Andrew Korybko - oneworld.press / Παρουσίαση Freepen.gr
Η κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν χρειάστηκε λιγότερο από δύο εβδομάδες για να ολοκληρωθεί, όταν τελικά απέκτησε δυναμική σε σύγκριση με την εκστρατεία πολλών μηνών του Βόρειου Βιετνάμ στο τελευταίο έτος του πολέμου του Βιετνάμ. Όλα ξέσπασαν από την αμερικανική προοπτική παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις των αξιωματούχων της πως όλα ήταν υπό έλεγχο μέχρι την τελευταία στιγμή.
Ο πόλεμος χάθηκε πολύ καιρό πριν, αφού οι Ταλιμπάν κέρδισαν μαζικά τις καρδιές και τα μυαλά των συμπατριωτών τους, παρουσιάζοντας τον εαυτό τους ως το λεγόμενο «μικρότερο κακό» σε σύγκριση με την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ αφγανική κυβέρνηση που ήταν υπεύθυνη για τις άδικες δολοφονίες των δικών τους ανθρώπων με καθεστώς ατιμωρησίας όλο αυτό το διάστημα. Ήταν αναπόφευκτο ότι οι Ταλιμπάν θα επιστρέψουν στην εξουσία μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, αλλά λίγοι προέβλεψαν πόσο γρήγορα θα εξελιχθεί αυτό, πόσο μάλλον ενώ τα αμερικανικά στρατεύματα βρίσκονται ακόμη στη χώρα και δεν έχουν ολοκληρώσει την πλήρη αποχώρησή τους μέχρι το τέλος του μήνα.
Ο λόγος για τον οποίο όλα κατέρρευσαν τόσο γρήγορα σε αντίθεση με τη διαδικασία σε φάσεις, αποδίδεται στην αποτυχία των ΗΠΑ να καθιερώσουν στρατιωτικές διαδικασίες και να προωθήσουν τη διπλωματική πρόοδο κατά την αποχώρηση.
Όσον αφορά το πρώτο, οι ΗΠΑ δεν έκαναν τίποτα για να αποτρέψουν ουσιαστικά τους Ταλιμπάν από τη συγκέντρωση των δυνάμεών τους και την επίθεση κατά τα αρχικά στάδια της αμερικανικής στρατιωτικής αποχώρησης. Θα μπορούσαν να είχαν καταστήσει σαφές πως οποιαδήποτε συμβατική απειλή για τις πόλεις του Αφγανιστάν θα αντιμετωπιζόταν με συντριπτική απάντηση. Αυτό θα είχε διατηρήσει κάποιο από το ηθικό του Εθνικού Αφγανικού Στρατού (Afghan National Army - ANA) και θα καθυστερούσε τουλάχιστον προσωρινά τη διπλωματική διάσταση της επίθεσης των Ταλιμπάν, με την οποία απλώς θα εκμεταλλευόταν το εκτεταμένο εθνικό δίκτυο επιρροής του για να πείσει πολλούς από τους αντιπάλους του να παραδοθούν ειρηνικά, επειδή καμία αμερικανική αεροπορική δύναμη δε θα ερχόταν για να τους σώσει. Χωρίς αυτές τις κινήσεις, οι Ταλιμπάν δεν είδαν κανένα λόγο να μην προχωρήσουν στη συμβατική στρατιωτική επίθεση.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο όλα κατέρρευσαν τόσο ξαφνικά ήταν επειδή οι ΗΠΑ δεν σχεδίασαν υπεύθυνα μια λεγόμενη «ελεγχόμενη κατεδάφιση» για να καλύψουν την αναπόφευκτη ήττα τους μόλις αποσυρθούν στρατιωτικά. Θα έπρεπε να είχαν πιέσει την κυβέρνηση του Γκανί να ξεκινήσει ουσιαστικές συνομιλίες με τους Ταλιμπάν και να εξετάσει σοβαρά κάποιους πολιτικούς συμβιβασμούς προκειμένου να μεταφέρουν σταδιακά τα πάντα προς τον τελικό τους σκοπό. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να είχε αναγκάσει τον Γκανί να παραιτηθεί ως χειρονομία καλής θέλησης κι απάντηση στα αιτήματα των Ταλιμπάν, να κρατηθούν σταθερές στα στρατιωτικά του στρατεύματα και να διευκολύνουν την πρόοδο προς μια προσωρινή κυβέρνηση. Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να είχε ως αποτέλεσμα την αποχώρηση των ΗΠΑ με τουλάχιστον έναν επιφανειακό στίγμα αξιοπρέπειας αντί να το σκάσουν από την Καμπούλ όπως συμβαίνει σήμερα.
Οι Ταλιμπάν εκμεταλλεύτηκαν όλα αυτά για να σαρώσουν τη χώρα με εκπληκτική ταχύτητα. Πρώτα πήραν τον έλεγχο του βορρά όπου διέμεναν οι ιστορικοί τους αντίπαλοι, αλλά μπόρεσαν να εδραιώσουν αξιόπιστα την κυριαρχία τους αφού είχαν προηγουμένως ενσωματώσει περισσότερες εθνικές μειονότητες στο κίνημά τους. Στη συνέχεια, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν τα άλλα σύνορα της χώρας προκειμένου να προλάβουν ορισμένους από τους γείτονές του; να οπλίσουν ομάδες πληρεξούσιων (proxy groups) που θα πολεμούσαν ενδεχομένως εναντίον τους. Κόβοντας τους δεσμούς τους με διεθνείς τρομοκράτες και σεβόμενοι τα δικαιώματα των μειονοτήτων και των γυναικών, οι Ταλιμπάν κέρδισαν την εμπιστοσύνη της Ρωσίας και της Κίνας, οι οποίες στη συνέχεια τους αντιμετώπισαν σιωπηρά ως μια κυβέρνηση σε αναμονή, η οποία με τη σειρά της αύξησε την εμπιστοσύνη σε αυτή στο εσωτερικό τους και τη νομιμοποίησε στο εξωτερικό.
Οι στρατηγικές συνέπειες της αποτυχίας εφαρμογής αυτής της ρεαλιστικής διπλής στρατιωτικής-διπλωματικής πολιτικής είναι τεράστιες.
Πρώτον, οι ΗΠΑ έχουν σχεδόν μηδενική επιρροή όσον αφορά τη διαμόρφωση της σύνθεσης της προσωρινής κυβέρνησης του Αφγανιστάν.
Δεύτερον, δεν ήταν σε θέση να εδραιώσουν ουσιαστικές δυνάμεις που θα μείνουν πίσω για πιθανή διεξαγωγή πολέμου μεσολάβησης «πίσω από εχθρικές γραμμές», ούτε ο Ινδός σύμμαχός τους ήταν σε θέση να το κάνει αφού αναγκάστηκε επίσης να εγκαταλείψει τη χώρα σε πανικό πρόσφατα.
Τρίτον, η Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών έκανε τόσο λάθος σχετικά με το χρονοδιάγραμμα του ερχομού των Ταλιμπάν, που οι τελευταίες ημέρες ήταν γεμάτες δραματικές εικόνες των Αμερικανών αξιωματούχων που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από την Καμπούλ, η οποία έβλαψε ανεπανόρθωτα την ήπια ισχύ των ΗΠΑ και τις έκαναν να φαίνονται πολύ αδύναμες σε πολλούς.
Αυτή η θεαματική αποτυχία είναι τελικά ευθύνη του Αμερικανού προέδρου Μπάιντεν, ο οποίος αναγκάζεται να επωμιστεί τις συνέπειες όλων όσων συνέβησαν αφού όλα έγιναν υπό την επίβλεψή του και σε άμεση απάντηση στην απόφασή του νωρίτερα φέτος να αποσυρθεί στρατιωτικά από τη χώρα.
Αυτή η απόφαση ήρθε με μεγάλη καθυστέρησ και θα έπρεπε να επαινεθεί για την γενναία στάση του στα μέλη της μόνιμης στρατιωτικής, μυστικής και διπλωματικής γραφειοκρατίας («βαθύ κράτος») που ήθελαν οι ΗΠΑ να παραμείνουν στο Αφγανιστάν επ 'αόριστον, αλλά δεν καθιέρωσε οποιεσδήποτε στρατιωτικές διαδικασίες, ούτε πληρεξούσιους (proxies) της χώρας του να κάνουν οποιαδήποτε σημαντική διπλωματική πρόοδο που θα επέτρεπε στην Αμερική να αποσυρθεί με έναν επιφανειακό στίγμα αξιοπρέπειας αντί για αιώνια ντροπή.