 |
| φωτο Κρεμλίνο |
Maxim Samorukov - carnegiemoscow.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η στρατιωτική συσσώρευση της Ρωσίας κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων προκαλεί συναγερμό στην Ουάσιγκτον, DC και άλλες δυτικές πρωτεύουσες. Οι φόβοι ότι αυτή τη φορά, οι ενέργειες του Κρεμλίνου θα καταλήξουν σε έναν άλλο πόλεμο έχουν προκαλέσει μια βιαστικά οργανωμένη βιντεοκλήση για την Ουκρανία μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, που θα πραγματοποιηθεί στις 7 Δεκεμβρίου.
Μέχρι στιγμής, όλο το δυτικό άγχος και η χειραψία για την κρίση φαίνεται να θολώνουν την ικανότητα των ανθρώπων να ακούν τι λέει στην πραγματικότητα το Κρεμλίνο. Μέχρι τώρα, υπήρξε εκπληκτικά λίγη παραδοχή από τη Δύση πως ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είναι πολύ πιο ωμός σχετικά με το τι θέλει στην Ουκρανία και τα μήκη στα οποία είναι διατεθειμένος να φτάσει για να το αποκτήσει.
Σε λίγες μόνο ημέρες, ο Πούτιν είπε ότι θέλει μια συμφωνία για να αποτρέψει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Θέλει επίσης μια υπόσχεση της Δύσης ότι δε θα αναπτύξει ποτέ στρατιωτική υποδομή του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Ο Πούτιν ανέφερε τους εκτοξευτές πυραύλων των ΗΠΑ MK-41 που βρίσκονται τώρα στη Ρουμανία για να δείξει την ανησυχία του: «Θα επαναλάβω για άλλη μια φορά ότι το θέμα αφορά την πιθανή ανάπτυξη στο έδαφος της Ουκρανίας συστημάτων κρούσης με χρόνο πτήσης 7–10 λεπτά στη Μόσχα, ή 5 λεπτά στην περίπτωση υπερηχητικών συστημάτων. Φανταστείτε μόνο αυτό».
Γιατί ο Πούτιν, που μερικές φορές κρατά τα χαρτιά του πολύ κλειστά, είναι τόσο συγκεκριμένος; Από τη Μόσχα, φαίνεται ότι ο βασικός στόχος του Κρεμλίνου στην τρέχουσα κρίση δεν είναι να επιφέρει μια ταπεινωτική ήττα στο Κίεβο ή να αναλάβει το δυσάρεστο έργο της κατοχής της Ουκρανίας. Μάλλον στοχεύει να πείσει τη Δύση ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να ξεκινήσει έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας για την Ουκρανία, εκτός και αν γίνει κάτι για την υπάρχουσα και (στα μάτια του Πούτιν, τουλάχιστον) εντελώς απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων.
Τον περασμένο χρόνο, το Κρεμλίνο είχε κοινοποιήσει δύο απλά μηνύματα στον Μπάιντεν και την ομάδα του. Πρώτον, η Ρωσία αποδίδει ύψιστη σημασία στην Ουκρανία. Δεύτερον, η υπομονή της με το status quo εξαντλείται και είναι έτοιμη να λάβει δραστικά μέτρα για να αντιστρέψει την κατάσταση.
Αυτά τα μηνύματα έρχονται σε διάφορες μορφές, όπως σκληρές δημόσιες δηλώσεις, μακροσκελή δοκίμια που γράφτηκαν από μέλη της ρωσικής ηγεσίας όπως ο ίδιος ο Πούτιν, ακόμη και η δημοσίευση εμπιστευτικής αλληλογραφίας μεταξύ Μόσχας και Γαλλίας και Γερμανίας για τη σύγκρουση του Ντονμπάς. Το τελευταίο βήμα ήταν άνευ προηγουμένου και προφανώς είχε σκοπό να επικοινωνήσει τον απόλυτο εκνευρισμό της Ρωσίας με το αδιέξοδο στην εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ με στόχο τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Το κύριο μέλημα της Μόσχας - η αποτροπή της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ - δεν είναι καθόλου νέα είδηση. Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι το Κρεμλίνο υποστηρίζει τώρα πως ακόμη και αν η Ουκρανία δεν προσχωρήσει ποτέ επίσημα στη συμμαχία, δεν πρέπει ποτέ να μετατραπεί σε στρατιωτικό προγεφύρωμα των ΗΠΑ στα σύνορα της Ρωσίας.
Άλλα ζητήματα προσδιορίζονται επίσης ως απαραίτητα από το Κρεμλίνο. Θέλει να εμποδίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να συνδέσει τις ροές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη με την ουκρανική σύγκρουση. Αυτό το ζήτημα έγινε πιο έντονο τους τελευταίους μήνες λόγω της συζήτησης για τον αμφιλεγόμενο αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος σχεδιάστηκε για να τερματίσει οριστικά την ανάγκη για υποδομές εξαγωγών που διέρχονται από το ουκρανικό έδαφος.
Τα πολιτιστικά θέματα είναι ιδιαίτερα νευραλγικά. Στο εκτενές άρθρο του για τις σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας, ο Πούτιν τόνισε την ιστορική συγγένεια και την ενότητα των δύο εθνών ενώ κατηγορούσε σκληρά τις ουκρανικές αρχές πως χρησιμοποιούν καταναγκαστικές πολιτικές αφομοίωσης για να μειώσουν τον αριθμό των Ρώσων που ζουν στην Ουκρανία «κατά εκατομμύρια». Η χρήση μιας τέτοιας ισχυρής διατύπωσης δεν ήταν τυχαία: η μαζική καταναγκαστική αφομοίωση μπορεί να αποτελεί ένα παράπτωμα αρκετά σοβαρό ώστε να δικαιολογεί μια ξένη επέμβαση για να την σταματήσει.
Έχοντας πειστεί πάντα ότι ένας καλός λόγος και ένα όπλο είναι πιο αποτελεσματικοί από έναν καλό λόγο μόνο, η Ρωσία έχει συνοδεύσει όλες αυτές τις μορφές επικοινωνίας με στρατιωτικούς όρους, μεταμορφώνοντας την ισορροπία ασφαλείας στο έδαφος. Μετακινώντας τεράστιο αριθμό στρατευμάτων στα ουκρανικά σύνορα, το Κρεμλίνο έχει πλέον τη δυνατότητα να απειλήσει τη χώρα από το νότο και το βορρά, καθώς και από τα ανατολικά.
Ο Πούτιν θέλει ο Μπάιντεν να αντιμετωπίσει επιτέλους ένα δυσάρεστο δίλημμα. Το μήνυμα είναι απλό: η Ουάσιγκτον πρέπει να προετοιμαστεί ώστε η εταίρος της Ουκρανία να ηττηθεί στρατιωτικά σε μια ιδιαίτερα ταπεινωτική επανάληψη των πρόσφατων γεγονότων στο Αφγανιστάν. Ή μπορεί να κάνει πίσω και να καταλήξει σε συμβιβασμό με τη Μόσχα για την Ουκρανία. Το Κρεμλίνο φαίνεται να μην έχει αυταπάτες ότι η πρώτη επιλογή θα προκαλούσε τεράστιο κόστος στην οικονομία της Ρωσίας και στη διεθνή θέση. Θέλει όμως να πείσει τις Ηνωμένες Πολιτείες πως είναι έτοιμη να επωμιστεί αυτά τα κόστη λόγω της σημασίας της Ουκρανίας για τα ρωσικά εθνικά συμφέροντα.
Ο Πούτιν επιδιώκει επίσης να πείσει την Ουάσιγκτον ότι σε αντίθεση με τη Ρωσία, δεν έχει πολλά να χάσει από το συμβιβασμό για την Ουκρανία. Η μοίρα της χώρας δεν αποτελεί ένα ζωτικό συμφέρον των ΗΠΑ για το οποίο αξίζει να πολεμήσουμε, πόσο μάλλον ένα σημαντικό στοιχείο της ατζέντας εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Μπάιντεν. Εάν η Ουάσιγκτον δεν χρειάζεται την Ουκρανία ως σύμμαχο στην αντιπαράθεσή της με την Κίνα ή για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, γιατί να υπνοβατεί σε μια πιθανή αντιπαράθεση με τη Ρωσία γι' αυτήν;
Μόλις πριν από λίγους μήνες, ο Μπάιντεν έδειξε πως πίστευε ότι τα συμφέροντα των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν δεν ήταν επαρκή για να δικαιολογήσουν την παρουσία στρατευμάτων χωρίς τέλος και πως ήταν πρόθυμος να περιορίσει τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ προκειμένου να προσαρμόσει την εξωτερική του πολιτική στις νέες παγκόσμιες πραγματικότητες. Κατά την άποψη του Κρεμλίνου, είναι πλέον καιρός οι Ηνωμένες Πολιτείες να κάνουν μια παρόμοια λογική επιλογή για την Ουκρανία.