Nicholas Morgan - ahvalnews.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προειδοποιήσει τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ ότι η Ρωσία έχει συγκεντρώσει έως και 175.000 στρατιώτες κατά μήκος των συνόρων της Ουκρανίας σε αυτό που φοβούνται πως αποτελεί προετοιμασία για μια στρατιωτική επίθεση στις αρχές του 2022. Η Ρωσία το αρνήθηκε αυτό, αλλά ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει προειδοποιήσει ότι η συνεργασία του ΝΑΤΟ με την Ουκρανία και οι στρατιωτικές δραστηριότητές της κατά μήκος των ρωσικών συνόρων παραβιάζουν τις «κόκκινες γραμμές» που έχει δεσμευθεί να επιβάλει.
Για την Τουρκία, ο πόλεμος που ξεσπά στο βορρά της δεν είναι ένα αποτέλεσμα που θα ήθελε να δει, δεδομένων των ισχυρών δεσμών της με την Ουκρανία και τη Ρωσία. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσέφερε τη μεσολάβηση της Τουρκίας για την εκτόνωση της κρίσης και επικοινώνησε με τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν για να εκφράσει τις ανησυχίες του για μια πιθανή σύγκρουση.
«Είτε πρόκειται για διαμεσολάβηση είτε μιλώντας τους για το θέμα, πραγματοποιώντας αυτές τις συνομιλίες με την Ουκρανία και τον κ. Πούτιν, αν θέλει ο Θεός, θέλουμε να παίξουμε ρόλο στη λύση αυτού του ζητήματος», δήλωσε ο Ερντογάν στο τηλεοπτικό δίκτυο NTV στις 29 Νοεμβρίου.
Η Ρωσία έσπευσε να απορρίψει την προσφορά του Ερντογάν με τον γραμματέα Τύπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ να του προτείνει «να χρησιμοποιήσει την επιρροή του» στην Ουκρανία για να ενθαρρύνει τη συμμόρφωσή της με τη Συμφωνία του Μινσκ του 2015 που πάγωσε την τρέχουσα σύγκρουση.
Γιατί ο Ερντογάν ανυπομονούσε τόσο πολύ να δει μια αποκλιμάκωση στο Ντονμπάς, μια σύγκρουση στην οποία η Τουρκία έχει περιορισμένα άμεσα συμφέροντα που διακυβεύονται, έχει να κάνει με τη δύσκολη πράξη εξισορρόπησης που επιχείρησε να χτυπήσει ο Τούρκος πρόεδρος μεταξύ Μόσχας και Κιέβου.
Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει γίνει σημαντικός προμηθευτής στρατιωτικού εξοπλισμού και κεφαλαίων στην Ουκρανία. Μέχρι σήμερα, η Άγκυρα έχει συμφωνήσει να παρέχει σύγχρονα πολεμικά πλοία στο ουκρανικό ναυτικό καθώς και οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συμβόλαια για κοινά στρατιωτικο-βιομηχανικά έργα. Η Τουρκία έχει γίνει επίσης ο μεγαλύτερος επενδυτής της Ουκρανίας παρά την παρέμβαση της πανδημίας COVID-19 στο παγκόσμιο εμπόριο.
Με τη Ρωσία, η Τουρκία έχει διατηρήσει σχέση που έχει περιγραφεί ως «συνεργατικός ανταγωνισμός». Οι σχέσεις μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν μπορεί να είναι πόλεμος, αλλά τα έθνη τους συγκρούστηκαν το 2020 στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και το Νότιο Καύκασο σε μονομαχίες που απηχούν την κληρονομιά του ιστορικού ανταγωνισμού μεταξύ των δύο. Η Ρωσία παραμένει ο μεγαλύτερος προμηθευτής ενέργειας της Τουρκίας και η Άγκυρα προχώρησε στην απόκτηση του πυραυλικού συστήματος S-400, ακόμη και με τίμημα τη ρήξη των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τούρκοι αξιωματούχοι δικαιολόγησαν την αξία της μεσολάβησής τους προς τους εμπόλεμους διαφημίζοντας τις καλές σχέσεις που έχει η Άγκυρα με καθέναν από αυτούς. Παραδόξως, αυτός ο παράγοντας μπορεί να εμποδίζει την Τουρκία από το να αναλάβει οποιοδήποτε διπλωματικό ρόλο για την ίδια στο Ντονμπάς.
Ο Δρ. Κερίμ Χας, ένας αναλυτής με έδρα τη Μόσχα για τις τουρκορωσικές σχέσεις και την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας, εξέφρασε σκεπτικισμό όσον αφορά ότι η Ρωσία θα περάσει πράγματι σε μια εισβολή στην Ουκρανία λόγω των πολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών συνεπειών που θα είχε. Ωστόσο, εάν η Ρωσία εξαπολύσει στρατιωτική επίθεση όπως φοβόταν, ο Χας είπε ότι η Τουρκία θα βρεθεί υπό σοβαρή ρωσική πίεση.
«Αν η Δύση έχει δίκιο πως η Ρωσία θα εισβάλει πραγματικά στην Ουκρανία, η πίεση θα αυξηθεί οπωσδήποτε», είπε ο Χας στο Ahval News. «Η Μόσχα πιθανότατα θα χρησιμοποιούσε πολλά από τα καυτά και προβληματικά ζητήματα στις σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας για να κόψει την τουρκική υποστήριξη στην Ουκρανία».
Αυτό το σενάριο δε θα ήταν ιδιαίτερα νέο για την Τουρκία. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας κρίσης σχετικά με το Ντονμπάς τον Απρίλιο, η Ρωσία ξεχώρισε την Τουρκία για κριτική σχετικά με τις στρατιωτικές της εξαγωγές στην Ουκρανία, για τις οποίες υποστήριξε ότι τροφοδότησε «μιλιταριστικές τάσεις» στο Κίεβο και ξεκίνησε απαγόρευση πτήσεων προς την Τουρκία για αυτές τις εξαγωγές υπό το πρόσχημα ανησυχίας για τον COVID -19. Στο παρελθόν, η Ρωσία έχει κλιμακώσει παρόμοια με την Τουρκία στην επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας για να εξασφαλίσει πολιτικές παραχωρήσεις, παίζοντας με το φόβο του Ερντογάν για νέους πρόσφυγες που θα περνούσαν τα σύνορά του.
«Το Ιντλίμπ είναι η δαμόκλειος σπάθη για την ασφάλεια της ίδιας της Τουρκίας», είπε ο Χας.
Οι πωλήσεις τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Ουκρανία ήταν επίσης ένα αξιοσημείωτο επίπονο σημείο. Αφού οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος Bayraktar TB2 που προμήθευσε η Τουρκία για να καταστρέψουν μια θέση του αυτονομιστικού πυροβολικού στις 26 Οκτωβρίου, η Μόσχα κατηγόρησε ξανά την Τουρκία ότι «αποσταθεροποίησε» το status quo στο Ντονμπάς.
Έχοντας δει τους πληρεξούσιους της να καταρρέουν από τα drones της Τουρκίας στο παρελθόν, η Ρωσία βράζει για την πώλησή τους στην Ουκρανία. Αυτή η απογοήτευση έχει ανέβει στα υψηλότερα επίπεδα, με τον Πούτιν να επισημαίνει ευθέως τη χρήση του TB2 από την Ουκρανία ως μέρος μιας σειράς «προκλητικών δραστηριοτήτων» στη ζώνη σύγκρουσης στην τελευταία του επικοινωνία με τον Ερντογάν.
Το γεγονός ότι ο Πούτιν έθεσε το θέμα των Μπαϊρακτάρ είναι ένα σημάδι του πόσο πολύ η Ρωσία «αισθάνεται θυμό» για τη χρήση τους από τον ουκρανικό στρατό, είπε ο Χας.
Πέρα από στρατιωτικά ζητήματα, η τουρκική εμπλοκή στην Ουκρανία είναι θεμελιωδώς διαφορετική από τις προηγούμενες περιόδους αγώνων τους. Ο Πούτιν ήταν ξεκάθαρος για την προσωπική σημασία του να κρατήσει την Ουκρανία πιο κοντά του, μια θέση που συμμερίζονται και άλλα μέλη της ρωσικής ελίτ.
Σε μια ομιλία που έκανε ενώπιον Ρώσων διπλωματών τον περασμένο μήνα, ο Πούτιν προειδοποίησε για το ενδεχόμενο η Ουκρανία να φιλοξενήσει εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ ή οπλικά συστήματα στο έδαφός της που θα μπορούσαν να απειλήσουν άμεσα τη Ρωσία στο μέλλον. Αυτό, προειδοποίησε ο Πούτιν, θα μπορούσε να απαιτήσει την ανάπτυξη πιο προηγμένων ρωσικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των υπερηχητικών πυραύλων, για να αποτρέψει αυτό που θεωρεί επιθετικότητα του ΝΑΤΟ.
Ο Iliya Kusa, αναλυτής διεθνών υποθέσεων στο Ουκρανικό Ινστιτούτο του Μέλλοντος, εξήγησε ότι αυτή η αυξημένη αντίληψη για την απειλή κάνει το Κρεμλίνο να απεχθάνεται να δει την Τουρκία να εμπλέκεται περαιτέρω στην Ουκρανία.
«Η Μόσχα δε θέλει η Τουρκία να εμπλακεί σε θέματα που σχετίζονται με τη ρωσική εθνική ασφάλεια, την πολιτική σταθερότητα και τη σφαίρα επιρροής της», είπε ο Κούσα στον Ahval.
Για να τονίσει τη μισαλλοδοξία της Ρωσίας στις εισβολές της Τουρκίας στην πρώην Σοβιετική Ένωση, ο Κούσα επεσήμανε τον περσινό πόλεμο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Σε αυτήν τη σύγκρουση, που έβαλε τους δύο σε αντίθετες πλευρές, ο Κούσα είπε πως η Ρωσία «δεν ήταν πολύ χαρούμενη» που «αναγκάστηκε να συνάψει συμφωνία με την Τουρκία» σε αυτή την αναμέτρηση, αναφερόμενος στην τελική συμφωνία που μεσολάβησε η Μόσχα. Η Τουρκία δε συμπεριλήφθηκε ως συμβαλλόμενο μέρος στη συνθήκη και η συνεισφορά της στην τρέχουσα ρωσική ειρηνευτική αποστολή ήταν αυστηρά περιορισμένη.
Αντίθετα, ο Κούσα είπε ότι η Ρωσία μπορεί να προτιμήσει να διατηρήσει ανέπαφα τα τρέχοντα διπλωματικά φόρουμ, όπως το Normandy Format με τη Γαλλία και τη Γερμανία ή να ξεκινήσει άμεσες διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την Ουκρανία, παρά να δημιουργήσει μια άλλη διπλωματική πλατφόρμα με την Τουρκία. Πράγματι, το ίδιο το Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας ανέφερε την ύπαρξη πολλαπλών διπλωματικών format ως μέρος της άρνησής του να αποδεχθεί την προσφορά διαμεσολάβησης του Ερντογάν.
Και στην Ουκρανία επικρατούσε σκεπτικισμός για την προσφορά της Τουρκίας να μεσολαβήσει, σύμφωνα με τον Κούσα.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρο Κουλέμπα ήταν ευγνώμων για την προσφορά και σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση, το 46% των Ουκρανών δήλωσε ότι υποστήριξε την εμπλοκή της Τουρκίας σε μια τελική διευθέτηση για το Ντονμπάς. Ωστόσο, σημείωσε πως η αντίδραση από άλλους επαγγελματίες Ουκρανούς παρατηρητές ήταν ως επί το πλείστον «μικτή».
Ο Κούσα εξήγησε αυτή τη δυσπιστία ότι σχετίζεται με έναν συνδυασμό παραγόντων, με κυριότερο τις αμφιβολίες για την αξιοπιστία της Τουρκίας ως εταίρου παρά τις ισχυρές εμπορικές και στρατιωτικές προμήθειες. Οι προσπάθειες του Ερντογάν να ισορροπήσει τις σχέσεις με τη Ρωσία και την Ουκρανία δεν πέρασαν απαρατήρητες στο Κίεβο.
«Πολλοί άνθρωποι [στην Ουκρανία] βλέπουν την Τουρκία ως έντιμο και αξιόπιστο μεσολαβητή λόγω αυτής της ειδικής σχέσης με τη Ρωσία», εξήγησε.
Σε τελική ανάλυση, αυτό που μπορεί να αποκαλύψει η αποτυχία της Τουρκίας να εξασφαλίσει ανταπόκριση είτε από τη Ρωσία είτε από την Ουκρανία για ένα διπλωματικό ρόλο, είναι τα απότομα όρια που αντιμετωπίζει για να επιτύχει οτιδήποτε, εάν της επιτραπεί.
Στο εσωτερικό, ο Ζελένσκι υιοθέτησε σταδιακά μια πιο επιθετική στάση απέναντι στη Ρωσία στοχεύοντας φιλορωσικά μέσα ενημέρωσης, ολιγάρχες και επιδιώκοντας πιο ανοιχτά την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Αυτό είναι πάνω από τις ανησυχίες που αισθάνονται ο Πούτιν και η Ρωσία στην εσωτερική σφαίρα. Η Τουρκία, λέει ο Κούσα, δεν μπορεί να ξεπεράσει αυτές τις εσωτερικές δυνάμεις ανεξάρτητα από την κατάσταση των σχέσεών της και με τις δύο πλευρές.
«Δεν υπάρχει κατανόηση στην Ουκρανία ότι η Τουρκία μπορεί να αλλάξει αυτούς τους [εσωτερικούς παράγοντες]», πρόσθεσε ο Κούσα.
«Η Τουρκία δε θεωρείται ως μεσολαβητής που μπορεί να κάνει αλλαγές».