκρηπίδας, εάν οι δυο χώρες συμφωνήσουν να προσφύγουν μόνο γι’ αυτά.
Όμως αυτό είναι αμφιλεγόμενο και θα εξηγήσω γιατί:
α) Αφενός μετά την υποβολή του συνυποσχετικού, του οποίου η μορφή και ο τύπος δεν είναι θεσμοθετημένα με ακρίβεια, οι χώρες υποβάλλουν μνημόνια με τα επιχειρήματά τους επί των θέσεων (memorial),
β) στην συνέχεια υποβάλλουν και απαντητικά μνημόνια (counter-memorial) για τα αρχικά μνημόνια κάθε κράτους, όπως επίσης μπορούν να υποβληθούν και επιστολές από τα κράτη που συμμετέχουν.
γ) Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή έμμεσα (και πολλές φορές εξ αποτελέσματος) η υπέρβαση των διασφαλίσεων του συνυποσχετικού.
Ας δούμε ένα παράδειγμα:
• Η χώρα Ε συνυπογράφει την ειδική συμφωνία (συνυποσχετικό-special agreement) με την χώρα Τ , με την οποία εκφράζουν μία νόμιμη διεκδίκηση. Δηλαδή να καθορισθούν τα όρια της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, εκεί όπου υπάρχουν επικαλύψεις από τις διεκδικούμενες και από τις δύο χώρες περιοχές.
• Και έστω ότι εντός αυτών των περιοχών υπάρχουν νησίδες, για την κυριαρχία των οποίων η χώρα Ε έχει ισχυρά κατοχυρωμένα δικαιώματα από άλλες διεθνείς συνθήκες, αλλά τις διεκδικεί καταχρηστικά η χώρα Τ.
• Το ΔΔΧ θα βρεθεί αναγκαστικά μπροστά στο ζήτημα της κυριαρχίας για τις νησίδες αυτές από την αρχή, αλλιώς πως θα χαράξει την μέση γραμμή όπως κάνει αρχικά σε κάθε ανάλογη υπόθεση οριοθέτησης ΑΖ και υφαλοκρηπίδας;).
Γιατί το ΔΔΧ πρώτα χαράσσει την μέση γραμμή σύμφωνα με την UNCLOS, ώστε στη συνέχεια να εξετάσει τα επιχειρήματα της κάθε πλευράς και να αποφασίσει επί του βαθμού επήρειας που θα αναγνωρίσει για τα νησιά και τις νησίδες της κάθε πλευράς.
• Αναγκαστικά λοιπόν το ΔΔΧ θα ζητήσει από τις δύο πλευρές να τοποθετηθούν με μνημόνια (memorial) και απαντητικά αντιμνημόνια (counter-memorial) η κάθε πλευρά για αυτά τα κρίσιμα εκκρεμή ζητήματα.
• Και ας υποθέσουμε ότι η χώρα Ε που δεν θέλει να συζητηθεί το ζήτημα, δεν συμφωνεί για να εξετασθεί από το ΔΔΧ το ζήτημα της κυριαρχίας επί των συγκεκριμένων νησίδων, αφού δεν είχε συμπεριληφθεί στο συνυποσχετικό.
Τότε το δικαστήριο είναι πολύ πιθανόν να καλέσει τις χώρες να επιλύσουν αυτήν πρώτα την διαφορά είτε να διαπραγματευθούν επί αυτού του ζητήματος (αφού δεν έχει αναγνωρισθεί στο συνυποσχετικό η δικαιοδοσία του ΔΔΧ για να εξετάσει αυτό το ζήτημα, αφού η κυριαρχία ρυθμίζεται από άλλες συνθήκες και όχι από την UNCLOS, την οποία επικαλέσθηκαν οι δύο πλευρές στο συνυποσχετικό) και να επανέλθουν για την συνολική διευθέτηση μετά.
Άλλως, μπορεί να αποφασίσει για όλες τις άλλες ξεκάθαρες περιοχές και να αφήσει εκτός τις συγκεκριμένες, όπου υπάρχουν ζητήματα αμφισβήτησης της κυριαρχίας από την μία πλευρά, παραινώντας τις χώρες να επιλύσουν αυτήν την διαφορά, γκριζάροντας όμως εκ του αποτελέσματος επίσημα πλέον, τις υπό αμφισβήτηση περιοχές.
Συνεπώς το συνυποσχετικό ελάχιστα διαφύλαξε την χώρα Ε από το να μην τεθούν επίσημα και εκ του αποτελέσματος υπό αμφισβήτηση (με το φραστικό του ΔΔΧ) τα ζητήματα κυριαρχίας επί νησίδων που θέτει η χώρα Τ.
Ας χρησιμοποιούν λοιπόν οι πολιτικοί την ρητορική για προσφυγή στην Χάγη με μεγαλύτερη σύνεση και επιφυλακτικότητα και όχι αβασάνιστα, γιατί πρώτα θα πρέπει να έχουν εξετασθεί με πληρότητα τα ζητήματα που εξέθεσα και να έχουν δοθεί σαφείς και συγκεκριμένες απαντήσεις για τι δέουσες ενέργειες που θα μας προφυλάξουν από μία τέτοια παγίδα.