 |
| φωτο: mvasin.org.ua/eng/2014/05/606 |
Tarik Cyril Amar - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Αρχικά, ο αυταρχικός ηγέτης Aleksander Lukashenko, ο οποίος στη συνέχεια αντιμετώπισε μια σοβαρή πρόκληση από την αντιπολίτευση στις προεδρικές εκλογές, κατηγόρησε τη Ρωσία ότι έστειλε τους τυχοδιώκτες στρατιώτες για να τον ανατρέψουν, στην ουσία. Το Κρεμλίνο απέρριψε την κατηγορία και στη συνέχεια η Μόσχα και το Μινσκ διευθέτησαν γρήγορα το ζήτημα: ο Λουκασένκο παραιτήθηκε από την περίεργη αξίωση και οι μισθοφόροι επέστρεψαν στη Ρωσία.
Για μια φορά, ακόμη και τα δυτικά μέσα ενημέρωσης επέδειξαν κάποια προσοχή. Συχνά οι πρώτοι που έδειξαν το δάχτυλο σε υποτιθέμενη ρωσική ανάμιξη, ακόμη και οι New York Times και η Washington Post - σκληροί βετεράνοι της αμερικανικής εκστρατείας παραπληροφόρησης "Russiagate" - σημείωσαν πως οι ανεξάρτητοι παρατηρητές δεν πείστηκαν από τις κατηγορίες του Λευκορώσου ηγέτη.
Μέχρι εδώ όλα καλά, μπορείτε να σκεφτείτε. Αλλά το περιστατικό, κοινώς γνωστό ως «Wagner-gate», από το όνομα της πιο σημαντικής και γνωστής ρωσικής εταιρείας μισθοφόρων, συνέχισε να προκαλεί προβλήματα. Όχι στο Μινσκ ή τη Μόσχα, αλλά στο Κίεβο. Ο λόγος για αυτό το αποτέλεσμα είναι πως το όλο χάος προκλήθηκε από την Ουκρανία με τη γνώση και τη βοήθεια των δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών.
Όχι, αυτό δεν είναι εικασίες ή «θεωρία συνωμοσίας», αλλά γεγονός. Όπως γνωρίζουμε εδώ και λίγο καιρό, η επιδρομή ήταν το αποτέλεσμα μιας ουκρανικής επιχείρησης, που ξεκίνησε το 2018 και με την κωδική ονομασία «Project Avenue».
Το σχέδιο παρέσυρε τους μισθοφόρους από τη Ρωσία στο Μινσκ. Το σχέδιο ήταν στη συνέχεια να μεταφερθούν σε κοντινή απόσταση από τις ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας, για να συλληφθούν και να αντιμετωπίσουν μια μεγάλη δίκη με κατηγορίες πως φέρεται να διέπραξαν εγκλήματα πολέμου στην ανατολική Ουκρανία ενώ πολεμούσαν στο πλευρό των ντόπιων αυτονομιστών.
Εάν οι ισχυρισμοί εναντίον των μισθοφόρων ήταν αληθινοί, τότε σίγουρα άξιζαν να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη, όπως οι ξένοι «εθελοντές» και οι μισθοφόροι που πολεμούν στο πλευρό του Κιέβου θα έπρεπε να αντιμετωπίζουν έλεγχο και δίωξη αντί της δυτικής υποστήριξης.
Το αν η Ουκρανία θα ήταν ένα καλό μέρος για να δικαστούν αυτοί οι άνδρες είναι ένα άλλο ερώτημα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Κίεβο, το οποίο έχει υπονομεύσει σημαντικά το κράτος δικαίου τα τελευταία χρόνια, θα είχε επίσης χρησιμοποιήσει τη δίκη ως εκδήλωση των μέσων ενημέρωσης και ως πηγή πληροφοριών για τον πόλεμο.
Ωστόσο, το σχέδιο απέτυχε. Αντί να μπουν στην παγίδα που τους περιμένει στην Ουκρανία, οι μισθοφόροι καθυστέρησαν αρχικά και μετά συνελήφθησαν στη Λευκορωσία. Από εκείνη την αποτυχία, το ερώτημα στην Ουκρανία ήταν γιατί. Συγκεκριμένα, οι επικριτές του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky προσπάθησαν να του αποδώσουν την ευθύνη για την κακή επιχείρηση.
Ο ισχυρισμός τους είναι, στην ουσία, απλός: ο Ζελένσκι μπέρδεψε την επιχείρηση, ματαιώνοντας έτσι ένα σχέδιο που είχε εκπονηθεί υπό τον προκάτοχό του Πέτρο Ποροσένκο. Ακόμη πιο σκληροί, ίσως λιγότερο αξιόπιστοι, οι επικριτές προχωρούν παραπέρα και κατηγορούν τον Ζελένσκι ότι σαμποτάρει την επιχείρηση σκόπιμα σε σύγκρουση με – το μαντέψατε – «τους Ρώσους» ή, τουλάχιστον, τους Λευκορώσους.
Σε αυτό το πλαίσιο η δυτική ερευνητική ομάδα Bellingcat, που αναφέρεται ως ξένος πράκτορας στη Ρωσία, η οποία καθόλου πειστικά ισχυρίζεται ότι δεν έχει διασυνδέσεις πληροφοριών, μόλις δημοσίευσε μια μακρά έκθεση για το «Wagnergate». Πολλά από αυτά που έχει ανακαλύψει η Bellingcat επιβεβαιώνουν και διευκρινίζουν πράγματα που είναι ήδη γνωστά ή τουλάχιστον ύποπτα για αυτήν την επιχείρηση. Το μέσο χρηματοδοτείται από τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ολλανδίας.
Δύο αποτελέσματα ξεχωρίζουν. Πρώτον, όσον αφορά τον ρόλο του Ζελένσκι, η εμπλοκή του παραμένει ασαφής. Δε φαίνεται να υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ήταν καλά ενημερωμένος για το «Project Avenue» και έδωσε το πράσινο φως. Ωστόσο, εάν οι (επώνυμες) πηγές της Bellingcat είναι αξιόπιστες, τότε η μοιραία καθυστέρηση στην τελική της φάση μπορεί να εντοπιστεί μόνο στον Andriy Yermak, επικεφαλής του Προεδρικού Γραφείου της Ουκρανίας. Ο Yermak, φαίνεται, υποστήριξε πως ο χρόνος της επιχείρησης συγκρούστηκε με μια μόλις διαπραγματευθείσα κατάπαυση του πυρός. Αυτό δεν αποκλείει την ανάμειξη του Ζελένσκι σε αυτή την απόφαση, αλλά στο βαθμό που υπάρχει ένα «όπλο που καπνίζει», έχει βρεθεί στον Yermak, τουλάχιστον προς το παρόν. Η Bellingcat, πρέπει να σημειωθεί, έχει τονίσει ότι δεν μπόρεσε να επαληθεύσει ανεξάρτητα αυτές τις πληροφορίες.
Ένα άλλο αρνητικό που προκύπτει από την έκθεσή της είναι ότι δεν περιέχει στοιχεία πως είτε ο Yermak είτε ο Zelensky έκαναν κάτι χειρότερο από το να καθυστερήσουν το «Avenue». Δε φαίνεται να υπάρχει υποστήριξη για εικασίες ότι έδωσαν πληροφορίες είτε για τη Λευκορωσία είτε για τη Ρωσία. Αντίθετα, η πιο πιθανή εξήγηση για τη σύλληψη των μισθοφόρων παραμένει ότι ήταν εμφανείς στη συμπεριφορά τους, η οποία ήταν πολύ πειθαρχημένη και ήσυχη για να ταιριάζει με το εξώφυλλό τους ως «τουρίστες», όπως σημείωσαν τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης.
Το δεύτερο σημαντικό αποτέλεσμα αυτής της έρευνας αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας σχεδίαζαν να πιάσουν τους Ρώσους μισθοφόρους. Προφανώς, δεν μπορούσαν να ελπίζουν ότι θα τους πείσουν να εισέλθουν οικειοθελώς στο έδαφος της Ουκρανίας. Ως εκ τούτου, θα έπρεπε να γίνει διαφορετικά: η βασική ιδέα ήταν να αναγκαστούν οι άνδρες να επιβιβαστούν σε μια πτήση από το Μινσκ στην Κωνσταντινούπολη, με το πρόσχημα ότι θα πετάξουν από εκεί για να φτάσουν στον προορισμό τους, τη Βενεζουέλα. Η πτήση Λευκορωσίας-Τουρκίας θα διέσχιζε τον ουκρανικό εναέριο χώρο και μια ψεύτικη ειδοποίηση για βόμβα στη συνέχεια θα οδηγούσε τους ελεγκτές αέρα του Κιέβου να προσγειώσουν το αεροπλάνο.
Τίποτα από αυτά δε συνέβη στην πραγματικότητα, καθώς οι άνδρες δεν έφυγαν ποτέ από το Μινσκ. Ωστόσο, αν είχε απογειωθεί, θα ήταν εξαιρετικά παρόμοιο με αυτό που έκανε ο Λουκασένκο αργότερα, τον Μάιο του 2021, για να εκτρέψει μια πτήση της Ryanair.
Σε εκείνη την περίσταση, ο Λευκορώσος δικτάτορας κυνηγούσε τον ακτιβιστή της αντιπολίτευσης και πρώην ακροδεξιό μαχητή του Κιέβου, Ρομάν Προτάσεβιτς. Η Δύση κατήγγειλε την επιχείρησή του ως αεροπορική πειρατεία με κρατική υποστήριξη και επέβαλε περισσότερες κυρώσεις στη Λευκορωσία.
Οι ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας είχαν, φυσικά, προετοιμάσει συστηματικά την άρνηση, δηλαδή ψέματα και συγκαλύψεις, για την προβλεπόμενη προσφορά τους στην αεροπορική πειρατεία. Είναι ακόμα συναρπαστικό να σκεφτόμαστε τι θα είχε συμβεί αν είχαν καταφέρει να το εκτελέσουν. Κατά πάσα πιθανότητα, η Δύση θα είχε εφαρμόσει τη συνήθη λογική της «σωστό-ή-λάθος-ο πελάτης/σύμμαχός μου» και θα είχε κλείσει και τα δύο μάτια.
Και εδώ είναι η ειρωνεία όλης αυτής της υπόθεσης: Ας υποθέσουμε ότι ο Ουκρανός πρόεδρος δε σαμποτάρει εσκεμμένα την επιχείρηση του προκατόχου του, ας υποθέσουμε περαιτέρω ότι της έδωσε το πράσινο φως, και πως τελικά μόνο ο στενός του σύμβουλος προκάλεσε την καθυστέρηση που οδήγησε στο φιάσκο που ξέρουμε.
Το αποτέλεσμα, λοιπόν, είναι φυσικά ότι ο Ζελένσκι ενέκρινε αρχικά μια πράξη αεροπορικής πειρατείας που δεν ήταν καλύτερη από ό,τι θα έκανε ο Λουκασένκο το Μάιο του 2021. Και αν δεν συνέβαινε στην πραγματικότητα, τότε αυτό, σύμφωνα με το Bellingcat's – υψηλόβαθμη και επώνυμη πηγή του, δεν είναι το επίτευγμα του Ζελένσκι. Διότι, θυμηθείτε, δεν ήταν αυτός, αλλά ο επικεφαλής του γραφείου του που ανέβαλε αυτό το μέρος της επιχείρησης και, από όσο γνωρίζουμε, ούτε καν λόγω ανησυχίας για αναγκαστική προσγείωση με ψευδείς προφάσεις.
Από αυτό κατάλαβε ό,τι θέλεις. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα του Ζελένσκι δεν είναι στην πραγματικότητα η υποψία πως με κάποιο τρόπο βύθισε ένα περίπλοκο αλλά τελικά μάλλον τρελό σχέδιο για να διαπράξει αεροπορική πειρατεία. Αντίθετα, είναι η αναδυόμενη πιθανότητα ότι πρώτα το παρήγγειλε και μετά δεν το σταμάτησε στην πραγματικότητα. Και εδώ είναι το τελικό Catch-22 για τον Ουκρανό πρόεδρο: Αν έβγαινε τώρα και αποδείκνυε ότι τελικά ήταν αυτός που ανέβαλε ή/και ματαίωσε το «Project Avenue», τότε οι «πατριώτες» της Ουκρανίας θα έβγαιναν ζητώντας το κεφάλι του. Θα ήταν αστείο αν δεν ήταν τόσο λυπηρό.