Ο «κύκλος της προσφοράς» στο παιχνίδι. Μια ξεχωριστή παιδαγωγία που αλλάζει τον τρόπο σκέψης και δράσης των παιδιών και των γονέων

Design_Miss_C / pixabay

Τα παιχνίδια της προσχολικής και της σχολικής ηλικίας αποτελούν ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο για την ψυχαγωγία,τη διασκέδαση, τη μόρφωση και τη θύραθεν γνώση των παιδιών. Εδράζονται δε σε αυτά διαφορετικά γνωστικά πεδία όπως της γλώσσας, των μαθηματικών, του φυσικού περιβάλλοντος, των τεχνών, των επιστημών, των ανθρώπινων σχέσεων, της υγιεινής διατροφής κ.α. 

Νικόλαος Ταμπουρέας Εκπαιδευτικός, παιδαγωγικός σύμβουλος, M.Ed.

Οι κατηγορίες των παιχνιδιών (π.χ. επιτραπέζια) βοηθούν δυναμικά τα παιδιά να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους, να επικοινωνήσουν, να κοινωνικοποιηθούν, να δημιουργήσουν στρατηγικές, να ενεργοποιήσουν την παραγωγική τους φαντασία, να αποκτήσουν αισιοδοξία και να γίνουν ενεργά και κριτικά άτομα στην καθημερινότητά τους.

Τα παιχνίδια, επίσης, έχουν κανόνες και η τήρησή τους από τα παιδιά τα κάνει πιο υπεύθυνα, συνεπή και με εγρήγορση στις σκέψεις και στις πράξεις τους. Επιπρόσθετα, η λογική, η εξήγηση και οι αιτιώδεις σχέσεις στο παίξιμο των παιχνιδιών αυτών, μεγιστοποιούν τις γνωστικές εκείνες ζυμώσεις που θα ενισχύσουν και την επίδοση των παιδιών στο σχολείο.

Τα παραπάνω όμως αποτελούν για πολλούς (ίσως τους περισσότερους από εμάς) το ένα και μοναδικό σκέλος της προσφοράς ενός παιχνιδιού.Ολόκληρες συγχρονικές και διαχρονικές παιδαγωγικές έρευνες καταλήγουν λιγότερο ή περισσότερο στα παραπάνω οφέλη των παιχνιδιών.

Ένα παιχνίδι όμως μπορεί να προσφέρει με ουσιώδη τρόπο και άλλα ευεργετικά, ψυχοσυναισθηματικά στοιχεία σε ένα παιδί. Συνηθίζω στους μαθητές να χρησιμοποιώ τα τελευταία χρόνια μια συγκεκριμένη φράση αναφοράς σε αυτό που θα εξηγήσω. Είναι «Ο κύκλος της προσφοράς του παιχνιδιού». Ως κύκλο στο παιχνίδι εννοούμε την αντίληψη ότι αυτό ολοκλήρωσε τον σκοπό, τον προορισμό του, την προσφορά του. Ένα παιχνίδι «κάνει τον κύκλο του», όταν το παιδί, αφού το χαρεί και παίξει μαζί του, το προσφέρει σε καλή κατάσταση σε κάποιο άλλο παιδάκι που το έχει ανάγκη και δεν μπορεί να το αγοράσει. Οφείλουμε να αγοράζουμε καινούρια παιχνίδια στα παιδιά αφού προσφέρουμε τα παλιά που δεν παίζουν πλέον. Τότε η αγορά του νέου παιχνιδιού έχει πραγματικό παιδαγωγικό υπόβαθρο και προσφέρει στιγμές αναψυχής στο παιδί. Το παιδί μαθαίνει να αυτοπροσφέρει, να μοιράζεται, να ανακουφίζει και να βοηθάει και άλλα παιδιά. Κατανοεί τη δεύτερη διάσταση ενός παιχνιδιού που είναι η χαρά που παίρνεις, όταν δίνεις, όταν προσφέρεις. Διαφορετικά, ο υπερκορεσμός και η συσσώρευση παιχνιδιών σε ένα σπίτι δηλώνει ότι τα παιδιά μόνο του σπιτιού αυτού ωφελήθηκαν, ενώ υπήρχε μια δυνατότητα ακόμα η οποία δεν αξιοποιήθηκε.

Μια μαθήτρια, κάποτε, που αξιοποιούσε δεόντως και τις δύο διαστάσεις του παιχνιδιού, έλεγε ότι η γενναιοδωρία είναι μια πράξη που γίνεται στο παρόν αλλά αφορά κυρίως το μέλλον και ότι το μεγαλύτερο δώρο είναι ένα κομμάτι του εαυτού σου! Τι εκπληκτική ενσυναίσθηση είχε κατακτήσει εκείνο το παιδί!

Στον υπερκαταναλωτισμό και στην επιβολή μηχανιστικών αυτοματισμών συμπεριφοράς, η απάντηση όλων μας πρέπει να είναι η ουσιώδης και μεστή νοημάτων παιδαγωγία. Αυτή που καθοδηγητικά παρέχει ιδανικά και αξίες στα παιδιά τα οποία τόσο πολύ τις έχουν ανάγκη.