Α.-Σε σχέση με την θέση μου για ισχυρές και αποφασιστικές ένοπλες δυνάμεις και κατάστρωση σχεδίων απελευθέρωσης της κατεχόμενης Κύπρου.
1.-Είμαι από αυτούς που πιστεύουν πως όπως εξελίσσονται τα πράγματα σύντομα η Τουρκία θα θέσει στην Ελλάδα το δίλημμα παραχωρήσεις και δορυφοροποίηση ή πόλεμος. Φαντάζομαι πως όλοι συμφωνούμε να μην πάμε σε πόλεμο αλλά και να μην παραχωρήσουμε τίποτε.
Πως μπορούμε να το πετύχουμε; Οι δυνατότητες της διπλωματίας έχουν εξαντληθεί. Αλλά και να συνεχιστούν πρέπει να ενισχυθούν με μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη που θα τις υποστηρίζει ρητά αλλά άδηλα.
Ο μόνος τρόπος, λοιπόν, για να πετύχεις την ειρήνη και να αποφύγεις παραχωρήσεις είναι να μην τολμήσει η Τουρκία να σου θέσει το δίλημμα. Ή, και αν σου το θέσει να μην μπορεί να το υλοποιήσει. Άρα, χρειάζονται ισχυρές και αποφασιστικές ένοπλες δυνάμεις όχι για να πολεμήσεις αλλά για να αποφύγεις τον πόλεμο. Αντιθέτως, ο πόλεμος γίνεται περισσότερο πιθανός, όσο πιο αδύναμος είσαι.
Β.-Σε ό,τι αφορά στην Κύπρο. Η πρότασή μου που ενόχλησε ήταν να καταστρωθούν στρατιωτικά σχέδια επανένωσης του νησιού με την παράλληλη ενανενεργοποίηση του δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Η συνεχής διολίσθηση του κυπριακού δείχνει ότι η πολιτική που ακολουθείται οδηγεί σε μια χαλαρή συνομοσπονδία δύο κυρίαρχων κρατών. Αυτό που θέλει η Τουρκία. Είναι, αυτό ακριβώς που θα θέσει ολόκληρη την Κύπρο υπό τουρκικό έλεγχο. Πρέπει να αλλάξει η τακτική αυτή.
Πως θα αλλάξει;
1.-Εγκατάλειψη της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Δεν υπάρχει καμιά διέξοδος από αυτήν την επιλογή.
2.-Προτάσεις που θα παραπέμπουν σε ενιαίο κράτος με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση.
Ο φοβικός αντίλογος σε αυτήν την πρόταση είναι ότι η Τουρκία θα προχωρήσει σε διχοτόμηση. ΤΡΟΜΕΡΟ ΛΑΘΟΣ. Η Τουρκία δεν θέλει την διχοτόμηση περισσότερο και απο την Κύπρο και την Ελλάδα. Διχοτόμηση της Κύπρου σημαίνει πως το ελεύθερο μέρος της Κύπρου συνεργάζεται με την Ελλάδα, η Ελλάδα βρίσκεται στα νότα της Τουρκίας και διακηρύσσει ότι αποτελεί σταθερό μέλημα της η απελευθέρωση των κατεχομένων.
Κανένας τουρκικός σχεδιασμός δεν θα ευχόταν οι εξελίξεις να οδηγηθούν στα όσα προανέφερα.
3.-Τα στρατιωτικά σχέδια περί απελευθέρωσης των κατεχομένων, δυσκολεύουν την κυπριακή εξίσωση για την Τουρκία. ελπίζω να καταλαβαίνετε τι θέλω να πω.
Επίσης, την εξίσωση για την Τουρκία και την Βρετανία δυσκολεύουν κινήσεις όπως εγκατάλειψη της ιδέας των εγγυητριών δυνάμεων και, η προσφυγή στη Χάγη για να χαρακτηριστούν οι βρετανικές βάσεις στο νησί ως αποικιακό κατάλοιπο.
Θα ήθελα να μου πείτε αν αυτά που γράφω είναι προτάσεις που οδηγούν σε πόλεμο ή στην ειρήνη.
Γ.-Τέλος, περί εθνικισμών και εθνικιστών:
Εθνικισμός ήταν ένα κίνημα το οποίο εμφανίστηκε και αναπτύχθηκε τον 19ο αιώνα και απέβλεπε στη δημιουργία εθνικών κρατών. Σήμερα, το κίνημα αυτό εξέλιπε, διότι τα εθνικά κράτη δημιουργήθηκαν και λειτούργησαν επι 200 χρόνια. Καλώς, κακώς, θα το κρίνει η ιστορία. Αν στην περιοχή μας υπήρξε ένα εθνικιστικό κίνημα αυτό ήταν το σκοπιανό. Αυτοί διεκδίκησαν την δημιουργία εθνικού κράτους και το πέτυχαν σε βάρος της Ελλάδος.
Το θέμα του εθνικισμού, ως όρου, ταλαιπωρεί τον δημόσιο διάλογο. Καθένας, για να απαξιώσει τον συνομιλητή του, τον λέει εθνικιστή. Τι είναι εθνικισμός; Είναι κάτι που ο καθένας δίνει την ερμηνεία που θέλει; Ή, ο όρος έχει έναν κοινωνιολογικό προσδιορισμό; Αν συμβαίνει το δεύτερο, τότε η αναφορά γίνεται στον 19ο αιώνα. Ελπίζω να μην θεωρείτε εθνικιστή οποιονδήποτε δεν δέχεται να παραχωρήσει μέρος της επικράτειας ή των δικαιωμάτων της χώρας του. Η Κύπρος ήταν μια περιοχή στην οποία ζούσε και ζει ελληνικός πληθυσμός. Μάλιστα, το 1974, σε πολύ μεγάλη αναλογία. Η προσπάθεια να ενταχθεί στον εθνικό κορμό μπορεί να εντασσόταν στους στόχους μιας εθνικής δυναμικής. Αλλά στην ίδια προσπάθεια θα έπρεπε να ενταχθεί και η απελευθέρωση της Μακεδονίας, ή, νωρίτερα, η διεκδίκηση της Στερεάς, των νησιών και όποιου άλλου μέρους στο οποίο ζούσαν οι Έλληνες. Κακώς έγινε η προσπάθεια; Ή ως εθνική είναι καταδικαστέα; Τι θα γίνονταν αυτοί οι πληθυσμοί αν δεν απελευθερώνονταν ή οι περιοχές τους δεν παραχωρούντο στην Ελλάδα; Οι πληθυσμοί τους θα ήσαν σήμερα μειονότητες σε άλλα κράτη. Θα το επιθυμούσατε;
Γενικώς, το εθνικιστικό κίνημα ετελεύτησε.
Σήμερα, τα προτάγματα είναι άλλα. Για μένα το ελληνικό εθνικό κράτος απέτυχε. Δεν είμαι εθνικιστής γιατί πιστεύω στην οικουμενική σημασία του ελληνισμού ως πολιτισμικού φορέα. και ως κρατική οντότητα βλέπω μια ομοσπονδιακή Ευρώπη με τα σημερινά κράτη της ως δημοκρατίες. Μπορείτε να μου επιτρέψετε την πολυτέλεια να λέω και εγώ τι είμαι;