 |
| Εvgenia Νοvοzhenina / Reuters |
Της Zaheena Rasheed - aljazeera.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Στο Τόκιο, ο υπουργός Άμυνας της Ιαπωνίας Kishi Nobuo συναντήθηκε με δημοσιογράφους για να εκφράσει «σοβαρή ανησυχία» για τις κοινές περιπολίες, που πραγματοποιήθηκαν την περασμένη εβδομάδα, λέγοντας ότι οι κινήσεις του Πεκίνου και της Μόσχας δείχνουν ξεκάθαρα πως «η κατάσταση ασφαλείας γύρω από την Ιαπωνία γίνεται πιο σοβαρή».
Καθώς μιλούσε, οι Κινέζοι και Ρώσοι ομόλογοί του είχαν συνομιλίες, όπου επαίνεσαν τις αεροπορικές και ναυτικές ασκήσεις ως «μεγάλα γεγονότα» και υπέγραψαν μια νέα συμφωνία για την περαιτέρω εμβάθυνση των αμυντικών δεσμών.
Ο οδικός χάρτης, που υπογράφηκε από τον υπουργό Άμυνας της Ρωσίας Σεργκέι Σόιγκου και τον Κινέζο σε σχέση με τον Γουέι Φενγκέ, περιέγραψε ένα έτος που γνώρισε άνευ προηγουμένου ανάπτυξη στη στρατιωτική συνεργασία, συμπεριλαμβανομένων μεγάλης κλίμακας πολεμικών ασκήσεων στην κινεζική Ningxia τον Αύγουστο, όταν τα ρωσικά στρατεύματα έγιναν οι πρώτες ξένες δυνάμεις που συμμετείχαν σε τακτική κινεζική άσκηση, καθώς και ανακοινώσεις για από κοινού ανάπτυξη στρατιωτικών ελικοπτέρων, συστημάτων προειδοποίησης επίθεσης πυραύλων και ακόμη και ερευνητικού σταθμού στο φεγγάρι.
«Είναι η ισχυρότερη, στενότερη και καλύτερη σχέση που είχαν οι δύο χώρες τουλάχιστον από τα μέσα της δεκαετίας του 1950. Και ενδεχομένως ποτέ», δήλωσε ο Nigel Gould-Davies, Senior Fellow για τη Ρωσία και την Ευρασία στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS).
Σημειώνοντας πως οι σχέσεις Κίνας-Ρωσίας ιστορικά χαρακτηρίζονται από αμοιβαία επιφυλακτικότητα, συμπεριλαμβανομένης μιας συνοριακής σύγκρουσης τη δεκαετία του 1960 που φέρεται να ώθησε το Πεκίνο και τη Μόσχα στο χείλος του πυρηνικού πολέμου, ο Gould-Davies είπε ότι η τρέχουσα κατάσταση είναι «εξαιρετική». Οι δεσμοί «αναπτύχθηκαν πολύ γρήγορα, πραγματικά τα τελευταία 10 χρόνια», είπε, επιταχυνόμενοι μετά τις κυρώσεις της Δύσης στη Ρωσία λόγω της προσάρτησης της Κριμαίας το 2014.
Διπλωματικοί, οικονομικοί δεσμοί
Δεν είναι μόνο στην άμυνα που έχουν έρθει πιο κοντά, αλλά και στο διπλωματικό και οικονομικό μέτωπο.
Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, το Πεκίνο και η Μόσχα μοιράζονται παρόμοιες προσεγγίσεις για το Ιράν, τη Συρία και τη Βενεζουέλα και πρόσφατα αναζωπύρωσαν την ώθηση για άρση των κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών στη Βόρεια Κορέα.
Ο Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ και ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν έχουν επίσης προσωπική σχέση, καθώς έχουν συναντηθεί περισσότερες από 30 φορές από το 2013. Ο Κινέζος ηγέτης έχει μάλιστα αποκαλέσει τον Πούτιν ως «τον καλύτερο φίλο του».
Για την Κίνα, η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής των όπλων της και η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών πετρελαίου της. Και για τη Ρωσία, η Κίνα είναι ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος της χώρας της και μια βασική πηγή επενδύσεων στα ενεργειακά της έργα, συμπεριλαμβανομένου του εργοστασίου LNG Yamal στον Αρκτικό Κύκλο και του αγωγού Power of Siberia, ένα έργο φυσικού αερίου 55 δισεκατομμυρίων δολαρίων που είναι το μεγαλύτερο στη ρωσική ιστορία. Ο Gould-Davies του IISS είπε πως ο κύριος μοχλός πίσω από όλα αυτά είναι η εχθρότητα της Κίνας και της Ρωσίας απέναντι στις φιλελεύθερες δημοκρατικές αξίες.
«Και οι δύο χώρες διοικούνται από αντιδημοκρατικά καθεστώτα που μοιράζονται ένα ισχυρό κοινό συμφέρον να αντισταθούν στην επιρροή των φιλελεύθερων δυτικών αξιών στις χώρες τους», είπε στο Al Jazeera. «Έχουν επίσης ισχυρό κοινό συμφέρον να υπονομεύσουν τα κράτη και τις συμμαχίες, πέρα από τα σύνορά τους, που ενσωματώνουν φιλελεύθερες αξίες. Έτσι, το κύριο κοινό τους συμφέρον είναι ουσιαστικά ιδεολογικό – επιδιώκουν να υπονομεύσουν τη δημοκρατική και φιλελεύθερη Δύση».
Αυτοεκπληρούμενη προφητεία;
Η εμβάθυνση των δεσμών έχει πράγματι ανησυχήσει τη Δύση, με τις εκτιμήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών να αναφέρουν την Κίνα, τη Ρωσία και την ευθυγράμμισή τους ως τις μεγαλύτερες απειλές ασφαλείας για τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ, τη δυτική συμμαχία ασφαλείας που δημιουργήθηκε το 1949 ως προπύργιο κατά της Σοβιετικής Ένωσης, σχεδιάζοντας να διευρύνει την εστίασή της για να αντιμετωπίσει την αντιμετώπιση και των δύο χωρών.
Σε συνέντευξή του στους Financial Times με έδρα το Λονδίνο τον περασμένο μήνα, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ είπε πως δε βλέπει την Κίνα και τη Ρωσία ως δύο ξεχωριστές απειλές.
«Η Κίνα και η Ρωσία συνεργάζονται στενά», είπε. «Όλη αυτή η ιδέα της διάκρισης μεταξύ Κίνας, Ρωσίας, είτε της Ασίας-Ειρηνικού είτε της Ευρώπης – είναι ένα μεγάλο περιβάλλον ασφάλειας και πρέπει να το αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί».
Αλλά ορισμένοι λένε ότι αυτή η αξιολόγηση είναι πολύ απλοϊκή και θα μπορούσε να οδηγήσει σε «σοβαρά λάθη».
«Δεν υπάρχει μεγάλη συνωμοσία εναντίον της Δύσης», είπε ο Μπόμπο Λο, πρώην Αυστραλός διπλωμάτης και ανεξάρτητος αναλυτής διεθνών σχέσεων τον περασμένο μήνα. «Αυτό είναι μια κλασική σχέση μεγάλης δύναμης, που σημαίνει ότι καθοδηγείται από κοινά συμφέροντα και όχι από κοινές αξίες», είπε σε μια εικονική ομιλία που διοργάνωσε το Κέντρο Έρευνας Παγκόσμιας Ασφάλειας που εδρεύει στις ΗΠΑ.
Υποστηρίζοντας η μία την άλλη, η Κίνα και η Ρωσία κερδίζουν «κρίσιμα μερίσματα», είπε ο Λο, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της «νομιμότητας και της σταθερότητας των αντίστοιχων καθεστώτων τους». Η αμυντική συνεργασία επιτρέπει στη Μόσχα να προβάλει τη ρωσική επιρροή στην παγκόσμια σκηνή, πρόσθεσε, ενώ το Πεκίνο είναι σε θέση να αποκτήσει πρόσβαση στην προηγμένη στρατιωτική τεχνολογία και επιχειρησιακή εμπειρία της Ρωσίας.
Η σχέση επιτρέπει επίσης στη Μόσχα να «καλύψει το τεχνολογικό κενό που άφησε η απόσυρση των δυτικών εταιρειών στη Ρωσία» μετά τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. «Και οι κινεζικές επενδύσεις στην τεχνολογία ήταν απολύτως κρίσιμες για την υλοποίηση των έργων LNG της Ρωσίας στην Αρκτική», είπε ο Λο.
Ο Alexander Gabuev στο Carnegie Moscow Center συμφωνεί.
Οι δεσμοί μεταξύ Ρωσίας και Κίνας «οδηγούνται από θεμελιώδεις παράγοντες πέραν του δυτικού ελέγχου», είπε, σημειώνοντας σε ομιλία τον Μάρτιο ότι οι δύο χώρες μοιράζονται επίσης σύνορα 4.300 χιλιομέτρων (2.672 μίλια). Λόγω των συνοριακών συγκρούσεων του 1969, «ξέρουν πόσο επικίνδυνο και ακριβό είναι να είσαι εχθρός», είπε.
Γι' αυτό, είπε στο Twitter τον περασμένο μήνα, ο ισχυρισμός του ΝΑΤΟ πως η Κίνα και η Ρωσία είναι μια πρόκληση, «υπερεκτιμά το τρέχον επίπεδο συνεργασίας Κίνας-Ρωσίας και τις αποχρώσεις».
Και οι δύο χώρες είναι «θρησκευτικές για τη στρατηγική τους αυτονομία», είπε. Και «συγκεντρώνοντας την Κίνα και τη Ρωσία ως μια οιονεί συμμαχία που πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω μιας ενοποιημένης εργαλειοθήκης, η Δύση κινδυνεύει να δημιουργήσει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, όταν ο διπλός περιορισμός οδηγεί σε περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας Κίνας-Ρωσίας, που οδηγεί σε περισσότερα πίεση των ΗΠΑ».
«Υποκριτικά επιτιθέμενος»
Για ορισμένους, η πίεση των ΗΠΑ είναι το σημείο εκκίνησης.
«Τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία αισθάνονται ότι οι ΗΠΑ είναι ένας υποκριτικά επιτιθέμενος που σκοπεύει να τους μειώσει για να διατηρήσει την ηγεμονία», δήλωσε ο Einar Tangen, πολιτικός αναλυτής με έδρα το Πεκίνο που εργάζεται επίσης ως σχολιαστής για τον κρατικό τηλεοπτικό σταθμό της Κίνας CGTN.
Οι ενέργειες των ΗΠΑ από την άποψη αυτή, είπε, περιλαμβάνουν το χαρακτηρισμό των δύο χωρών ως τις μεγαλύτερες απειλές εθνικής ασφάλειας, την επιβολή κυρώσεων για υποτιθέμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και τη σφυρηλάτηση αυτού που το Πεκίνο και η Μόσχα θεωρούν συμμαχίες κατά Ρωσίας-Κίνας.
Αυτές περιλαμβάνουν την Quad, μια άτυπη συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ που περιλαμβάνει την Ινδία, την Ιαπωνία και την Αυστραλία. Η ομάδα, την οποία η Κίνα έχει καταγγείλει ως «ασιατικό ΝΑΤΟ», επανέλαβε ναυτικές ασκήσεις πέρυσι για πρώτη φορά μετά από 13 χρόνια. Τα τέσσερα ναυτικά επέκτεινε τις ασκήσεις φέτος πραγματοποιώντας τις σε δύο φάσεις στη Θάλασσα των Φιλιππίνων και στον Κόλπο της Βεγγάλης.
Στη συνέχεια, υπάρχει η νεοσύστατη συμμαχία ασφαλείας μεταξύ της Αυστραλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ, γνωστή ως AUKUS. Ανακοινώνοντας το τριμερές σύμφωνο τον Σεπτέμβριο, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο δήλωσαν ότι η Αυστραλία θα αποκτήσει πυρηνικά υποβρύχια – μια κίνηση που σύμφωνα με αναλυτές θα επιτρέψει στο αυστραλιανό ναυτικό να περιπολεί στα αμφισβητούμενα ύδατα της Θάλασσας της Νότιας Κίνας καθώς και στα στενά της Ταϊβάν.
Η Κίνα καταδίκασε τη συμμαχία ως μια «εξαιρετικά ανεύθυνη» απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα, ενώ η Ρωσία την χαρακτήρισε «μεγάλη πρόκληση για το διεθνές καθεστώς μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων».
«Αυτό το [είδος ενεργειών] αναπόφευκτα ενθαρρύνουν την Κίνα να διεξάγει στενότερη συνεργασία με τη Ρωσία για να αναζητήσει αμοιβαίες απαντήσεις σε εχθρικές ενέργειες», δήλωσε ο Danil Bochkov, αναλυτής στο Ρωσικό Συμβούλιο Διεθνών Υποθέσεων με έδρα τη Μόσχα.
Αυτές οι απαντήσεις περιλαμβάνουν τις πρόσφατες κοινές ασκήσεις Κίνας-Ρωσίας στην περιοχή της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας, οι οποίες και οι δύο είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ.
Ο Bochkov ισχυρίστηκε πως η εντεινόμενη αντιπαλότητα μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει στην επανεμφάνιση των άκαμπτων μπλοκ που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, με την κοινότητα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ από τη μια πλευρά και την Κίνα, τη Ρωσία και τους συμμάχους τους από την άλλη.
«Αυτό δημιουργεί γεωπολιτικό αδιέξοδο που φαίνεται αδύνατο να ξεπεραστεί με οποιονδήποτε τρόπο», είπε, «αφήνοντας όλες τις δυνάμεις να συσσωρεύσουν τη δύναμή τους για το χειρότερο σενάριο, δοκιμάζοντας ταυτόχρονα τις «κόκκινες γραμμές» του άλλου με επικίνδυνες τοπικές αντιπαραθέσεις.