Οι κλιματολογικές αλλαγές και ο εφιάλτης του πυρηνικού ατυχήματος - Οι προθέσεις Ερντογάν για πυρηνικά όπλα, το όχι της Ευρωβουλής που μπήκε στο ράφι και η αδυναμία Αθηνών - Λευκωσίας να ασκήσουν πιέσεις στην Άγκυρα
Από: simerini.sigmalive.com / Γιάννος Χαραλαμπίδης
Πρώτα οι G20 στη Ρώμη και μετά τα Ην. Έθνη στη Γλασκώβη με δύο απανωτές συνοδούς προσπαθούν να βάλουν φρένο στην υπερθέρμανση του πλανήτη ως αποτέλεσμα της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Τα ζητήματα αυτά είναι συναφή με τις γεωπολιτικές επιλογές των κρατών παγκοσμίως στους τομείς της οικονομίας, καθώς και σε αυτούς της στρατηγικής και των στρατιωτικών τους δυνατοτήτων σε συμβατικό και πυρηνικό επίπεδο. Ιδιαίτερα, εφόσον περί περιβάλλοντος ο λόγος και καταστροφής του πλανήτη, που αφορά συγκεκριμένες περιοχές οι οποίες υποφέρουν ιδιαίτερα από τις κλιματικές αλλαγές, καθώς και από άλλες απειλές. Μια από αυτές είναι ο τουρκικός πυρηνικός σταθμός στο Άκιουγιου, που οικοδομείται σε μιαν άκρως σεισμογενή περιοχή. Μοιάζει με μιαν ατομική βόμβα, που όσο και αν επιχειρείται η απόκρυψή της κάτω από το χαλί διαφόρων συμφερόντων και σκοπιμοτήτων, είναι τέτοιο το σκηνικό, που μένει το φιτίλι της εκτός, στέλνοντας σήμα κινδύνου. Άλλωστε, πέραν των οικολογικών ζητημάτων ασφάλειας, ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δεν κρύβει τις προθέσεις του για μετατροπή της χώρας του σε στρατιωτική πυρηνική δύναμη.
Οι τουρκικοί ισχυρισμοί και το «ρήγμα του διαβόλου»
Πώς η Τουρκία αρνήθηκε διαβούλευση με Κύπρο και Ελλάδα
Τι θα έπρεπε να πει ο Πρόεδρος στη Γλασκώβη και δεν είπε
Το οιονεί βέτο του Ισραήλ και το φόρουμ χώρων
Οι κίνδυνοι
Ειδικώς στη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στη Γλασκώβη, δημόσια αλλά και στο παρασκήνιο, τόσο η Λευκωσία όσο και η Αθήνα απέφυγαν να εγείρουν το θέμα του Άκιουγιου ως βασική απειλή για την καταστροφή του περιβάλλοντος και τη μετατροπή της περιοχής σε κρανίου τόπο εάν συμβεί ατύχημα. Και δεν το έπραξαν, παρότι είχαν πολλά νομικά, πολιτικά, οικονομικά και άλλα τεχνικά εργαλεία για να εγείρουν τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από το Άκιουγιου, σε μια σύνοδο των Ην. Εθνών, στην οποία δίνονται εύκολα υποσχέσεις για το περιβάλλον, αλλά θέλουν κόπο και πολιτική βούληση για να υλοποιηθούν. Η υφιστάμενη πραγματικότητα είναι δύσκολη, όπως και η αποτροπή της κατασκευής του πυρηνικού σταθμού στο Άκιουγιου, αφού πλέον εμπλέκονται ρωσικά συμφέροντα που έχουν σχέση με τις γεωπολιτικές αντιλήψεις και σκοπιμότητες τόσο της Μόσχας όσο και της Άγκυρας. Το Άκιουγιου ήταν ο πρόδρομος των S-400, που σημαίνει την εμπλοκή της Ρωσίας στην τουρκική ΝΑΤΟϊκή αγορά και την άσκηση από τον Ταγίπ Ερντογάν της πολιτικής του εκκρεμούς, που είναι μεν επικίνδυνη, αλλά του προσφέρει την ευκαιρία, όταν δεν του κάνουν τα χατίρια οι Δυτικοί σύμμαχοί του, και δη οι ΗΠΑ, να στρέφεται προς τη Μόσχα.
Η θέσεις της ΕΕ
Αληθές είναι ότι η ΕΕ, σε ό,τι αφορά το θέμα του Άκιουγιου, έχει πάρει μερικώς θέση μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Και η θέση αυτή είναι αντίθετη με την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στη συγκεκριμένη περιοχή. Ως προς τα λοιπά περιβαλλοντικά, οι αποφάσεις του Συμβουλίου καθορίζουν μεταβατικές περιόδους. Η πρώτη είναι ώς το 2030 και προβλέπει μείωση στη χρήση των πετρελαιοειδών κατά 50%. Η δεύτερη έχει ως ορόσημο το 2050, οπότε και υπολογίζεται ότι θα υπερισχύσει η πράσινη ενέργεια μέσω αλλαγής της τεχνολογίας, της βιομηχανίας και της οικονομίας. Είναι πρόδηλη η πρόθεση για την πράσινη οικολογική ανάπτυξη. Όμως, είναι εξίσου σημαντικά και τα συμφέροντα τα οποία διακυβεύονται. Γι’ αυτόν τον λόγο επιβάλλονται στόχοι και μεθοδεύσεις, οι οποίες θα λαμβάνουν υπόψη όλες τις παραμέτρους. Και δη αυτές των συμφερόντων.
Σε απόσταση αναπνοής…
Στην κατηγορία της «καθαρής ενέργειας» εμπίπτει και η ατομική, με την οποία η Τουρκία φλερτάρει ασύστολα, με την κατασκευή τριών πυρηνικών αντιδραστήρων, εκ των οποίων ο ένας θα εγκατασταθεί στο Άκιουγιου, 64 μόνο χιλιόμετρα απόσταση από την Κύπρο, συνιστώντας έτσι μία μόνιμη απειλή σε περίπτωση ατυχήματος. Ταυτοχρόνως, δε, ο Ερντογάν δεν κρύβει τις προθέσεις του για την ανάδειξη της χώρας του σε πυρηνική στρατιωτική δύναμη. Στο παρελθόν, τόσο ο Καναδάς όσο και οι ΗΠΑ είχαν αρνηθεί να προσφέρουν τεχνολογία και τεχνογνωσία στην Τουρκία για την κατασκευή πυρηνικού αντιδραστήρα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αμφότερες οι χώρες αυτές ανησυχούσαν ότι η Άγκυρα δεν θα δίσταζε να προχωρήσει στην κατασκευή ατομικής βόμβας. Εν συνεχεία, στο πλαίσιο των ανταγωνιστικών σχέσεων των ΗΠΑ με τη Ρωσία, η τελευταία έσπευσε να αναλάβει την εγκατάσταση του πυρηνικού αντιδραστήρα στο Άκιουγιου, γεγονός που άνοιξε την όρεξη στον Ερντογάν για την απόκτηση ατομικών όπλων προκειμένου να αναδείξει τη χώρα του όχι απλώς σε περιφερειακή αλλά σε παγκόσμια δύναμη. Εάν θα το πετύχει ή όχι είναι ένα ζήτημα προς συζήτηση, διότι σε μία τέτοια περίπτωση, δεν ενοχλούνται μόνο η Κύπρος και η Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες της περιοχής. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται το Ισραήλ, με το οποίο η Τουρκία έχει μία ανταγωνιστική σχέση στη λογική Αθήνας - Σπάρτης. Ποιος δηλαδή θα είναι το αφεντικό, ο κύριος περιφερειακός παίκτης…
Περί πυρηνικών όπλων...
Η ατομική ενέργεια για πολιτικούς και όχι στρατιωτικούς σκοπούς χαρακτηρίζεται ως «καθαρή», διότι δεν μολύνει το περιβάλλον. Ταυτοχρόνως, όμως, αποτελεί μία μόνιμη απειλή. Τόσο στην περίπτωση ατυχημάτων όσο και στην περίπτωση που θα μετατραπεί σε στρατιωτική και στρατηγική, μέσω της κατασκευής ατομικών όπλων. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος θα βρεθούν στον κυκλώνα αυτής της πιθανής διαδικασίας. Και λογικά θα έπρεπε να είχαν ήδη αντιδράσει σε διεθνές επίπεδο, με πολύ πιο έντονο τρόπο απ’ ό,τι το πράττουν. Και σε επίπεδο ΕΕ, καθότι, εκτός των άλλων, η Τουρκία είναι υπό ένταξη χώρα, αλλά και σε επίπεδο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας. Υπάρχουν άφθονα στοιχεία προς τεκμηρίωση των εν δυνάμει απειλών είτε στην περίπτωση κατά την οποία η ενέργεια θα χρησιμοποιηθεί για πολιτικούς είτε ακόμη και για στρατιωτικούς σκοπούς.
Ας τα πάρουμε από την αρχή:
Από το 2014 και προηγουμένως γερμανικές μυστικές υπηρεσίες συγκέντρωσαν στοιχεία, τα οποία είχαν δημοσιευθεί και στον γερμανικό Τύπο επί τη βάσει των οποίων γίνεται αντιληπτό ότι ο Ερντογάν είχε σαφή πρόθεση να χρησιμοποιήσει τον αντιδραστήρα του Άκιουγιου για τη εν συνεχεία κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Τον Σεπτέμβριο του 2019, ο Ερντογάν δημόσια υποστήριξε ότι εφόσον άλλες χώρες διαθέτουν πυρηνικά όπλα, γιατί η δική του να μην μπορεί;..
Οι τουρκικές πολεμικές βιομηχανίες εργάζονται επί της βελτίωσης των πυραύλων μακρού βεληνεκούς με την προοπτική να χρησιμοποιήσουν πυρηνικές κεφαλές.
Πριν από τα Χριστούγεννα του 2020 πραγματοποιήθηκαν επαφές στρατιωτικού επιπέδου μεταξύ Τουρκίας και Πακιστάν. Σε αυτές συζητήθηκαν και θέματα που αφορούσαν την πιθανή παροχή βοήθειας από το Πακιστάν προς την Τουρκία για την πυρηνική καλλιέργεια με απώτερο στόχο την κατασκευή ατομικών όπλων.
Η διαβούλευση…
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις ενδείξεις, για κάποιους άλλους αποδείξεις, για τις προθέσεις της Τουρκίας. Ότι δηλαδή σε βάθος 15 με 20 χρόνων, μετά τη λειτουργία του σταθμού στο Άκιουγιου που προγραμματίζεται για το 2023, θα ήθελε να επιτύχει την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Πέραν τούτων, υπάρχουν άλλα στοιχεία που μαρτυρούν ότι η επιλογή του Άκιουγιου συνιστά μια σεισμογενή περιοχή και, ως εκ τούτου, δημιουργούνται εν δυνάμει συνθήκες ανασφάλειας με αυξημένες, συγκριτικά με άλλες περιοχές, πιθανότητες ατυχήματος, ακόμη και από τσουνάμι όπως στην περίπτωση της Ιαπωνίας. Συνεπώς, ο πυρηνικός σταθμός του Άκιουγιου πυροδοτεί προβλήματα ανεξαρτήτως εάν θα χρησιμοποιηθεί μόνο για πολιτικούς σκοπούς ή εάν θα χρησιμοποιηθεί ακόμη και για στρατιωτικούς σκοπούς. Δεν αφορά, δε, μόνο την Τουρκία, αλλά και τις γειτονικές της χώρες, που θα επηρεαστούν από το οποιοδήποτε ατύχημα. Είναι, δηλαδή, μια βόμβα χωρίς διαβατήριο. Ξεπερνά τα εθνικά κρατικά σύνορα. Δεν χρειάζεται η ραδιενέργεια να ζητήσει άδεια εισόδου από τα γειτονικά κράτη…
Μέσα σε αυτήν τη λογική και επί τη βάσει των ζητημάτων της ασφάλειας τόσο ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας όσο και η ΕΕ θεωρούν αναγκαίο ότι θα έπρεπε να είχαν ήδη ενημερωθεί τα γειτονικά κράτη και να ακουστούν οι δικές τους απόψεις και ανησυχίες. Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ψήφισμά του στις 6 Ιουλίου του 2017: «Καλεί την τουρκική κυβέρνηση να τερματίσει τα σχέδιά της για την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Άκιουγιου» και προσθέτει: «Η προβλεπόμενη τοποθεσία βρίσκεται σε μια περιοχή επιρρεπή σε ισχυρούς σεισμούς και, ως εκ τούτου, αποτελεί σημαντική απειλή όχι μόνο για την Τουρκία, αλλά και για τη Μεσόγειο περιοχή». Τονίζει, δε, ότι κακώς η Άγκυρα δεν έχει διαβουλευθεί με τα γειτονικά κράτη, μεταξύ των οποίων η Κύπρος και η Ελλάδα, που είναι μέλη της ΕΕ.
Το ερώτημα του Προέδρου…
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήγειρε θέμα οικολογικό, καθώς και ασφάλειας και υγείας σε ό,τι αφορά τον πυρηνικό σταθμό του Άκιουγιου, όπως οι διεθνείς συνθήκες καθορίζουν, καθώς και ζήτημα για τα δικαιώματα που έχουν Κύπρος και Ελλάδα, και δη οι πολίτες τους. Υπό αυτές τις συνθήκες, επαφίεται σε μας να ανακινήσουμε το θέμα του Άκιουγιου, ειδικώς τώρα που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή το ζήτημα της προστασίας του πλανήτη από τις μολυσματικές εκπομπές αερίων. Κακώς το ζήτημα του Άκιουγιου δεν συνδέθηκε από την Κύπρο και την Ελλάδα και με την απειλή των πυρηνικών ατυχήματα όπως ήταν εκείνα του Τσέρνομπιλ και της Φουκουσίμα. Το ερώτημα που θα έπρεπε να θέσει ο Πρόεδρος από του βήματος των Ην. Εθνών στη Σύνοδο της Γλασκώβης για το κλίμα είναι απλό: Θα σώσουμε τον πλανήτη από τις πάσης φύσεως μολύνσεις και θα τον καταδικάσουμε σε μία διαρκή απειλή, και μάλιστα καταστροφική, η οποία μπορεί να προέλθει ανά πάσα στιγμή από πυρηνικούς αντιδραστήρες όπως του Άκιουγιου, που, κατά γενικήν ομολογίαν, κακώς θα εγκατασταθεί σε σεισμογενή περιοχή επηρεάζοντας όχι μόνο την Τουρκία αλλά και τις γειτονικές χώρες;
Τουρκική θέση…
Οι Τούρκοι, πάντως, ισχυρίζονται ότι στην περίπτωση του Άκιουγιου δεν υπάρχει σεισμικό ρήγμα σε απόσταση 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων, καθώς και ότι υπάρχει πυρηνικός αντιδραστήρας στις ΗΠΑ που βρίσκεται στο λεγόμενο "Φαράγγι του Διαβόλου" και είναι μόλις 10 χιλιόμετρα από το ρήγμα του San Andreas. Επισημαίνουν, δε, ότι η ασφάλεια του σταθμού καλύπτει σεισμούς με ένταση ώς και 9 βαθμών στην Κλίμακα Ρίχτερ. Βεβαίως, και ο πυρηνικός σταθμός της Φουκουσίμα ήταν ανθεκτικός, αλλά το πρόβλημα προέκυψε από το τσουνάμι ως αποτέλεσμα των σεισμικών δονήσεων στη θάλασσα. Μία φορά συνέβη. Δεν χρειαζόταν δεύτερη.
Το πρόβλημα για την Άγκυρα
Το πρόβλημα με τον πυρηνικό αντιδραστήρα του Άκιουγιου είναι βαθύτερο, διότι σχετίζεται με την προοπτική κατασκευής πυρηνικών όπλων και τη ραγδαία αλλαγή των ισοζυγίων δυνάμεων στην περιοχή και διεθνώς. Μπορεί να θέλει ο Ερντογάν την κατασκευή πυρηνικών όπλων, όμως ο σχεδιασμός αυτός αντιμετωπίζει τα εξής προβλήματα:
Χρειάζονται άλλες εγκαταστάσεις από αυτές που υπάρχουν, καθώς και ο εμπλουτισμός του ουρανίου.
Χρειάζεται ειδική τεχνολογία, την οποία επί του παρόντος η Ρωσία δεν έχει πρόθεση να προσφέρει στην Άγκυρα. Όμως ενδέχεται να έχει πολιτική βούληση περί τούτου το Πακιστάν.
Η Τουρκία μπορεί να είναι αυθάδης, αλλά δεν παύει να αποτελεί κράτος μέλος του ΝΑΤΟ, που υπόκειται σε σχετικές ελέγχους και, ως εκ τούτου, οφείλει να εναρμονιστεί με την πολιτική της Συμμαχίας, η οποία είναι η αντίθετη στη διασπορά πυρηνικών όπλων ή στην προμήθεια κατά τρόπον παράνομο υλικών για την κατασκευή ατομικών όπλων. Το ίδιο καθορίζει το καταστατικό του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας. Αναφέρονται σχετικά τα ακόλουθα: «(α) Έλεγχοι υγείας και ασφάλειας· (β) έλεγχοι πυρηνικών υλικών που κατέχει ο ίδιος ο Οργανισμός, για να αποτραπεί η εκτροπή προς οποιονδήποτε στρατιωτικό σκοπό· (γ) έλεγχοι πυρηνικών ειδών ή δραστηριοτήτων σε ένα κράτος για να αποτραπεί η εκτροπή προς οποιονδήποτε στρατιωτικό σκοπό».
Φόρουμ χωρών…
Ερώτημα: Όταν ο Τούρκος Πρόεδρος διαλαλεί τις προθέσεις του για κατασκευή πυρηνικών όπλων, δεν θα έπρεπε να αναληφθεί πρωτοβουλία από τη Λευκωσία και την Αθήνα προς την ΕΕ και τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας για να του βάλουν χαλινάρι, έχοντας συμμάχους και άλλες χώρες της περιοχής, στο πλαίσιο ενός «πολυμερούς φόρουμ» με τη συμμετοχή και των πολιτών μέσω Μη Κυβερνητικών Οργανισμών; Πέραν δε τούτων, θα πρέπει να επισημανθεί το εξής θετικό: Το Ισραήλ ουδόλως θα ήθελε να δει την Τουρκία ως πυρηνική δύναμη. Το οιονεί βέτο του αποτελεί τη μεγαλύτερη αποτροπή. Εάν, όμως, για τον όποιο λόγο τα καταφέρει η Άγκυρα, ουδεμία αμφιβολία υπάρχει ότι τα πρώτα της θύματα θα είναι η Κύπρος και η Ελλάδα. Τα πυρηνικά δεν είναι σημαντικά ως προς τη χρήση τους, αλλά για να κερδίζουν όσοι τα έχουν διά της σκιάς της ισχύος τους! Και ο νοών νοείτω… Ούτως όμως ή άλλως, ο εφιάλτης του ατυχήματος θα είναι διαρκής…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 07/11/2021)