 |
| φωτο τουρκική προεδρία |
Είναι μια εξέλιξη η οποία θα πρέπει να προβληματίσει τους πάντες και ιδιαίτερα τα γνωστά παπαγαλάκια (μέσα κι έξω από την χώρα μας) που συντήρησαν εμμονικά την άποψη περί της δήθεν απομονωμένης Τουρκίας η οποία οσονούπω θα οδηγείτο στην απόλυτη κατάρρευση, από τα απανωτά χτυπήματα των ισχυρών μας «συμμάχων»…
Στην ρευστή και ανασυντασσόμενη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής, είναι φανερό πως μια τέτοια κίνηση δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτιμηθεί αποκλειστικά και μόνο με γνώμονα την ισχυρή οικονομική της διάσταση. Πρόκειται για μία εξέλιξη που έχει πρωτίστως ένα ισχυρό γεωπολιτικό αποτύπωμα, το οποίο η πολιτική τάξη της χώρας μας, δεν δικαιούται σε καμία περίπτωση να το υποβαθμίσει.
Υπήρξε παρασκήνιο;;;
Είναι φανερό πως υπήρξε. Όταν μετά από μια δεκαετία ανεξέλεγκτης αντιπαλότητας, καταλήγεις με το «καλημέρα σας» σε μια συμφωνία με ευρύτερα στρατηγικά χαρακτηριστικά, χωρίς να έχει μεσολαβήσει ούτε καν για τα προσχήματα μια διερευνητική των προθέσεων συνάντηση, είναι φανερό ότι έχει προηγηθεί έντονο παρασκήνιο και ισχυροί διαμεσολαβητές που...
Προφανώς, εμείς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα το περιεχόμενο του παρασκηνίου που έχει προηγηθεί, ούτε βεβαίως την ταυτότητα των συντελεστών που έχουν μεσολαβήσει στην διαμόρφωσή του. Αξιολογώντας όμως τα θεμελιώδη αλλά και το «φαίνεσθαι» αυτής της συμφωνίας, μπορούμε να προβούμε με ασφάλεια σε ορισμένες βάσιμες και εξαιρετικά σημαντικές - κατά την γνώμη του γράφοντος - παραδοχές:
Πρώτον: Η συγκεκριμένη εξέλιξη, δρομολογήθηκε με την ανοχή και την καθαρή στήριξη της Αμερικανικής πολιτικοστρατιωτικής ηγεσίας. Άλλωστε δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός, ότι τα ΗΑΕ υπήρξαν η πρώτη Αραβική χώρα που με την προτροπή των ΗΠΑ προσχώρησε στις συμφωνίες του Αβραάμ με το Ισραήλ και αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο.
Δεύτερον: Στο βαθμό που επιβεβαιωθεί και τυπικά το σενάριο της ευθείας εμπλοκής των Αμερικανών στα τεκταινόμενα, τότε είναι φανερό πως η συνεκτική επαναπροσέγγιση των ΗΑΕ με την Τουρκία, δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο γεωπολιτικό συμβάν, αλλά την πρώτη πράξη μιας αλυσίδας ανατροπών που βρίσκονται ήδη στα σκαριά και αυτή η προοπτική θα πρέπει να μας ανησυχήσει και κυρίως να απασχολήσει πάρα πολύ σοβαρά την Ελληνική στρατηγική σκέψη.
Τρίτον: Στον βαθμό που με την σειρά του επιβεβαιωθεί ΚΑΙ αυτό το σενάριο και αρχίσει έτσι να διαφαίνεται μια δυναμική ευρύτερων ανατροπών και επαναπροσδιορισμού των συμπεριφορών αλλά και των περιφερειακών στρατηγικών, τότε είναι φανερό πως έχει ξεκινήσει ήδη να χορογραφείται μια ραγδαία αποδόμηση του «αντιτουρκικού μετώπου» και οι ευρύτερες προεκτάσεις μιας τέτοιας εξέλιξης, θα έχουν ευθεία και ουσιαστική επίπτωση στην φυσιογνωμία της επόμενης μέρας.
Είναι αξιοσημείωτο…
Και οφείλουμε να το καταγράψουμε ως γεγονός, το ότι υπάρχει και υποστηρικτικό παρασκήνιο που δείχνει να ευνοεί το αρνητικό σενάριο για πιθανολογούμενες ανατροπές σε όλο το εύρος γύρω από το οποίο επικεντρώνεται το αυξημένο Ελληνικό ενδιαφέρον. Η πρόσφατη σύλληψη του ζεύγους των Ισραηλινών πολιτών στην Κωνσταντινούπολη με την κατηγορία της κατασκοπείας, και η ραγδαία εργαλειοποίησή της μέσα σε μόλις ελάχιστα 24ωρα (ωσάν να ήταν προαποφασισμένη τακτική) για την επαναπροσέγγιση της νέας πολιτικής ηγεσίας του Ισραήλ με την Τουρκική πολιτική ηγεσία, ενδέχεται να αποκαλύπτει πως ο καπνός των φημών που διέρρεαν σκοπούμενα όλη την προηγούμενη περίοδο από τους Τούρκους επιτελείς, για την αναμενόμενη αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών, ενδέχεται να μην ήταν χωρίς φωτιά, ούτε και προϊόν της γνωστής Τουρκικής διπλωματικής κακοήθειας.
Από την άλλη… Υπάρχει και ένα περιβάλλον χειρισμών, που επίσης διευκολύνει ανατροπές στο πλαίσιο της proxy αντίληψης των Αμερικανών για την διαχείριση των περιφερειακών προκλήσεων. Αξίζει άλλωστε να δείτε τι λέγαμε ήδη από τις 2 Νοεμβρίου, σε σχετικό μας άρθρο με αφορμή την συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν το οποίο θα βρείτε ΕΔΩ.
Τότε… Και όταν όλοι πανηγύριζαν θεωρώντας πως ο Αμερικανός πρόεδρος τράβηξε τα αυτιά του Ερντογάν για την «άτσαλη και αντισυμμαχική» συμπεριφορά του, εμείς μεταξύ άλλων τονίζαμε πως: «Ο αδύναμος κρίκος αυτής της συνάντησης, ΔΕΝ ήταν ο Ερντογάν και η Τουρκία, αλλά ο Μπάιντεν και οι στρατηγικά μετέωρες ΗΠΑ, οι οποίες αγωνιούν στην προσπάθειά τους να συνθέσουν ένα παζλ ασφαλείας και ελεγχόμενης περιφερειακής σταθερότητας, μπροστά στην καθ’ όλα αβέβαιη ως προς την έκβασή της κορυφαία στρατηγική σύγκρουση στην οποία έχουν εμπλακεί, από ομολογουμένως περισσότερο αποδυναμωμένη - σε σχέση με το παρελθόν – θέση».
Και ταυτόχρονα με αυτό επιμέναμε πως: «Στην συγκεκριμένη συνάντηση οι Αμερικανοί, δεν πήγαν για να μαλώσουν τον απείθαρχο Ερντογάν. Πήγαν αποφασισμένοι να ζητήσουν, σε ήπιους πλέον τόνους, την ενεργητική επανένταξη της Τουρκίας στην περιφερειακή τους στρατηγική, εκθέτοντάς της το ομολογουμένως διόλου φιλόδοξο Αμερικανικό όραμα για την επόμενη μέρα».
Το κρίσιμο ερώτημα…
Το οποίο ανακύπτει αντικειμενικά μετά και από την συγκεκριμένη εξέλιξη, είναι το: Ποιός είναι τελικά αυτός που διαμορφώνει τους όρους του παιχνιδιού και επιδρά καταλυτικά στην δυναμική του παρασκηνίου…
Η δική μας απάντηση υπήρξε σαφής και απολύτως ξεκάθαρη από την πρώτη στιγμή. Είναι η ανάγκη των Αμερικανών… Είναι η δυσκολία τους να διαχειριστούν στρατηγικά την πολυπλοκότητα των προκλήσεων της νέας εποχής… Είναι εν τέλει η κατάντια μιας πρώην Υπερδύναμης που καταφεύγει σε φτηνούς τακτικισμούς προκειμένου να συγκαλύψει το σοβαρό στρατηγικό έλλειμμα που αποτυπώνεται στον σχεδιασμό της. Αυτό είναι που καθιστά ευάλωτους στις Τουρκικές απαιτήσεις, όλους εκείνους που επιμένουν να ακολουθούν τους Αμερικανούς στον αδιέξοδο περιφερειακό τους τακτικισμό. Και αυτήν την διαπίστωση οφείλουμε να την κρατήσουμε, διότι πάρα πολύ σύντομα θα την ξαναβρούμε μπροστά μας ως χώρα.
Στις πολλές ενδιαφέρουσες αναγνώσεις…
Που επιχειρούν να αναζητήσουν απαντήσεις στα τεκταινόμενα, υπάρχει μια προσέγγιση που θεωρεί ότι στο νέο επίπεδο της περιφερειακής ισορροπίας που θα αναζητηθεί, η Τουρκία θα πιεστεί για σιωπηρές παραχωρήσεις που θα καταστήσουν εν πολλοίς ανενεργό το Τουρκολυβικό μνημόνιο. Ο κίνδυνος να παγιδευτεί η χώρα μας στην περιδίνηση αυτής της αυταπάτης και να μην κάνει τίποτε που θα μπορούσε να ανακόψει όλα όσα διαφαίνονται είναι υπαρκτός. Γι’ αυτό και οφείλουμε να είμαστε ξεκάθαροι…
Η Τουρκία δεν πρόκειται να συναινέσει στην γεωπολιτική της αυτοκτονία. Ούτε τα ΗΑΕ έχουν την δυνατότητα να διαπραγματευτούν παραχωρήσεις της Τουρκίας για λογαριασμό των λοιπών συμμάχων τους. Η Τουρκία είναι ο επισπεύδων και ο εκβιαστής. Για την Τουρκία (με ή χωρίς Ερντογάν) το Τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι σημείο αναφοράς της νεο-οθωμανικής της μεγαλομανίας… Είναι το εφαλτήριο για την προώθηση του μεσογειακού της ονείρου από τα Δαρδανέλια και τις Μεσανατολικές ακτές μέχρι το Γιβραλτάρ… Είναι η tabula rasa πάνω στην οποία εγγράφει την στρατηγική της μπαμπεσιά έναντι όλων… Στην ανάγκη της εξυπηρέτησής του δόμησε το περιεχόμενο της Ισπανοτουρκικής συμφωνίας… Είναι ο παλλαπλασιαστής ισχύος του «γαλάζιου» αφηγήματός της. Είναι όλα αυτά και άλλα τόσα το Τουρκολιβυκό μνημόνιο για τον Τουρκικό επιθετικό μεγταλοϊδεατισμό. Επομένως…
Η Τουρκία, στο πλαίσιο του αναβαθμισμένου περιφερειακού ρόλου που διεκδικεί, μπορεί να αποδειχτεί διατεθειμένη να «θυσιάσει» το «τελειωμένο» Κουρδικό ζήτημα εάν εξασφαλίσει τους όρους που θα μπορούσαν να εκτονώσουν την δυναμική του ως απειλή για την γεωπολιτική της συνοχή, αλλά από το Τουρκολυβικό μνημόνιο δεν θα κάνει ούτε βήμα πίσω αν δεν βρεθούν οι δυνάμεις εκείνες που θα της τσακίσουν οριστικά και αμετάκλητα τα πόδια ώστε να μην συνεχίσουν να βρωμίζουν με την παρουσία τους τα νερά της Μεσογείου. Φυσικά η Ιφιγενειοποίηση του Κουρδικού στο πλαίσιο της υπερμαξιμαλιστικής αναθεωρητικής της ατζέντας, θα δημιουργήσει με την σειρά της καινούρια δεδομένα, νέες επικαιροποιημένες ιεραρχήσεις και προτεραιότητες, αλλά και έναν νέο γύρο ανταγωνιστικών στρατηγικών, και αυτό είναι κάτι που απαιτείται να μελετηθεί και δεν αρκεί απλώς να καταγράφεται.
Κρίσιμα συμπεράσματα…
Οι εξελίξεις πάντως, αν και μη αναμενόμενες, ενδέχεται να προσλάβουν την μορφή χιονοστιβάδας. Για όλους εμάς, αυτό που έχει σημασία να συνειδητοποιήσουμε, είναι το γεγονός ότι ο χρόνος δεν λειτουργεί αυτόματα υπέρ του διαφαινόμενου κλίματος και η δυναμική των γεωπολιτικών διεργασιών δεν μπαίνει στον αυτόματο πιλότο, επειδή απλώς καταδείξαμε την θέλησή μας να κινηθούν σε συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Η Ελλάδα δυστυχώς δεν πρωταγωνίστησε στην σφυρηλάτηση πραγματικά στρατηγικών συμμαχιών μακράς πνοής και αρκέστηκε στην εντυπωσιοθηρική διαχείριση των περιφερειακών συνευρέσεων, την στιγμή που συγκεκριμένες δυνάμεις μόχθησαν και συνεχίζουν να μοχθούν για την επαναπεριθωριοποίησή της. Αυτό το έλλειμμα στην κυρίαρχη συστημική στρατηγική σκέψη, η πατρίδα μας θα το πληρώσει όσο οι Αμερικανοί θα αισθάνονται πως οι ίδιοι έχουν δεμένο τον γάιδαρο και η Ελλάδα επιμένει να κινείται με σοβαρά κενά και κραυγαλέες ανεπάρκειες στον στρατηγικό της σχεδιασμό.
Γι΄ ακόμη μια φορά αποδεικνύεται ότι στην Γεωπολιτική, πέρα και πάνω από τους όποιους στόχους και τις όποιες επιδιώξεις… Πέρα και πάνω από οτιδήποτε παρουσιάζεται ως περιγραφική απάντηση στο εθνικό στρατηγικό ερώτημα: «ΤΙ ΘΕΛΩ»… Τοποθετείται η ανάγκη να διαθέτουμε ως χώρα ξεκάθαρες απαντήσεις (πολιτικές, διπλωματικές και επιχειρησιακές) στο βασικό τακτικό ερώτημα: «ΠΩΣ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΩ». Και εδώ, δυστυχώς προκύπτουν πολλά και σοβαρά ζητήματα με τα οποία θα πρέπει να ασχοληθούμε.
Τι μπορούμε να κάνουμε…
Να εκβιάσουμε εξελίξεις… Χωρίς φοβικά σύνδρομα, αναποφασιστικότητα και προβλέψιμους τακτικισμούς. Και οφείλουμε να είμαστε ξεκάθαροι… Η κυβέρνηση μπορεί να προσπαθεί να επενδύσει στο μέτωπο των εντυπώσεων με αποδέκτη το εσωτερικό ακροατήριο, αλλά η πραγματικότητα που επιμένει να είναι αμείλικτη, βροντοφωνάζει σε όλους τους τόνους ότι το εναπομείναν γεωστρατηγικό κεφάλαιο που υπήρξε αποτέλεσμα της αιφνίδιας γεωπολιτικής μας ενηλικίωσης, εξαντλείται και το εθνικό στρατηγικό απόθεμα επείγει να επαναφορτιστεί.
Η προνομιακή εταιρική σχέση με την Γαλλία… Η κατ’ αρχήν θετική εξέλιξη με την επικεφαλής της Γερμανικής διπλωματίας στην πρώτη μεταμερκελική κυβέρνηση… Η φθίνουσα αλλά παρ’ όλα αυτά προσωρινά θετική διεθνής συγκυρία… Η προοπτική αιφνίδιας κατάρρευσης της Τουρκικής κυβέρνησης ή ακόμη και η πιθανότητα πολιτικής αποσταθεροποίησης της γείτονος… Και η προσδοκία να μην έχει επεκταθεί και πέραν των ΗΑΕ το όποιο προβληματικό παρασκήνιο θα μπορούσε να εκπλήξει δυσάρεστα… Είναι μερικές μόνο από τις ευνοϊκές προϋποθέσεις που υπάρχουν σήμερα, αλλά που η διάρκεια ζωής τους παραμένει εξαιρετικά αβέβαια έως και προβληματική.
Η Ελλάδα δεν πρέπει να επαναλάβει το λάθος του 2016, όταν την μοιραία νύχτα που έπρεπε να επιβάλει τα αυτονόητα, περιορίστηκε σε κηρύγματα για την "δημοκρατία" που θα διασφάλιζε μακροημέρευση του δικτάτορα. Η πατρίδα μας εάν θέλει να ανακόψει τα σχέδια εκείνων που επιχειρούν να ανακόψουν τα πρώτα θετικά αποτελέσματα του εξωστρεφούς προσανατολισμού της εξωτερικής της πολιτικής και να περάσει δυναμικά στην αντεπίθεση, οφείλει να παρέμβει στην καρδιά των εξελίξεων υπαγορεύοντας ατζέντα αναγκαστικής στήριξης και αλληλεγγύης από τους ισχυρούς της «συμμάχους» και οφείλει να το κάνει επιστρατεύοντας: Το Διεθνές Δίκαιο… Τα ιστορικά της Δίκαια… Το δικαίωμά της στην άσκηση αδιαπραγμάτευτης εθνικής κυριαρχίας… Και μια τακτική χειραφετημένης πρωταγωνιστικής δύναμης, που θα είναι ικανή να εμπνεύσει στρατηγικούς συμμάχους σε συστράτευση με στόχο στρατηγικές ανατροπές μακράς πνοής που να αποτυπώνονται στο πεδίο και όχι σε εφήμερους τακτικισμούς διαχείρισης της συλλογικής ομηρείας.