 |
| Ramdlon / pixabay |
Φυσικά και δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει την απόλυτη καθαρότητα σε μία κοινωνία, αφού αφενός είναι αδύνατη αφετέρου «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω».
Και σε ότι αφορά το ατομικό επίπεδο σύγκρουσης συμφερόντων και παρανομίας, ο καθένας μπορεί να προσφύγει στην δικαιοσύνη, έστω και αν θα καθυστερήσει η απονομή δικαίου.
ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΑ ΑΓΑΘΑ
Τι γίνεται όμως με τα κοινωνικά συμφέροντα όσον αφορά τα κοινόχρηστα αγαθά;
Ποιος θα αντισταθεί στην παρανομία που επηρεάζει κατάφωρα το κοινωνικό συμφέρον και βάζει πολλές φορές με μεγάλο κίνδυνο όλη την κοινωνία, όπως μας απέδειξαν με τραγικό τρόπο περιβαλλοντικές παρανομίες; Ποίος θα ελέγξει τις παρανομίες στα περιβαλλοντικά κοινόχρηστα αγαθά;
Άκουσα προχθές από μεσίτη να προωθεί την πώληση κατοικίας με «ιδιωτική παραλία».
Το ίδιο άκουσα και σε τηλεοπτική διαφήμιση για ένα ξενοδοχείο που διαφήμιζε την παραλία μπροστά από αυτό ως «ιδιωτική».
Και φυσικά μας προβληματίζει η ανεξέλεγκτη και παράνομη εκμετάλλευση των παραλιών από αυτούς που τοποθετούν ομπρέλες και αποκλείουν άμεσα είτε έμμεσα την πρόσβαση (και μάλιστα στις πιο όμορφες παραλίες) σε όσους δεν θα ήθελαν να ενοικιάσουν ομπρέλα.
ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, οι αιγιαλοί και οι παραλίες είναι δημόσια (εκτός συναλλαγής) και κοινόχρηστα αγαθά. Κύριος προορισμός τους, ως κοινόχρηστα, είναι «η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση του κοινού σε αυτά, καθώς και η επικοινωνία της ξηράς με τη θάλασσα, λιμνοθάλασσα, λίμνη ή ποταμό». Εξαίρεση επιτρέπεται μόνο για την εξυπηρέτηση επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΑ ΑΓΑΘΑ
Κάποια περιβαλλοντικά αγαθά ανήκουν σύμφωνα με ειδική διάταξη νόμου κατά κυριότητα πάντοτε στο Δημόσιο, εν όψει της ιδιαίτερης φύσης και της λειτουργίας τους.
Στην κατηγορία αυτή εμπίπτει και ο αιγιαλός, ο οποίος, λόγω των φυσικών χαρακτηριστικών του ως ζώνη της ξηράς που βρέχεται από τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της, αποτελεί φυσική δημόσια κτήση και είναι ανεπίδεκτος ιδιωτικής φυσικής εξουσίασης και, ως εκ τούτου, ιδιωτικού δικαιώματος κυριότητας, ακόμη και με πρωτότυπο τρόπο, δηλαδή με χρησικτησία.
Σύμφωνα πάντα με την κείμενη νομοθεσία δεν υπάρχουν ιδιωτικές παραλίες στη χώρα μας. Κάθε ιδιώτης είτε επιχείρηση που γειτνιάζει με παραλία, οφείλει να διατηρεί ελεύθερη την πρόσβαση των λουομένων (αν δεν υπάρχει άλλη πρόσβαση) μέσω των εγκαταστάσεών της. Σύμφωνα με νόμο του 2020, ενισχύονται τα δικαιώματα των πολιτών, και επέφερε μία αλλαγή, δίνοντας την αρμοδιότητα τήρησης του νόμου για τις παραλίες και τους αιγιαλούς αποκλειστικά στο Λιμενικό.
ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΥΝ ΟΜΠΡΕΛΛΕΣ
Ο γενικός κανόνας είναι ότι επιτρέπεται η παραχώρηση της «απλής» χρήσης τους, αλλά όχι η κατασκευή μονίμων εγκαταστάσεων ( η καντίνα πρέπει να έχει μη μόνιμο χαρακτήρα).
Η απλή χρήση του κοινόχρηστου αγαθού περιλαμβάνει την ενοικίαση ομπρελοκαθισμάτων στους πολίτες, με δυνατότητα πρόσβασης στο κοινόχρηστο αγαθό χωρίς οιονδήποτε προσχηματικό αποκλεισμό, πλωτές εξέδρες για θαλάσσια σπορ, φουσκωτές «παιδικές χαρές».
Δηλαδή ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ, η παραχώρηση (που γίνεται έναντι τιμήματος) δεν πρέπει να επηρεάζει τον κοινόχρηστο χαρακτήρα τους, την δυνατότητα δηλαδή πρόσβασης στο κοινόχρηστο αγαθό των πολιτών. Η παραχώρηση πραγματοποιείται είτε απευθείας από το υπουργείο Οικονομικών ή από τον δήμο.
Αν με κάποιο τρόπο, μια οιαδήποτε επιχείρηση προσπαθεί να παρεμποδίσει την πρόσβαση των πολιτών στην παραλία άμεσα (με αποτρεπτικές πινακίδες, περιφράξεις ή φύλαξη) είτε έμμεσα (με προσχηματική άρνηση ενοικίασης των καθισμάτων προκειμένου να υπάρχει αποκλειστική χρήση των καθισμάτων από συγκεκριμένους πελάτες-η παρούσα πράξη ευνοεί και τον κρυφό παράνομο πλουτισμό), τότε οι πολίτες μπορούν να απευθύνονται στο λιμενικό.
Μοναδική εξαίρεση που υπάρχει αφορά τις λιγοστές οργανωμένες πλαζ για τις οποίες έχει θεσπιστεί εισιτήριο.
Σε μια μεγάλη παραλία μπορούν να υπάρχουν πολλές παραχωρήσεις σε επιχειρήσεις ενοικίασης ομπρελών.
Όμως σύμφωνα με τον νόμο του 2020, πρέπει να καταλαμβάνουν έως 300 τ.μ. έκαστος και να διατηρούν ανάμεσά τους ελεύθερη ζώνη 100 μέτρων.
Επίσης συνολικά έχουν δικαίωμα χρήσης μέχρι του 60% μιας παραλίας (μία οι περισσότερες επιχειρήσεις στο σύνολό τους) και οπωσδήποτε στο συνολικό μήκος της παραλίας (100%) δεν υπολογίζονται τα δυσπρόσιτα κομμάτια (βράχια κλπ).
Η παραχώρηση αυτή μειώνεται στο μισό (30%) στις ακτές σε περιοχές Natura 2000.
Επίσης, δεν επιτρέπεται η μίσθωση χώρων σε πολύ μικρές παραλίες (έως 150 τ.μ.).
Οι επιχειρήσεις ενοικίασης ομπερολακαθισμάτων υποχρεούνται να τοποθετούν εμφανώς σε κάθε παραχώρηση αιγιαλού πινακίδα με το σχέδιο του παραχωρούμενου χώρου, ώστε να γίνεται εύκολα αντιληπτή τυχόν υπέρβασή του.
Όσον αφορά το παραχωρημένο κομμάτι, η κάλυψή του (με έπιπλα παραλίας) δεν θα πρέπει να καταλαμβάνει πάνω από 50% του χώρου, οι ξαπλώστρες να απέχουν πάνω από 5μ από την θάλασσα και οπωσδήποτε να μεσολαβεί ένα μέτρο ανάμεσα τους (λόγω κορωνοϊου 2μ σήμερα).
Σε παραλίες που έχουν χαρακτηρισθεί ως λουτρικές ο γενικός κανόνας είναι ότι τα σκάφη δεν μπορούν να πλησιάζουν σε απόσταση μικρότερη των 200 μέτρων από την ακτή όταν υπάρχουν λουόμενοι. Σε πολλές περιοχές το λιμεναρχείο ορίζει ειδικούς κανόνες για κάθε παραλία και οφείλει να ορίζει την περιοχή με σημαδούρες.
Την ευθύνη της καθαριότητας στις παραλίες, ως γενική αρχή, την έχει ο Δήμος, εκτός από το παραχωρημένο σε ιδιώτη κομμάτι για το οποίο την ευθύνη φέρει ο ιδιώτης. Τα μισθωμένα τμήματα πρέπει να καθαρίζονται καθημερινά, να διαθέτουν καλαίσθητα δοχεία απορριμμάτων και χώρους υγιεινής.
Όπως προβλέπει ο νόμος, «ο παραχωρούμενος-κοινόχρηστος χώρος ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΝΑ ΠΕΡΙΦΡΑΧΘΕΙ και πρέπει να εξασφαλίζεται από πλευράς υγιεινής, αισθητικής και ρύπανσης ή αλλοίωσης του περιβάλλοντος».
Οι καντίνες στις παραχωρούμενες σε ιδιώτες παραλίες μπορούν να καταλάβουν μέχρι 15 τ.μ. Πρέπει να λειτουργούν με άδεια, και να πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές. Δεν επιτρέπεται να έχουν ηχεία και πρέπει να απέχουν 100 μέτρα από τις παραθαλάσσιες επιχειρήσεις (λ.χ. κέντρα αναψυχής, ξενοδοχεία).
Απαγορεύεται η τοποθέτηση ηχητικών συστημάτων στον δημόσιο χώρο. Στις περιπτώσεις παραθαλάσσιων επιχειρήσεων, η παραγόμενη στάθμη θορύβου δεν πρέπει να ξεπερνά τα 50 ντεσιμπέλ.
Απαγορεύεται επίσης η κοπή δένδρων, σκίνων και θαμνοειδών της παραλίας από οιονδήποτε πλην μόνο από το κράτος εάν υπάρχει επιτακτικό δημόσιο συμφέρον.
Από φέτος την ευθύνη για τους αιγιαλούς και την παραλία έχει αποκλειστικά το Λιμενικό Σώμα (και όχι πια η αστυνομία). Εκεί πρέπει να απευθυνθεί ο πολίτης αν διαπιστώσει αυθαιρεσίες (λ.χ. ως προς την έκταση των ομπρελοκαθισμάτων, τις προσβάσεις, την καθαριότητα, τη μουσική). Το Λιμενικό οφείλει με τη σειρά του να ενημερώσει το τοπικό γραφείο της κτηματικής υπηρεσίας του Δημοσίου (το οποίο είναι υπεύθυνο για τη μίσθωση μιας παραλίας) και τον δήμο.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ ΜΕ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΦΕΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ
Η εμπειρία μου φέτος ειδικά στην Αίγινα είναι τραυματική. Σχεδόν ΟΛΕΣ οι επιχειρήσεις (πλην του ΜΑΡΑΘΩΝΑ Β΄) έχουν παραβιάσει το σύνολο σχεδόν της νομοθεσίας.
Όχι μόνο έχουν καταλάβει το 90% και πάνω των αιγιαλών, αλλά έχουν ξεπεράσει και την υποχρέωση των 300 τμ, και του 50% κάλυψης του χώρου που τους έχει εκχωρηθεί (το 50% του 60% του συνόλου της παραλίας), κάποιες δεν τηρούν ούτε τις αποστάσεις μεταξύ ομπρελών (2μ), έχουν κόψει θάμνους, δένδρα και σκίνα αυθαίρετα, έχουν σκάψει και παρέμβει παράνομα με σκαπτικά έργα στον περιβάλλοντα χώρο και με τις ρεζερβέ σε μόνιμη βάση ομπρέλες δημιουργούν συνθήκες αποκλεισμού και αδυναμίας πρόσβασης στους απλούς πολίτες στο κοινόχρηστο αγαθό του αιγιαλού όπως ο νόμος ορίζει.
Μάλιστα μία από τις επιχειρήσεις στην ομορφότερη παραλία του νησιού αποτρέπει και με άλλους προσχηματικούς τρόπους και την χρήση ακόμη και αυτού του ελάχιστου ελεύθερου τμήματος της παραλίας (10% που άφησε για τα μάτια του κόσμου ελεύθερο) από πολίτες που δεν θα ήθελαν να ενοικιάσουν οπρελοκαθίσματα.
Το πλέον θρασύ που μου είπαν ήταν ότι απαίτησε από οικογένεια να μαζέψει τα πράγματά της και να φύγει από την άκρη της παραλίας, γιατί εμπόδιζαν “λέει” την έξοδο των τέντερς και των ντίγκυς των σκαφών που πρέπει να βγαίνουν από διαδρόμους στα πλαϊνά της παραλίας. Δηλαδή δρα σαν να είναι δικός της ο αιγιαλός και δεν αντιλαμβάνεται ότι της έχει παραχωρηθεί το δικαίωμα χρήσης του 60% ενός κοινόχρηστου αγαθού με αυστηρές νομικές υποχρεώσεις μη αποκλεισμού και ελεύθερης πρόσβασης στην παραλία.
Προσωπικά προσπάθησα να επικοινωνήσω πολλές φορές με το Λιμενικό που έχει πλέον την ευθύνη για όλα αυτά, αλλά αφενός δεν σήκωνα σχεδόν ΠΟΤΕ το τηλέφωνο, αφετέρου τα στελέχη τους δεν μου έδωσαν την βεβαιότητα ότι ήταν ενημερωμένα για τις προβλέψεις του νέου νόμου και με καθησύχασαν ότι θα το εξέταζαν.
ΑΘΕΜΙΤΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ
Ακόμη χειρότερο είναι ότι η παρανομία αυτή δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού (αφού ο παράνομος διεκδικητής του αιγιαλού που προσδοκά κέρδη από την παρανομία θα υποβάλλει μεγαλύτερη προσφορά, την οποία θα αδυνατεί να κάνει ο νόμιμος) αφετέρου δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες απώλειας εσόδων από το Δημόσιο, αφού οι ρεζερβέ ομπρέλες για σημαντική περίοδο ευνοούν την παράνομη συναλλαγή με μεγάλα κρυφά τιμήματα, αφετέρου δημιουργούν συνθήκες αποκλειστικής χρήσης ενός κοινόχρηστου αγαθού από συγκεκριμένους πελάτες, αποκλείοντας τους απλούς πολίτες από την πρόσβαση σε αυτό.
Αυτό επιτείνεται και από την συνολική κατάληψη της παραλίας στο 90% και πάνω, την κατάληψη πάνω από το 50% του παραχωρούμενου από το δημόσιο χώρου, χωρίς ενδιάμεσες αποστάσεις στα ομπρελοκαθίσματα τα οποία φθάνουν να αγγίζουν την θάλασσα και να μην τηρούν τη δέσμευση για 5μ από το σημείο που φθάνει η θάλασσα, από την οριοθέτηση που επιβάλλουν. Τελικά που είναι η η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση του κοινού σε αυτά τα κοινόχρηστα αγαθά όπως επιβάλλει το Σύνταγμα και οι νόμοι του κράτους;
Πόσο μάλλον όταν η παρανομία μεταδίδεται ως πανδημία και ακολουθούν τελικά σχεδόν όλοι την πρακτική αυτή, αφού κανείς δεν τους ελέγχει και ελάχιστοι αντιδρούν.
ΠΡΟΤΑΣΗ: Επειδή η προσφυγή κάθε απλού πολίτη στην δικαιοσύνη είναι ιδιαίτερα ακριβή, προτείνεται όπως μειωθεί στο ελάχιστο δυνατό το κόστος για την πρόσβαση του πολίτη στη Δικαιοσύνη επί κατοχυρωμένου συνταγματικά δικαιώματος ( όπως είναι και η προσφυγή στις περιπτώσεις παρανομίας στην χρήση των περιβαλλοντικών δημόσιων αγαθών από ιδιώτες και επιχειρήσεις).
ΣΗΜ: Αναπαράγω τα όσα εξαιρετικά έχει πει ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Δημήτρης Βερβεσός, «σε μια χώρα νεόπτωχων πολιτών, το δικαίωμα πρόσβασης έχει δραματικά επιβαρυνθεί σε σχέση με τη μείωση του μέσου εισοδήματος του πολίτη» …«Αποτελεί το μόνο πληθωριστικό προϊόν που έχει πάρει την ανιούσα, σε πείσμα της γενικής υποτίμησης της οικονομίας της χώρας. Η Δικαιοσύνη είναι πεδίο για λίγους και δη τους πιο ισχυρούς».