Σε δύσκολο σταυρόλεξο το οποίο επηρεάζει και το μέρισμα ανάπτυξης εξελίσσεται ο νέος ΕΝΦΙΑ ο οποίος για να πετύχει τον στόχο του, δηλαδή να πληρώσουν οι περισσότεροι ιδιοκτήτες χαμηλότερο φόρο το 2022, θα πρέπει να συνδράμει και ο προϋπολογισμός, τουλάχιστον με πρώτη δόση τα 70 εκατ. ευρώ από τον μέχρι τώρα διαθέσιμο χώρο.
Από: eleftherostypos.gr / ΤΑΣΟΣ ΔΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Το ζητούμενο της αναμόρφωσης του φόρου είναι η υλοποίηση της εξαγγελίας του πρωθυπουργού για χαμηλότερο ΕΝΦΙΑ στους περισσότερους ιδιοκτήτες και παράλληλα μείωση του συμπληρωματικού φόρου ο οποίος εισφέρει στα δημόσια έσοδα περίπου 600 εκατ. ευρώ. Μάλιστα για τον συμπληρωματικό φόρο εξετάζεται να καταργηθεί για τα φυσικά πρόσωπα και να συνεχίσει να ισχύει μόνο για τις επιχειρήσεις.
Οι δύο επιτροπές που έχει συστήσει το ΥΠΟΙΚ για να αναμορφώσουν τον βασικό φόρο ακινήτων έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο αφού μετά την προσαρμογή των εμπορικών στις αντικειμενικές τιμές προκύπτουν μεγάλες αυξήσεις σε πολλές περιοχές, των λεγόμενων λαϊκών μη εξαιρουμένων. Μάλιστα υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες οι ιδιοκτήτες, λόγω της αύξησης των αντικειμενικών αξιών, αποκτούν, αν οι αυξήσεις εφαρμοστούν ως έχουν, την υποχρέωση καταβολής και συμπληρωματικού φόρου αφού η ακίνητη περιουσία τους ξεπερνά ξαφνικά τα 250.000 ευρώ. Από την άλλη η ένταξη στο σύστημα των αντικειμενικών αξιών άλλων 3.500 περιοχών κυρίως σε τουριστικές περιοχές, από όπου θα προέκυπταν τα επιπλέον έσοδα για να μπορέσουν να γίνουν οι μειώσεις, αποδεικνύεται ότι δεν επαρκεί για να γίνει η ζητούμενη μείωση.
Σε αυτή τη φάση οι επιτροπές που έχουν αναλάβει το δύσκολο αυτό έργο τρέχουν εναλλακτικά σενάρια ώστε να μη μειωθούν τα 2,5 δισ. ευρώ που εισπράττει το Δημόσιο από τον ΕΝΦΙΑ και παράλληλα να υπάρξει η ελάφρυνση για το μεγαλύτερο μέρος των 7,2 εκατομμυρίων ιδιοκτητών. Τα εναλλακτικά σενάρια έχουν διαφορετικές κλίμακες για τον φόρο και διεύρυνση του συντελεστή παλαιότητας πέρα από τα 20 έτη που ισχύει σήμερα. Ωστόσο η εξίσωση δεν βγαίνει.
Για να υπάρξει μια αξιόλογη μείωση του συμπληρωματικού φόρου και παράλληλα να γίνουν και ελαφρύνσεις στις μικρές και μεσαίες περιουσίες όπως είναι το ζητούμενο και παράλληλα να μη μειωθούν τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ θα χρειαστεί δημοσιονομικός χώρος περίπου 400 εκατ. ευρώ. Η ένταξη των 3.500 περιοχών στο σύστημα των αντικειμενικών μπορεί να φέρει λιγότερα από τα μισά (περίπου 180 εκατ. ευρώ).
Συνδρομή από τον προϋπολογισμό
Ολα αυτά, αν δεν βρεθεί λύση, οδηγούν στο ότι το εγχείρημα της αναμόρφωσης του ΕΝΦΙΑ δεν θα είναι «δημοσιονομικά ουδέτερο» όπως είχε αρχικά υπολογιστεί και είχε μεταφερθεί και στους θεσμούς. Με άλλα λόγια θα πρέπει να εξοικονομηθεί χώρος από τον προϋπολογισμό για να επιτευχθεί το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Από εδώ όμως ξεκινά ένα νέο πρόβλημα. Οι μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ, οι οποίες έχει προγραμματιστεί να ισχύσουν από το 2022, είναι μέτρο μόνιμου χαρακτήρα. Τα μέτρα μόνιμου χαρακτήρα που έχουν δημοσιονομικό κόστος δεν επιτρέπονται ούτε το 2022, έτος κατά το οποίο θα συνεχίσει να βρίσκεται σε ισχύ η ρήτρα συνολικής διαφυγής. Τα μόνα μέτρα που επιτρέπονται είναι αυτά που σχετίζονται με την πανδημία και λόγω συγκυρίας τα μέτρα για την ανάσχεση των ανατιμήσεων στα προϊόντα ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Μοιραία, για να μπορέσει να εφαρμοστεί η αναμόρφωση του ΕΝΦΙΑ, από την οποία θα προκύπτουν μειώσεις, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί και το 2022 η μικρή εξαίρεση για μέτρα μόνιμου χαρακτήρα με δημοσιονομικό κόστος που δεν ξεπερνά το 0,1%-0,2% του ΑΕΠ που για τα ελληνικά δεδομένα σημαίνει από 180 έως και 360 εκατ. ευρώ. Και αυτό το σημείο όμως είναι προβληματικό για το 2021, καθώς με τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων και αυτό το περιθώριο έχει εξαντληθεί. Με βάση και την πρόβλεψη για ανάκαμψη 6,1% το 2021 και την αναθεωρημένη για ανάπτυξη 6,9% που μπήκε ως πρόβλεψη στο τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού, με δεδομένες και τις νέες ανάγκες που έχουν προκύψει, δεν καλύπτεται η «τρύπα» του ΕΝΦΙΑ. Σε πρώτη φάση το υπουργείο Οικονομικών παραδέχεται ότι συνδράμει για τη μείωση του ΕΝΦΙΑ με 70 εκατ. ευρώ από τον δημοσιονομικό χώρο που παρέχει η αναθεώρηση της ανάπτυξης για φέτος στο 6,9% από 6,1% που προέβλεπε το προσχέδιο του προϋπολογισμού.
Μια πτυχή του προβλήματος που θα πρέπει επίσης να λυθεί είναι να υπάρξουν και οι απαραίτητες εξηγήσεις προς τους θεσμούς σχετικά με τη σκοπιμότητα εφαρμογής του μέτρου μέσα στο 2022 και φυσικά αν θα υπάρχει πρόβλεψη για τη μόνιμη δημοσιονομική επιβάρυνση των αλλαγών τα επόμενα χρόνια.
Προσδοκίες για νέα αναθεώρηση του ΑΕΠ για φέτος
Οι προσδοκίες πλέον στρέφονται σε μια νέα αναθεώρηση του ΑΕΠ για φέτος όταν θα υπάρχουν τα στοιχεία για το σύνολο του έτους στις αρχές του 2022. Οταν προκύψουν στοιχεία με βάση τα οποία θα βεβαιώνεται πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος, τότε αυτός θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη του κενού που έχει δημιουργηθεί στην πορεία αναμόρφωσης του ΕΝΦΙΑ.
Με αυτή τη λογική και η εξαγγελία του πρωθυπουργού από τη Θεσσαλονίκη για ανακοινώσεις των αλλαγών για τον ΕΝΦΙΑ με την κατάθεση του τελικού σχεδίου του προϋπολογισμού μεταφέρεται πλέον επίσημα για τις αρχές του επόμενου χρόνου. Βεβαίως στις αρχές του 2022 θα πρέπει να ανακοινωθούν οι νέες αντικειμενικές τιμές οι οποίες θα έχουν προκύψει από την προσαρμογή τους στις εμπορικές αξίες των ακινήτων.
Προς το παρόν το οικονομικό επιτελείο παίζει «άμυνα» στο θέμα των επιπλέον παροχών σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες όπως τους χαμηλοσυνταξιούχους, οι οποίοι δεν πήραν αναδρομικά ή τους υγειονομικούς, αποφεύγοντας να ανοίξει τα χαρτιά της. Επικαλείται την αβεβαιότητα που προκαλεί το δίδυμο των ανατιμήσεων στα προϊόντα ενέργειας και της συνέχισης της πανδημίας και αποφεύγει να πάρει θέση για το τι και πότε θα δώσει επιπλέον.
Αλλωστε εκτός από το πρόβλημα του ΕΝΦΙΑ υπάρχει και αντικειμενική δυσκολία να γίνουν από τώρα υπολογισμοί αφού οι ανατιμήσεις στα ενεργειακά προϊόντα συνεχίζονται ενώ κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί το 4ο κύμα της πανδημίας.
Το ζητούμενο της αναμόρφωσης του φόρου είναι η υλοποίηση της εξαγγελίας του πρωθυπουργού για χαμηλότερο ΕΝΦΙΑ στους περισσότερους ιδιοκτήτες και παράλληλα μείωση του συμπληρωματικού φόρου ο οποίος εισφέρει στα δημόσια έσοδα περίπου 600 εκατ. ευρώ. Μάλιστα για τον συμπληρωματικό φόρο εξετάζεται να καταργηθεί για τα φυσικά πρόσωπα και να συνεχίσει να ισχύει μόνο για τις επιχειρήσεις.
Οι δύο επιτροπές που έχει συστήσει το ΥΠΟΙΚ για να αναμορφώσουν τον βασικό φόρο ακινήτων έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο αφού μετά την προσαρμογή των εμπορικών στις αντικειμενικές τιμές προκύπτουν μεγάλες αυξήσεις σε πολλές περιοχές, των λεγόμενων λαϊκών μη εξαιρουμένων. Μάλιστα υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες οι ιδιοκτήτες, λόγω της αύξησης των αντικειμενικών αξιών, αποκτούν, αν οι αυξήσεις εφαρμοστούν ως έχουν, την υποχρέωση καταβολής και συμπληρωματικού φόρου αφού η ακίνητη περιουσία τους ξεπερνά ξαφνικά τα 250.000 ευρώ. Από την άλλη η ένταξη στο σύστημα των αντικειμενικών αξιών άλλων 3.500 περιοχών κυρίως σε τουριστικές περιοχές, από όπου θα προέκυπταν τα επιπλέον έσοδα για να μπορέσουν να γίνουν οι μειώσεις, αποδεικνύεται ότι δεν επαρκεί για να γίνει η ζητούμενη μείωση.
Σε αυτή τη φάση οι επιτροπές που έχουν αναλάβει το δύσκολο αυτό έργο τρέχουν εναλλακτικά σενάρια ώστε να μη μειωθούν τα 2,5 δισ. ευρώ που εισπράττει το Δημόσιο από τον ΕΝΦΙΑ και παράλληλα να υπάρξει η ελάφρυνση για το μεγαλύτερο μέρος των 7,2 εκατομμυρίων ιδιοκτητών. Τα εναλλακτικά σενάρια έχουν διαφορετικές κλίμακες για τον φόρο και διεύρυνση του συντελεστή παλαιότητας πέρα από τα 20 έτη που ισχύει σήμερα. Ωστόσο η εξίσωση δεν βγαίνει.
Για να υπάρξει μια αξιόλογη μείωση του συμπληρωματικού φόρου και παράλληλα να γίνουν και ελαφρύνσεις στις μικρές και μεσαίες περιουσίες όπως είναι το ζητούμενο και παράλληλα να μη μειωθούν τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ θα χρειαστεί δημοσιονομικός χώρος περίπου 400 εκατ. ευρώ. Η ένταξη των 3.500 περιοχών στο σύστημα των αντικειμενικών μπορεί να φέρει λιγότερα από τα μισά (περίπου 180 εκατ. ευρώ).
Συνδρομή από τον προϋπολογισμό
Ολα αυτά, αν δεν βρεθεί λύση, οδηγούν στο ότι το εγχείρημα της αναμόρφωσης του ΕΝΦΙΑ δεν θα είναι «δημοσιονομικά ουδέτερο» όπως είχε αρχικά υπολογιστεί και είχε μεταφερθεί και στους θεσμούς. Με άλλα λόγια θα πρέπει να εξοικονομηθεί χώρος από τον προϋπολογισμό για να επιτευχθεί το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Από εδώ όμως ξεκινά ένα νέο πρόβλημα. Οι μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ, οι οποίες έχει προγραμματιστεί να ισχύσουν από το 2022, είναι μέτρο μόνιμου χαρακτήρα. Τα μέτρα μόνιμου χαρακτήρα που έχουν δημοσιονομικό κόστος δεν επιτρέπονται ούτε το 2022, έτος κατά το οποίο θα συνεχίσει να βρίσκεται σε ισχύ η ρήτρα συνολικής διαφυγής. Τα μόνα μέτρα που επιτρέπονται είναι αυτά που σχετίζονται με την πανδημία και λόγω συγκυρίας τα μέτρα για την ανάσχεση των ανατιμήσεων στα προϊόντα ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Μοιραία, για να μπορέσει να εφαρμοστεί η αναμόρφωση του ΕΝΦΙΑ, από την οποία θα προκύπτουν μειώσεις, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί και το 2022 η μικρή εξαίρεση για μέτρα μόνιμου χαρακτήρα με δημοσιονομικό κόστος που δεν ξεπερνά το 0,1%-0,2% του ΑΕΠ που για τα ελληνικά δεδομένα σημαίνει από 180 έως και 360 εκατ. ευρώ. Και αυτό το σημείο όμως είναι προβληματικό για το 2021, καθώς με τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων και αυτό το περιθώριο έχει εξαντληθεί. Με βάση και την πρόβλεψη για ανάκαμψη 6,1% το 2021 και την αναθεωρημένη για ανάπτυξη 6,9% που μπήκε ως πρόβλεψη στο τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού, με δεδομένες και τις νέες ανάγκες που έχουν προκύψει, δεν καλύπτεται η «τρύπα» του ΕΝΦΙΑ. Σε πρώτη φάση το υπουργείο Οικονομικών παραδέχεται ότι συνδράμει για τη μείωση του ΕΝΦΙΑ με 70 εκατ. ευρώ από τον δημοσιονομικό χώρο που παρέχει η αναθεώρηση της ανάπτυξης για φέτος στο 6,9% από 6,1% που προέβλεπε το προσχέδιο του προϋπολογισμού.
Μια πτυχή του προβλήματος που θα πρέπει επίσης να λυθεί είναι να υπάρξουν και οι απαραίτητες εξηγήσεις προς τους θεσμούς σχετικά με τη σκοπιμότητα εφαρμογής του μέτρου μέσα στο 2022 και φυσικά αν θα υπάρχει πρόβλεψη για τη μόνιμη δημοσιονομική επιβάρυνση των αλλαγών τα επόμενα χρόνια.
Προσδοκίες για νέα αναθεώρηση του ΑΕΠ για φέτος
Οι προσδοκίες πλέον στρέφονται σε μια νέα αναθεώρηση του ΑΕΠ για φέτος όταν θα υπάρχουν τα στοιχεία για το σύνολο του έτους στις αρχές του 2022. Οταν προκύψουν στοιχεία με βάση τα οποία θα βεβαιώνεται πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος, τότε αυτός θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη του κενού που έχει δημιουργηθεί στην πορεία αναμόρφωσης του ΕΝΦΙΑ.
Με αυτή τη λογική και η εξαγγελία του πρωθυπουργού από τη Θεσσαλονίκη για ανακοινώσεις των αλλαγών για τον ΕΝΦΙΑ με την κατάθεση του τελικού σχεδίου του προϋπολογισμού μεταφέρεται πλέον επίσημα για τις αρχές του επόμενου χρόνου. Βεβαίως στις αρχές του 2022 θα πρέπει να ανακοινωθούν οι νέες αντικειμενικές τιμές οι οποίες θα έχουν προκύψει από την προσαρμογή τους στις εμπορικές αξίες των ακινήτων.
Προς το παρόν το οικονομικό επιτελείο παίζει «άμυνα» στο θέμα των επιπλέον παροχών σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες όπως τους χαμηλοσυνταξιούχους, οι οποίοι δεν πήραν αναδρομικά ή τους υγειονομικούς, αποφεύγοντας να ανοίξει τα χαρτιά της. Επικαλείται την αβεβαιότητα που προκαλεί το δίδυμο των ανατιμήσεων στα προϊόντα ενέργειας και της συνέχισης της πανδημίας και αποφεύγει να πάρει θέση για το τι και πότε θα δώσει επιπλέον.
Αλλωστε εκτός από το πρόβλημα του ΕΝΦΙΑ υπάρχει και αντικειμενική δυσκολία να γίνουν από τώρα υπολογισμοί αφού οι ανατιμήσεις στα ενεργειακά προϊόντα συνεχίζονται ενώ κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί το 4ο κύμα της πανδημίας.