 |
| RΕUΤΕRS/Lοren ΕΙΙiοtt |
Stephen Karganovic - strategic-culture.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Κανένα λογοπαίγνιο, πραγματικά. Σε ένα επίπεδο, ο Σέρβος τενίστας Novak Djoković ασφαλώς εμποδίστηκε άθελά του να παίξει τένις στο Australian Open. Αλλά σε ένα άλλο, βαθύτερο και αρχετυπικό επίπεδο, ήταν αυτός ως κυρίαρχο άτομο που αρνήθηκε να «παίξει μπάλα» με αυτούς που κινούν και κατευθύνουν αυτόν τον κόσμο. Η άγρια μεταχείριση που έτυχε ήταν τιμωρία για την επιλογή που έκανε επίτηδες.
Πέρα από τα τεχνικά ζητήματα της αυστραλιανής έκδοσης βίζας που εξετάστηκαν διεξοδικά στο δικαστήριο και τελικά εκδικάστηκαν εις βάρος του Τζόκοβιτς, το βασικό ηθικό ζήτημα δεν έχει να κάνει με τη γραφειοκρατική χαρτοδουλειά αλλά ένα ζήτημα πολύ μεγαλύτερης σημασίας. Είναι η υποδειγματική περιφρόνηση ενός ατόμου απέναντι σε ένα καταπιεστικό σύστημα που διεκδικεί παράνομα απεριόριστη παγκόσμια εμβέλεια. Σε αυτό το πλαίσιο έχει ξεσπάσει η υπόθεση Τζόκοβιτς και η συμπεριφορά του έχει νόημα.
Το μόνο που απαιτούνταν από τον Τζόκοβιτς για να μπορέσει να παίξει τένις χωρίς εμπόδια στην Κυριαρχία της Αυστραλίας ήταν να θυσιάσει τις αρχές του, την ιδιωτική του ζωή και την ελευθερία επιλογής σε ένα πολύ οικείο θέμα και να παραμερίσει ευκαιριακά τις πεποιθήσεις του. Ως αρχετυπικός Σέρβος (αν και από αυτή την άποψη δεν είναι αληθινός εκπρόσωπος της κρίσιμης μάζας των σύγχρονων Σέρβων συμπατριωτών του) ο Τζόκοβιτς, αντίθετα, απλώς ανασήκωσε τους ώμους του και είπε ένα ιστορικό «Όχι» που κυριολεκτικά ακούστηκε σε όλο τον κόσμο. Αλλά όπως γνωρίζουμε από τον Έντμουντ Μπερκ, ένα έθνος είναι η συγχώνευση των προηγούμενων, των παρόντων και των μελλοντικών γενεών. Ένα έθνος είναι μια οντότητα μεγαλύτερη και πιο περιεκτική από οποιαδήποτε σύγχρονη γενιά, ανεξάρτητα από το πόσο ηρωική ή άσπονδη μπορεί να είναι.
Μόνο σε αυτό το μεγαλύτερο, διαγενεακό πλαίσιο, τη διέλευση του χρόνου, του χώρου και των διαδοχικών ιστορικών εποχών, μπορεί να γίνει σωστά κατανοητή η συμπεριφορά του Νόβακ Τζόκοβιτς απέναντι στην αυστραλιανή κακεντρέχεια. Η ουσία της αντίδρασής του ήταν μια άρνηση να λυγίσει. Αν και αυτό που για εκείνον πρέπει να ήταν το πιο ουσιώδες από το εμφανές –η πιθανότητα να κερδίσει άλλο ένα Grand Slam και έτσι να φτάσει στο απόλυτο αποκορύφωμα της δόξας του τένις– δεν παραιτήθηκε του δικαιώματός του. Του έθεσαν μόνη προϋπόθεση να συμμορφωθεί δημόσια και να αποδεχτεί το τρύπημα που εύλογα δεν εμπιστεύεται. Ο Τζόκοβιτς στάθηκε ήρεμα. Ναι, έχει ασχοληθεί με κάθε είδους αμήχανα πράγματα και οι Σέρβοι εκκλησιαστικοί, ο αρχιμανδρίτης Νικοδίμ Μπογκοσάβλιεβιτς και ο επίσκοπος Μαξίμ, έχουν επισημάνει σωστά ότι ο Τζόκοβιτς δεν υπήρξε υποδειγματικό πρότυπο για τους ορθόδοξους πιστούς παρά τον άφθονο σεβασμό και την υποστήριξή του προς την Εκκλησία. Αλλά όταν ήρθε η στιγμή, και η Αυστραλία του στέρησε επιπόλαια την ευκαιρία να παίξει το άθλημά του στην επικράτειά της και τον έδιωξε κάτω από συνθήκες που ανόητα υπέθεσε ότι θα τον ταπείνωνε, αντί να του δώσει ένα συντριπτικό χτύπημα, η αηδία μόλις ξύπνησε τον αρχέγονο Σέρβο μέσα του. Αντί να αποσυρθεί σε μια εμπιστευτική τοποθεσία για να βουρκώσει, ο Τζόκοβιτς ευτύχησε να πετάξει στο Βελιγράδι, να συναναστραφεί με τον λαό του και το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να παρευρεθεί στη λειτουργία στην ιστορική εκκλησία Ružica, μετά από την οποία πέταξε στη γενέτειρά του Μαυροβούνιο για να προσευχηθεί στο περίφημο μοναστήρι του Ostrog.
Το έπος του Τζόκοβιτς δεν έχει απήχηση μόνο στο σερβικό κοινό, όπως θα έπρεπε να ήταν αναμενόμενο. άγγιξε επίσης πολλά νεύρα, τόσο προκλητικά όσο και δουλοπρεπή, σε όλο τον κόσμο. Η υποστήριξη για τον Σέρβο τενίστα ξεχειλίζει από όλες τις κατευθύνσεις , όπως και η εξίσου παθιασμένη περιφρόνηση και ακόμη και το μίσος εναντίον από παθιασμένους οπαδούς του ιού, καταδεικνύοντας για άλλη μια φορά την ορθότητα της παλιάς παροιμίας ότι η μιζέρια αγαπά την παρέα.
Αλλά αν οι Σέρβοι είναι αυτό που ήλπιζαν, οι οπαδοί της εξαθλίωσης του Covid έχουν μείνει πολύ απογοητευμένοι . Έχοντας κατά νου τους Σέρβους, ο Ισραήλ Σαμίρ αναφώνησε τον Ιούλιο του 2020 ότι «η αδυσώπητη πρόοδος του τρόμου του κορωνοϊού έχει καταρριφθεί… από απείθαρχους Σέρβους. Μετά από δύο ημέρες οδομαχιών με δεκάδες αστυνομικούς που νοσηλεύονται, οι εύρωστοι διαδηλωτές κέρδισαν. οι αρχές παραδόθηκαν και εγκατέλειψαν τα σχέδιά τους να κλειδώσουν το Βελιγράδι». Αυτή η παράδοση δεν έχει ακόμη αντιστραφεί.
Όπως σίγουρα πρέπει να γνωρίζει ο Σαμίρ, αυτές οι πράξεις περιφρόνησης, που ξεπηδούν όταν δεν τις περιμένει κανείς και είναι πιο ενοχλητικές, με το «Όχι» του Djoković στην Αυστραλία να είναι απλώς το τελευταίο παράδειγμα κι εγγενές χαρακτηριστικό της σερβικής κουλτούρας και νοοτροπίας. Θα μπορούσαν να αναφερθούν αμέτρητα παραδείγματα, αλλά μόνο τρία αρκούν. Τον Μάρτιο του 1941, όταν μια δειλή κυβέρνηση υπέγραψε τη συμμαχία του Άξονα, οι Σέρβοι ξεχύθηκαν στους δρόμους εκφράζοντας μια κατηγορηματική μαζική προτίμηση του «να είσαι στον τάφο παρά σκλάβος». Την επόμενη μέρα, ο στρατός οργάνωσε ένα πραξικόπημα που οδήγησε σε μια αντιπαράθεση με τη ναζιστική Γερμανία που κυριολεκτικά στοίχισε εκατοντάδες χιλιάδες ζωές Σέρβων. Ενώ η αναταραχή κατά του Άξονα στον απόηχο του πραξικοπήματος ήταν ακόμη σε εξέλιξη και πριν από τη ναζιστική εισβολή στις 6 Απριλίου 1941, ένας μοναχικός, συνταξιούχος δημοτικός υπάλληλος από το Παράτσιν με το όνομα Svetolik Dragačevac, έστειλε μια καυστική επιστολή στο Βερολίνο, απευθυνόμενη στον Αδόλφο Χίτλερ προσωπικά, για να καταγγείλει την αιματηρή τυραννία του.
Η γερμανική μετάφραση της επιστολής, από αρχεία των Ναζί, έχει ως εξής:
Οι σχολαστικοί Γερμανοί αρχειοθέτησαν την προσβλητική επιστολή και δεν ξέχασαν τον Dragačevac αφού κατέλαβαν τη Γιουγκοσλαβία. Αμέσως μετά κυνηγήθηκε και στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν, όπου χάθηκε το 1942.
Το ίδιο πνεύμα ανυπακοής φούντωσε ξανά το 1999, την εποχή της επίθεσης του ΝΑΤΟ.
Στο σημερινό σε μεγάλο βαθμό συμβατό κόσμο, ο Novak Djoković ξεχωρίζει ως ανωμαλία. Αλλά στο σπίτι του, στη Σερβία, είναι ένα εύκολα αναγνωρίσιμο σύμβολο της ιστορικής ψυχής του έθνους του, αν και θα ήθελε κανείς πολλοί περισσότεροι Σέρβοι σήμερα να μιμηθούν ενεργά το παράδειγμά του και όχι απλώς να το επευφημούν.
Κανένα λογοπαίγνιο, πραγματικά. Σε ένα επίπεδο, ο Σέρβος τενίστας Novak Djoković ασφαλώς εμποδίστηκε άθελά του να παίξει τένις στο Australian Open. Αλλά σε ένα άλλο, βαθύτερο και αρχετυπικό επίπεδο, ήταν αυτός ως κυρίαρχο άτομο που αρνήθηκε να «παίξει μπάλα» με αυτούς που κινούν και κατευθύνουν αυτόν τον κόσμο. Η άγρια μεταχείριση που έτυχε ήταν τιμωρία για την επιλογή που έκανε επίτηδες.
Πέρα από τα τεχνικά ζητήματα της αυστραλιανής έκδοσης βίζας που εξετάστηκαν διεξοδικά στο δικαστήριο και τελικά εκδικάστηκαν εις βάρος του Τζόκοβιτς, το βασικό ηθικό ζήτημα δεν έχει να κάνει με τη γραφειοκρατική χαρτοδουλειά αλλά ένα ζήτημα πολύ μεγαλύτερης σημασίας. Είναι η υποδειγματική περιφρόνηση ενός ατόμου απέναντι σε ένα καταπιεστικό σύστημα που διεκδικεί παράνομα απεριόριστη παγκόσμια εμβέλεια. Σε αυτό το πλαίσιο έχει ξεσπάσει η υπόθεση Τζόκοβιτς και η συμπεριφορά του έχει νόημα.
Το μόνο που απαιτούνταν από τον Τζόκοβιτς για να μπορέσει να παίξει τένις χωρίς εμπόδια στην Κυριαρχία της Αυστραλίας ήταν να θυσιάσει τις αρχές του, την ιδιωτική του ζωή και την ελευθερία επιλογής σε ένα πολύ οικείο θέμα και να παραμερίσει ευκαιριακά τις πεποιθήσεις του. Ως αρχετυπικός Σέρβος (αν και από αυτή την άποψη δεν είναι αληθινός εκπρόσωπος της κρίσιμης μάζας των σύγχρονων Σέρβων συμπατριωτών του) ο Τζόκοβιτς, αντίθετα, απλώς ανασήκωσε τους ώμους του και είπε ένα ιστορικό «Όχι» που κυριολεκτικά ακούστηκε σε όλο τον κόσμο. Αλλά όπως γνωρίζουμε από τον Έντμουντ Μπερκ, ένα έθνος είναι η συγχώνευση των προηγούμενων, των παρόντων και των μελλοντικών γενεών. Ένα έθνος είναι μια οντότητα μεγαλύτερη και πιο περιεκτική από οποιαδήποτε σύγχρονη γενιά, ανεξάρτητα από το πόσο ηρωική ή άσπονδη μπορεί να είναι.
Μόνο σε αυτό το μεγαλύτερο, διαγενεακό πλαίσιο, τη διέλευση του χρόνου, του χώρου και των διαδοχικών ιστορικών εποχών, μπορεί να γίνει σωστά κατανοητή η συμπεριφορά του Νόβακ Τζόκοβιτς απέναντι στην αυστραλιανή κακεντρέχεια. Η ουσία της αντίδρασής του ήταν μια άρνηση να λυγίσει. Αν και αυτό που για εκείνον πρέπει να ήταν το πιο ουσιώδες από το εμφανές –η πιθανότητα να κερδίσει άλλο ένα Grand Slam και έτσι να φτάσει στο απόλυτο αποκορύφωμα της δόξας του τένις– δεν παραιτήθηκε του δικαιώματός του. Του έθεσαν μόνη προϋπόθεση να συμμορφωθεί δημόσια και να αποδεχτεί το τρύπημα που εύλογα δεν εμπιστεύεται. Ο Τζόκοβιτς στάθηκε ήρεμα. Ναι, έχει ασχοληθεί με κάθε είδους αμήχανα πράγματα και οι Σέρβοι εκκλησιαστικοί, ο αρχιμανδρίτης Νικοδίμ Μπογκοσάβλιεβιτς και ο επίσκοπος Μαξίμ, έχουν επισημάνει σωστά ότι ο Τζόκοβιτς δεν υπήρξε υποδειγματικό πρότυπο για τους ορθόδοξους πιστούς παρά τον άφθονο σεβασμό και την υποστήριξή του προς την Εκκλησία. Αλλά όταν ήρθε η στιγμή, και η Αυστραλία του στέρησε επιπόλαια την ευκαιρία να παίξει το άθλημά του στην επικράτειά της και τον έδιωξε κάτω από συνθήκες που ανόητα υπέθεσε ότι θα τον ταπείνωνε, αντί να του δώσει ένα συντριπτικό χτύπημα, η αηδία μόλις ξύπνησε τον αρχέγονο Σέρβο μέσα του. Αντί να αποσυρθεί σε μια εμπιστευτική τοποθεσία για να βουρκώσει, ο Τζόκοβιτς ευτύχησε να πετάξει στο Βελιγράδι, να συναναστραφεί με τον λαό του και το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να παρευρεθεί στη λειτουργία στην ιστορική εκκλησία Ružica, μετά από την οποία πέταξε στη γενέτειρά του Μαυροβούνιο για να προσευχηθεί στο περίφημο μοναστήρι του Ostrog.
Το έπος του Τζόκοβιτς δεν έχει απήχηση μόνο στο σερβικό κοινό, όπως θα έπρεπε να ήταν αναμενόμενο. άγγιξε επίσης πολλά νεύρα, τόσο προκλητικά όσο και δουλοπρεπή, σε όλο τον κόσμο. Η υποστήριξη για τον Σέρβο τενίστα ξεχειλίζει από όλες τις κατευθύνσεις , όπως και η εξίσου παθιασμένη περιφρόνηση και ακόμη και το μίσος εναντίον από παθιασμένους οπαδούς του ιού, καταδεικνύοντας για άλλη μια φορά την ορθότητα της παλιάς παροιμίας ότι η μιζέρια αγαπά την παρέα.
Αλλά αν οι Σέρβοι είναι αυτό που ήλπιζαν, οι οπαδοί της εξαθλίωσης του Covid έχουν μείνει πολύ απογοητευμένοι . Έχοντας κατά νου τους Σέρβους, ο Ισραήλ Σαμίρ αναφώνησε τον Ιούλιο του 2020 ότι «η αδυσώπητη πρόοδος του τρόμου του κορωνοϊού έχει καταρριφθεί… από απείθαρχους Σέρβους. Μετά από δύο ημέρες οδομαχιών με δεκάδες αστυνομικούς που νοσηλεύονται, οι εύρωστοι διαδηλωτές κέρδισαν. οι αρχές παραδόθηκαν και εγκατέλειψαν τα σχέδιά τους να κλειδώσουν το Βελιγράδι». Αυτή η παράδοση δεν έχει ακόμη αντιστραφεί.
Όπως σίγουρα πρέπει να γνωρίζει ο Σαμίρ, αυτές οι πράξεις περιφρόνησης, που ξεπηδούν όταν δεν τις περιμένει κανείς και είναι πιο ενοχλητικές, με το «Όχι» του Djoković στην Αυστραλία να είναι απλώς το τελευταίο παράδειγμα κι εγγενές χαρακτηριστικό της σερβικής κουλτούρας και νοοτροπίας. Θα μπορούσαν να αναφερθούν αμέτρητα παραδείγματα, αλλά μόνο τρία αρκούν. Τον Μάρτιο του 1941, όταν μια δειλή κυβέρνηση υπέγραψε τη συμμαχία του Άξονα, οι Σέρβοι ξεχύθηκαν στους δρόμους εκφράζοντας μια κατηγορηματική μαζική προτίμηση του «να είσαι στον τάφο παρά σκλάβος». Την επόμενη μέρα, ο στρατός οργάνωσε ένα πραξικόπημα που οδήγησε σε μια αντιπαράθεση με τη ναζιστική Γερμανία που κυριολεκτικά στοίχισε εκατοντάδες χιλιάδες ζωές Σέρβων. Ενώ η αναταραχή κατά του Άξονα στον απόηχο του πραξικοπήματος ήταν ακόμη σε εξέλιξη και πριν από τη ναζιστική εισβολή στις 6 Απριλίου 1941, ένας μοναχικός, συνταξιούχος δημοτικός υπάλληλος από το Παράτσιν με το όνομα Svetolik Dragačevac, έστειλε μια καυστική επιστολή στο Βερολίνο, απευθυνόμενη στον Αδόλφο Χίτλερ προσωπικά, για να καταγγείλει την αιματηρή τυραννία του.
Η γερμανική μετάφραση της επιστολής, από αρχεία των Ναζί, έχει ως εξής:
Οι σχολαστικοί Γερμανοί αρχειοθέτησαν την προσβλητική επιστολή και δεν ξέχασαν τον Dragačevac αφού κατέλαβαν τη Γιουγκοσλαβία. Αμέσως μετά κυνηγήθηκε και στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν, όπου χάθηκε το 1942.
Το ίδιο πνεύμα ανυπακοής φούντωσε ξανά το 1999, την εποχή της επίθεσης του ΝΑΤΟ.
Στο σημερινό σε μεγάλο βαθμό συμβατό κόσμο, ο Novak Djoković ξεχωρίζει ως ανωμαλία. Αλλά στο σπίτι του, στη Σερβία, είναι ένα εύκολα αναγνωρίσιμο σύμβολο της ιστορικής ψυχής του έθνους του, αν και θα ήθελε κανείς πολλοί περισσότεροι Σέρβοι σήμερα να μιμηθούν ενεργά το παράδειγμά του και όχι απλώς να το επευφημούν.