Η ανακοίνωση της προμήθειας των τριών συν μίας (ως δικαίωμα προαίρεσης) φρεγατών FDI HN (Hellenic Navy: Πολεμικό Ναυτικό) και η ταυτόχρονη υπογραφή μνημονίου συνεννόησης με τη γαλλική κρατική εταιρία Naval Group και την ευρωπαϊκή κοινοπραξία MBDA για την έναρξη διαπραγματεύσεων για τη συμβασιοποίησή της αποτελούν εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη για την ανανέωση και την αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του Στόλου.
Με τις FDI HN το Πολεμικό Ναυτικό υλοποιεί ένα τεχνολογικό άλμα σχεδόν πέντε δεκαετιών, από τις φρεγάτες τύπου Standard και τύπου MEKO-200HN των δεκαετιών 1970-1980, ενσωματώνοντας, μεταξύ άλλων και την τρομακτική εξέλιξη στον τομέα των ηλεκτρονικών που καταγράφηκε το αντίστοιχο διάστημα (ας αναλογιστούμε την εξέλιξη ηλεκτρονικών συσκευών που χρησιμοποιούμε καθημερινά, π.χ., τα κινητά τηλέφωνα). Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η FDI (Belharra) χαρακτηρίζεται από την κατασκευάστρια Naval Group «ψηφιακός μαχητής».
Κύριο χαρακτηριστικό της σχεδίασης είναι μία κατανεμημένη ψηφιακή αρχιτεκτονική τύπου υπολογιστικού νέφους (cloud computing), που επιτρέπει τη διασύνδεση και ολοκλήρωση όλων των συστημάτων, επιτυγχάνοντας υψηλό επίπεδο αυτοματισμού στη λειτουργία και υψηλού επιπέδου επιχειρησιακές δυνατότητες. Η αρχιτεκτονική περιλαμβάνει δύο κέντρα δεδομένων εγκατεστημένα σε διαφορετικούς χώρους του πλοίου ώστε σε περίπτωση πλήγματος να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία τουλάχιστον του ενός και τα οποία λειτουργούν μόνιμα ως αντίγραφα ασφαλείας του ενός για το άλλο. Επίσης τα δύο κέντρα δεδομένων μειώνουν τον αριθμό των πυλών εισόδων στα συστήματα του πλοίου και ελαχιστοποιούν τις πιθανότητες επιτυχούς κυβερνοεπίθεσης.
Επιπρόσθετα, η εγκατάσταση σταθμού εργασίας του συστήματος κυβερνοδιαχείρισης (CyMS: Cyber Management System) που έχει αναπτύξει η Naval Group επιτρέπει ακόμη και στα μη εξειδικευμένης εκπαίδευσης μέλη του πληρώματος να παρακολουθούν την κατάσταση του δικτύου και των συστημάτων και να παρεμβαίνουν άμεσα σε περίπτωση κυβερνοεπίθεσης ή βλάβης. Ένα άλλο επαναστατικό πλεονέκτημα που προσφέρει αυτή η αρχιτεκτονική είναι ότι επιτρέπει την αποσύνδεση του υλισμικού (hardware) από το λογισμικό (software), καθιστώντας δυνατή την κατά περίπτωση ταχεία αναβάθμιση ή τροποποίησή τους χωρίς να διαταράσσεται η λειτουργία.
Η ελληνική διαμόρφωση
Παρότι τα χαρακτηριστικά και ο εξοπλισμός των νέων φρεγατών (και κατ’ επέκταση οι επιχειρησιακές δυνατότητες) θα καθοριστούν με λεπτομέρεια στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την κατάρτιση της σύμβασης, τα στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί μέχρι σήμερα επιτρέπουν την περιγραφή της ελληνικής διαμόρφωσης με σχετικά υψηλό βαθμό ακρίβειας. Η πιο πρόσφατη απεικόνιση της διαμόρφωσης που προτείνεται για το Πολεμικό Ναυτικό αποδεσμεύθηκε από την κατασκευάστρια Naval Group κατά τη διάρκεια της διεθνούς έκθεσης αμυντικών συστημάτων DEFEA 2021 που διεξήχθη στην Αθήνα τον περασμένο Ιούλιo.
Σε ό,τι αφορά τα γενικά χαρακτηριστικά, το εκτόπισμα του πλοίου ανέρχεται σε περίπου 4.500 τόνους, το μήκος σε 122 μέτρα και το πλάτος σε 17,7 μέτρα. Η μέγιστη ταχύτητα που μπορεί να αναπτύξει ανέρχεται σε 27 κόμβους και η εμβέλειά του σε 5.000 ναυτικά μίλια (9.300 χιλιόμετρα) με ταχύτητα 15 κόμβων. Το πλήρωμα ανέρχεται σε 120 άτομα, σημαντικά μειωμένο σε σχέση με το πλήρωμα που απαιτούν οι υφιστάμενες φρεγάτες τύπου Standard και τύπου MEKO-200HN (περί τα 200 άτομα και στις δύο περιπτώσεις). Ο μειωμένος αριθμός του πληρώματος αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα του υψηλού επιπέδου αυτοματισμού του πλοίου και των σύγχρονων τεχνολογιών που ενσωματώνει. Πλέον του πληρώματος η φρεγάτα έχει ενδιαιτήσεις για επιπλέον 28 άτομα (επιτελείο διοικητή δύναμης επιχειρήσεων ή δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων κλπ.).
Ας σημειωθεί ότι ο οπλισμός της φρεγάτας FDI HN περιλαμβάνει και νεότερες, αυξημένων επιδόσεων εκδόσεις συστημάτων που ήδη βρίσκονται σε υπηρεσία με το Πολεμικό Ναυτικό, όπως τα κατευθυνόμενα βλήματα επιφανείας – επιφανείας Exocet MM40 Block 3, το σύστημα αντιβληματικής προστασίας RAM, το ναυτικό πυροβόλο OTO Melara διαμετρήματος 76 χλστ., για τα οποία υπάρχει η εμπειρία χρήσης και έχει ήδη αναπτυχθεί η υποδομή συντήρησης, υποστήριξης και εκπαίδευσης του προσωπικού.
Επίσης, ειδική αναφορά θα πρέπει να γίνει και στο ανεξάρτητο του τυπικού Κέντρου Πληροφοριών Μάχης (ΚΠΜ) Κέντρο Πληροφοριών Ασύμμετρου Πολέμου (Asymmetric Warfare Center), το οποίο, λαμβάνοντας δεδομένα από τις ολοπεριμετρικής παρατήρησης κάμερες και τα δύο συστήματα PASEO-XLR, μπορεί με τηλεχειρισμό να ενεργοποιήσει τα δύο πυροβόλα διαμετρήματος 20 χλστ. ή μη φονικά όπλα για την εξουδετέρωση απειλών εγγύς του πλοίου.
Σχεδιασμένες για να αντιμετωπίσουν όλες τις υφιστάμενες απειλές!
Κατά τη Naval Group, η φρεγάτα FDI HN έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά όλες τις υφιστάμενες απειλές (αέρος, επιφανείας, υποθαλάσσιες) και διαθέτει σημαντικό δυναμικό εξέλιξης ώστε κατά τη διάρκεια του επιχειρησιακού βίου της να ανταποκριθεί σε μελλοντικές και αναδυόμενες απειλές, όπως, για παράδεγμα, υπερηχητικά βλήματα, εξοπλισμένα μη επανδρωμένα αεροχήματα κατά μόνας ή σε σμήνη, βαλλιστικά βλήματα και κυβερνοεπιθέσεις. Αυτό επιτυγχάνεται λόγω των προβλέψεων που έχουν ενσωματωθεί στη σχεδίαση (π.χ., περίσσεια ηλεκτρικής ισχύος και δυνατότητας ψύξης) και στην κατανεμημένη ψηφιακή αρχιτεκτονική που επιτρέπει την ταχεία ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών (π.χ., τεχνητή νοημοσύνη) και την επίσης ταχεία και χαμηλού κόστους ολοκλήρωση νέων συστημάτων ή λογισμικού.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η FDI HN θα επιτρέψει στο Πολεμικό Ναυτικό την εγκαθίδρυση ισχυρής παρουσίας στην Aνατολική Μεσόγειο (και φυσικά στο Αιγαίο) με υψηλού επιπέδου δυνατότητες ελέγχου του θαλάσσιου, υποθαλάσσιου και εναέριου χώρου και προβολής ισχύος.
Περίπου 18 χρόνια μετά τον παροπλισμό του αντιτορπιλικού κατευθυνόμενων βλημάτων «ΚΙΜΩΝ» D218 τύπου Charles F. Adams, το Πολεμικό Ναυτικό αποκτά εκ νέου ισχυρές δυνατότητες αεράμυνας περιοχής με τον συνδυασμό του ραντάρ SEA FIRE (ονομαστική εμβέλεια 300 χιλιόμετρα, ικανότητα ταυτόχρονου εντοπισμού και ιχνηλάτησης 800 στόχων, συμπεριλαμβανομένων και μικρού μεγέθους όπως τα μη επανδρωμένα αεροχήματα, πλήρη ημισφαιρική κάλυψη) και του κατευθυνόμενου βλήματος Aster 30. Όπως έγινε γνωστό από την ανακοίνωση του μνημονίου συνεννόησης μεταξύ υπουργείου Εθνικής Άμυνας, Naval Group και MBDA, οι ελληνικές φρεγάτες θα εξοπλιστούν με το βλήμα Aster 30 B1 (ταχύτητα 4,5 Mach – 5.511 χλμ./ ώρα, βεληνεκές 120 χιλιόμετρα, δυνατότητα εμπλοκής στόχων σε ύψος έως και 20.000 μέτρα), ενώ δυνατή είναι και η προμήθεια βλημάτων της έκδοσης Aster 30 Block 1NT (New Technology), τα οποία επιτρέπουν την προσβολή βαλλιστικών βλημάτων βεληνεκούς έως και 1.500 χιλιομέτρων, τομέας στον οποίο από το 2010 η Τουρκία δραστηριοποιείται εντατικά.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι με το Aster 30 και με βάση την εκτιμώμενη «ζώνη απαγόρευσης διαφυγής» (No-escape zone, δηλαδή τη ζώνη εντός της οποίας υπάρχει υψηλή πιθανότητα καταστροφής του στόχου) του βλήματος, κάθε φρεγάτα FDI HN «αποκλείει» για τις εχθρικές αεροπορικές δυνάμεις εναέριο χώρο άνωθεν επιφανείας έκτασης περίπου 25.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, περίπου το 12% της συνολικής έκτασης του Αιγαίου Πελάγους. Κατά συνέπεια, εκτός από την προστασία μίας ναυτικής δύναμης επιχειρήσεων, μπορεί να αναλάβει και αποστολές αντιαεροπορικής άμυνας παράκτιων πόλεων και εγκαταστάσεων και φυσικά των νήσων και μικρονήσων του Αιγαίου Πελάγους. Επιπρόσθετα, με τη χρήση του βλήματος Aster 30 Block 1NT (New Technology), που δεν απαιτεί φυσική ή ψηφιακή μετατροπή ή προσαρμογή της πλατφόρμας, καθίσταται δυνατή και η ανάληψη αποστολών αντιβαλλιστικής άμυνας.
Για να γίνει αντιληπτή η αναβάθμιση των δυνατοτήτων αντιαεροπορικής άμυνας σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση, θα αναφέρουμε ότι οι μεν φρεγάτες τύπου Standard είναι εξοπλισμένες με έναν οκταπλό εκτοξευτή κατευθυνόμενων βλημάτων NATO Sea Sparrow (βεληνεκές 14,6 χιλιόμετρα, ταχύτητα 2,5 Mach), οι δε MEKO-200HN / «ΥΔΡΑ» με σύστημα κάθετης εκτόξευσης 16 βλημάτων Evolved SeaSparrow Missile – ESSM (βεληνεκές 50 χιλιόμετρα, ταχύτητα ανώτερη των 4 Mach).
Μεγάλη ανατροπή στον συσχετισμό της ελληνοτουρκικής ισχύος θα επιφέρει επίσης τυχόν απόφαση να συμπεριληφθεί στον οπλισμό της φρεγάτας FDI HN το υποστρατηγικό βλήμα προσβολής στόχων ξηράς Missile de Croisière Naval – MdCN (SCALP Naval), βεληνεκούς άνω των 1.000 χλμ. (που όμως θα μειώσει τον αριθμό των μεταφερόμενων βλημάτων Aster 30 στα κάθετα συστήματα εκτόξευσης σε 24). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μία φρεγάτα FDI HN που πλέει μεταξύ Σκύρου και Λέσβου μπορεί να προσβάλει στόχους σε όλη την περιοχή από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο μέχρι τη Σαμψούντα, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και μέχρι τον λιμένα του Ισκεντερούν (Αλεξανδρέττα), πλησίον των συνόρων με τη Συρία.
Αναβαθμισμένες είναι επίσης οι επιχειρησιακές δυνατότητες της FDI HN στον ανθυποβρυχιακό πόλεμο σε σχέση με τις υφιστάμενες των φρεγατών τύπου Standard και MEKO-200HN / «ΥΔΡΑ». Ο οργανικός εξοπλισμός της πλατφόρμας (σόναρ τρόπιδας, σόναρ μεταβλητού βάθους, ελαφρές τορπίλες κατά υποβρυχίων) σε συνδυασμό με τους αισθητήρες και τα όπλα των ελικοπτέρων της Διοίκησης Αεροπορίας Ναυτικού που θα επιχειρούν από τις φρεγάτες FDI HN μεγιστοποιεί τις δυνατότητες εντοπισμού και επιτυχούς προσβολής εχθρικών υποβρυχίων τόσο σε μεγάλα βάθη όσο και στα παράκτια.
Η αρχή του δρόμου για το «ψηφιακό» πολεμικό ναυτικό
Η προμήθεια των φρεγατών FDI HN είναι σημαντική όχι μόνο γιατί προσδίδει στο Πολεμικό Ναυτικό νέες επιχειρησιακές δυνατότητες, όπως αεράμυνας περιοχής ή προσβολής στόχων στην εχθρική ενδοχώρα (εφόσον αποφασιστεί η προμήθεια των βλημάτων MdCN), αυξάνει συνολικά τις φίλιες δυνατότητες παρατήρησης, επιτήρησης, εντοπισμού, αναγνώρισης και εμπλοκής στόχων στο ελληνικό θέατρο επιχειρήσεων, εισάγει σε υπηρεσία οπλικά συστήματα αυξημένων επιδόσεων, αποτελεί πλατφόρμα ανώτερων επιχειρησιακών επιδόσεων σε σχέση με τις διατιθέμενες και υπό ναυπήγηση για το ναυτικό της Τουρκίας, αλλά και για έναν άλλο λόγο. Μπορεί να αποτελέσει τη βάση «οικοδόμησης» του ψηφιακού μέλλοντος του Πολεμικού Ναυτικού αλλά και γενικότερα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, απαίτηση αναγκαία για να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του σημερινού ενοποιημένου χώρου επιχειρήσεων.
Για παράδειγμα, η ενσωμάτωση δυνατοτήτων συνεργατικής εμπλοκής, δηλαδή εμπλοκή στόχου από μία φρεγάτα βάσει δεδομένων που έχουν συλλεχθεί από το ραντάρ μίας άλλης, θα μεγιστοποιήσει την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα της πλατφόρμας αλλά και της δύναμης επιχειρήσεων με την οποία επιχειρεί. Το ναυτικό της Γαλλίας ήδη αναπτύσσει ένα τέτοιο σύστημα συνεργατικής εμπλοκής με την ονομασία Veille Coopérative Navale (VCN), αντίστοιχο του αμερικανικού Cooperative Engagement Capability (CEC), το οποίο παρέχει υψηλής ποιότητας επίγνωση της τακτικής κατάστασης και ολοκληρωμένη ικανότητα ελέγχου πυρός, και ίσως θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης από τους επιτελείς του Πολεμικού Ναυτικού.
«Πεδίον δόξης λαμπρόν» αποτελεί και η εκμετάλλευση των μεγάλων δυνατοτήτων που προσφέρει η κατανεμημένη ψηφιακή αρχιτεκτονική της πλατφόρμας για «σύζευξή» της με μη επανδρωμένα. Η φρεγάτα έχει ήδη τη δυνατότητα υποστήριξης ενός καθέτου απο-προσγείωσης μη επανδρωμένου αεροχήματος βάρους 700 κιλών, το οποίο αυξάνει τις δυνατότητες παρατήρησης, επιτήρησης, εντοπισμού και, εφόσον έχει δυνατότητα μεταφοράς οπλισμού, προσβολής στόχων πέραν του ορίζοντα.
Για παράδειγμα, θα μπορούσε να υλοποιηθεί ένα πρόγραμμα με συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης, καθώς βρίσκεται εντός των δυνατοτήτων της, για τη «σύζευξη» μη επανδρωμένων οχημάτων επιφανείας ή και μη επανδρωμένων υποβρύχιων οχημάτων, για την επαύξηση των δυνατοτήτων ανθυποβρυχιακού πολέμου, της ικανότητας προσβολής στόχων επιφανείας, συλλογής πληροφοριών κ.λπ.