Ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 2, ο οποίος συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα, κατηγορείται στις ΗΠΑ και σε τμήμα της Ευρώπης ως ρωσικό σχέδιο για την παγίδευση των Ευρωπαίων αγοραστών φυσικού αερίου. Δεν είναι.
Από: capital.gr / Του Julian Lee
Είναι ο τελευταίος κρίκος ενός 30ετούς σχεδίου - οράματος για την εκτροπή των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου μακριά από τις διαδρομές διαμετακόμισης που περνούν από άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, γείτονες της Ρωσίας. Από ρωσική σκοπιά, αυτός είναι ένας απόλυτα λογικός και θεμιτός στόχος. Αν δεν το πιστεύετε, ρωτήστε τους Καναδούς σχετικά με τον αγωγό Keystone XL.
Είναι ο τελευταίος κρίκος ενός 30ετούς σχεδίου - οράματος για την εκτροπή των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου μακριά από τις διαδρομές διαμετακόμισης που περνούν από άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, γείτονες της Ρωσίας. Από ρωσική σκοπιά, αυτός είναι ένας απόλυτα λογικός και θεμιτός στόχος. Αν δεν το πιστεύετε, ρωτήστε τους Καναδούς σχετικά με τον αγωγό Keystone XL.
Απεξάρτηση
Από τότε που διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση το 1991, η Ρωσία αντιμετώπιζε το πρόβλημα της εξάρτησης από αγωγούς οι οποίοι διέτρεχαν χώρες που ήταν ξαφνικά ανεξάρτητες και όχι απαραίτητα φιλικές προς την ίδια, για να μεταφέρουν σχεδόν όλο το πετρέλαιο και το φυσικό της αέριο στις διεθνείς αγορές.
Δεν μπορούσε καν να παραδώσει αργό στο μεγάλο λιμάνι του Νοβοροσίσκ στη Μαύρη Θάλασσα χωρίς αυτό να περάσει από ένα μικρό τμήμα εδάφους της Ουκρανίας, ενώ η μεγάλη έξοδός της στη Βαλτική Θάλασσα βρισκόταν στη Λετονία.
Οι παραδόσεις φυσικού αερίου στη δυτική Ευρώπη έπρεπε να διέρχονται από μία ή περισσότερες από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Λευκορωσίας, της Ουκρανίας και της Μολδαβίας. Στη συνέχεια έπρεπε να περάσουν από τουλάχιστον ένα από τα πρώην δορυφορικά της Σοβιετικής Ένωσης κράτη της Πολωνίας, της Τσεχίας, της Σλοβακίας, της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας.
Οι σχέσεις της Μόσχας με όλες αυτές τις χώρες άλλαζαν - και όχι προς το καλύτερο από τη σκοπιά της Ρωσίας.
Έτσι, η Μόσχα ξεκίνησε μια σειρά έργων προκειμένου να μειώσει την εξάρτησή της από τη διαμετακόμιση μέσω των πρώην σοβιετικών κρατών για τις εξαγωγές υδρογονανθράκων. Νέοι τερματικοί σταθμοί εξαγωγής πετρελαίου κατασκευάστηκαν στις ρωσικές ακτές στη Βαλτική Θάλασσα.
Μόλις ολοκληρώθηκε ο πρώτος από αυτούς στο Πριμόρσκ, οι εξαγωγικές ροές μέσω λιμένων στη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία μειώθηκαν στο μηδέν. Όλες οι - αυξανόμενες - αποστολές πετρελαίου της Ρωσίας στο εξωτερικό διεξάγονταν πλέον μέσω ρωσικών λιμανιών.
Η μετάβαση από τα λετονικά, πολωνικά και λιθουανικά στα ρωσικά λιμάνια για τις εξαγωγές της Μόσχας ήταν ολοκληρωτική και οριστική
Το ίδιο συνέβη στον νότο, με τις ροές αργού πετρελαίου μέσω των τερματικών σταθμών της Ουκρανίας στην Οδησσό και στο Πιβντένε να έχουν σταματήσει ήδη από τα τέλη του 2010.
Αγωγοί
Η Ρωσία κινήθηκε σε μια παρόμοια κατεύθυνση και για το φυσικό αέριο. Κατασκευάστηκαν μεγάλοι νέοι αγωγοί εξαγωγών για να συνδέουν τη Ρωσία απευθείας με μεγάλους πελάτες - πρώτα με την Τουρκία και μετά με τη Γερμανία.
Ο αγωγός Blue Stream κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα μείωσε την εξάρτηση της Ρωσίας από τη διέλευση μέσω Ουκρανίας για την παράδοση φυσικού αερίου στην Τουρκία, ενώ ο Nord Stream μείωσε τον ρόλο της Λευκορωσίας και της Πολωνίας στις παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία και σε άλλους αγοραστές στη δυτική Ευρώπη.
Αυτές οι διαδρομές ακολουθήθηκαν αργότερα από τον Turk Stream και τώρα από τον Nord Stream 2.
Το σχέδιο του Πούτιν για την παράκαμψη της ανατολικής Ευρώπης
Η πολιτική της Ρωσίας δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη, ούτε είναι μοναδική ανά τον κόσμο.
Η ιστορία των αγωγών διέλευσης δεν είναι ευχάριστη. Ο κατάλογος εκείνων που έχουν περιπέσει σε αχρηστία περιλαμβάνει τον αγωγό IPSA, ο οποίος συνέδεε τα κοιτάσματα πετρελαίου στο νότιο Ιράκ με τον αγωγό Ανατολής-Δύσης της Σαουδικής Αραβίας και τον Tapline του ίδιου βασιλείου, που μετέφερε το σαουδαραβικό αργό σε τερματικό εξαγωγών στις ακτές του Λιβάνου.
Άλλοι έχουν προταθεί, σχεδιαστεί και ακόμη και εν μέρει κατασκευαστεί, για να καταλήξουν στον κάλαθο των αχρήστων. Η κατασκευή του αγωγού TAPI, που προορίζεται για μεταφορά φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν στο Αφγανιστάν και από το Πακιστάν στην Ινδία, συζητείται εδώ και τουλάχιστον 25 χρόνια, αλλά φαίνεται ακόμη λιγότερο πιθανό να κατασκευαστεί σήμερα σε σχέση με το 1996.
Η τύχη του αγωγού Keystone XL, ο οποίος προοριζόταν να παραδίδει καναδικό αργό σε διυλιστήρια και τερματικούς σταθμούς εξαγωγής στις ΗΠΑ, θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για όλους όσοι σκέφτονται να βασίζονται στη διαμετακόμιση μέσω μιας γειτονικής χώρας για να κομίσουν τους υδρογονάνθρακές τους στην αγορά.
Ακόμα και οι διαμετακομιστικοί αγωγοί οι οποίοι επέζησαν και ευδοκίμησαν, συχνά δεν εξυπηρέτησαν τους αρχικούς ιδιοκτήτες τους ακριβώς όπως εκείνοι το είχαν σχεδιάσει.
2024
Η Ρωσία χρησιμοποίησε τη δική της μόχλευση ως χώρα διέλευσης για να αλλάξει τις δομές διαχείρισης και φορολογίας του αγωγού CPC του Καζακστάν προς όφελός της. Η Τουρκία έχει κάνει παρόμοιες κινήσεις ως υποδοχέας αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από το Ιράκ και το Αζερμπαϊτζάν, αποσπώντας τόσο υψηλότερα τέλη διέλευσης όσο και μεγαλύτερο έλεγχο επ’ αυτών.
Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι η Ρωσία προσπάθησε να τερματίσει την εξάρτησή της από παρόμοιους δεσμούς.
Το μονοπώλιο εξαγωγής φυσικού αερίου της Ρωσίας, Gazprom, έχει συμφωνήσει να συνεχίσει την αποστολή φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας, αυτό ωστόσο ισχύει μόνον έως το 2024. Ο Nord Stream 2 σύντομα θα εκτοπίσει - και δεν θα συμπληρώνει απλώς - τις υπάρχουσες ροές φυσικού αερίου μέσω της Λευκορωσίας, της Πολωνίας και της Ουκρανίας, τερματίζοντας έτσι την εξάρτηση της Ρωσίας από πρώην σοβιετικά και δορυφορικά κράτη για τη μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου στις δυτικές εξαγωγικές αγορές.