 |
| Workers onboard Russia’s pipe-laying ship “Fortuna” celebrate as they prepare to lay the final section of Nord Stream 2, in Germany. The Fortuna crew welded the final part, number 200,858, on Friday. - Sputnik |
Tarik Cyril Amar - rt.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Τώρα, η ομάδα πίσω από την κατασκευή, έχοντας συγκολλήσει το τελικό τμήμα στη θέση του, λένε ότι το αέριο θα μπορούσε να αρχίσει να ρέει ήδη από τον Οκτώβριο. Ενώ εκκρεμούν ορισμένες γερμανικές κανονιστικές αποφάσεις, δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι το Nord Stream 2 μπορεί να μπλοκαριστεί σε αυτό το σημείο.
«Αναμένουμε ότι εκατομμύρια Ευρωπαίοι καταναλωτές στο εγγύς μέλλον θα μπορούν να λαμβάνουν ρωσικό αέριο κατά τη συντομότερη, πιο οικονομική και φιλική προς το περιβάλλον διαδρομή», δήλωσε την Παρασκευή το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών. «Ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να δημιουργούμε εμπόδια σε αυτό το σημαντικό έργο».
Στο μέλλον, ο νέος αγωγός υποτίθεται ότι θα μεταφέρει έως και 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, ισοδύναμο με τις ανάγκες περίπου 26 εκατομμυρίων νοικοκυριών, σύμφωνα με τους προγραμματιστές του.
Ούτε οι μακροχρόνιες αντιρρήσεις ορισμένων μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης-ιδιαίτερα στα ανατολικά της-ούτε οι κυρώσεις της τελευταίας στιγμής από τις ΗΠΑ ήταν σε θέση να σταματήσουν το έργο. Υπό αυτή την έννοια, η ολοκλήρωσή του σηματοδοτεί μια διπλωματική ήττα για την Αμερική και τους Ευρωπαίους αντιπάλους του Nord Stream 2, και μια νίκη για τη Γερμανία και τη Ρωσία, ακόμη και αν και οι δύο πρέπει να τηρήσουν ορισμένες προϋποθέσεις, κυρίως ως αποτέλεσμα συμβιβασμού μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας καθώς και τις πολιτικές και τους κανονισμούς της ΕΕ.
Για τη Ρωσία και - παρά τους πολιτικοποιημένους ισχυρισμούς για το αντίθετο - για την υπόλοιπη Ευρώπη, ο νέος αγωγός φέρνει περισσότερη, όχι λιγότερο, σταθερότητα στον στρατηγικά σημαντικό τομέα του εμπορίου ενέργειας. Οι ανησυχίες της Ουκρανίας, που είναι μοναδικές για το Κίεβο, αγνοήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τους ισχυρούς της ΕΕ και η άρνηση να συνδεθεί το μέλλον του μπλοκ με τις απαιτήσεις τρίτων είναι ένα πρακτικό βήμα.
Στο βαθμό που η εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Ρωσία μπορεί να αυξηθεί, αυξάνεται και η εξάρτηση της Ρωσίας από την ΕΕ. Ναι, η Μόσχα μπορεί να πουλήσει περισσότερο φυσικό αέριο, αλλά η ΕΕ, επομένως, γίνεται ένας πιο σημαντικός εξαγωγικός εταίρος. Τούτου λεχθέντος, δεν ισοδυναμεί με "πύρρειο νίκη" για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, όπως υποστήριξε ένας σχολιαστής στην ουκρανική τηλεόραση. Αλλά είναι αλήθεια ότι η αμοιβαία εξάρτηση μπορεί να προωθήσει τον ρεαλισμό και την ψυχραιμία και από τις δύο πλευρές, κάτι που είναι καλό, όπως υποστήριξε στην ουσία και η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ.
Από την πλευρά της Ουκρανίας, ωστόσο, τα πράγματα μπορεί κάλλιστα να φαίνονται διαφορετικά. Η ηγεσία και μεγάλο μέρος του κοινού (τουλάχιστον όπως αντικατοπτρίζεται στα μέσα ενημέρωσης) έχουν εδώ και καιρό τη θέση ότι το Nord Stream 2 δεν είναι πραγματικά ένα οικονομικό έργο, αλλά ένα ρωσικό γεωπολιτικό όπλο, που αποσκοπεί κυρίως στην στέρηση της Ουκρανίας από πολιτική επιρροή καθώς και έσοδα. Ενώ η Ρωσία είναι ο κακός σε αυτή την ουκρανική ιστορία, ο ρόλος που ανατίθεται στη Γερμανία κυμαίνεται μεταξύ κακού συνεργού και ηλίθιου ενεργοποιητή.
Από αυτήν την ουκρανική σκοπιά, δεν είναι παρηγοριά ότι, ενώ εγκατέλειψε την αντίστασή της, η αμερικανική κυβέρνηση επέμεινε πως εξακολουθεί να βλέπει τον αγωγό ακριβώς όπως η Ουκρανία: ως ένα πονηρό ρωσικό γεωπολιτικό μέσο που θα έπρεπε, ιδανικά, να βρει αντίσταση. Κι όμως, σταμάτησε να αντιτίθεται στο έργο.
Αν θέσετε τον εαυτό σας στη θέση της ηγεσίας της Ουκρανίας, είναι σαφές πως αυτού του είδους η «συμφωνία» κάνει τα πράγματα μόνο χειρότερα. Ο Πρόεδρος Volodymyr Zelensky μπορεί κάλλιστα να είπε στον εαυτό του: «Οι Αμερικανοί λένε ότι πιστεύουν τη θέση μας, αλλά εξακολουθούν να μας απογοητεύουν. Επομένως, είτε λένε ψέματα, είτε είναι κυνικοί και δεν είμαστε τόσο σημαντικοί για αυτούς, είτε είναι πολύ αδύναμοι για να ξεπεράσουν τη Γερμανία και τη Ρωσία, είτε όλα τα παραπάνω».
Σε αυτό το πλαίσιο, οι υποσχέσεις του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στον Ζελένσκι, κατά τη διάρκεια της απογοητευτικής πρόσφατης επίσκεψής του στην Ουάσινγκτον, δε θα βοηθήσουν πολύ. Επιπλέον, οι διαβεβαιώσεις πως η Αμερική θα επιβάλει περισσότερες κυρώσεις εάν η Ρωσία καταχραστεί τη νέα μόχλευση του αγωγού της, μπορεί να ακούγεται κούφια από τον άνθρωπο που μοιράζεται την ευθύνη για τη «Μεγάλη Διαδρομή της Καμπούλ» της Αμερικής. Υπό αυτή την έννοια, με φίλους όπως η Ουάσινγκτον, ποιος χρειάζεται εχθρούς;
Προσθέστε σε αυτό το γεγονός ότι οι υποσχέσεις της Γερμανίας να ασκήσει πίεση στη Μόσχα να συνεχίσει να ρέει αέριο μέσω της Ουκρανίας, ακόμη και μετά το τέλος του τρέχοντος συμβολαίου το 2024, επίσης δεν ακούγεται καλά, ειδικά αφού ο Πούτιν έχει ήδη ξεκαθαρίσει ότι η Ρωσία, δεν αποτελεί έκπληξη, δε θα πιεστεί σε αυτό το θέμα. Η ουκρανική απογοήτευση είναι αληθοφανής - τουλάχιστον με τους όρους της ουκρανικής ηγεσίας, όσο λάθος κι αν είναι.
Αυτό, ωστόσο, μας φέρνει στο πραγματικά σημαντικό ερώτημα: το ότι στην ελίτ της Ουκρανίας (ναι, και ακόμη και το κοινό στα ΜΜΕ) δεν αρέσει κάτι, στην πραγματικότητα, δεν αποδεικνύει ότι είναι πραγματικά κακό για την Ουκρανία. Οι Ουκρανοί, όπως και άλλοι, δεν είναι αλάνθαστοι και μπορούν να κάνουν λάθος για το τι είναι καλό για την Ουκρανία, ειδικά μακροπρόθεσμα. Αυτό δε σημαίνει «άρνηση της αντιπροσώπευσής τους», είναι απλός ρεαλισμός.
Άρα, είναι πιθανό να υπάρξει ανατροπή για την Ουκρανία στην ολοκλήρωση του Nord Stream 2; Η σύντομη απάντηση είναι ναι, σίγουρα. Για μια πληρέστερη απάντηση, πρέπει να δούμε μερικές λεπτομέρειες.
Πέρα από τα γενικά, ποιοι ήταν οι λόγοι για την ασταμάτητη αντίθεση της Ουκρανίας στο Nord Stream 2;
Όπως συχνά λέμε, ακολουθήστε τα χρήματα. Πίσω από όλα τα μεγάλα λόγια για τη διατήρηση της γραμμής εναντίον της Ρωσίας για τον εαυτό της και τη «Δύση», ένας σημαντικός, πιθανώς ο κεντρικός, παράγοντας της αντιπάθειας της ουκρανικής ελίτ για τον νέο αγωγό ήταν το γεγονός πως εάν η Ρωσία όντως αποκόψει τον μεσάζοντα και παραιτηθεί πλήρως της μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας, τότε η χώρα θα έχανε δισεκατομμύρια δολάρια σε τέλη διαμετακόμισης ετησίως.
Ακόμα και ορισμένοι δημοφιλείς Ουκρανοί σχολιαστές, που δεν αντέχουν τη Ρωσία και είναι επικριτικοί προς τη Γερμανία, παραδέχονται ότι, για μια φορά, δεν φταίει μόνο ο Πούτιν. Η Ουκρανία, σημειώνουν, πρέπει επίσης να κατηγορήσει τον εαυτό της επειδή απέτυχε για δεκαετίες να μεταρρυθμίσει το εμπορικό, διεφθαρμένο ολιγαρχικό διαμετακομιστικό σύστημα αερίου της. Όταν η οικονομική βιωσιμότητά σας ως κράτος συνδέεται με τους πολιτικούς αντιπάλους που επιλέξατε ο ίδιος που μεταφέρουν ορυκτά καύσιμα στη χώρα σας, η διαφοροποίηση φαίνεται καλή ιδέα.
Ως εκ τούτου, ένα χτύπημα στη χρηματική αμοιβή διέλευσης θα μπορούσε, στην πραγματικότητα, να βοηθήσει τη χώρα να γίνει πολιτικά πιο καθαρή, περισσότερο από όλη την άχρηστη ρητορική κατά της διαφθοράς που παράγεται από τη Δύση. Ναι, μπορεί να είναι μια σκληρή απόσυρση, αλλά έχει δουλέψει ποτέ άλλο είδος στην Ουκρανία ή, πραγματικά, αλλού;
Από μια άλλη οπτική γωνία, η ολοκλήρωση του Nord Stream 2 ήταν πιθανώς σχεδόν αναπόφευκτη. Το έργο βασίζεται σε τόσο τεράστια κοινά συμφέροντα μεταξύ της Ρωσίας και της Γερμανίας που ούτε η αντιπολίτευση της ΕΕ ούτε η Αμερική μπορούν να το σταματήσουν-και αυτό κατά τη χειρότερη περίοδο των σχέσεων Ρωσίας-Δύσης γενικά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Αυτό, αν δεν έχετε υποστεί πλύση εγκεφάλου ή είστε λίγο αφελής, είναι ένα εμπειρικά παρατηρήσιμο γεγονός που πρέπει να σας πει κάτι.
Δεδομένου, λοιπόν, ότι οι αντίπαλοι του Nord Stream 2 πιθανότατα δεν είχαν ποτέ μεγάλη ευκαιρία, οι ηγέτες της Ουκρανίας θα ήταν έξυπνοι να επανεκτιμήσουν προσεκτικά το τρέχον αποτέλεσμα. Μπορεί ακόμη και να βρουν μια κβαντική παρηγοριά εκεί. Επειδή η πραγματική εναλλακτική λύση δεν ήταν ποτέ πως η Ουκρανία θα πάρει αυτό που - πιθανώς λάθος - θέλει μέσω του Nord Stream 2. Μάλλον το πολιτικά σημαντικό ερώτημα ήταν και παραμένει: τι μπορεί να πάρει η Ουκρανία ως αντάλλαγμα για την αποδοχή του αναπόφευκτου;
Προφανώς, το να αποκτήσετε οτιδήποτε, όταν δεν έχετε πραγματική μόχλευση επειδή ο σκοπός σας - αποτρέποντας το Nord Stream 2 - χάνεται ούτως ή άλλως, είναι πάντα καθαρό κέρδος. Και ακριβώς εκεί βρίσκεται πραγματικά η Ουκρανία αυτήν την στιγμή. Μόλις το δεις από αυτήν την οπτική γωνία, η Ουκρανία έχει κάτι να δείξει για να χάσει κάτι που πραγματικά δεν είχε ποτέ εξαρχής για να χάσει.
Είναι αλήθεια πως οι διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ και της Γερμανίας είναι απλές λέξεις. Ωστόσο, είναι επίσης αλήθεια ότι οποιαδήποτε κατάφωρη ή βάναυση κίνηση της Ρωσίας θα βοηθούσε την Ουκρανία να χρησιμοποιήσει αυτές τις λέξεις για να πιέσει τη Δύση. Επομένως, είναι προς το συμφέρον της ίδιας της Μόσχας να προχωρήσει με τρόπο που μπορεί να μην είναι γενναιόδωρος, αλλά δε θα διακινδυνεύσει επίσης περιττές συγκρούσεις. Αυτό δεν είναι πανάκεια, αλλά επίσης δεν είναι αμελητέο και πραγματικά αποτελεί μια μάλλον συνηθισμένη βάση για σοβαρές διαπραγματεύσεις μεταξύ σοβαρών μερών.
Η Γερμανία έχει επίσης υποσχεθεί χρήματα για να βοηθήσει την Ουκρανία να αναπτύξει δομές ενεργειακού υδρογόνου. Οι κριτικοί ορθώς επεσήμαναν πως αυτές οι υποσχέσεις είναι λιγότερο από ανθεκτικές αν ελέγξετε τις λεπτομέρειες. Το γερμανικό κράτος προσφέρει πραγματικά μόνο ένα μέτριο ποσό 175 εκατομμυρίων ευρώ (206 εκατομμύρια ευρώ), το οποίο υποτίθεται ότι θα προσελκύσει με κάποιο τρόπο εταιρικές επενδύσεις, έτσι ώστε, τελικά, ένα δισεκατομμύριο ευρώ, μάλλον ως εκ θαύματος, να προκύψει. Δεν είναι περίεργο που ο πρόεδρος Zelensky έχει ήδη χλευάσει δημόσια και μάλλον όχι διπλωματικά αυτήν την προσφορά. Ωστόσο, μένει να δούμε αν η εύκολη απόρριψή του προορίζεται κυρίως για δημόσια κατανάλωση.
Παρά τη χυδαία υπόσχεση των γερμανικών χρημάτων, υπάρχει ένας συγκεκριμένος λόγος για να το λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη. Οι επικείμενες γερμανικές εκλογές μπορεί κάλλιστα να δημιουργήσουν έναν συνασπισμό που θα περιλαμβάνει τους Πράσινους. Σε αυτήν την περίπτωση, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι ότι οι Πράσινοι δε θα είναι σε θέση (ίσως με δική τους ανακούφιση) να συνεχίσουν τη συνεχή αντίθεσή τους στο ίδιο το Nord Stream 2. Αλλά θα ήταν σε καλή θέση να απαιτήσουν κάποια ουσιαστική αποζημίωση για την Ουκρανία.
Και δεδομένου ότι η ιδέα του υδρογόνου είναι εγγενώς Πράσινη, αυτό θα ήταν μια τέλεια ευκαιρία για ένα win-win, ηρεμώντας την πολιτική του γερμανικού συνασπισμού και γεμίζοντας τον ουκρανικό προϋπολογισμό.
Το ότι η Ουκρανία δεν είναι ευχαριστημένη με το Nord Stream 2 είναι κατανοητό, αν πιθανώς βασίζεται σε ψευδείς, κοντόφθαλμους υπολογισμούς. Είναι όμως καιρός για τους ηγέτες της να ρίξουν μια πολύ προσεκτική ματιά στο τι σημαίνει πραγματικά το Nord Stream 2 και πώς θα μπορούσε, στην πραγματικότητα, να ωφελήσει τη χώρα τους. Αυτή θα ήταν η έξυπνη απάντηση, τουλάχιστον.