Lucas Leiroz, ερευνητής στο διεθνές δίκαιο στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο - southfront.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο πρώην σύμβουλος του Τζορτζ Μπους, Τόμας Γκράχαμ, ο οποίος σήμερα είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, δήλωσε ότι η χώρα του δε σχεδιάζει πλέον να συζητά θέματα που αφορούν την Ουκρανία κατά τη διάρκεια του διμερούς διαλόγου με τη Ρωσία. Ο Γκράχαμ πιστεύει πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν αποκλείει το Κίεβο από τη διαπραγματευτική ατζέντα λόγω μιας πραγματικής «κούρασης» για αυτό το θέμα. Σύμφωνα με τον ίδιο, η αμερικανική κυβέρνηση καταλαβαίνει ότι η ουκρανική υπόθεση δεν μπορεί να επιλυθεί μέσω διεθνών διαπραγματεύσεων λόγω της δυσκολίας των ΗΠΑ και της Ρωσίας στην επίτευξη έρευσης κοινού τόπου, γεγονός που παρακινεί τον Λευκό Οίκο να αποφύγει τις ριζικές αλλαγές στο εξής.
Αντιμέτωπος με την αδυναμία προόδου στο διάλογο, σύμφωνα με τον Γκράχαμ, η στρατηγική του Μπάιντεν θα ήταν να διατηρήσει το status quo, αποφεύγοντας την κλιμάκωση των εντάσεων ή τις νέες προσπάθειες επίλυσης.
Αυτά ήταν τα λόγια του: «Ο Μπάιντεν θέλει να διατηρήσει το status quo με τη Ρωσία. Κατανοεί πως η ευκαιρία για πρόοδο στο ουκρανικό ζήτημα είναι ελάχιστη και δεν μπορεί να σημειωθεί μεγάλη πρόοδος εδώ. Ως εκ τούτου, θα προσπαθήσει να κρατήσει τα πάντα έτσι ώστε να μην υπάρξουν ξαφνικές κινήσεις προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Θα ήταν ευχαριστημένος με αυτό».
Στην ίδια συνέντευξη, ο Graham σχολίασε σύντομα την επίσκεψη του Volodymyr Zelensky στην Ουάσινγκτον, δηλώνοντας πως οι διμερείς σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ουκρανίας είναι επί του παρόντος υποτονικές και ότι δεν υπήρξαν περαιτέρω προσπάθειες πίεσης της Ρωσίας, κυρίως επειδή, σύμφωνα με τον ίδιο, «η κορυφαία προτεραιότητα του Κιέβου σήμερα είναι να λύσει εσωτερικά προβλήματα».
Η διάγνωση του πρώην συμβούλου είναι σωστή στην ουσία της: οι ΗΠΑ έχουν βαρεθεί την Ουκρανία. Και υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό. Η δομική διαφθορά του ουκρανικού κράτους, οι ρατσιστικές και αντιδημοκρατικές πολιτικές που σκανδαλίζουν τη Δύση και αρκετοί άλλοι παράγοντες εμποδίζουν την Ουκρανία να αποκτήσει νομιμότητα στη σφαίρα της δυτικής κοινής γνώμης. Παρά το γεγονός πως είναι σημαντικός σύμμαχος της Δύσης ενάντια στη Ρωσία, το Κίεβο απομονώνεται ολοένα και περισσότερο στο ρωσοφοβικό υπερεθνικισμό του, ο οποίος υπερβαίνει ακόμη και τα αμερικανικά συμφέροντα.
Ωστόσο, ένα σημείο που δε φαίνεται σωστό στην ομιλία του Γκράχαμ δείχνει το πιθανό ουκρανικό ενδιαφέρον να δώσει προτεραιότητα στα εσωτερικά του προβλήματα. Στην πραγματικότητα, αυτή η θέση φαίνεται περισσότερο σύμφωνη με την τρέχουσα αμερικανική κατάσταση παρά με το ουκρανικό σενάριο. Το Κίεβο σφίγγει σταδιακά τα ρατσιστικά του μέτρα εναντίον των εθνοτικών μειονοτήτων και των Ρώσων πολιτών, εντείνει τη βία στην περιοχή του Donbass, μποϊκοτάρει τη ροή των υδάτινων πόρων στην Κριμαία και προσπαθεί να επιδείξει μια μάλλον βίαιη στάση εναντίον της Μόσχας. Πράγματι, η Ουκρανία ανησυχεί για τα εσωτερικά της προβλήματα, αλλά η ουκρανική κυβέρνηση βλέπει τη Ρωσία ως την αιτία όλων αυτών των προβλημάτων.
Από την άλλη πλευρά, για την κυβέρνηση Μπάιντεν, η διατήρηση αυτού του τύπου στάσης φαίνεται όλο και λιγότερο στρατηγική. Η Ουάσινγκτον δεν σκοπεύει να σταματήσει την περικυκλωτική της στρατηγική ή να αποστρατιωτικοποιήσει τα ρωσικά σύνορα - τα οποία αποτελούν σήμερα το έδαφος για αρκετές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ - αλλά αναμφίβολα θέλει να βελτιώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τον διάλογο έτσι ώστε οι σχέσεις να παραμείνουν ειρηνικές.
Η κληρονομιά της συνόδου κορυφής μεταξύ Μπάιντεν και Πούτιν τον Ιούνιο είναι πολύ σημαντική και δείχνει ότι, παρά την εξαιρετικά ιδεολογική πλευρά του Δημοκρατικού προέδρου των ΗΠΑ, η Ουάσινγκτον είναι πρόθυμη να διατηρήσει τη διπλωματία σε ορισμένα σημεία και να αποφύγει την κλιμάκωση των εντάσεων σε στρατιωτικό επίπεδο. Υπό αυτή την έννοια, η «αγνόηση» της Ουκρανίας είναι επωφελής για τη ρωσο-αμερικανική διπλωματία: η Μόσχα δε θα αλλάξει τη σημερινή της στάση απέναντι στην Ουκρανία, επομένως η επιμονή σε αυτό το σημείο σημαίνει απλώς καθυστέρηση των διαπραγματεύσεων που μπορεί να είναι επωφελής για άλλα θέματα. Ο Μπάιντεν το έχει συνειδητοποιήσει και είναι πρόθυμος να αλλάξει στάση.
Μένει να δούμε, ωστόσο, πώς θα είναι η ουκρανική στάση απέναντι σε αυτήν την αμερικανική «κούραση». Η αντιρωσική υστερία της ουκρανικής κυβέρνησης έχει φτάσει σε ολοένα και υψηλότερα επίπεδα τελευταία. Οι καταγγελίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά του ρωσόφωνου πληθυσμού αυξάνονται μέρα με τη μέρα και οι ρατσιστικές πολιτικές έχουν γίνει ήδη λόγος για να αποτραπεί ακόμη και η χώρα να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Στην πραγματικότητα, αν και το Κίεβο προσπαθεί να ενσωματωθεί με το δυτικό κόσμο, απέχει όλο και πιο μακριά από αυτόν.
Τώρα, όχι μόνο φαίνεται αδύνατο να επιτευχθεί η είσοδος στο ΝΑΤΟ, αλλά η ίδια η διπλωματική συνεργασία με τις ΗΠΑ απειλείται. Η ουκρανική κυβέρνηση δε θα μπορεί πλέον να βασίζεται στην Ουάσινγκτον για να απαιτήσει τα συμφέροντά της στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Και αυτό πρέπει να εκληφθεί ως ένα πολύ σημαντικό μάθημα.
Το να βασίζεσαι σε ξένες δυνάμεις για τη διατήρηση μιας πολιτικής πόλωσης και βίας είναι πάντα λάθος. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την Ουκρανία εναντίον της Ρωσίας, αλλά σίγουρα η Ουάσινγκτον δε θα διακινδυνεύσει να αυξήσει τις εντάσεις μόνο για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του Κιέβου. Η Ουκρανία είναι πραγματικά μόνη αυτήν την στιγμή, και αυτός θα πρέπει να είναι αρκετός λόγος για τη χώρα να αναθεωρήσει ολόκληρη την πολιτική της έναντι της Ρωσίας από το Μαϊντάν το 2014. Η πιο ουδέτερη και σεβαστή στάση απέναντι στη Ρωσία θα ήταν το πιο σοφό πράγμα για το Κίεβο από τώρα και στο εξής.