Και οι δύο συμφωνίες συνιστούν επιτυχίες της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, ανάλογες του τουρκολιβυκού μνημονίου, που ουσιαστικά λόγω ελληνικής ατολμίας και φοβικών συνδρόμων εξουδετέρωσε τις ελληνικές διεκδικήσεις στον θαλάσσιο χώρο της ανατολικής Μεσογείου.
Η τουρκοϊσπανική συμμαχία και η προσέγγιση με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν είναι αποτέλεσμα μόνο οικονομικών συμφερόντων ή διαλεκτικών αντιθέσεων της πολιτικής δομής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εξοπλίζει την Τουρκία για να απειλεί την εδαφική της κυριαρχία, ή, ακόμα, αποτέλεσμα της αλλαγής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή, αλλά σε μεγάλο ποσοστό οφείλεται και στην τουρκική πολιτιστική εισβολή μέσω των τουρκικών τηλεοπτικών σειρών σε τέσσερις μεγάλες περιοχές του πλανήτη, στη Λατινική Αμερική και την Ισπανία, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και την Κεντρική Ασία.
«Λόγω της προβολής των τουρκικών τηλεοπτικών σειρών, η εικόνα και τα στερεότυπα του “βάρβαρου Τούρκου” που κυριαρχούσαν στον ισπανόφωνο και τον αραβόφωνο κόσμο έχουν σήμερα εξαφανιστεί, ενώ τα αμερικανικά (ή τα αρχαιοελληνικά) ονόματα που παραδοσιακά οι Λατινοαμερικανοί και οι ισπανόφωνοι συνήθιζαν να δίνουν στα παιδιά τους έχουν αντικατασταθεί από τα ονόματα Σελίμ και Μουσταφά» δήλωσε ο Ισπανός Jose Antonio Anton, γενικός διευθυντής της εταιρίας Atresmedia group, που εισάγει τις τουρκικές τηλεοπτικές σειρές στην Ισπανία.
«Με την προβολή των τουρκικών σειρών η κοινωνία αντιλήφθηκε ότι οι δύο χώρες έχουν πολλά κοινά σημεία σε σχέση με αυτά που θεωρούσαν ότι έχουν στο παρελθόν. Η προβολή των τουρκικών σειρών στην Ισπανία έχει εξαφανίσει τα στερεότυπα και συνεπώς αναμένεται να ανοίξει μη αναμενόμενες οικονομικές και πολιτιστικές ευκαιρίες μεταξύ των δύο χωρών» πρόσθεσε ο Ισπανός μάνατζερ.
Το ίδιο αποτέλεσμα έχουν οι προβολές των τουρκικών σειρών και στον λατινοαμερικανικό πληθυσμό, επειδή σταδιακά έχουν αρχίσει να εκτοπίζουν τις μεξικανικές σειρές, με τις οποίες έχουν την ίδια δομή και πολυπλοκότητα, καθώς και δαιδαλώδεις ιστορίες για να κρατούν το ενδιαφέρον του κοινού, και κυρίως επειδή χορηγούνται με χαμηλότερο κόστος των μεξικάνικων σειρών ή, ακόμα, επειδή προβάλλονται δωρεάν.
Μια Ισπανίδα συνταξιούχος, η Dolores Valverde, δήλωσε ότι «πριν τις τουρκικές σειρές θεωρούσα ότι η Τουρκία ήταν μία φτωχή χώρα με βρόμικους δρόμους. Αντιθέτως, μετά την προβολή των τουρκικών σειρών διαπίστωσα ότι η Τουρκία είναι μια πανέμορφη χώρα και σήμερα έχω μετατραπεί σε φανατικό φίλο των Τούρκων».
Το τουρκοϊσπανικό εμπορικό επιμελητήριο στη Μαδρίτη, στο οποίο συμμετέχει και το ισπανικό ναυπηγείο που παρέχει την τεχνογνωσία της ναυπήγησης των ελικοπτεροφόρων και του αεροπλανοφόρου στην Τουρκία, προβάλλει το γεγονός ότι η Ladino, η παλιά διάλεκτος των Εβραίων της Ισπανίας, ομιλείται ακόμα στην Τουρκία, ή επισημαίνει το γεγονός ότι οι δύο χώρες συνδέονται με πληθώρα κοινών πολιτιστικών σημείων μέσω της ανδαλουσιανής αραβικής παράδοσης, σε αντίθεση με την έως σήμερα επικρατούσα άποψη. Η ίδια τακτική, της προβολής της τουρκικής «χαμηλής ισχύος» μέσω των τουρκικών τηλεοπτικών σειρών, ακολουθήθηκε και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Το σενάριο της πλέον δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς «Teskilat» («Οργάνωση»), η οποία χρηματοδοτείται και παράγεται από τη ΜΙΤ, άλλαξε την επομένη των αμερικανικών εκλογών, προσαρμοζόμενο στη νέα αμερικανική και τουρκική εξωτερική πολιτική. Πριν από τις αμερικανικές εκλογές τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αποτελούσαν τους «κακούς» που σε συνεργασία με δυτικές δυνάμεις προσπαθούσαν να εμποδίσουν την Τουρκία να εξορύξει υδρογονάνθρακες στην ανατολική Μεσόγειο. Αμέσως μετά τα μέσα Σεπτεμβρίου, περίοδο κατά την οποία άρχισε να σχηματοποιείται η τουρκική επαναπροσέγγιση με τις χώρες του Κόλπου, ο «κακός» Τούρκος Zaid Fedi που πρωταγωνιστούσε στην τηλεοπτική σειρά σκοτώνεται, ενώ η παρουσίαση των αραβικών καθεστώτων αιφνιδίως μετατρέπεται από αρνητική σε θετική.
Στο ίδιο μήκος κύματος με την περίπτωση της Ισπανίας και των Εμιράτων, τα ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα της ελληνικής ελίτ στην Τουρκία έχουν επιβάλει τη συστηματική προβολή της τουρκικής «χαμηλής ισχύος» μέσω των τηλεοπτικών σειρών της ΜΙΤ. Το χαμηλό κόστος και η διάθεση των τουρκικών σειρών στην Ελλάδα αντισταθμίζονται με την απαίτηση για μη μεταγλώττιση και τη χρήση ελληνικών υποτίτλων.
Κατ’ αναλογία με την Ισπανία, τη Λατινική Αμερική και τα Εμιράτα, δεν θα ήταν υπερβολή να επισημανθεί ότι στην Ελλάδα η συστηματική προβολή της τουρκικής «χαμηλής ισχύος» μέσω των τηλεοπτικών σειρών είναι μερικώς υπεύθυνη για την άμβλυνση της αίσθησης του κινδύνου εξ Ανατολών, με αποτέλεσμα τον μονομερή ελληνικό αφοπλισμό, που άρχισε να παρουσιάζεται μετά την προβολή των τουρκικών τηλεοπτικών σειρών στην Ελλάδα.
*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών