Από: Πρώτο Θέμα - Μιχάλης Στούκας
Οι Τούρκοι στην Ευρώπη-Θράκη
Η γενική εντύπωση που υπάρχει στις Ελληνίδες και τους Έλληνες είναι ότι η χώρα μας στα σημερινά της σύνορα, βρισκόταν κάτω από οθωμανικό ζυγό για 400 χρόνια. Ως αρχή της υποταγής θεωρείται προφανώς η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453 και ως λήξη της, η Επανάσταση του 1821. Ακόμα κι έτσι όμως το "400 χρόνια σκλαβιάς" δεν ισχύεi καθώς από το 1453 ως το 1821, πέρασαν 368 χρόνια. Ούτε όμως η κατάκτηση της, σημερινής, Ελλάδας έγινε την ίδια χρονιά. Υπήρχαν περιοχές π.χ. στη Θράκη που ήταν υποταγμένες στους Τούρκους για περισσότερα από 500 χρόνια, ενώ άλλες, όπως η Τήνος, για λίγο περισσότερα από 100 χρόνια (ήταν η τελευταία κατάκτηση των Τούρκων, το 1715). Ορισμένα από τα Επτάνησα όπως θα δούμε αναλυτικά, δεν γνώρισαν ποτέ τουρκική κυριαρχία. Και φυσικά περιοχές όπως η Μάνη, πολλά χωριά του Βάλτου στην Αιτωλοακαρνανία και το Σούλι δεν «πατήθηκαν» από Τούρκους.
Όπως είχαμε δει στα άρθρα μας για την Καταλανική Εταιρεία, ήδη στη μάχη της Κωπαΐδας (ή Αλμυρού) το 1311, συμμετείχαν Τούρκοι στο πλευρό των Καταλανών, μερικοί από τους οποίους είχαν εκχριστιανιστεί.
Ο Ανδρόνικος ο Κατακουζηνός και ο Ανδρόνικος ο Απόκαυκος, χρησιμοποίησαν στους εμφυλίους πολέμους Τούρκους όπως και ο Ανδρόνικος Γ’ που χρησιμοποίησε 2.000 Τούρκους που πήρε από τον εμίρη του Αϊδινίου Ουμούρ εναντίον των Αλβανών. Οι Οθωμανοί εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην Ευρώπη το 1345-1346. Σε ρωσικό χρονικό της εποχής, αναφέρεται: «Το 1346 επέρασαν οι Οσμονίδες στην Ευρώπη και το 1357 επήραν από τους Έλληνες την Καλλίπολη». Ο Μανουήλ Μαλαξός γράφει ότι η Καλλίπολη καταλήφθηκε το 1365 και το 1377 αλώθηκε η Αδριανούπολη.
Σήμερα είναι παραδεκτό από όλους τους ιστορικούς ότι το 1352 οι Οσμανλήδες Τούρκοι υπό τους Σουλεϊμάν, γιο του Μουράτ Α’ πέρασαν με σχεδίες από την ασιατική ακτή και εγκαταστάθηκαν στην παραλία της ανατολικής Θράκης, καταλαμβάνοντας την οχυρωμένη πολίχνη Τζύμπη. Τη νύχτα της 2ας Μαρτίου 1354, ένας ισχυρός σεισμός σημειώθηκε στη Θράκη. Οι κάτοικοι των πόλεων πανικόβλητοι, μέσα στο χιόνι και το πολικό ψύχος τις εγκατέλειψαν. Τα τείχη της Καλλίπολης έπεσαν από τον σεισμό και οι Τούρκοι βρήκαν την ευκαιρία να καταλάβουν την πόλη.
Η ημερομηνία αυτή θεωρείται αφετηρία της τουρκικής εγκατάστασης στην Ευρώπη. Ακόμα και οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης πανικοβλήθηκαν από την κατάληψη της Καλλίπολης. Πολλοί από αυτούς μετανάστευσαν στην Ιταλία, την Ισπανία και αλλού. Οι Τούρκοι εγκατέστησαν Άραβες νομάδες από το Καρασί της Μικράς Ασίας στην Καλλίπολη, ενώ οι οικογένειες όσων κατείχαν εκτάσεις γης, μεταφέρθηκαν στη Μικρά Ασία. Ο εξωμότης Έλληνας Γαζή-Εβρενός στα μέσα της δεκαετίας του 1360, κατέλαβε την Κομοτηνή και ολόκληρη τη Δυτική Θράκη εκτός από την Ξάνθη που καταλήφθηκε μάλλον το 1385-1386. Το 1361, πιθανότατα καταλήφθηκε το Διδυμότειχο. Ο Λαλά Σαχίν κατέλαβε τη Φιλιππούπολη το 1362, καθώς οι κάτοικοί της προσκάλεσαν τους Τούρκους για να λυτρωθούν από τους Βούλγαρους! Το 1357, ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε’ παρέδωσε πάλι στους Τούρκους την Καλλίπολη. Είχε προηγηθεί η εκδίωξη των Τούρκων από δύο μικρά φρούρια της Προποντίδας κοντά στο Ρήγιο. Μετά την ήττα όμως Σέρβων, Βουλγάρων και Αλβανών στη μάχη της Μαρίτσας (ή Έβρου ή Ορμενίου) το 1371, οι Τούρκοι αναθάρρησαν. Το 1377, ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε’ παρέδωσε πάλι στους Τούρκους την Καλλίπολη και στους Γενουάτες την Τένεδο. Οι Βυζαντινοί έχασαν σταδιακά και τις παραλιακές πόλεις της Θράκης που κατείχαν και οι Τούρκοι εδραιώθηκαν εκεί.
Αν σκεφτούμε ότι η (Δυτική) Θράκη παραχωρήθηκε στην Ελλάδα με τη Συνθήκη του Νεϊγί (1919) συμπεραίνουμε ότι οι Τούρκοι την κατείχαν για σχεδόν 540 χρόνια…
Οι Τούρκοι στη Μακεδονία
Στις 11 Απριλίου 1372, άτακτοι Οθωμανοί πολεμιστές εμφανίστηκαν μπροστά στη Θεσσαλονίκη. Τον Σεπτέμβριο του 1384, κατά τον Κωνσταντίνο Βακαλόπουλο, καταλήφθηκαν οι Σέρρες. Επίσης, ο Γαζή Εβρενός κατέλαβε τη Δράμα, το Μοναστήρι, τη Ζίχνα (1384), το Γυναικόκαστρο (Αβρέτ Χισάρ) και το κάστρο του Αγίου Βασιλείου. Στη συνέχεια οι Οθωμανοί κατέλαβαν τη Χαλκιδική και άρχισαν να σφίγγουν τον κλοιό γύρω από τη Θεσσαλονίκη. Η πόλη παραδόθηκε ως «φόρου υποτελής» στους Τούρκους το 1387 ενώ φαίνεται ότι το 1391 ο Βαγιαζήτ Α’ κατέλαβε με έφοδο την πόλη. Την ίδια περίπου περίοδο καταλήφθηκε και η Βέροια.
Το 1402, ο αυτοκράτορας Μανουήλ πέτυχε να δοθεί και πάλι στους Βυζαντινούς η Θεσσαλονίκη μετά τη συντριβή των Τούρκων από τον Ταμερλάνο στη μάχη της Άγκυρας και τους εμφύλιους πολέμους που ακολούθησαν. Το 1412 και το 1416 η Θεσσαλονίκη πολιορκείται ανεπιτυχώς από τα τουρκικά στρατεύματα όμως η αδυναμία της βυζαντινής αυτοκρατορίας που πλέον έπνεε τα λοίσθια, οδήγησαν στην υπό όρους παράδοσή της από τον κυβερνήτη Ανδρόνικο στους Βενετούς το 1423.
Τελικά, η «συμβασιλεύουσα πόλις» της βυζαντινής αυτοκρατορίας καταλήφθηκε οριστικά από τους Τούρκους στις 29 Μαρτίου 1430. Οι Οθωμανοί τουλάχιστον για δύο μέρες λεηλατούσαν την πόλη, ενώ όσοι κάτοικοι είχαν απομείνει σκοτώθηκαν ή πουλήθηκαν ως σκλάβοι. Η συμπρωτεύουσα απελευθερώθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1912. Συνεπώς έμεινε στα χέρια των Τούρκων για 482 χρόνια…
Γύρω στο 1387 υποδουλώθηκαν η Χρυσούπολη και η Χριστούπολη (Καβάλα). Οι κάτοικοι της παλιάς Νάουσας που ήταν χτισμένη στις χαμηλότερες κορυφές του Βερμίου φαίνεται ότι δεν πρόβαλαν αντίσταση στα τουρκικά στρατεύματα και κατέφυγαν στα γύρω δάση. Αντίθετα οι κάτοικοι της Έδεσσας το 1389 και για οκτώ ολόκληρους μήνες αντιστάθηκαν σθεναρά στους πολιορκητές Τούρκους.
Για οκτώ ολόκληρους μήνες, με πρωτοβουλία του ιερομόναχου Σεραφείμ, εφημέριου του μητροπολιτικού ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κατάφεραν να αποκρούουν τις τουρκικές επιθέσεις. Η κατάληψη της πόλης από τους Τούρκους, οδήγησε στη λεηλασία της και τη σφαγή και τον εξανδραποδισμό των υπερασπιστών της. Πιθανότατα και η Καστοριά υποδουλώθηκε στους Τούρκους το 1383, είναι άγνωστο όμως αν οι κάτοικοί της αντιστάθηκαν ή όχι. Την ίδια περίπου εποχή οι Τούρκοι κατέλαβαν τη Φλώρινα και συνέχισαν προς τις Πρέσπες, την Αχρίδα, η οποία το 1408 είχε καταληφθεί, το Περλεπέ και τα Σκόπια.
Νοτιότερα, το 1389 ο Βαγιαζήτ κατέλαβε το Κίτρος κι έφτασε στον Όλυμπο και το 1393 κατέλαβε το κάστρο των Σερβίων παρά τη σφοδρή αντίσταση των υπερασπιστών του. Ίσως αναρωτιούνται πολλοί αναγνώστες γιατί δεν αναφέραμε την Κοζάνη. Όπως δέχονται ο Π. Λιούφης, ο αείμνηστος Μιχάλης Παπακωνσταντίνου και τεκμηριώνει με στοιχεία ο Ευάγγελος Θ. Πριώνης, στη θέση της Κοζάνης ως τα τέλη του 14ου αιώνα υπήρχαν πυκνά δάση και μόνο μερικοί συνοικισμοί κτηνοτρόφων. Μετά το 1390, φαίνεται ότι οι Ηπειρώτες Χριστιανοί, μην αντέχοντας τις αλβανικές και οθωμανικές επιδρομές, έφυγαν από τον τόπο τους κι εγκαταστάθηκαν εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η Κοζάνη.
Ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου στο βιβλίο του «ΜΙΑ ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΗ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ (1400 – 1912)», αναφέρει ότι πιθανότατα το χωριό από το οποίο ξεκίνησαν οι Ηπειρώτες και ίδρυσαν την Κοζάνη ή Κοζιάνη, όπως ονομαζόταν παλιότερα η πόλη, ονομαζόταν Κόζδιανη ή Κόστιανη και καταστράφηκε εκείνη την εποχή. Όπως αποδεικνύει ο Ευάγγελος Θ. Πριώνης, στα «Πωγωνησιακά Χρονικά», το χωριό προέλευσης των Ηπειρωτών, ήταν η Καστάνιανη Πωγωνίου Ιωαννίνων, ακμάζουσα κωμόπολη τότε, που υπέστη μεγάλες καταστροφές από τουρκαλβανικές επιδρομές. Στο χωριό αυτό, το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα και είναι ένα από τα αρχαιότερα της Ηπείρου κατά τον N. Hammond, έχουμε αναφερθεί σε αρκετά άρθρα μας.
Όπως είναι φυσικό, η τουρκική κατάκτηση της Μακεδονίας, οδήγησε στην αλλοίωση της εθνολογικής της σύνθεσης. Μετά το 1385, Γιουρούκοι, με κέντρο τα Γιαννιτσά, αλλά και Τούρκοι γεωργοί και βοσκοί εγκαταστάθηκαν σε πολλές περιοχές της Μακεδονίας. Αν σκεφτούμε ότι η Μακεδονία απελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό το 1912-1913, συμπεραίνουμε ότι πολλές πόλεις της παρέμειναν υπό τουρκική κατοχή για 530, περίπου, χρόνια…
Οι Τούρκοι στην Ήπειρο
Όπως γράφει ο Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος, στο βιβλίο του «ΗΠΕΙΡΟΣ»: «Ο ποταμός Γενούσος (Σκούμπη) αποτελεί το φυσικό διαχωριστικό όριο της Ηπείρου από την Αλβανία. Ολόκληρη η περιοχή από τον Γενούσο ( Σκούμπη) , μέχρι τον Αμβρακικό Κόλπο υπήρξε ανέκαθεν μια αδιάσπαστη γεωγραφική και εθνολογική ενότητα που συγκροτούσε την Ήπειρο».
Το 1372 οι Αλβανοί κατέλαβαν το Αργυρόκαστρο. Από τα τέλη του 14ου αιώνα οι Τούρκοι άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στην Ήπειρο. Κατέλαβαν τη Δρυινούπολη, την Αυλώνα (1417) , τη Δρόπολη και το Αργυρόκαστρο (1434). Δύο φορές (1388 και 1400) , κατέλαβαν το κάστρο των Ιωαννίνων, το οποίο όμως ανακατέλαβε ο Κάρολος Α΄ Τόκο, της επιφανούς ιταλικής οικογένειας των Τόκο. Τα Γιάννενα παραδόθηκαν τελικά ειρηνικά στους Τούρκους το 1431, γι΄αυτό και εξασφάλισαν πολλά προνόμια. Το 1449, οι Τούρκοι κατέλαβαν και την Άρτα, της οποίας ηγεμόνας τότε ήταν ο Κάρολος Β΄ Τόκο. Το 1460, ο τελευταίος Τόκο, ο Λεονάρδος, εκδιώχθηκε από τους Τούρκους από τα τελευταία φρούρια που είχε στην κατοχή του, τη Βόνιτσα και το Αγγελόκαστρο που ανήκουν βέβαια σήμερα στην Αιτωλοακαρνανία.
Το Σούλι και η Χιμάρα, αποτελούσαν σταθερές εστίες αντίστασης στους Τούρκους κατακτητές. Ο Λιαζ ( Ηλίας) πασάς, εξωμότης Χριστιανός από την Αυλώνα με τη βοήθεια του ναυάρχου Σινάν Πασά, κατέλαβε το 1518 τη Χιμάρα, ωστόσο έδωσε τόσο πολλά προνόμια στους κατοίκους της, ώστε ουσιαστικά αυτοί διατήρησαν την ανεξαρτησία τους σχεδόν ολοκληρωτικά και πρωταγωνίστησαν σε πολλά επαναστατικά κινήματα. Δεν μπορούμε να μιλάμε για «ενιαία κατοχή» της Ηπείρου, καθώς οι Ενετοί που κατείχαν την Κέρκυρα και οι Ισπανοί που κατείχαν τη Νεάπολη της Ιταλίας, παρακινούσαν τους Παργινούς και τους Χιμαριώτες να ξεσηκωθούν. Έτσι, το 1579 οι Ενετοί κατέλαβαν το Σοποτό και το φρούριο της Νίβιτσας (1571).
Στη συνέχεια οι Ενετοί κατέλαβαν την περιοχή της Δρόπολης και το Αργυρόκαστρο και πολιόρκησαν το φρούριο Γαρδίκι. Όμως, σύντομα οι Ενετοί αποχώρησαν και άφησαν και τους Ηπειρώτες στο έλεος των Τουρκαλβανών. Ανάλογα επαναστατικά κινήματα έγιναν και τα επόμενα χρόνια. Πάντως, ένα κομμάτι της Ηπείρου, ως την Άρτα, εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος το 1881 ενώ τα Γιάννενα και η υπόλοιπη Ήπειρος, απελευθερώθηκαν το 1913. Οι Ηπειρώτες δηλαδή έμειναν κάτω από τον τουρκικό ζυγό από 432 χρόνια (Άρτα) έως 482 χρόνια (Γιάννενα και άλλες περιοχές).
Η τουρκική κατάκτηση της Θεσσαλίας
Η παρουσία των Τούρκων στη Θεσσαλία, άρχισε από τα τέλη του 14ου αιώνα. Το 1393 ο σουλτάνος Βαγιαζήτ, εγκαταλείποντας τις επιχειρήσεις του στη Μικρά Ασία, πέρασε στην Ευρώπη και από τη Μακεδονία ήρθε στη Θεσσαλία. Ωστόσο, άλλες πηγές, αναφέρουν ότι πρώτη Θεσσαλική πόλη που κατακτήθηκε από τον Εβρενό μπέη, ήταν η Λάρισα (1388), κάτι που σημαίνει ότι οι Τούρκοι είχαν παρουσία στη Θεσσαλία από τη δεκαετία του 1380. Πάντως, κατά τον Λαόνικο Χαλκοκονδύλη, το 1396 υποτάχθηκαν στους Τούρκους η Λάρισα (οριστικά αυτή τη φορά), τα Τρίκαλα, ο Δομοκός, η Λαμία και η Υπάτη, παλιά πρωτεύουσα του Θεσσαλικού κράτους, που ονομάστηκε από τους Τούρκους Πατρατζίκ.
Πρόκειται για παραφθορά του ονόματος Νέαι Πάτραι, με το οποίο ήταν τότε γνωστή η κωμόπολη, που σήμερα ανήκει στο νομό Φθιώτιδας. Το 1396 καταλήφθηκαν προσωρινά η Σκιάθος και η Σκόπελος , ενώ η οριστική κατάληψη της Θεσσαλίας έγινε το 1423 από τον Τουραχάν μπέη, στρατηγό του σουλτάνου Μουράτ Β΄. Θυμίζουμε ότι η Θεσσαλία εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος το 1881, με τη Συνθήκη του Βερολίνου, ενώ μόνο η Ελασσόνα παρέμεινε στην οθωμανική αυτοκρατορία ως το 1912, οπότε απελευθερώθηκε από τον Στρατό μας.
Αττική-Πελοπόννησος
Οι Τούρκοι μετά την κατάληψη της Φθιώτιδας, συνέχισαν την πορεία τους προς τον νότο. Η Αθήνα και γενικότερα η Αττική, έπεσαν στα χέρια τους το 1456, εκτός από την Ακρόπολη που υπεράσπιζε απεγνωσμένα ο Φραντζέσκο Ατζαγιόλι. ως το 1458, οπότε αναγκάστηκε να παραδοθεί και να εγκατασταθεί στη Θήβα. Το 1470, οι Τούρκοι κατέλαβαν μετά από σκληρή πολιορκία από τους Βενετούς την Εύβοια. Τόσο η Ακρόπολη της Αθήνας όσο και η Εύβοια, απελευθερώθηκαν το 1833. Στην Πελοπόννησο, τα πράγματα ήταν πιο πολύπλοκα. Οι πρώτες τουρκικές επιδρομές στον Μοριά έγιναν το 1397, το 1400 και το 1401, προετοιμάζοντας το έδαφος για την κατάκτηση του. Το 1415, ανακατασκευάστηκε το Εξαμίλι(ο), τείχος κοντά στην Κόρινθο που είχε καταστραφεί από τους Τούρκους το 1397. Το 1423, ο Τουραχάν μπέης πέρασε εύκολα από εκεί κι έφτασε ως τον Μυστρά, όπου ανάγκασε τον Δεσπότη του Θεόδωρο Β΄ να γίνει φόρου υποτελής στους Τούρκους. Το 1446 άρχισε η μεγάλη επίθεση εναντίον του Δεσποτάτου του Μορέως. Ο ίδιος ο Μουράτ Β΄, πέρασε το Εξαμίλι, προχώρησε στα δυτικά ως τη Γλαρέντζα (Κυλλήνη) και κατέστρεψε τη Βοστίτσα(Αίγιο) και την Πάτρα, θέτοντας υπό τον έλεγχο του όλη τη ΒΔ και τη ΒΑ Πελοπόννησο. Ακολούθησαν εξεγέρσεις Μανιατών και Αλβανών ( Πέτρος Μπούας) , τις οποίες κατέστειλε ο ίδιος ο Μωάμεθ ο Πορθητής το 1458-60. Σοβαρές επιπτώσεις στην ιστορία του Μοριά, είχαν οι Ενετοτουρκικοί πόλεμοι. Στον πρώτο (1463-1479) , πήραν μέρος πολλοί Πελοποννήσιοι οπλαρχηγοί. Ο δεύτερος (1499-1502), είχε σαν αποτέλεσμα να καταλάβουν οι Τούρκοι τη Ναύπακτο (1499) , τη Μεθώνη, την Κορώνη, και το Ναυαρίνο (1500). Στους Βενετούς έμειναν μόνο το Ναύπλιο και η Μονεμβασία. Το 1537, ξέσπασε ο τρίτος Ενετοτουρκικός πόλεμος (1537-1540), με τη λήξη του οποίου το Ναύπλιο και η Μονεμβασία πέρασαν στα χέρια των Τούρκων. Είχε προηγηθεί σύντομη νίκη κατοχή της Κορώνης και της Ανδρούσας από τους Ισπανούς. Μετά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) και την ήττα των Τούρκων, ο Μοριάς έγινε κέντρο και ορμητήριο επαναστατών. Το 1685, ο Φραντσέσκο Μοροζίνι εκστράτευσε για πρώτη φορά στην Πελοπόννησο, ως αρχιστράτηγος των ενετικών δυνάμεων, που αποτελούνταν κυρίως από Γερμανούς μισθοφόρους. Ακολούθησαν άλλες δύο εκστρατείες (1687 και 1690) , με τις οποίες ο Μοροζίνι απελευθέρωσε την Πελοπόννησο. Δεν είχαν όμως την ίδια τύχη οι εκστρατείες του σε Αθήνα και Χαλκίδα. Με την Τρίτη Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699) , ο Μοριάς πέρασε σε ενετικά χέρια, και το 1715, καταλήφθηκε ξανά από τους Τούρκους ως το 1821.
Κρήτη- Δωδεκάνησα- Επτάνησα
Η Κρήτη είχε καταληφθεί από τους Βενετούς το 1211. Το 1645, άρχισε η πολιορκία της από τους Τούρκους. Το 1669 , η Κρήτη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών. Μετά από μία μικρή περίοδο αυτονομίας ( από το 1897-98) , η Μεγαλόνησος ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος το 1913.
Τα Δωδεκάνησα, καταλήφθηκαν από τους Τούρκους το 1522. Το κατείχαν οι Ιωαννίτες ιππότες. Το 1912 πέρασαν στα χέρια των Ιταλών και το 1947, ενώθηκαν με την Ελλάδα.
Για τα Επτάνησα, ιδιαίτερα διαφωτιστικό είναι το σχεδιάγραμμα από την εγκυκλοπαίδεια, ΔΟΜΗ που παραθέτουμε. Τα Επτάνησα, ενώθηκαν με την Ελλάδα το 1864.
Νησιά Αιγαίου- Κυκλάδες
Θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο και κουραστικό να γράψουμε πότε κατακτήθηκε κάθε νησί του Αιγαίου από τους Τούρκους. Οι Κυκλάδες πάντως, κατακτήθηκαν από Φράγκους και Βενετούς το 1204, μετά την άλωση της Κων/πολης από τους Λατίνους. Για 300 και πλέον χρόνια, αποτέλεσαν τα Δουκόνησα. Το 1566, ο Οθωμανός σουλτάνος Σελίμ Β΄, κατέλαβε τις Κυκλάδες και τις δώρισε στον Εβραίο Μιχαήλ Νάζη, μετά τον θάνατο του οποίου τα νησιά πέρασαν στην εξουσία του καπουδάν πασά (αρχιναυάρχου του τουρκικού στόλου). Μοναδική εξαίρεση, η Τήνος που έμεινε υπό ενετική κυριαρχία ως το 1715 και αποτέλεσε την τελευταία τουρκική κατάκτηση. Οι Κυκλάδες, όπως και οι Βόρειες Σποράδες, εντάχθηκαν στο πρώτο ελληνικό κράτος που ιδρύθηκε το 1830 με τη Συνθήκη του Λονδίνου (1830).
Όσο για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου; Αναφέρουμε ενδεικτικά τα εξής. Η Χίος έπεσε στα χέρια των Τούρκων το 1566, η Λέσβος το 1462, η Λήμνος το 1456, η Σάμος το 1475 και η Θάσος το 1475. Όλα τα νησιά, απελευθερώθηκαν από το Πολεμικό Ναυτικό μας το 1912.