Χωρίς να έχει ακόμη καθοριστεί ο χρόνος της υπογραφής της σύμβασης για την προμήθεια 3+1 νέων φρεγατών FDI-HN που θα επαληθεύσει πέραν πάσης αμφιβολίας τις πληροφορίες περί προνομιακών όρων, ένα από τα ζητήματα προς επίλυση για την ελληνική πλευρά -καθόσον ουδείς έχει αναφερθεί σε αυτό ωσάν να μην υφίσταται- είναι αυτό της περίληψης των πυραύλων οριζόντιας πλεύσης, ναυτικής κρούσης όπως ονομάζονται, SCALP-Naval (MdcN η NCM – Naval Cruise Missile), στο φόρτο των όπλων.
Από: defence-point.gr - Του Στέργιου Δ. Θεοφανίδη
Επειδή με αφορμή το περιβόητο δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας La Tribune, είναι πολλά αυτά που έχουν γραφτεί την πρόσφατη περίοδο, θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μία συνολική εικόνα του τι κατά τη γνώμη του υπογράφοντος πραγματικά ισχύει και τι όχι.
Θα πρέπει να επισημανθεί, ότι τα όπλα αυτά δεδομένων των συνθηκών στο Αιγαίο και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο, αλλά και τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο, ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ να ενταχθούν σε υπηρεσία στο Πολεμικό Ναυτικό. Να αποτελέσουν δηλαδή συστατικά στοιχεία της ελληνικής άμυνας και αποτρεπτικής ισχύος.
Με μία πρώτη ανάγνωση των δεδομένων, φαίνεται ότι ο περιορισμός του κόστους της νέας γαλλικής προσφοράς, αποδίδεται σε σημαντικό μέρος του στην μη περίληψη SCALP-Naval στο ελληνικό πακέτο. Με βάση τα διαθέσιμα, αλλά όχι επίσημα, στοιχεία, το κόστος για τις τρεις νέες φρεγάτες θα ανέλθει σε τρία περίπου δισ. ευρώ. Περιλαμβάνοντας όπλα και υποστήριξη για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (τρία έτη).
Η ξεχασμένη περσινή προσφορά
Η περυσινή (καλοκαίρι 2020) προσφορά της Naval Group για δύο Belh@rra HN, ανέρχονταν σε 2,85 δισ. ευρώ. Περιλαμβάνοντας εκτοξευτή Α70, SCALP Naval, πυροβόλο STRALES και RAM, καθώς και κόστος ανάπτυξης και παρακολούθησης προγράμματος. Η τιμή για τα 3+1 πλοία παρουσιάζεται χαμηλότερη κατά 20%, κάτι για το οποίο υπήρξε δέσμευση από τη γαλλική πλευρά, όχι μόνο λόγω του διπλάσιου αριθμού των μονάδων, αλλά και λόγω της αφαίρεσης του κόστους ανάπτυξης και παρακολούθησης που υπερέβαινε τα 250 εκατομμύρια ευρώ.
Συμπέρασμα 1ο: Είτε ισχύουν αυτά τα νούμερα, είτε όχι, το SCALP Naval (MdcN) είναι αποδεσμεύσιμο στην Ελλάδα. Για τον πολύ απλό λόγο ότι είχε περιληφθεί στην προσφορά του καλοκαιριού του 2020.
Συμπέρασμα 2ο: Εφόσον ισχύουν οι παραπάνω αριθμοί, αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει πρόσθετο κόστος πιστοποίησης – διασύνδεσης του SCALP – Naval με το σύστημα μάχης SETIS. O συνδυασμός, εκτοξευτής Α70 και MdcN είναι διαθέσιμος μέσω του τελευταίου στις φρεγάτες FREMM κλάσης Aquitaine (έξι μονάδες) του Γαλλικού Ναυτικού.
Συμπέρασμα 3ο: Το Πολεμικό Ναυτικό επιθυμεί την ένταξη του MdcN στο οπλοστάσιο του. Αν ίσχυε το αντίθετο δεν θα διαπραγματευόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα τη συμπερίληψή του στη διαμόρφωση οπλισμού των Belhara HN.
Στο γιατί το εν λόγω όπλο λειτουργεί ως παράγοντας αποτροπής, το DP έχει αναφερθεί με συγκεκριμένα επιχειρήματα. Τα οποία με την πρόοδο του χρόνου ενισχύονται, λόγω των επιλογών των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη. Οι οποίες αλλάζουν το επιχειρησιακό τους δόγμα, προσαρμόζοντάς το στη σχεδίαση και διενέργεια καθαρά βληματοκεντρικών αποστολών εναντίον στόχων στο έδαφος και την επιφάνεια της θάλασσας.
Η πρόσφατη αποκάλυψη των δυνατοτήτων του νέου συστήματος Rapid Dragon της Lockheed Martin, που διασφαλίζει μαζική αξιοποίηση όπλων οριζόντιας πλεύσης, μακρού πλήγματος, αλλά και της επιτυχούς εκτόξευσης του πολυηχητικού Zircon από ρωσικό υποβρύχιο, καθώς και του πολυηχητικού όπλου των 5 Mach που αναπτύχθηκε μέσω της συνεργασίας Raytheon και DARPA, φανερώνουν ότι διανύουμε ένα μεταβατικό στάδιο μετάλλαξης των επιχειρήσεων κρούσης.
Όχι μόνο στο στρατηγικό και στο υποστρατηγικό επίπεδο, αλλά και στο τακτικό. Οι κλασικές βόμβες καθοδήγησης λέιζερ (LGB) και GPS (JDAM) που επέβαλλαν την εξαπόλυσή τους από το μαχητικό – φορέα σχεδόν πάνω από το στόχο, έχουν πλέον οριστικά εγκαταλειφθεί από όλες τις σύγχρονες αεροπορικές δυνάμεις, δίνοντας τη θέση τους σε ανεμοπορούντα (SDB, SPICE, SmartGlider, Kuzgun SS, ή αυτοπροωθούμενα (AASM, SPEAR 3) όπλα, τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα προσβολών ακριβείας σε αποστάσεις ακόμη και άνω των 100 χιλιομέτρων.
Μπροστά σε αυτά τα νέα παγκόσμια δεδομένα και με την τουρκική απειλή να αποκτά πολυδιάστατο επιθετικό χαρακτήρα, μέσω της εγχώριας ανάπτυξης και παραγωγής μεγάλου αριθμού όπλων μακρού πλήγματος μεταξύ άλλων, είναι πλέον προφανές ότι και η ελληνική άμυνα επιβάλλεται να διαμορφώσει από την πλευρά της και αμιγώς επιθετικό δόγμα επιχειρήσεων με όπλα μακρού πλήγματος (Πυροβολικού, αερομεταφερόμενα και εκτοξευόμενα από μονάδες επιφανείας και υποβρύχια).
Όταν λέμε “επιθετικό δόγμα”, εξακολουθούμε να εννοούμε “αποτρεπτικό δόγμα”. Διότι θα είναι αποτρεπτικό μόνο αν πείσει τις τουρκικές ηγεσίες ότι υπάρχουν τα κατάλληλα όπλα σε συνδυασμό με τη βούληση να “μεταφερθούν” οι πολεμικές επιχειρήσεις οπουδήποτε εντός του τουρκικού εδάφους, χωρίς κόστος σε ανθρώπινες ζωές για την ελληνική πλευρά. Αν επιτρέψουμε στην Τουρκία να απειλεί ή να διεξάγει επιχειρήσεις προσβολής στόχων στη νησιωτική ή την ηπειρωτική Ελλάδα ανενόχλητη, τότε θα έχουμε χάσει προκαταβολικά.
Στο επιχείρημα ότι το Πολεμικό Ναυτικό δεν χρειάζεται να εμπλακεί με τον ρόλο της υποστρατηγικής κρούσης, επειδή η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει ήδη το αερομεταφερόμενο SCALP-EG, η απάντηση είναι η ακόλουθη και βασίζεται σε απλά αριθμητικά δεδομένα..
Η Ελλάδα είχε αγοράσει λιγότερα από 100 τέτοια όπλα, τη στιγμή που η Τουρκία έχει αναπτύξει τέσσερις διαφορετικές εκδόσεις του SOM (η μία μάλιστα, το μικρότερων διαστάσεων και βάρους SOM-J, σε συνεργασία με την Lockheed Martin, προκειμένου να μπορεί να μεταφερθεί το όπλο και στις καταπακτές οπλισμού του F-35) και σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες έχει παραγγείλει περισσότερες από 400 μονάδες!
Η συγκυρία ευνοεί για πρώτη φορά μεταπολεμικά την Ελλάδα, μέσω της συμμαχίας με τη Γαλλία και την διαφοροποίηση -όπως όλα δείχνουν- της πολιτικής των ΗΠΑ, να αποκτήσει το MdcN και ως μία πρώτη ενέργεια, εάν υποτεθεί ότι το κόστος της προμήθειας του όπλου σε επαρκή αριθμό δεν μπορεί να καλυφθεί άμεσα, να προβεί στην ενσωμάτωση του εκτοξευτή Α70 στις FDI-HN.
Είναι δυνατόν να μην γίνεται αντιληπτή ακόμα και δυνητική (γεω)πολιτική και διαπραγματευτική αξία του να έχει δημιουργήσει η Ελλάδα τις προϋποθέσεις υποδοχής ενός τέτοιου -game changing- συστήματος στο οπλοστάσιό της και μόνο μέσω της παρουσίας των Sylver A70 στις φρεγάτες Belh@rra;
To επιχείρημα ότι θα περιοριστεί ο αριθμός των ASTER 30 εκτιμάται μη επαρκώς πειστικό. Κι αυτό για τον πολύ απλό λόγο ότι ανάλογα με τις συνθήκες θα υπάρχει η δυνατότητα πλήρωσης των κελιών του εκτοξευτή Sylver A70 με το επιθυμητό όπλο, Aster 30 ή MdcN σε μικρό χρονικό διάστημα, αναλόγως της έντασης μιας δυνητικής κρίσης.
Και κάτι τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό. Η Ελλάδα από την εποχή που ΥΠΑΜ ήταν ο Άκης Τσοχατζόπουλος, είχε υλοποιήσει μία πραγματικά πρωτοποριακή και τεράστια επένδυση, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα μακρού πλήγματος στην ελληνική άμυνα. Φανταζόμαστε τι θα είχε συμβεί εάν επικρατούσε η ίδια λογική τότε; Ας πάμε χωρίς φοβίες στο επόμενο βήμα…
Ας μην ξεχνάμε ότι πέρα από τα Mirage 2000-5Mk.2 και τους SCALP-EG, η Ελλάδα είχε ενταχθεί και στο ευρωπαϊκό δορυφορικό δίκτυο Helios, μέσω του οποίου μέχρι σήμερα έχει απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορίες στοχοποίησης σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Ας πάμε λοιπόν ένα βήμα παρακάτω την ελληνική αποτρεπτική αξιοπιστία, με μια κίνηση που θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες διατήρησης της ειρήνης που μας ενδιαφέρει.
Αυτή την εξαιρετικά κρίσιμη υποδομή, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί όχι μόνο το Πολεμικό Ναυτικό, αλλά και το ελληνικό Πυροβολικό. Θα πρέπει να θεωρούμε ότι τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, καθιστούν οτιδήποτε άλλο λέγεται ή γράφεται αναφορικά με το ζήτημα αυτό, στην καλύτερη περίπτωση παραπλανητικό και άνευ ουσίας και εκ του πονηρού στη χειρότερη.
Σε καθαρά επιχειρησιακό επίπεδο, που είναι και αυτό που θα πρέπει να μας ενδιαφέρει, είναι ζωτική ανάγκη για την ελληνική άμυνα και κατά συνέπεια και για το Πολεμικό Ναυτικό, να αποκτήσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη δυνατότητα να πλήττει τον αντίπαλο μέσα στο έδαφός του, οποιαδήποτε στιγμή και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Μόνο τότε θα τον αναγκάσει να μετρήσει σοβαρά τις συνέπειες μίας δικής του επιθετικής ενέργειας…
Από: defence-point.gr - Του Στέργιου Δ. Θεοφανίδη
Επειδή με αφορμή το περιβόητο δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας La Tribune, είναι πολλά αυτά που έχουν γραφτεί την πρόσφατη περίοδο, θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μία συνολική εικόνα του τι κατά τη γνώμη του υπογράφοντος πραγματικά ισχύει και τι όχι.
Θα πρέπει να επισημανθεί, ότι τα όπλα αυτά δεδομένων των συνθηκών στο Αιγαίο και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο, αλλά και τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο, ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ να ενταχθούν σε υπηρεσία στο Πολεμικό Ναυτικό. Να αποτελέσουν δηλαδή συστατικά στοιχεία της ελληνικής άμυνας και αποτρεπτικής ισχύος.
Με μία πρώτη ανάγνωση των δεδομένων, φαίνεται ότι ο περιορισμός του κόστους της νέας γαλλικής προσφοράς, αποδίδεται σε σημαντικό μέρος του στην μη περίληψη SCALP-Naval στο ελληνικό πακέτο. Με βάση τα διαθέσιμα, αλλά όχι επίσημα, στοιχεία, το κόστος για τις τρεις νέες φρεγάτες θα ανέλθει σε τρία περίπου δισ. ευρώ. Περιλαμβάνοντας όπλα και υποστήριξη για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (τρία έτη).
Η ξεχασμένη περσινή προσφορά
Η περυσινή (καλοκαίρι 2020) προσφορά της Naval Group για δύο Belh@rra HN, ανέρχονταν σε 2,85 δισ. ευρώ. Περιλαμβάνοντας εκτοξευτή Α70, SCALP Naval, πυροβόλο STRALES και RAM, καθώς και κόστος ανάπτυξης και παρακολούθησης προγράμματος. Η τιμή για τα 3+1 πλοία παρουσιάζεται χαμηλότερη κατά 20%, κάτι για το οποίο υπήρξε δέσμευση από τη γαλλική πλευρά, όχι μόνο λόγω του διπλάσιου αριθμού των μονάδων, αλλά και λόγω της αφαίρεσης του κόστους ανάπτυξης και παρακολούθησης που υπερέβαινε τα 250 εκατομμύρια ευρώ.
Συμπέρασμα 1ο: Είτε ισχύουν αυτά τα νούμερα, είτε όχι, το SCALP Naval (MdcN) είναι αποδεσμεύσιμο στην Ελλάδα. Για τον πολύ απλό λόγο ότι είχε περιληφθεί στην προσφορά του καλοκαιριού του 2020.
Συμπέρασμα 2ο: Εφόσον ισχύουν οι παραπάνω αριθμοί, αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει πρόσθετο κόστος πιστοποίησης – διασύνδεσης του SCALP – Naval με το σύστημα μάχης SETIS. O συνδυασμός, εκτοξευτής Α70 και MdcN είναι διαθέσιμος μέσω του τελευταίου στις φρεγάτες FREMM κλάσης Aquitaine (έξι μονάδες) του Γαλλικού Ναυτικού.
Συμπέρασμα 3ο: Το Πολεμικό Ναυτικό επιθυμεί την ένταξη του MdcN στο οπλοστάσιο του. Αν ίσχυε το αντίθετο δεν θα διαπραγματευόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα τη συμπερίληψή του στη διαμόρφωση οπλισμού των Belhara HN.
Στο γιατί το εν λόγω όπλο λειτουργεί ως παράγοντας αποτροπής, το DP έχει αναφερθεί με συγκεκριμένα επιχειρήματα. Τα οποία με την πρόοδο του χρόνου ενισχύονται, λόγω των επιλογών των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη. Οι οποίες αλλάζουν το επιχειρησιακό τους δόγμα, προσαρμόζοντάς το στη σχεδίαση και διενέργεια καθαρά βληματοκεντρικών αποστολών εναντίον στόχων στο έδαφος και την επιφάνεια της θάλασσας.
Η πρόσφατη αποκάλυψη των δυνατοτήτων του νέου συστήματος Rapid Dragon της Lockheed Martin, που διασφαλίζει μαζική αξιοποίηση όπλων οριζόντιας πλεύσης, μακρού πλήγματος, αλλά και της επιτυχούς εκτόξευσης του πολυηχητικού Zircon από ρωσικό υποβρύχιο, καθώς και του πολυηχητικού όπλου των 5 Mach που αναπτύχθηκε μέσω της συνεργασίας Raytheon και DARPA, φανερώνουν ότι διανύουμε ένα μεταβατικό στάδιο μετάλλαξης των επιχειρήσεων κρούσης.
Όχι μόνο στο στρατηγικό και στο υποστρατηγικό επίπεδο, αλλά και στο τακτικό. Οι κλασικές βόμβες καθοδήγησης λέιζερ (LGB) και GPS (JDAM) που επέβαλλαν την εξαπόλυσή τους από το μαχητικό – φορέα σχεδόν πάνω από το στόχο, έχουν πλέον οριστικά εγκαταλειφθεί από όλες τις σύγχρονες αεροπορικές δυνάμεις, δίνοντας τη θέση τους σε ανεμοπορούντα (SDB, SPICE, SmartGlider, Kuzgun SS, ή αυτοπροωθούμενα (AASM, SPEAR 3) όπλα, τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα προσβολών ακριβείας σε αποστάσεις ακόμη και άνω των 100 χιλιομέτρων.
Μπροστά σε αυτά τα νέα παγκόσμια δεδομένα και με την τουρκική απειλή να αποκτά πολυδιάστατο επιθετικό χαρακτήρα, μέσω της εγχώριας ανάπτυξης και παραγωγής μεγάλου αριθμού όπλων μακρού πλήγματος μεταξύ άλλων, είναι πλέον προφανές ότι και η ελληνική άμυνα επιβάλλεται να διαμορφώσει από την πλευρά της και αμιγώς επιθετικό δόγμα επιχειρήσεων με όπλα μακρού πλήγματος (Πυροβολικού, αερομεταφερόμενα και εκτοξευόμενα από μονάδες επιφανείας και υποβρύχια).
Όταν λέμε “επιθετικό δόγμα”, εξακολουθούμε να εννοούμε “αποτρεπτικό δόγμα”. Διότι θα είναι αποτρεπτικό μόνο αν πείσει τις τουρκικές ηγεσίες ότι υπάρχουν τα κατάλληλα όπλα σε συνδυασμό με τη βούληση να “μεταφερθούν” οι πολεμικές επιχειρήσεις οπουδήποτε εντός του τουρκικού εδάφους, χωρίς κόστος σε ανθρώπινες ζωές για την ελληνική πλευρά. Αν επιτρέψουμε στην Τουρκία να απειλεί ή να διεξάγει επιχειρήσεις προσβολής στόχων στη νησιωτική ή την ηπειρωτική Ελλάδα ανενόχλητη, τότε θα έχουμε χάσει προκαταβολικά.
Στο επιχείρημα ότι το Πολεμικό Ναυτικό δεν χρειάζεται να εμπλακεί με τον ρόλο της υποστρατηγικής κρούσης, επειδή η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει ήδη το αερομεταφερόμενο SCALP-EG, η απάντηση είναι η ακόλουθη και βασίζεται σε απλά αριθμητικά δεδομένα..
Η Ελλάδα είχε αγοράσει λιγότερα από 100 τέτοια όπλα, τη στιγμή που η Τουρκία έχει αναπτύξει τέσσερις διαφορετικές εκδόσεις του SOM (η μία μάλιστα, το μικρότερων διαστάσεων και βάρους SOM-J, σε συνεργασία με την Lockheed Martin, προκειμένου να μπορεί να μεταφερθεί το όπλο και στις καταπακτές οπλισμού του F-35) και σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες έχει παραγγείλει περισσότερες από 400 μονάδες!
Η συγκυρία ευνοεί για πρώτη φορά μεταπολεμικά την Ελλάδα, μέσω της συμμαχίας με τη Γαλλία και την διαφοροποίηση -όπως όλα δείχνουν- της πολιτικής των ΗΠΑ, να αποκτήσει το MdcN και ως μία πρώτη ενέργεια, εάν υποτεθεί ότι το κόστος της προμήθειας του όπλου σε επαρκή αριθμό δεν μπορεί να καλυφθεί άμεσα, να προβεί στην ενσωμάτωση του εκτοξευτή Α70 στις FDI-HN.
Είναι δυνατόν να μην γίνεται αντιληπτή ακόμα και δυνητική (γεω)πολιτική και διαπραγματευτική αξία του να έχει δημιουργήσει η Ελλάδα τις προϋποθέσεις υποδοχής ενός τέτοιου -game changing- συστήματος στο οπλοστάσιό της και μόνο μέσω της παρουσίας των Sylver A70 στις φρεγάτες Belh@rra;
To επιχείρημα ότι θα περιοριστεί ο αριθμός των ASTER 30 εκτιμάται μη επαρκώς πειστικό. Κι αυτό για τον πολύ απλό λόγο ότι ανάλογα με τις συνθήκες θα υπάρχει η δυνατότητα πλήρωσης των κελιών του εκτοξευτή Sylver A70 με το επιθυμητό όπλο, Aster 30 ή MdcN σε μικρό χρονικό διάστημα, αναλόγως της έντασης μιας δυνητικής κρίσης.
Και κάτι τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό. Η Ελλάδα από την εποχή που ΥΠΑΜ ήταν ο Άκης Τσοχατζόπουλος, είχε υλοποιήσει μία πραγματικά πρωτοποριακή και τεράστια επένδυση, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα μακρού πλήγματος στην ελληνική άμυνα. Φανταζόμαστε τι θα είχε συμβεί εάν επικρατούσε η ίδια λογική τότε; Ας πάμε χωρίς φοβίες στο επόμενο βήμα…
Ας μην ξεχνάμε ότι πέρα από τα Mirage 2000-5Mk.2 και τους SCALP-EG, η Ελλάδα είχε ενταχθεί και στο ευρωπαϊκό δορυφορικό δίκτυο Helios, μέσω του οποίου μέχρι σήμερα έχει απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορίες στοχοποίησης σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Ας πάμε λοιπόν ένα βήμα παρακάτω την ελληνική αποτρεπτική αξιοπιστία, με μια κίνηση που θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες διατήρησης της ειρήνης που μας ενδιαφέρει.
Αυτή την εξαιρετικά κρίσιμη υποδομή, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί όχι μόνο το Πολεμικό Ναυτικό, αλλά και το ελληνικό Πυροβολικό. Θα πρέπει να θεωρούμε ότι τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, καθιστούν οτιδήποτε άλλο λέγεται ή γράφεται αναφορικά με το ζήτημα αυτό, στην καλύτερη περίπτωση παραπλανητικό και άνευ ουσίας και εκ του πονηρού στη χειρότερη.
Σε καθαρά επιχειρησιακό επίπεδο, που είναι και αυτό που θα πρέπει να μας ενδιαφέρει, είναι ζωτική ανάγκη για την ελληνική άμυνα και κατά συνέπεια και για το Πολεμικό Ναυτικό, να αποκτήσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη δυνατότητα να πλήττει τον αντίπαλο μέσα στο έδαφός του, οποιαδήποτε στιγμή και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Μόνο τότε θα τον αναγκάσει να μετρήσει σοβαρά τις συνέπειες μίας δικής του επιθετικής ενέργειας…