Από: Πρώτο Θέμα - Σπύρος Κοντέσης
Ενώ τα παιδιά συνήθως στέλνονταν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων - στο πλαίσιο των μαζικών δολοφονιών Εβραίων από τους Ναζί, που οδήγησε στο θάνατο έξι εκατομμυρίων ανθρώπων στο Ολοκαύτωμα - οι Ούγγροι δίδυμοι γλίτωσαν χάρη στην απελπισμένη απόφαση της μητέρας τους. Όταν ο διαβόητος «Άγγελος του Θανάτου» Δρ Γιόζεφ Μένγκελε, γιατρός του στρατοπέδου- γνωστός για τα τρομακτικά πειράματα που έκανε σε κρατούμενους - ήρθε για να εξετάσει τις νέες αφίξεις, ρώτησε αν υπήρχαν δίδυμα. Γνωρίζοντας ότι η επιλογή της μπορεί να ήταν η μόνη ελπίδα επιβίωσης των γιων της, η Έρζεμπετ έκανε απρόθυμα ένα βήμα μπροστά. Εκείνη και η κόρη της δολοφονήθηκαν αμέσως μετά τον χωρισμό τους από τους γιους της.
Ο Πέτερ, ο οποίος είναι τώρα 88 ετών, θυμάται: «Μας πέταξαν έξω από το φορτηγό, είδα πολλούς Γερμανούς στρατιώτες με όπλα προτεταμένα, είδα αιχμαλώτους και φρουρούς. Παραταχθήκαμε, και τότε ήρθε ο Μένγκελε, που τον ακολουθούσαν άλλοι δύο στρατιώτες οπλισμένοι και ρώτησε αν ανάμεσα στους νεοφερμένους υπήρχαν δίδυμα παιδιά. Τρεις φορές πέρασε μπροστά μας ο Μένγκελε. Την πρώτη φορά η μητέρα μου δεν είπε το παραμικρό, ούτε τη δεύτερη φορά είπε κάτι, αλλά την τρίτη φορά βγήκε από τη σειρά και είπε ότι είχε δίδυμα αγόρια». Ο Μένγκελε ενθουσιάστηκε από τα δίδυμα Σομόγκβι επειδή ήταν τόσο μικρά στην ηλικία αλλά τόσο μεγαλόσωμα (αν και ήταν 11 ετών τότε, η μητέρα τους τα είχε δασκαλέψει να λένε πως ήταν 9 ετών, ελπίζοντας πως η μικρή ηλικία τους ίσως να έκανε τους Ναζί τα αφήσουν με τη μητέρα τους). Ο Μένγκελε εκτίμησε επίσης ότι μιλούσαν Γερμανικά - μια γλώσσα που είχαν μάθει από τη νταντά τους.
O Γιόσεφ Μέντελε
Είναι απίστευτο αλλά τόσο ο Πέτερ όσο και ο Τόμας γλίτωσαν όχι μόνον από τον θάνατο αλλά και από τα πολύ βάναυσα πειράματα. Το μόνον που τους έκαναν ήταν να μετρούν το σώμα και τα διάφορα όργανά τους σχολαστικά. «Ήμουν πολύ τυχερός», είπε ο Πέτερ. «Δεν μας έκαναν τα βάρβαρα πειράματα που έκανε ο Μένγκελε στην αρχή, αλλά μας μετρούσαν το πρόσωπο, το ύψος μας, μας έκαναν εξετάσεις αίματος και κυρίως μετρούσαν κάθε μέρος του σώματός μας».
Η προηγούμενη ζωή
Γεννημένοι σε εβραϊκή οικογένεια στο Πετς της Ουγγαρίας, ο Πέτερ και ο Τόμας πέρασαν τα πρώτα χρόνια του πολέμου ασφαλείς από τις θηριωδίες των Ναζί, χάρη σε μια «συμμαχία» μεταξύ του Αδόλφου Χίτλερ και του Ούγγρου αντιβασιλέα Μίκλος Χόρτι. Ο πατέρας τους είχε μια ευημερούσα επιχείρηση που πωλούσε αξεσουάρ και ανταλλακτικά για αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες και ποδήλατα. Ήταν επίσης αντιπρόσωπος των αυτοκινήτων Ford. Όταν οι δίδυμοι έκλεισαν τα 5 τους χρόνια, άρχισαν μαθήματα πιάνου στο σπίτι. Την επόμενη χρονιά πήγαν στους προσκόπους. Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ξεκίνησαν το σχολείο. Εκείνη την ημέρα άκουσαν στο ραδιόφωνο ότι η Γερμανία είχε εισβάλει στην Πολωνία. Η ζωή τους άλλαξε μέσα σε μια νύχτα όταν η «συμμαχία» κατέρρευσε και οι Ναζί κατέλαβαν την Ουγγαρία τον Μάρτιο του 1944. «Πρώτα απ 'όλα, ο πατέρας μου, ο Γιόζεφ, συνελήφθη αμέσως», είπε ο Πέτερ. Μέσα σε ένα μήνα έπρεπε να πάμε σε γκέτο και μέσα σε δύο ή τρεις μήνες μας έβαλαν σε φορτηγά για ζώα και μας έστειλαν στο Άουσβιτς».
Ο Πέτερ και ο Τόμας Σομόγκβι με την αδελφή τους Άλις
Στο Άουσβιτς
Σε λιγότερο από μία ώρα αφότου τα αγόρια χωρίστηκαν από τη μητέρα τους, ο Πέτερ έμαθε ότι την είχαν δει – όπως και την αδερφή τους επίσης - για τελευταία φορά. «Οι δύο στρατιώτες που βάδιζαν πίσω από τον Μένγκελε μας άρπαξαν, μας έβαλαν σε ένα ασθενοφόρο και μας οδήγησαν στο F-Lager στο Μπίρκεναου», θυμάται ο Πέτερ. Ο Μένγκελε είχε αναθέσει σε ένα από τους μεγαλύτερους διδύμους στο στρατόπεδο, τον Ζβι Σπίγκελ, την φροντίδα και επίβλεψη των διδύμων Σομόγκβι. « Το πρώτο πράγμα που τον ρώτησα ήταν: "Πότε μπορώ να δω τη μητέρα μου;" Κι εκείνος απάντησε: «Κοίτα έξω εκεί τις καμινάδες. Εκεί είναι η μητέρα σου». Αμέσως κατάλαβα ότι δεν θα την ξαναδώ ποτέ»
Ο Μένγκελε πήρε το παρατσούκλι «Άγγελος του Θανάτου» λόγω του ρόλου του στο Άουσβιτς, που αποφάσιζε ποιοι από τους νεοφερμένους στο στρατόπεδο θα δολοφονούνταν αμέσως και ποιοι θα έμεναν ζωντανοί για να δουλεύουν στα καταναγκαστικά έργα. Αλλά είναι ίσως ο πιο διαβόητος για τα θανατηφόρα πειράματά του σε φυλακισμένους. Τα δίδυμα αδέρφια ήταν τα αγαπημένα του πειραματόζωα. Ο Πέτερ και ο Τόμας ήταν ωστόσο τυχεροί. Έφθασαν στο Άουσβιτς αργά στον πόλεμο, λίγους μήνες πριν την απελευθέρωση του ΄Αουσβιτς από τον Κόκκινο Στρατό και υποβλήθηκαν κυρίως σε εξετάσεις αίματος και μετρήσεις.
Ο Πέτερ Σομόγκβι και ο δίδυμος αδελφός του, Τόμας, μαζί με τη μητέρα τους Έρζεμπετ, την αδελφή τους Άλις και τον πατέρα τους
Ο Πέτερ και ο Τόμας Σομόγκβι
Παρόλο που γλίτωσαν από το να γίνουν πειραματόζωα σε φριχτά πειράματα, η ζωή τους στο Άουσβιτς κάθε άλλο παρά ασφαλής ήταν. Όπως λέει ο Πέτερ: «Κάθε βράδυ πεινούσα. Είχαμε μόνον όσο ελάχιστο φαγητό χρειαζόταν για να μας κρατήσει στη ζωή. Δεν λιμοκτονούσαμε αλλά πεινούσα συνεχώς. Μια μέρα, νομίζω ότι ήταν μέσα Οκτωβρίου, ένας άλλος Ναζί αξιωματικός ήρθε, μας επέλεξαν, μας έκλεισαν σε ένα άλλο δωμάτιο και περίμεναν ένα φορτηγό να μας οδηγήσει στον θάλαμο αερίων. Μα κάτι πήρε το αυτί του Μένγκελε και έδωσε εντολή: «Όχι, εγώ θα αποφασίσω πότε θα πεθάνουν αυτοί». Ο κ. Σομόγκβι μάλιστα άκουσε ότι ο αξιωματικός εκείνος στάλθηκε στο Ρωσικό μέτωπο ως τιμωρία.
Σήμερα, ο Πέτερ είναι σίγουρος ότι δεν θα είχε επιβιώσει αν δεν ήταν δίδυμος. «Σίγουρα όχι. Θα ήμουν με τη μητέρα μου και την αδελφή μου, μαζί θα ήμασταν στους θαλάμους αερίων μέσα σε πέντε λεπτά μετά την άφιξή μας στο ΄Αουσβιτς. Η μητέρα μου, η αδερφή μου, η γιαγιά μου, όλα τα ξαδέρφια μου - ήμασταν όλοι στο ίδιο φορτηγό. Όλοι χάθηκαν μέσα σε μια ώρα. Το ίδιο θα είχε συμβεί και με μένα αν δεν ήμουν δίδυμος».
Η ζωή μετά το Άουσβιτς
Όταν το Άουσβιτς απελευθερώθηκε, τα δίδυμα ξεκίνησαν το μεγάλο ταξίδι της επιστροφής στο σπίτι τους.
Ο κ. Σομόγκβι θυμάται: «Αρχίσαμε να περπατάμε πρώτα, μερικές φορές πήραμε φορτηγά, μερικές φορές πήραμε τρένα, αλλά πέρασαν μήνες μέχρι να φτάσουμε κάπου. Δεν ξέρω πώς επέζησα, πραγματικά δεν θυμάμαι. Μετά την απελευθέρωση πήγαμε στην Κρακοβία και κάθε μέρα περπατούσαμε από σπίτι σε σπίτι, χτυπούσαμε την πόρτα και ζητούσαμε μια φέτα ψωμί. Χρειάστηκαν τρεις ημέρες για να φτάσουμε στο Άουσβιτς από το Πετς, αλλά το ταξίδι της επιστροφής κράτησε δυόμισι μήνες». Από τα χίλια περίπου εβραιόπουλα, που ζούσαν πριν στην πόλη τους, επέστρεψαν μόνο αυτοί και ένας άλλος. Ωστόσο, δεν ήταν οι μόνοι που επέζησαν στην οικογένειά τους. Ο πατέρας του ήταν ζωντανός! «Ο πατέρας μου επέζησε του Νταχάου και, στην αρχή, δεν ήθελε να επιστρέψει γιατί νόμιζε ότι όλα τα μέλη της οικογένειάς του ήταν νεκρά. Με κάποιο τρόπο όμως ανακάλυψε ότι τα δίδυμα αγόρια του επέζησαν».
Ο Πέτερ Σομόγκβι και ο δίδυμος αδελφός του Τόμας
Ό,τι απέμεινε από την οικογένεια επανενώθηκε, όμως τα δίδυμα δεν μίλησαν ποτέ με τον πατέρα τους για τις εμπειρίες τους, ούτε εκείνος μαζί τους για τις δικές του. Ωστόσο, κανείς τους δεν νικήθηκε από τη δοκιμασία που έζησαν. Έφτιαξαν νέα ζωή δραπετεύοντας από την κομμουνιστική Ουγγαρία το 1949 με τη βοήθεια μιας σιωνιστικής οργάνωσης και εγκαταστάθηκαν στο Ισραήλ. Από εκεί, μετακόμισαν στο Σάρεϊ της Αγγλίας, μένοντας για δύο χρόνια πριν μετακομίσουν στη Βόρεια Αμερική. Ο Γιόζεφ Σομόγκβι ξαναπαντρεύτηκε το 1947 και έζησε 105 χρόνια- πέθανε το 2003. Ο Πέτερ παντρεύτηκε μια επίσης επιζήσασα του Ολοκαυτώματος, την Άννα, και σήμερα το ζευγάρι έχει έναν γιο και μια κόρη, τέσσερα εγγόνια και ένα δισέγγονο. Ο Τόμας επίσης παντρεύτηκε και έχει τρία παιδιά και πέντε εγγόνια. Σήμερα, ο Πέτερ ζει στην κομητεία Westchester της Νέας Υόρκης, ενώ ο Τόμας ζει στο Τορόντο του Καναδά και συναντιούνται όποτε τους δίνεται η ευκαιρία. Και οι δύο συνεχίζουν να λένε την ιστορία τους, ελπίζοντας ότι η ανάμνηση του παρελθόντος μπορεί να εμποδίσει την ιστορία να επαναληφθεί. «Ελπίζουμε να μην ξανασυμβεί κάτι τέτοιο… Δεν πρέπει να ξανασυμβεί»…