Του Κωνσταντίνου Κούσαντα / αντιστρατήγου ε.α.
Κατά τους πρώτους μήνες του Α' Βαλκανικού Πολέμου ο ελληνικός στόλος κυριαρχούσε στο Αιγαίο υπό την ηγεσία του Υδραίου Υποναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, που αρχικά απελευθέρωσε τη Λήμνο και ακολούθησε η απελευθέρωση του Αγίου Όρους και των νησιών του βορείου και ανατολικού Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη, Ίμβρος, Τένεδος, Άγιος Ευστράτιος, Μυτιλήνη, Χίος). Ο ελληνικός στόλος απελευθερώνει τη Σαμοθράκη στις 19 Οκτωβρίου 1912, όταν τρία θωρηκτά του ελληνικού στόλου αγκυροβόλησαν ανοιχτά του όρμου της Καμαριώτισσας και ένα ναυτικό άγημα μαζί με Διλοχία Πεζικού αποβιβάστηκε στο νησί.
Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τον Οκτώβριο του 1915, η Αντάντ κήρυξε τον πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο συμμαχικός στόλος με βάση τη Λήμνο επιχείρησε να περάσει τα στενά των Δαρδανελλίων, αλλά δεν το κατόρθωσε, γιατί οι Τούρκοι τους απώθησαν. Νέα απόπειρα να εισχωρήσουν από την ξηρά ανατολικά της Σαμοθράκης με απόβαση στη χερσόνησο της Καλλίπολης επίσης απέτυχε.
Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου η Σαμοθράκη για άλλη μια φορά θα υποστεί τα πάνδεινα από τους Γερμανούς και Βούλγαρους κατακτητές της. Το 1951 ο πληθυσμός του νησιού θα φτάσει τους 4.258 κατοίκους, όπου όμως με την αιμορραγία της μετανάστευσης για άλλη μια φορά το νησί θα ερημώσει. Σήμερα η Σαμοθράκη αριθμεί περίπου 3.000 κατοίκους όμως η περίοπτη θέση της στο βορειοανατολικότερο σημείο του Αιγαίου αποτελεί δυναμική νέας προοπτικής του νησιού.
1. Η Σαμοθράκη που βρίσκεται στην έξοδο του Ελλήσποντου μαζί με την Λήμνο αποτελούν σημαντικότατα νησιά που αναγράφονται στην συνθήκη του Μοντρέ λόγω της γεωπολιτικής ιδιαιτερότητάς τους. Η συνθήκη του Μοντρέ (1936) νομιμοποιεί το καθεστώς στρατικοποίησης της Λήμνου και της Σαμοθράκης από την Ελλάδα αντικαθιστώντας την Συνθήκη της Λωζάννης για τα Στενά. Επομένως η συγκέντρωση ναυτικών δυνάμεων μεταξύ των νησιών αυτών μπορούν να αποκόψουν κάθε πλοίο που προέρχεται από την Μαύρη Θάλασσα δια μέσου Βοσπόρου και Δαρδανελλίων σε περίοδο κρίσεων και επιχειρήσεων.
2. Η γεωγραφική θέση της Σαμοθράκης επιπλέον έχει την δυνατότητα να είναι εγγύς πιθανής εξόδου Τουρκικών ναυτικών δυνάμεων από τον κόλπο Ξηρού (βόρεια της χερσονήσου της Καλλίπολης) προς όλη την βορειοανατολική ελληνική επικράτεια. Η επιλογή του κόλπου του Ξηρού ως περιοχή συγκέντρωσης - ανάπτυξης μεγάλων ναυτικών και αποβατικών δυνάμεων κατά την διάρκεια των Τουρκικών ασκήσεων και κρίσεων θα πρέπει να αξιολογηθεί εάν και κατά πόσο θα πρέπει να γίνουν αναδιατάξεις – μετακινήσεις με μεγαλύτερη παρουσία ναυτικών δυνάμεων στην ευρύτερη ευαίσθητη περιοχή του Βορειανατολικού Αιγαίου (Λέσβος, Άγιος Ευστράτιος, Λήμνος, Σαμοθράκη), παρ όλες τις τεράστιες ανάγκες υποστήριξης που απαιτούνται.
3. Η μικρή ακατοίκητη βραχονησίδα Ζουράφα ή Λαδόξερα, 5,8 ναυτικά μίλια βορειοανατολικά, αποτελεί το βορειοανατολικότερο άκρο της ελληνικής και Ευρωπαϊκής θαλάσσιας επικράτειας. Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι η Ζουράφα έχει χωρικά ύδατα 6 ναυτικών μιλίων και φυσικά επεκτείνει τα θαλάσσια σύνορα μας γεγονός που αποτελεί μεγάλο ανασταλτικό παράγοντα στα επεκτατικά σχέδια της γείτονας χώρας.
4. Η πρόσφατη πρόθεση των ΗΠΑ να δημιουργήσουν σύγχρονο ελικοδρόμιο στο νησί της Σαμοθράκης που να μπορεί να εξυπηρετήσει 24 ώρες το 24ωρο πτήσεις ελικοπτέρων όλων των τύπων είναι σημαντική διότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις αεροπορικές ασκήσεις που θα εκτελούνται στην περιοχή από τις ελληνικές, αλλά και τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, ενώ εάν εξοπλιστεί με σύγχρονες τεχνολογικές συσκευές για νυχτερινές πτήσεις θα μπορεί να καλύπτει μεγάλο γεωγραφικό χώρο για κάθε αποστολή επιτήρησης, έρευνας και διάσωσης. Η ρήξη των σχέσεων ΗΠΑ με την ασταθή Τουρκία δίνει στην Σαμοθράκη δυνατότητα οποιασδήποτε παρουσίας αμερικανικών δυνάμεων για έλεγχο της ευρύτερης περιοχής.
5. Η ορεινή μορφολογία του εδάφους της Σαμοθράκης κυρίως στα Βορειοανατολικά – Ανατολικά και Νοτιοανατολικά του νησιού και οι απότομες πλαγιές, επιβάλουν την μόνιμη παρουσία Ειδικών Δυνάμεων όπως υπάρχουν σε άλλα νησιά με παρόμοια μορφολογία. Επιπλέον οι Ειδικές Δυνάμεις μπορούν να ανταποκριθούν καλύτερα σε ταχέως εξελισσόμενες επιχειρήσεις με επαρκή ασφάλεια, ευελιξία με δεδομένη την Τουρκική συγκέντρωση Μονάδων Πεζοναυτών και ελικοπτέρων μεταφοράς προσωπικού στις απέναντι ακτές.
6. Η παρουσία περισσότερων Λιμενικών δυνάμεων ή δυνάμεων του Πολεμικού Ναυτικού στο νησί της Σαμοθράκης καθιστά καλύτερο τον έλεγχο των παράνομων μεταναστευτικών ροών είτε προς την Ελληνική ενδοχώρα της Βορείου Ελλάδας είτε προς το ίδιο το νησί. Το ψηλό όρος Σάος (1.611 μέτρα) που δεσπόζει στην ευρύτερη περιοχή του Βορειανατολικού Αιγαίου αποτελεί πλεονέκτημα επιτήρησης ακόμα και με ελάχιστα μέσα. Οι μεταναστευτικές ροές μπορεί να μειώθηκαν αλλά δεν σταμάτησαν ποτέ και συνεπώς ο έλεγχος θα πρέπει να είναι συνεχής από τις δυνάμεις του Λιμενικού Σώματος και του Πολεμικού Ναυτικού.
7. Η Σαμοθράκη αποτελεί το Βορειότερο άκρο της πρώτης γραμμής άμυνας της χώρας μας από την εξ΄ ανατολών απειλή. Η Τουρκία επιθυμεί διακαώς την αποστρατικοποίηση των νήσων του Αιγαίου καθόσον διαπιστώνει ότι όλα τα Ελληνικά νησιά που βρίσκονται κοντά στα τουρκικά παράλια μπορούν να αποτελέσουν απειλή για στρατιωτικές βάσεις και υποδομές στο εσωτερικό της. Σε συνδυασμό με τις ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις δύνανται να Ελληνικά νησιά να διασφαλίσουν εκτεταμένη αποτροπή και φυσικά και η Σαμοθράκη.
8. Ο φυσικός λιμένας στην Σαμοθράκη (Καμαριώτισσα) που σχηματίζεται από το ακρωτήριο Άγιος Ανδρέας θα μπορούσε να δώσει μια τεράστια προοπτική τόσο γεωπολιτική όσο και τουριστική. Η μόνιμη παρουσία πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού στη ευρύτερη θαλάσσια περιοχή κρίνεται αναγκαία καθόσον σε ασκήσεις της γείτονας χώρας αποκλείεται το νησί με εκατέρωθεν μετακινήσεις πλοίων στα διεθνή ύδατα δέσμευσης των ασκήσεων. Επιπλέον η επέκταση του λιμανιού θα μπορούσε να εξυπηρετήσει πολλά παραπλέοντα πλοία κατά την διάρκεια του καλοκαιριού σε όφελος του τουρισμού.
9. Η κατασκευή αεροδρομίου θα πρέπει να είναι η προτεραιότητα της κάθε Δημοτικής αρχής. Νησί που δεν έχει αεροδρόμιο δυστυχώς είναι αποκομμένο από την υπόλοιπη επικράτεια. Μικρά νησιά όπως η Λέρος, η Κάσος, η Κάλυμνος, η Αστυπάλαια ακόμα και με μικρότερο πληθυσμό από την Σαμοθράκη έχουν μεγάλη ανάπτυξη σε όλα τα επίπεδα λόγω του αεροδρομίου. Ο τουρισμός δεν επιτυγχάνεται με μία μόνο ακτοπλοϊκή συγκοινωνία μία ή δύο φορές την ημέρα την θερινή περίοδο. Αντίθετα η αεροπορική σύνδεση μπορεί να καταστήσει το νησί ανεξάρτητο σε τροφοδοσία πάσης φύσεως ακόμα και όταν οι καιρικές συνθήκες είναι άσχημες καθώς επίσης και για αεροδιακομιδές ασθενών.
10. Η εξωστρέφεια των τελευταίων δημοτικών αρχών αλλά και των κατοίκων του νησιού στις υποδομές του τουρισμού που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια, έχει φέρει αύξηση του τουρισμού στο νησί. Αυτό οφείλεται στην ανάπτυξη νέας αντίληψης της νέας γενιάς ότι το νησί της Σαμοθράκης θα πρέπει να προβάλλεται περισσότερο και ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες διαμονής, εστίασης και διασκέδασης θα πρέπει να γίνονται σταδιακά ποιοτικότερες προς τους επισκέπτες. Η πρόοδος των υπηρεσιών υγείας έχει βελτιωθεί σημαντικά με αρκετούς γιατρούς κρισίμων ειδικοτήτων που υπάρχουν και που πρόκειται να τοποθετηθούν σύντομα καθ΄ όλη την διάρκεια του έτους. Σύντομα το νησί θα διαθέτει πλωτό ασθενοφόρο για επείγουσες διακομιδές στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξαδρούπολης ενώ το ανακαινισμένο Κέντρο Υγείας θα παραδοθεί το 2022.
Η Σαμοθράκη ήταν πάντοτε ένα από τα κέντρα του ελληνικού πολιτισμού. Κατά την αρχαιότητα η Σαμοθράκη ήταν ξακουστή για τη λατρεία των Μεγάλων Θεών στο Ιερό των Μεγάλων Θεών που ήταν αφιερωμένο στους απόκρυφους θεούς της αρχαιότητας. Ο βυζαντινός πολιτισμός άφησε την σφραγίδα του με 1.000 περίπου εκκλησιές και ξωκλήσια που βρίσκονται στο νησί σήμερα όπως η Παναγία η Κρημνιώτισσα, η Μονή του Αγίου Αθανασίου, Η Κοίμησης της Θεοτόκου, Η Αγία Φωτεινή, ο Προφήτης Ηλίας, Το Στασίδι του Αποστόλου Παύλου ενώ οι μεσαιωνικοί Πύργοι της Σαμοθράκης, είναι μνημεία του πολιτισμού των Ενετών.
Στο Λαογραφικό Μουσείο της Χώρας και στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Παλαιόπολης αποτυπώνεται η ιστορία της Σαμοθράκης.