Με αφορμή την πρόσφατη σύγκρουση ανάμεσα στο Ισραήλ και την Χαμάς, τα μέσα επικοινωνιών και τα κοινωνικά δίκτυα κατακλύστηκαν από πρωτόγνωρες εικόνες στις οποίες απεικονίζονταν αναχαιτίσεις ρουκετών πάνω από κατοικημένες περιοχές του Ισραήλ. Οι παλαιότεροι μπορεί να θυμούνται κάποιες παρόμοιες εικόνες πολλά χρόνια πριν, όπου ένα άλλο σύστημα (ΣτΣ. Κ/Β MIM-104 PATRIOT στην αρχική του έκδοση) είχε πρωταγωνιστήσει σε αντίστοιχα περιστατικά.
Από: defence-point.gr - Γράφει ο Σώζων Λεβεντόπουλος
Όπως ήταν φυσικό στο προσκήνιο ήρθε και το σύστημα πίσω από όλα αυτά, το οποίο δεν είναι άλλο από το Iron Dome (“Σιδερένιος Θόλος” στα ελληνικά), ένα σύστημα το οποίο έχει αναπτυχθεί και κατασκευάζεται από τις Rafael Advanced Defense Systems και την Israel Aerospace Industries, και χαρακτηρίζεται ως ένα σύστημα C-RAM (Counter Rocket, Artillery and Mortar) και vSHORAD (verySHOrt Range Air Defense).
Όπως ήταν φυσικό αρκετοί έσπευσαν να το εντάξουν στο ελληνικό οπλοστάσιο. Είναι όμως κατάλληλο για το ελληνικό περιβάλλον επιχειρήσεων αλλά και την ενδεχόμενη στρατιωτική απειλή;
Ας πάμε λίγο πίσω. Η πρόκληση της αντιμετώπισης των RAM δεν είναι κάτι νέο. Αντίθετα η σχετική απειλή υφίσταται ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όμως η τεχνολογία εκείνη την εποχή δεν επέτρεπε την ανάπτυξη ενός κατάλληλου συστήματος.
Όμως η πρόκληση παρέμεινε και μάλιστα η αντιμετώπισή της γινόταν όλο και πιο επιτακτική, ενώ η τακτική της εξαπόλυσης μεμονωμένων πυραύλων ή/και όλμων από πυκνοκατοικημένες περιοχές προς συγκεντρώσεις πληθυσμού ή/και στρατευμάτων αντιγράφηκε σε διάφορες περιοχές έντασης.
Υπό αυτό το πρίσμα το Ισραήλ ξεκίνησε την ανάπτυξη του συστήματος ήδη από το 2007, ενώ το σύστημα κηρύχθηκε επιχειρησιακό την 27η Μαρτίου 2011, με την πρώτη επιτυχημένη αναχαίτιση να πραγματοποιείται μερικές ημέρες μετά, την 7η Απριλίου 2011. Μέχρι σήμερα το Iron Dome έχει αναχαιτίσει άνω των 4000 ρουκετών όλων των τύπων.
Επιπρόσθετα το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί (η Rafael έχει διεξάγει σχετικές δοκιμές χωρίς όμως περισσότερες πληροφορίες να είναι διαθέσιμες από ανοικτές πηγές) για την αναχαίτιση τόσο πυραύλων πλεύσης ή όπλων ακριβείας (όπως το Joint Direct Attack Munition – JDAM), εναντίον βλημάτων πυροβολικού (ιδιαίτερα “δύσκολοι” στόχοι καθώς υπάρχει ένα σιδερένιο περίβλημα ικανού πάχους), αλλά και εναντίων Unmanned Aerial Vehicles – UAVs (κυρίως τακτικών).
Τέλος το σύστημα μπορεί να ενσωματωθεί και σε ναυτικές μονάδες, με το μικρό του μέγεθος να το κάνει ιδιαίτερα ελκυστικό. Ως σύστημα αποτελείται από ένα ραντάρ τύπου EL/M-2084 της ELTA, το οποίο αναφέρεται ως ένα 3D AESA (Active Electronically Scanned Aray) Multi-Mission Radar (MMR), το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο σε ρόλους αεράμυνας, όσο και ως ραντάρ αντι-πυροβολικού (και ως εκ τούτου μπορεί να εξάγει και τη θέση από την οποία έχει εκτοξευθεί ένας πύραυλος ή ένα βλήμα ΠΒ ή όλμος).
Το δεύτερο συστατικό του συστήματος είναι η μονάδα Battle Management & Control (BMC), η οποία αποτελεί την “καρδιά” του συστήματος και αναλαμβάνει το συντονισμό όλων των επιμέρους συστημάτων, την εξαγωγή της τροχιάς των επερχόμενων βλημάτων/πυραύλων, την αξιολόγηση της επικινδυνότητας (αν εκτιμάται δηλαδή ότι το σημείο πρόσκρουσης θα είναι εντός κατοικημένης ή προστατευόμενης περιοχής, .κλπ.).
Τέλος το σύστημα συμπληρώνεται από τη μονάδα πυρός (ή εκτοξευτή) στην οποία βρίσκονται εγκιβωτισμένοι και έτοιμοι για βολή 20 Κ/Β της έκδοσης Tamir, η οποία είναι εξοπλισμένη με ηλεκτρο-οπτική κεφαλή, πυροσωλήνα πρόκτησης (proximity fuse) και διαθέτει αυξημένη ευελιξία, η οποία του επιτρέπει άμεσες αλλαγές πορείας.
Μια τυπική πυροβολαρχία Iron Dome διαθέτει 3 με 4 μονάδες πυρός (δλδ. συνολικά 60 με 80 Κ/Β πριν απαιτηθεί επαναγόμωση). Όλα τα επιμέρους συστήματα επικοινωνούν μεταξύ με ασύρματη ζεύξη (πιθανόν ψηφιακή και κρυπτογραφημένη).
Οι πληροφορίες που αφορούν το συγκεκριμένο οπλικό σύστημα είναι εξαιρετικά περιορισμένες (ως είθισται για ένα σύστημα που αναπτύσσεται στο Ισραήλ) και πολλές φορές αντιφατικές. Για παράδειγμα το σύστημα αναφέρεται ως vSHORAD (σημειώνεται ότι το ASRAD χαρακτηρίζεται ως vSHORAD), όμως η αναφερόμενη εμβέλεια αγγίζει τα 70 χλμ., η οποία αντιστοιχεί σε Medium Range Air Defense System.
Για παράδειγμα ένα παραπλήσιο σε διαστάσεις σύστημα, το RIM-116 Rolling Airframe Missile έχει βεληνεκές μόλις 10 km, ενώ και τα περισσότερα από τα συστήματα που καλείται να αντιμετωπίσει το Iron Dome δεν έχουν βεληνεκές μεγαλύτερο των 40 ~ 45 χλμ. Εκτίμηση είναι ότι τα 70 χλμ., αφορούν στο βεληνεκές του ραντάρ, με το ίδιο το βλήμα να μπορεί να επιτύχει περίπου 10 ~ 15 χλμ., βεληνεκές ενώ και το ύψος εμπλοκής του είναι άγνωστο (πάλι εκτιμάται ότι δεν είναι μεγαλύτερο από 10 χλμ.).
Γιατί δημιουργήθηκε το Iron Dome; Το Ισραήλ έχει την ευχέρεια να διαθέτει μια πολύ δραστήρια και αποτελεσματική αμυντική βιομηχανία. Ως εκ τούτου το κύριο μέλημα είναι η δημιουργία οπλικών συστημάτων τα οποία απαντούν σε κάποια συγκεκριμένη απαίτηση.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση η απαίτηση ήταν για την αντιμετώπιση μεμονωμένων επιθέσεων κορεσμού από θέσεις πολύ κοντά στις περιοχές ενδιαφέροντος (ο χρόνος αντίδρασης κυμαίνεται μεταξύ 15 και 90 δευτερολέπτων), χωρίς όμως ο εχθρός να μπορεί να απειλήσει με συμβατικές επιχειρήσεις μεγάλης έντασης.
Για παράδειγμα μια τυπική πυροβολαρχία με μόλις 6 ΠΕΠ μπορεί να εξαπολύσει μια ομοβροντία 240 ρουκετών σε χρόνο μόλις 20 δευτερόλεπτα. Γίνεται κατανοητό λοιπόν ότι το σύνολο των μονάδων πυρός του Iron Dome θα έχει καταναλώσει το απόθεμα των Κ/Β χωρίς να έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει την επίθεση.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του συστήματος, είναι ότι δεν χρησιμοποιείται μόνο του, αλλά αποτελεί ένα μόνο μέρος μιας συστάδας συστημάτων (cluster of systems) πλήρως διασυνδεδεμένων και διαλειτουργικών, κάθε ένα ικανό να αντιμετωπίσει μια πλειάδα απειλών.
Είναι το Iron Dome κατάλληλο για την Ελλάδα; Η ερώτηση αυτή θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Εκτιμά η χώρα μας ότι υπάρχει απειλή RAM; Μην ξεχνάμε ότι συμμετέχουμε σε αντίστοιχο πρόγραμμα του ΝΑΤΟ.
Σε αυτήν την περίπτωση εκτιμάται ότι μια πλήρως αυτόνομη λύση βασισμένη σε πυροβόλα (π.χ. German C-RAM Mantis) ή/και όπλα ενέργειας (κυρίως laser) είναι προτιμότερη σε σχέση με μια αμιγώς πυραυλική. Όμως ο κύριος αντίπαλος δεν θα βρίσκεται ούτε στα βουνά του Αφγανιστάν, ούτε και στις ερήμους του Ιράκ.
Ο αντίπαλος είναι εξαιρετικά οπλισμένος, με ποικιλία συστημάτων, πυρομαχικών και όπλων, τα οποία επιτυγχάνουν βεληνεκή που μπορούν να απειλήσουν σχεδόν όλη την ελληνική επικράτεια. Όπως είναι φυσικό καμία δύναμη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον όγκο πυρός από δεκάδες πυροβόλα και εκτοξευτές πυραύλων. Για την ακρίβεια η καλύτερη αντιμετώπιση θέσεων πυροβολικού είναι είτε η αεροπορία, ή το φίλιο πυροβολικό το οποίο θα εμπλακεί σε μια “μονομαχία ΠΒ”.
Υπό αυτό το πρίσμα, η σοφή διάταξη των μέσων, τα πυρομαχικά, η απόκτηση ραντάρ αντιπυροβολικού/αντιολμικού, η ενσωμάτωση τακτικών συστημάτων UAV εντός των Μοιρών ΠΒ, τα οποία θα επεκτείνουν τον τομέα τακτικής αντίληψης, και θα υποβοηθούν στην στοχοποίηση και διόρθωση των πυρών, κλπ., εκτιμάται ότι θα είναι πολύ πιο αποτελεσματικά σε μια ενδεχόμενη σύγκρουση, ακόμα και αν αυτή δεν λάβει τη μορφή εκτεταμένων επιχειρήσεων.
Συμπερασματικά, το Iron Dome είναι ένα εξαιρετικό σύστημα (οι εικόνες της ζωής να συνεχίζεται λίγο πολύ κανονικά, ενώ οι σειρήνες αεράμυνας ουρλιάζουν δαιμονισμένα καταδεικνύουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος), το οποίο όμως έχει κατασκευαστεί για να αντιμετωπίσει μια συγκεκριμένη απειλή.
Αυτό που θα πρέπει να κρατήσουμε στο θέμα της αεράμυνας, είναι η δημιουργία ενός συστήματος συστημάτων (system of systems) από το Ισραήλ και όχι τα μεμονωμένα όπλα. Ας αρχίσουμε πρώτα από το είδος και τη μορφή της απειλής, και μετά βλέπουμε ποια μέτρα θα πάρουμε για να την αντιμετωπίσουμε.
Όπως ήταν φυσικό στο προσκήνιο ήρθε και το σύστημα πίσω από όλα αυτά, το οποίο δεν είναι άλλο από το Iron Dome (“Σιδερένιος Θόλος” στα ελληνικά), ένα σύστημα το οποίο έχει αναπτυχθεί και κατασκευάζεται από τις Rafael Advanced Defense Systems και την Israel Aerospace Industries, και χαρακτηρίζεται ως ένα σύστημα C-RAM (Counter Rocket, Artillery and Mortar) και vSHORAD (verySHOrt Range Air Defense).
Όπως ήταν φυσικό αρκετοί έσπευσαν να το εντάξουν στο ελληνικό οπλοστάσιο. Είναι όμως κατάλληλο για το ελληνικό περιβάλλον επιχειρήσεων αλλά και την ενδεχόμενη στρατιωτική απειλή;
Ας πάμε λίγο πίσω. Η πρόκληση της αντιμετώπισης των RAM δεν είναι κάτι νέο. Αντίθετα η σχετική απειλή υφίσταται ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όμως η τεχνολογία εκείνη την εποχή δεν επέτρεπε την ανάπτυξη ενός κατάλληλου συστήματος.
Όμως η πρόκληση παρέμεινε και μάλιστα η αντιμετώπισή της γινόταν όλο και πιο επιτακτική, ενώ η τακτική της εξαπόλυσης μεμονωμένων πυραύλων ή/και όλμων από πυκνοκατοικημένες περιοχές προς συγκεντρώσεις πληθυσμού ή/και στρατευμάτων αντιγράφηκε σε διάφορες περιοχές έντασης.
Υπό αυτό το πρίσμα το Ισραήλ ξεκίνησε την ανάπτυξη του συστήματος ήδη από το 2007, ενώ το σύστημα κηρύχθηκε επιχειρησιακό την 27η Μαρτίου 2011, με την πρώτη επιτυχημένη αναχαίτιση να πραγματοποιείται μερικές ημέρες μετά, την 7η Απριλίου 2011. Μέχρι σήμερα το Iron Dome έχει αναχαιτίσει άνω των 4000 ρουκετών όλων των τύπων.
Επιπρόσθετα το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί (η Rafael έχει διεξάγει σχετικές δοκιμές χωρίς όμως περισσότερες πληροφορίες να είναι διαθέσιμες από ανοικτές πηγές) για την αναχαίτιση τόσο πυραύλων πλεύσης ή όπλων ακριβείας (όπως το Joint Direct Attack Munition – JDAM), εναντίον βλημάτων πυροβολικού (ιδιαίτερα “δύσκολοι” στόχοι καθώς υπάρχει ένα σιδερένιο περίβλημα ικανού πάχους), αλλά και εναντίων Unmanned Aerial Vehicles – UAVs (κυρίως τακτικών).
Τέλος το σύστημα μπορεί να ενσωματωθεί και σε ναυτικές μονάδες, με το μικρό του μέγεθος να το κάνει ιδιαίτερα ελκυστικό. Ως σύστημα αποτελείται από ένα ραντάρ τύπου EL/M-2084 της ELTA, το οποίο αναφέρεται ως ένα 3D AESA (Active Electronically Scanned Aray) Multi-Mission Radar (MMR), το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο σε ρόλους αεράμυνας, όσο και ως ραντάρ αντι-πυροβολικού (και ως εκ τούτου μπορεί να εξάγει και τη θέση από την οποία έχει εκτοξευθεί ένας πύραυλος ή ένα βλήμα ΠΒ ή όλμος).
Το δεύτερο συστατικό του συστήματος είναι η μονάδα Battle Management & Control (BMC), η οποία αποτελεί την “καρδιά” του συστήματος και αναλαμβάνει το συντονισμό όλων των επιμέρους συστημάτων, την εξαγωγή της τροχιάς των επερχόμενων βλημάτων/πυραύλων, την αξιολόγηση της επικινδυνότητας (αν εκτιμάται δηλαδή ότι το σημείο πρόσκρουσης θα είναι εντός κατοικημένης ή προστατευόμενης περιοχής, .κλπ.).
Τέλος το σύστημα συμπληρώνεται από τη μονάδα πυρός (ή εκτοξευτή) στην οποία βρίσκονται εγκιβωτισμένοι και έτοιμοι για βολή 20 Κ/Β της έκδοσης Tamir, η οποία είναι εξοπλισμένη με ηλεκτρο-οπτική κεφαλή, πυροσωλήνα πρόκτησης (proximity fuse) και διαθέτει αυξημένη ευελιξία, η οποία του επιτρέπει άμεσες αλλαγές πορείας.
Μια τυπική πυροβολαρχία Iron Dome διαθέτει 3 με 4 μονάδες πυρός (δλδ. συνολικά 60 με 80 Κ/Β πριν απαιτηθεί επαναγόμωση). Όλα τα επιμέρους συστήματα επικοινωνούν μεταξύ με ασύρματη ζεύξη (πιθανόν ψηφιακή και κρυπτογραφημένη).
Οι πληροφορίες που αφορούν το συγκεκριμένο οπλικό σύστημα είναι εξαιρετικά περιορισμένες (ως είθισται για ένα σύστημα που αναπτύσσεται στο Ισραήλ) και πολλές φορές αντιφατικές. Για παράδειγμα το σύστημα αναφέρεται ως vSHORAD (σημειώνεται ότι το ASRAD χαρακτηρίζεται ως vSHORAD), όμως η αναφερόμενη εμβέλεια αγγίζει τα 70 χλμ., η οποία αντιστοιχεί σε Medium Range Air Defense System.
Για παράδειγμα ένα παραπλήσιο σε διαστάσεις σύστημα, το RIM-116 Rolling Airframe Missile έχει βεληνεκές μόλις 10 km, ενώ και τα περισσότερα από τα συστήματα που καλείται να αντιμετωπίσει το Iron Dome δεν έχουν βεληνεκές μεγαλύτερο των 40 ~ 45 χλμ. Εκτίμηση είναι ότι τα 70 χλμ., αφορούν στο βεληνεκές του ραντάρ, με το ίδιο το βλήμα να μπορεί να επιτύχει περίπου 10 ~ 15 χλμ., βεληνεκές ενώ και το ύψος εμπλοκής του είναι άγνωστο (πάλι εκτιμάται ότι δεν είναι μεγαλύτερο από 10 χλμ.).
Γιατί δημιουργήθηκε το Iron Dome; Το Ισραήλ έχει την ευχέρεια να διαθέτει μια πολύ δραστήρια και αποτελεσματική αμυντική βιομηχανία. Ως εκ τούτου το κύριο μέλημα είναι η δημιουργία οπλικών συστημάτων τα οποία απαντούν σε κάποια συγκεκριμένη απαίτηση.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση η απαίτηση ήταν για την αντιμετώπιση μεμονωμένων επιθέσεων κορεσμού από θέσεις πολύ κοντά στις περιοχές ενδιαφέροντος (ο χρόνος αντίδρασης κυμαίνεται μεταξύ 15 και 90 δευτερολέπτων), χωρίς όμως ο εχθρός να μπορεί να απειλήσει με συμβατικές επιχειρήσεις μεγάλης έντασης.
Για παράδειγμα μια τυπική πυροβολαρχία με μόλις 6 ΠΕΠ μπορεί να εξαπολύσει μια ομοβροντία 240 ρουκετών σε χρόνο μόλις 20 δευτερόλεπτα. Γίνεται κατανοητό λοιπόν ότι το σύνολο των μονάδων πυρός του Iron Dome θα έχει καταναλώσει το απόθεμα των Κ/Β χωρίς να έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει την επίθεση.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του συστήματος, είναι ότι δεν χρησιμοποιείται μόνο του, αλλά αποτελεί ένα μόνο μέρος μιας συστάδας συστημάτων (cluster of systems) πλήρως διασυνδεδεμένων και διαλειτουργικών, κάθε ένα ικανό να αντιμετωπίσει μια πλειάδα απειλών.
Είναι το Iron Dome κατάλληλο για την Ελλάδα; Η ερώτηση αυτή θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Εκτιμά η χώρα μας ότι υπάρχει απειλή RAM; Μην ξεχνάμε ότι συμμετέχουμε σε αντίστοιχο πρόγραμμα του ΝΑΤΟ.
Σε αυτήν την περίπτωση εκτιμάται ότι μια πλήρως αυτόνομη λύση βασισμένη σε πυροβόλα (π.χ. German C-RAM Mantis) ή/και όπλα ενέργειας (κυρίως laser) είναι προτιμότερη σε σχέση με μια αμιγώς πυραυλική. Όμως ο κύριος αντίπαλος δεν θα βρίσκεται ούτε στα βουνά του Αφγανιστάν, ούτε και στις ερήμους του Ιράκ.
Ο αντίπαλος είναι εξαιρετικά οπλισμένος, με ποικιλία συστημάτων, πυρομαχικών και όπλων, τα οποία επιτυγχάνουν βεληνεκή που μπορούν να απειλήσουν σχεδόν όλη την ελληνική επικράτεια. Όπως είναι φυσικό καμία δύναμη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον όγκο πυρός από δεκάδες πυροβόλα και εκτοξευτές πυραύλων. Για την ακρίβεια η καλύτερη αντιμετώπιση θέσεων πυροβολικού είναι είτε η αεροπορία, ή το φίλιο πυροβολικό το οποίο θα εμπλακεί σε μια “μονομαχία ΠΒ”.
Υπό αυτό το πρίσμα, η σοφή διάταξη των μέσων, τα πυρομαχικά, η απόκτηση ραντάρ αντιπυροβολικού/αντιολμικού, η ενσωμάτωση τακτικών συστημάτων UAV εντός των Μοιρών ΠΒ, τα οποία θα επεκτείνουν τον τομέα τακτικής αντίληψης, και θα υποβοηθούν στην στοχοποίηση και διόρθωση των πυρών, κλπ., εκτιμάται ότι θα είναι πολύ πιο αποτελεσματικά σε μια ενδεχόμενη σύγκρουση, ακόμα και αν αυτή δεν λάβει τη μορφή εκτεταμένων επιχειρήσεων.
Συμπερασματικά, το Iron Dome είναι ένα εξαιρετικό σύστημα (οι εικόνες της ζωής να συνεχίζεται λίγο πολύ κανονικά, ενώ οι σειρήνες αεράμυνας ουρλιάζουν δαιμονισμένα καταδεικνύουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος), το οποίο όμως έχει κατασκευαστεί για να αντιμετωπίσει μια συγκεκριμένη απειλή.
Αυτό που θα πρέπει να κρατήσουμε στο θέμα της αεράμυνας, είναι η δημιουργία ενός συστήματος συστημάτων (system of systems) από το Ισραήλ και όχι τα μεμονωμένα όπλα. Ας αρχίσουμε πρώτα από το είδος και τη μορφή της απειλής, και μετά βλέπουμε ποια μέτρα θα πάρουμε για να την αντιμετωπίσουμε.