Πριν από λίγες ημέρες οι πρεσβευτές 10 χωρών της Δύσης, συμμάχων της Τουρκίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Νορβηγίας, της Σουηδίας, της Δανίας, της Φινλανδίας, της Νέας Ζηλανδίας, του Καναδά και των ΗΠΑ με κοινή τους ανοιχτή επιστολή την περασμένη Δευτέρα, τέταρτη επέτειο της αρχικής σύλληψης του Οσμάν Καβαλά, έκαναν λόγο για "σοβαρές σκιές στη λειτουργία της δημοκρατίας” στην Τουρκία.
Του Βαγγέλη Χωραφά
Απαντώντας ο Ταγίπ Ερντογάν, αποκάλεσε τον Οσμάν Καβαλά «απομεινάρι του Σόρος». Στην ίδια γραμμή κινήθηκε και ο στενός σύμμαχος του Ερντογάν, ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί. . Ήδη, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε τους δέκα πρεσβευτές για να τους επιδώσει διάβημα διαμαρτυρίας για ανάμιξη στις εσωτερικές υποθέσεις της Τουρκίας, ενώ σε χωριστή ανακοίνωσή του τους κατηγόρησε για πολιτικοποίηση μιας δικαστικής υπόθεσης και άσκηση πιέσεων στο δικαστικό σώμα.
Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΚΑΛΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
Ωστόσο, κάποτε ο Ταγίπ Ερντογάν είχε πολύ καλές σχέσεις με τον Τζορτζ Σόρος και το Ίδρυμα Ανοικτή Κοινωνία.
Το 2017 ο Αχμέτ Σεβέρ, σύμβουλος του πρώην προέδρου της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιούλ, είχε αποκαλύψει ότι το 2003 κατά την διάρκεια του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός, υπήρξε συνάντηση
Ερντογάν-Σόρος, κατά την διάρκεια της οποίας ο Ερντογάν ζήτησε την στήριξη του Σόρος. «Εμείς είμαστε η ανοικτή κοινωνία στην Τουρκία. Υποστήριξε μας». Αυτό ήταν το επιχείρημα του Ερντογάν. Ο Egemen Bagis, ο Omer Celik, ο Hasan Kuneyt Zapsu (ο οποίος συντόνισε τις επαφές) και ο Οσμάν Καβαλά ήταν παρόντες σε αυτή την συνάντηση.
Η υποστήριξη που ζητήθηκε από τον Σόρος αφορούσε την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ. Για τον λόγο αυτό δημιουργήθηκε η Ανεξάρτητη Επιτροπή για την Τουρκία, η οποία χρηματοδοτήθηκε από τον Σόρος. Σε αυτή συμμετείχαν ο πρώην πρόεδρος της Φινλανδίας και κάτοχος του Βραβείου Νόμπελ Μάρτι Αχτισάαρι, ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας Μισέλ Ροκάρ, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας και Ευρωπαίος Επίτροπος Χανς βαν ντερ Μπρουκ, η πρώην Ιταλίδα υπουργός Εξωτερικών Έμμα Μπονίνο και άλλοι. Όλοι αυτοί έκαναν συστηματικό lobbying υπέρ της έναρξης της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην ΕΕ.
Κατά την διάρκεια του ταξιδιού του στην Κωνσταντινούπολη το 2005, ο Τζορτζ Σόρος έγινε δεκτός από τον Ταγίπ Ερντογάν και την κυβέρνηση του. Μεταξύ του 2001 και του 2008 το Ίδρυμα Ανοικτή Κοινωνία δεν αντιμετώπισε κανένα νομικό πρόβλημα και χρηματοδότησε πολλές δραστηριότητες στην Τουρκία. Μάλιστα, αυτή την περίοδο, οι αντίπαλοι του Ερντογάν κατηγορούσαν το Ίδρυμα Ανοικτή Κοινωνία ότι ήταν ερντογανικό. Στην Τουρκία ιδρύθηκε το παράρτημα «Ανεξάρτητη Επιτροπή της Ανοικτής Κοινωνίας» με επικεφαλής τον Can Paker, ο οποίος αποχώρησε το 2011.
Η ΔΙΑΡΡΗΞΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
Καθώς οι ενταξιακές διαδικασίες της Τουρκίας άρχισαν να βαλτώνουν και το καθεστώς Ερντογάν δεν μπορούσε να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, τα θέματα που χρηματοδοτούσε ο Σόρος, όπως οι ελευθερίες, οι δημοκρατικές αξίες και τα δικαιώματα των μειονοτήτων, μετατράπηκαν σε αγκάθια για τον Ταγίπ Ερντογάν. Οι κρατικές πρωτοβουλίες διάλυσης της κοινωνίας των πολιτών από την κυβέρνηση, αυξήθηκαν μετά τα γεγονότα στο Γκεζί και έπληξαν και την Ανοικτή Κοινωνία. Μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 2015, οι προσωπικές επαφές Ερντογάν-Σόρος σταμάτησαν.
Οι κατηγορίες που αποδόθηκαν στον Οσμάν Καβαλά για υποκίνηση των διαδηλώσεων στο Γκεζί και την δημιουργία χάους και αναταραχής σε όλη τη χώρα, με ταυτόχρονη προσπάθεια ανατροπής της κυβέρνησης-με λίγα λόγια ένα έγχρωμο πραξικόπημα-γρήγορα επεκτάθηκαν και στο Ίδρυμα Ανοικτή Κοινωνία. Ο πρόεδρος του ιδρύματος Ali Hakan Altinay συνελήφθη και ανακρίθηκε. Ο Οσμάν Καβαλά (ο κόκκινος Σόρος) συνελήφθη το 2017 και έχει φορτωθεί αλλεπάλληλες καταδίκες για προσπάθεια ανατροπής του πολιτεύματος. Για την ακρίβεια, απαλλάχθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 από την κατηγορία της υποκίνησης των διαδηλώσεων του Πάρκου Γκεζί το 2013, για να συλληφθεί εκ νέου λίγες ώρες αργότερα με την κατηγορία αυτή τη φορά της εμπλοκής του στο αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016 κατά του Ερντογάν. Για την συγκεκριμένη κατηγορία ο εισαγγελέας έχει ζητήσει να του επιβληθεί ποινή ισόβιας κάθειρξης.
Αποτέλεσμα αυτών των διώξεων ήταν η αποχώρηση του Ιδρύματος Ανοικτή Κοινωνία από την Τουρκία το 2018.
ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ TESEV
Τα χρόνια της παρουσίας του στην Τουρκία, ο Τζορτζ Σόρος χρηματοδότησε μεταξύ άλλων και το Τουρκικό Ίδρυμα Οικονομικών και Κοινωνικών μελετών(TESEV). Στο ίδρυμα αυτό έκανε την πρακτική της η κόρη του Ταγίπ Ερντογάν, Σουμεϊγιέ.
Το ίδρυμα αυτό έχει 300 ιδρυτικά μέλη. Την εποχή της ίδρυσης του ο Can Paker ήταν ο πρώτος πρόεδρος του. Το 2015 άφησε την θέση του μετά από υπόδειξη του Σόρος και ίδρυσε το Podem.
O Hasan Cuneyt Zapsu πρώην σύμβουλος του Ερντογάν, στέλεχος του ΑΚΡ και πρώην μέλος του ΔΣ του TESEV, βρίσκεται επίσης στο Podem.
Ο αρχηγός της κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είναι επίσης ιδρυτικό μέλος του TESEV, όπως και το στέλεχος του AKP Etem Sancak που διετέλεσε και μέλος του ΔΣ του TESEV.
Και ο Οσμάν Καβαλά ήταν μέλος του TESEV. Μάλιστα έχουν έναν κοινό εξάδελφο με την Μεράλ Ακσενέρ του Καλού Κόμματος. Πολλοί αποδίδουν τις διώξεις του και σε αυτό τον παράγοντα.
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ
Μετά την ανάληψη της εξουσίας Ντόναλντ Τραμπ το 2017 και το πραξικόπημα στην Τουρκία το 2016, Τραμπ και Ερντογάν συνέπεσαν στις κατηγορίες κατά του Τζορτζ Σόρος. Ήταν ένα σημείο επαφής μεταξύ τους που είχε διάρκεια.
Ο Ερντογάν με την δαιμονοποίηση του Σόρος ήθελε να δείξει στην Ουάσιγκτον, ποια ήταν η θέση του για την εξέλιξη του παγκόσμιου συστήματος και της παγκοσμιοποίησης.
Με την πολιτική αλλαγή στις ΗΠΑ, ο Ερντογάν είναι υποχρεωμένος να αλλάξει το αφήγημα του για τον Οσμάν Καβαλά, Το αφήγημα στρέφεται πλέον προς το εσωτερικό και όχι προς το εξωτερικό.
Το νέο αφήγημα έχει δύο συνιστώσες. Η πρώτη είναι ότι διαχρονικά ο ξένος παράγοντας και κυρίως η Δύση επιβουλεύεται την Τουρκία και απεργάζεται τον διαμελισμό της, πολύ περισσότερο τώρα που ο Ταγίπ Ερντογάν αναδεικνύει τη χώρα του σε διεθνή δύναμη. Η δεύτερη αφορά την πάντα υπάρχουσα αντίληψη στην Τουρκία περί "εσωτερικού εχθρού”, στην συγκεκριμένη περίπτωση η αποσταθεροποιητική πέμπτη φάλαγγα του Σόρος. Σε όλα αυτά, αν προστεθεί και μια δόση αντισημιτισμού, διαμορφώνει ένα τοπίο στο οποίο ο Καβαλά μπορεί να θεωρηθεί ότι "βρίσκεται πίσω από όλα”, σε μια συνωμοσία που συνενώνει ελίτ και καταπιεσμένες μειονότητες, δημιουργώντας ένα συμπαγές μπλοκ εκλογικής στήριξης του Ερντογάν.
Η άμεση ή έμμεση εμπλοκή των Κιλιτσντάρογλου και Ακσενέρ σε προσωπικές σχέσεις ή διαδικασίες που σχετίζονταν με τον Σόρος, μειώνει το εύρος της κριτικής που θα μπορούσε να ασκήσει η αντιπολίτευση στον Τουρκο πρόεδρο.
Του Βαγγέλη Χωραφά
Απαντώντας ο Ταγίπ Ερντογάν, αποκάλεσε τον Οσμάν Καβαλά «απομεινάρι του Σόρος». Στην ίδια γραμμή κινήθηκε και ο στενός σύμμαχος του Ερντογάν, ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί. . Ήδη, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε τους δέκα πρεσβευτές για να τους επιδώσει διάβημα διαμαρτυρίας για ανάμιξη στις εσωτερικές υποθέσεις της Τουρκίας, ενώ σε χωριστή ανακοίνωσή του τους κατηγόρησε για πολιτικοποίηση μιας δικαστικής υπόθεσης και άσκηση πιέσεων στο δικαστικό σώμα.
Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΚΑΛΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
Ωστόσο, κάποτε ο Ταγίπ Ερντογάν είχε πολύ καλές σχέσεις με τον Τζορτζ Σόρος και το Ίδρυμα Ανοικτή Κοινωνία.
Το 2017 ο Αχμέτ Σεβέρ, σύμβουλος του πρώην προέδρου της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιούλ, είχε αποκαλύψει ότι το 2003 κατά την διάρκεια του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός, υπήρξε συνάντηση
Ερντογάν-Σόρος, κατά την διάρκεια της οποίας ο Ερντογάν ζήτησε την στήριξη του Σόρος. «Εμείς είμαστε η ανοικτή κοινωνία στην Τουρκία. Υποστήριξε μας». Αυτό ήταν το επιχείρημα του Ερντογάν. Ο Egemen Bagis, ο Omer Celik, ο Hasan Kuneyt Zapsu (ο οποίος συντόνισε τις επαφές) και ο Οσμάν Καβαλά ήταν παρόντες σε αυτή την συνάντηση.
Η υποστήριξη που ζητήθηκε από τον Σόρος αφορούσε την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ. Για τον λόγο αυτό δημιουργήθηκε η Ανεξάρτητη Επιτροπή για την Τουρκία, η οποία χρηματοδοτήθηκε από τον Σόρος. Σε αυτή συμμετείχαν ο πρώην πρόεδρος της Φινλανδίας και κάτοχος του Βραβείου Νόμπελ Μάρτι Αχτισάαρι, ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας Μισέλ Ροκάρ, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας και Ευρωπαίος Επίτροπος Χανς βαν ντερ Μπρουκ, η πρώην Ιταλίδα υπουργός Εξωτερικών Έμμα Μπονίνο και άλλοι. Όλοι αυτοί έκαναν συστηματικό lobbying υπέρ της έναρξης της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην ΕΕ.
Κατά την διάρκεια του ταξιδιού του στην Κωνσταντινούπολη το 2005, ο Τζορτζ Σόρος έγινε δεκτός από τον Ταγίπ Ερντογάν και την κυβέρνηση του. Μεταξύ του 2001 και του 2008 το Ίδρυμα Ανοικτή Κοινωνία δεν αντιμετώπισε κανένα νομικό πρόβλημα και χρηματοδότησε πολλές δραστηριότητες στην Τουρκία. Μάλιστα, αυτή την περίοδο, οι αντίπαλοι του Ερντογάν κατηγορούσαν το Ίδρυμα Ανοικτή Κοινωνία ότι ήταν ερντογανικό. Στην Τουρκία ιδρύθηκε το παράρτημα «Ανεξάρτητη Επιτροπή της Ανοικτής Κοινωνίας» με επικεφαλής τον Can Paker, ο οποίος αποχώρησε το 2011.
Η ΔΙΑΡΡΗΞΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
Καθώς οι ενταξιακές διαδικασίες της Τουρκίας άρχισαν να βαλτώνουν και το καθεστώς Ερντογάν δεν μπορούσε να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, τα θέματα που χρηματοδοτούσε ο Σόρος, όπως οι ελευθερίες, οι δημοκρατικές αξίες και τα δικαιώματα των μειονοτήτων, μετατράπηκαν σε αγκάθια για τον Ταγίπ Ερντογάν. Οι κρατικές πρωτοβουλίες διάλυσης της κοινωνίας των πολιτών από την κυβέρνηση, αυξήθηκαν μετά τα γεγονότα στο Γκεζί και έπληξαν και την Ανοικτή Κοινωνία. Μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 2015, οι προσωπικές επαφές Ερντογάν-Σόρος σταμάτησαν.
Οι κατηγορίες που αποδόθηκαν στον Οσμάν Καβαλά για υποκίνηση των διαδηλώσεων στο Γκεζί και την δημιουργία χάους και αναταραχής σε όλη τη χώρα, με ταυτόχρονη προσπάθεια ανατροπής της κυβέρνησης-με λίγα λόγια ένα έγχρωμο πραξικόπημα-γρήγορα επεκτάθηκαν και στο Ίδρυμα Ανοικτή Κοινωνία. Ο πρόεδρος του ιδρύματος Ali Hakan Altinay συνελήφθη και ανακρίθηκε. Ο Οσμάν Καβαλά (ο κόκκινος Σόρος) συνελήφθη το 2017 και έχει φορτωθεί αλλεπάλληλες καταδίκες για προσπάθεια ανατροπής του πολιτεύματος. Για την ακρίβεια, απαλλάχθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 από την κατηγορία της υποκίνησης των διαδηλώσεων του Πάρκου Γκεζί το 2013, για να συλληφθεί εκ νέου λίγες ώρες αργότερα με την κατηγορία αυτή τη φορά της εμπλοκής του στο αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016 κατά του Ερντογάν. Για την συγκεκριμένη κατηγορία ο εισαγγελέας έχει ζητήσει να του επιβληθεί ποινή ισόβιας κάθειρξης.
Αποτέλεσμα αυτών των διώξεων ήταν η αποχώρηση του Ιδρύματος Ανοικτή Κοινωνία από την Τουρκία το 2018.
ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ TESEV
Τα χρόνια της παρουσίας του στην Τουρκία, ο Τζορτζ Σόρος χρηματοδότησε μεταξύ άλλων και το Τουρκικό Ίδρυμα Οικονομικών και Κοινωνικών μελετών(TESEV). Στο ίδρυμα αυτό έκανε την πρακτική της η κόρη του Ταγίπ Ερντογάν, Σουμεϊγιέ.
Το ίδρυμα αυτό έχει 300 ιδρυτικά μέλη. Την εποχή της ίδρυσης του ο Can Paker ήταν ο πρώτος πρόεδρος του. Το 2015 άφησε την θέση του μετά από υπόδειξη του Σόρος και ίδρυσε το Podem.
O Hasan Cuneyt Zapsu πρώην σύμβουλος του Ερντογάν, στέλεχος του ΑΚΡ και πρώην μέλος του ΔΣ του TESEV, βρίσκεται επίσης στο Podem.
Ο αρχηγός της κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είναι επίσης ιδρυτικό μέλος του TESEV, όπως και το στέλεχος του AKP Etem Sancak που διετέλεσε και μέλος του ΔΣ του TESEV.
Και ο Οσμάν Καβαλά ήταν μέλος του TESEV. Μάλιστα έχουν έναν κοινό εξάδελφο με την Μεράλ Ακσενέρ του Καλού Κόμματος. Πολλοί αποδίδουν τις διώξεις του και σε αυτό τον παράγοντα.
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ
Μετά την ανάληψη της εξουσίας Ντόναλντ Τραμπ το 2017 και το πραξικόπημα στην Τουρκία το 2016, Τραμπ και Ερντογάν συνέπεσαν στις κατηγορίες κατά του Τζορτζ Σόρος. Ήταν ένα σημείο επαφής μεταξύ τους που είχε διάρκεια.
Ο Ερντογάν με την δαιμονοποίηση του Σόρος ήθελε να δείξει στην Ουάσιγκτον, ποια ήταν η θέση του για την εξέλιξη του παγκόσμιου συστήματος και της παγκοσμιοποίησης.
Με την πολιτική αλλαγή στις ΗΠΑ, ο Ερντογάν είναι υποχρεωμένος να αλλάξει το αφήγημα του για τον Οσμάν Καβαλά, Το αφήγημα στρέφεται πλέον προς το εσωτερικό και όχι προς το εξωτερικό.
Το νέο αφήγημα έχει δύο συνιστώσες. Η πρώτη είναι ότι διαχρονικά ο ξένος παράγοντας και κυρίως η Δύση επιβουλεύεται την Τουρκία και απεργάζεται τον διαμελισμό της, πολύ περισσότερο τώρα που ο Ταγίπ Ερντογάν αναδεικνύει τη χώρα του σε διεθνή δύναμη. Η δεύτερη αφορά την πάντα υπάρχουσα αντίληψη στην Τουρκία περί "εσωτερικού εχθρού”, στην συγκεκριμένη περίπτωση η αποσταθεροποιητική πέμπτη φάλαγγα του Σόρος. Σε όλα αυτά, αν προστεθεί και μια δόση αντισημιτισμού, διαμορφώνει ένα τοπίο στο οποίο ο Καβαλά μπορεί να θεωρηθεί ότι "βρίσκεται πίσω από όλα”, σε μια συνωμοσία που συνενώνει ελίτ και καταπιεσμένες μειονότητες, δημιουργώντας ένα συμπαγές μπλοκ εκλογικής στήριξης του Ερντογάν.
Η άμεση ή έμμεση εμπλοκή των Κιλιτσντάρογλου και Ακσενέρ σε προσωπικές σχέσεις ή διαδικασίες που σχετίζονταν με τον Σόρος, μειώνει το εύρος της κριτικής που θα μπορούσε να ασκήσει η αντιπολίτευση στον Τουρκο πρόεδρο.
---
O Βαγγέλης Χωραφάς, διευθυντής της ιστοσελίδας γεωπολιτικής https://www.geoeurope.org/, δημοσιεύει καθημερινά πρωτότυπα άρθρα και αναλύσεις και στην προσωπική του σελίδα στο facebook (https://www.facebook.com/vangelis.chorafas).