Η ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν παραμένει υψηλή. Πρόσφατα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι είναι πρόθυμη να άρει ορισμένες από τις κυρώσεις που επιβάλλονται επί του παρόντος στην Τεχεράνη, αλλά η είδηση δεν έγινε δεκτή με χαρά από την περσική χώρα. Ο λόγος είναι πως η ελάφρυνση αφορά μόνο τα ίδια τα αμερικανικά συμφέροντα. Η Ουάσιγκτον σχεδιάζει απλώς να τερματίσει τις κυρώσεις που δε συμμορφώνονται με τους όρους του Συνολικού Σχεδίου Δράσης (JCPOA), χωρίς καμία πραγματική προσπάθεια εκ μέρους των ΗΠΑ να βελτιώσουν τις διμερείς σχέσεις και να μειώσουν τις εντάσεις.
Lucas Leiroz, ερευνητής στις Κοινωνικές Επιστήμες στο Rural Federal University του Ρίο ντε Τζανέιρο, γεωπολιτικός σύμβουλος - Παρουσίαση Freepen.gr
Στις 14 Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση των ΗΠΑ άναψε το πράσινο φως για χαλάρωση ή τερματισμό ορισμένων κυρώσεων κατά του Ιράν που δεν είναι σύμφωνες με τους όρους του JCPOA (διεθνής συμφωνία που θεσπίστηκε το 2015 που προβλέπει τη μείωση της παραγωγής εμπλουτισμένου ουρανίου από το Ιράν ως αντάλλαγμα άρσης των κυρώσεων από τη Δύση). Σχολιάζοντας την υπόθεση, η Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ, πρεσβευτής των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, δήλωσε ότι το μέτρο «θα επιτρέψει στο Ιράν να λάβει τα οικονομικά οφέλη της συμφωνίας».
Ωστόσο, η Τεχεράνη δεν έδειξε καμία ικανοποίηση για την απλή πιθανότητα μερικής αναστολής των κυρώσεων, αφού ζήτησε μια βαθύτερη στάση από την πλευρά της Ουάσιγκτον. Ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη, Majid Takht Ravanchi, τόνισε πως οι ΗΠΑ πρέπει να άρουν αμέσως όλες τις κυρώσεις κατά του Ιράν, καθώς και να δεσμευτούν να μην αποχωρήσουν ξανά από καμία από τις διεθνείς συμφωνίες στις οποίες εμπλέκονται και οι δύο χώρες.
Πράγματι, υπάρχει κάτι κατανοητό στην αρνητική απάντηση του Ιράν στο μέτρο των ΗΠΑ. Η συμφωνία του 2015 πανηγυρίστηκε εξαιρετικά από ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα, καθώς κατάφερε να δημιουργήσει εύλογα δίκαιες συνθήκες για την ευθυγράμμιση των δυτικών και ιρανικών συμφερόντων. Στην πραγματικότητα, το Ιράν δυσκολεύτηκε να συμμορφωθεί με τους όρους της συμφωνίας, η οποία δεν συμπληρώθηκε από τις ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον αποχώρησε μονομερώς από το JCPOA το 2018, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τραμπ. Η επιστροφή των ΗΠΑ στη συμφωνία άρχισε να υποστηρίζεται από τον Μπάιντεν και τους Δημοκρατικούς ως τρόπος βελτίωσης της διεθνούς εικόνας των ΗΠΑ -η οποία είχε πληγεί σοβαρά από τις ιδιαιτερότητες του Τραμπ- αλλά προφανώς μια τέτοια επιστροφή διαποτίζεται από μια πραγματικά ανέντιμη στάση: την επιλογή των κυρώσεων που παραβιάζουν τη συμφωνία.
Προφανώς, όλες οι τρέχουσες κυρώσεις των ΗΠΑ παραβιάζουν το JCPOA. Δεν είναι θέμα «δίκαιων» και «παράνομων» κυρώσεων. Όλα τα μέτρα που έλαβαν οι ΗΠΑ κατά του Ιράν τα τελευταία χρόνια έρχονται σε αντίθεση με τον στόχο του JCPOA, καθώς την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία ακολούθησε η περιβόητη εκστρατεία «μέγιστης πίεσης», η οποία κατέστρεψε την ιρανική οικονομική δομή, βλάπτοντας ολόκληρη την κοινωνία της περσική χώρας, παρά τις προσπάθειες της Τεχεράνης να συμμορφωθεί με τους όρους της συμφωνίας. Υπό αυτή την έννοια, οποιαδήποτε επιλογή κυρώσεων φαίνεται λάθος, άδικη και ανεπαρκής για την αποκατάσταση της ισορροπίας στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, καθώς σε όλα τα τρέχοντα μέτρα υπάρχουν όροι που παραβιάζουν άμεσα το JCPOA.
Αυτή η «επιλογή» που σχεδιάζει ο Λευκός Οίκος είναι πολύ απλή στην κατανόηση. Η Ουάσιγκτον θα απαγορεύσει μόνο εκείνες τις κυρώσεις που έχουν πιστωθεί ονομαστικά στο πυρηνικό ζήτημα, το οποίο αποτελεί αντικείμενο της συμφωνίας JCPOA. Αλλά δεν υπάρχει δικαιοσύνη σε αυτό το είδος στάσης, καθώς πρόκειται απλώς για έναν νομικιστικό φορμαλισμό εντελώς στερούμενο υλικής ουσίας. Μετά την έναρξη της εκστρατείας μέγιστης πίεσης, οι ΗΠΑ άρχισαν να τιμωρούν το Ιράν για διάφορους λόγους, όχι μόνο λαμβάνοντας υπόψη το πυρηνικό ζήτημα. Η Τεχεράνη έχει λάβει κυρώσεις για τους πυραύλους της, τις υποτιθέμενες «παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και ακόμη και την υποτιθέμενη «υποστήριξη στην τρομοκρατία», επιπρόσθετα με αρκετές άλλες αβάσιμες κατηγορίες που χαρακτηρίζουν την αμερικανική διεθνή πρακτική τα τελευταία χρόνια. Στην πράξη, θα επιλέγονταν μόνο κυρώσεις για το πυρηνικό θέμα, αλλά τα περισσότερα από τα μέτρα καταναγκασμού θα παραμείνουν ανέπαφα, κάτι που είναι απολύτως άδικο. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη πως η καθιέρωση της εκστρατείας μέγιστης πίεσης είναι συνέπεια του πυρηνικού ζητήματος, είναι προφανές πως όλες οι κυρώσεις προσβάλλουν το JCPOA και, ως εκ τούτου, πρέπει να εξαλειφθούν αμέσως.
Η στάση που αναμένεται από εδώ και στο εξής από το Ιράν είναι μια στάση αυξανόμενης απόστασης από τη Δύση. Η μερική άρση των κυρώσεων δε θα είναι αρκετή για να αποκατασταθεί ένας δίκαιος διάλογος μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσιγκτον και, κατά συνέπεια, οι εντάσεις είναι πιθανό να συνεχιστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μετά την έξοδο των ΗΠΑ από το JCPOA, το Ιράν καθυστερεί να εκπληρώσει τους όρους της συμφωνίας. Η χώρα έχει δεσμευτεί να εξαλείψει περίπου το 98% των αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου της και εξακολουθεί να είναι στην ώρα της για να συμμορφωθεί με τη συμφωνία (έχουν παρέλθει μόνο επτά από τα δεκατρία έτη της περίοδου που προβλέπεται στο σύμφωνο). Ωστόσο, από το 2018 έως τώρα, η χώρα έχει επιστρέψει στον εμπλουτισμό ουρανίου και μπορεί να συνεχίσει να το κάνει.
Στην πραγματικότητα, το Ιράν έχει αυτοεπιβάλει περιορισμούς προκειμένου να μην παράγει ποτέ πυρηνικά όπλα. Δεν είναι στα σχέδια μιας ισλαμικής θεοκρατίας η κατασκευή όπλων μαζικής καταστροφής, που θεωρούνται ιεροσυλία από την κρατική θρησκεία. Ο στόχος των ΗΠΑ είναι απλώς να σταματήσουν ολόκληρο το πρόγραμμα πυρηνικής τεχνολογίας της περσικής χώρας, ακόμη και για ειρηνικούς σκοπούς. Ακριβώς για αυτό το JCPOA χρησίμευσε ως σύμφωνο ευθυγράμμισης συμφερόντων, το οποίο όμως μπορεί να αποκατασταθεί πλήρως μόνο εάν οι ΗΠΑ εγκαταλείψουν εντελώς τα καταναγκαστικά μέτρα τους.
Lucas Leiroz, ερευνητής στις Κοινωνικές Επιστήμες στο Rural Federal University του Ρίο ντε Τζανέιρο, γεωπολιτικός σύμβουλος - Παρουσίαση Freepen.gr
Στις 14 Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση των ΗΠΑ άναψε το πράσινο φως για χαλάρωση ή τερματισμό ορισμένων κυρώσεων κατά του Ιράν που δεν είναι σύμφωνες με τους όρους του JCPOA (διεθνής συμφωνία που θεσπίστηκε το 2015 που προβλέπει τη μείωση της παραγωγής εμπλουτισμένου ουρανίου από το Ιράν ως αντάλλαγμα άρσης των κυρώσεων από τη Δύση). Σχολιάζοντας την υπόθεση, η Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ, πρεσβευτής των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, δήλωσε ότι το μέτρο «θα επιτρέψει στο Ιράν να λάβει τα οικονομικά οφέλη της συμφωνίας».
Ωστόσο, η Τεχεράνη δεν έδειξε καμία ικανοποίηση για την απλή πιθανότητα μερικής αναστολής των κυρώσεων, αφού ζήτησε μια βαθύτερη στάση από την πλευρά της Ουάσιγκτον. Ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη, Majid Takht Ravanchi, τόνισε πως οι ΗΠΑ πρέπει να άρουν αμέσως όλες τις κυρώσεις κατά του Ιράν, καθώς και να δεσμευτούν να μην αποχωρήσουν ξανά από καμία από τις διεθνείς συμφωνίες στις οποίες εμπλέκονται και οι δύο χώρες.
Πράγματι, υπάρχει κάτι κατανοητό στην αρνητική απάντηση του Ιράν στο μέτρο των ΗΠΑ. Η συμφωνία του 2015 πανηγυρίστηκε εξαιρετικά από ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα, καθώς κατάφερε να δημιουργήσει εύλογα δίκαιες συνθήκες για την ευθυγράμμιση των δυτικών και ιρανικών συμφερόντων. Στην πραγματικότητα, το Ιράν δυσκολεύτηκε να συμμορφωθεί με τους όρους της συμφωνίας, η οποία δεν συμπληρώθηκε από τις ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον αποχώρησε μονομερώς από το JCPOA το 2018, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τραμπ. Η επιστροφή των ΗΠΑ στη συμφωνία άρχισε να υποστηρίζεται από τον Μπάιντεν και τους Δημοκρατικούς ως τρόπος βελτίωσης της διεθνούς εικόνας των ΗΠΑ -η οποία είχε πληγεί σοβαρά από τις ιδιαιτερότητες του Τραμπ- αλλά προφανώς μια τέτοια επιστροφή διαποτίζεται από μια πραγματικά ανέντιμη στάση: την επιλογή των κυρώσεων που παραβιάζουν τη συμφωνία.
Προφανώς, όλες οι τρέχουσες κυρώσεις των ΗΠΑ παραβιάζουν το JCPOA. Δεν είναι θέμα «δίκαιων» και «παράνομων» κυρώσεων. Όλα τα μέτρα που έλαβαν οι ΗΠΑ κατά του Ιράν τα τελευταία χρόνια έρχονται σε αντίθεση με τον στόχο του JCPOA, καθώς την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία ακολούθησε η περιβόητη εκστρατεία «μέγιστης πίεσης», η οποία κατέστρεψε την ιρανική οικονομική δομή, βλάπτοντας ολόκληρη την κοινωνία της περσική χώρας, παρά τις προσπάθειες της Τεχεράνης να συμμορφωθεί με τους όρους της συμφωνίας. Υπό αυτή την έννοια, οποιαδήποτε επιλογή κυρώσεων φαίνεται λάθος, άδικη και ανεπαρκής για την αποκατάσταση της ισορροπίας στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, καθώς σε όλα τα τρέχοντα μέτρα υπάρχουν όροι που παραβιάζουν άμεσα το JCPOA.
Αυτή η «επιλογή» που σχεδιάζει ο Λευκός Οίκος είναι πολύ απλή στην κατανόηση. Η Ουάσιγκτον θα απαγορεύσει μόνο εκείνες τις κυρώσεις που έχουν πιστωθεί ονομαστικά στο πυρηνικό ζήτημα, το οποίο αποτελεί αντικείμενο της συμφωνίας JCPOA. Αλλά δεν υπάρχει δικαιοσύνη σε αυτό το είδος στάσης, καθώς πρόκειται απλώς για έναν νομικιστικό φορμαλισμό εντελώς στερούμενο υλικής ουσίας. Μετά την έναρξη της εκστρατείας μέγιστης πίεσης, οι ΗΠΑ άρχισαν να τιμωρούν το Ιράν για διάφορους λόγους, όχι μόνο λαμβάνοντας υπόψη το πυρηνικό ζήτημα. Η Τεχεράνη έχει λάβει κυρώσεις για τους πυραύλους της, τις υποτιθέμενες «παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και ακόμη και την υποτιθέμενη «υποστήριξη στην τρομοκρατία», επιπρόσθετα με αρκετές άλλες αβάσιμες κατηγορίες που χαρακτηρίζουν την αμερικανική διεθνή πρακτική τα τελευταία χρόνια. Στην πράξη, θα επιλέγονταν μόνο κυρώσεις για το πυρηνικό θέμα, αλλά τα περισσότερα από τα μέτρα καταναγκασμού θα παραμείνουν ανέπαφα, κάτι που είναι απολύτως άδικο. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη πως η καθιέρωση της εκστρατείας μέγιστης πίεσης είναι συνέπεια του πυρηνικού ζητήματος, είναι προφανές πως όλες οι κυρώσεις προσβάλλουν το JCPOA και, ως εκ τούτου, πρέπει να εξαλειφθούν αμέσως.
Η στάση που αναμένεται από εδώ και στο εξής από το Ιράν είναι μια στάση αυξανόμενης απόστασης από τη Δύση. Η μερική άρση των κυρώσεων δε θα είναι αρκετή για να αποκατασταθεί ένας δίκαιος διάλογος μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσιγκτον και, κατά συνέπεια, οι εντάσεις είναι πιθανό να συνεχιστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μετά την έξοδο των ΗΠΑ από το JCPOA, το Ιράν καθυστερεί να εκπληρώσει τους όρους της συμφωνίας. Η χώρα έχει δεσμευτεί να εξαλείψει περίπου το 98% των αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου της και εξακολουθεί να είναι στην ώρα της για να συμμορφωθεί με τη συμφωνία (έχουν παρέλθει μόνο επτά από τα δεκατρία έτη της περίοδου που προβλέπεται στο σύμφωνο). Ωστόσο, από το 2018 έως τώρα, η χώρα έχει επιστρέψει στον εμπλουτισμό ουρανίου και μπορεί να συνεχίσει να το κάνει.
Στην πραγματικότητα, το Ιράν έχει αυτοεπιβάλει περιορισμούς προκειμένου να μην παράγει ποτέ πυρηνικά όπλα. Δεν είναι στα σχέδια μιας ισλαμικής θεοκρατίας η κατασκευή όπλων μαζικής καταστροφής, που θεωρούνται ιεροσυλία από την κρατική θρησκεία. Ο στόχος των ΗΠΑ είναι απλώς να σταματήσουν ολόκληρο το πρόγραμμα πυρηνικής τεχνολογίας της περσικής χώρας, ακόμη και για ειρηνικούς σκοπούς. Ακριβώς για αυτό το JCPOA χρησίμευσε ως σύμφωνο ευθυγράμμισης συμφερόντων, το οποίο όμως μπορεί να αποκατασταθεί πλήρως μόνο εάν οι ΗΠΑ εγκαταλείψουν εντελώς τα καταναγκαστικά μέτρα τους.
* αρχική δημοσίευση infobrics.org, εστάλη στη Freepen.gr για παρουσίαση στα ελληνικά