 |
| mariemoreira / pixabay |
Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο
Κρήτης, Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, πρώην
Ευρωβουλευτής
Κατ΄ αρχάς υπάρχουν αρκετές ομοιότητες μεταξύ των δύο χωρών καθώς Ελλάδα και Πορτογαλία έχουν περίπου τον ίδιο πληθυσμό, 10.682.547 η Ελλάδα έναντι 10.298.252 της Πορτογαλίας, Οι δύο χώρες ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Νότο και έχουν νοιώσει τη μέγγενη των μνημονίων. Η Ελλάδα μπήκε στα μνημόνια το 2010 και η Πορτογαλία το 2011 για να βγει όμως από τα μνημόνια σε μια τριετία (www.kathimerini.gr 7/8/2018) πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με την Ελλάδα. Η Πορτογαλία παρουσιάζει καλύτερες οικονομικές επιδόσεις με βάση στοιχεία του 2020, καθώς το ΑΕΠ της ήταν 228 δις δολάρια έναντι 189 δις δολάρια της Ελλάδας, το δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας ήταν 308,9 δις δολάρια ήτοι ποσοστό 135,2 % του ΑΕΠ, την ώρα που το ελληνικό δημόσιο χρέος έφτασε στο 206,3% του ΑΕΠ σκαρφαλώνοντας στα 389,5 δις δολάρια (https://countryeconomy.com). Επιπλέον τον Δεκέμβριο 2021 η ανεργία στην Πορτογαλία ήταν 5,9% ενώ στην Ελλάδα 12,7% . (ec.europa.eu/eurostat).
Και οι δύο χώρες ανήκουν στο ΝΑΤΟ, ενώ Αθήνα και Λισαβώνα βγήκαν από τις δικτατορίες το 1974. Η Ελλάδα έγινε μέλος της τότε ΕΟΚ το 1981 και η Πορτογαλία το 1986. Και στις δύο χώρες τα σοσιαλιστικά κόμματα ήταν εξαιρετικά ισχυρά με ηγετικές φυσιογνωμίες τον Μάριο Σουάρες και τον Ανδρέα Παπανδρέου που έφεραν τα κόμματά τους στην εξουσία το 1976 και το 1981 αντίστοιχα.
Πάντως η Πορτογαλία έχει αξιοποιήσει καλύτερα την συμμετοχή της στην ΕΕ καθώς το ΑΕΠ της αντιστοιχεί στο 76% του μέσου ΑΕΠ της ΕΕ, ενώ η αντίστοιχη επίδοση της Ελλάδας είναι μόλις στο 62%.
Τα αποτελέσματα των Πορτογαλικών βουλευτικών εκλογών της 30ης Ιανουαρίου 2022, κατέδειξαν για άλλη μια φορά την ανικανότητα των περίφημων εταιρειών δημοσκοπήσεων να προβλέψουν την έκβαση καθώς αρκετές από αυτές έδιναν περίπου ισοψηφία του Σοσιαλιστικού Κόμματος με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της αντιπολίτευσης και προεξοφλούσαν ότι σε καμία περίπτωση δεν θα έβγαινε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Έπεσαν όμως έξω όπως έχει συμβεί επανειλημμένα στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι οι περίφημες δημοσκοπήσεις αποτελούν κατ΄ εξοχήν εργαλείο διαμόρφωσης της κοινής γνώμης παρά αποτύπωσής της.
Το δεύτερο σημείο που εξαφανίστηκε κυριολεκτικά από την ελληνική αρθρογραφία για τις Πορτογαλικές εκλογές είναι το γεγονός ότι εκεί η απλή αναλογική λειτουργεί πραγματικά και φυσικά δεν υπάρχει το καλπονοθευτικό όριο εισόδου στη Βουλή που εδώ στην Ελλάδα είναι 3%. Έτσι 4 κόμματα που πήραν κάτω από 1,5% εξασφάλισαν έδρες ανάλογα με την εκλογική τους δύναμη στις διάφορες εκλογικές περιφέρειες, όπως είναι η συνεργασία δεξιών PDS-CDS με ποσοστό 0,94% που πήρε 3 έδρες, το φιλοζωϊκό PAN με 1,53% που πήρε 1 έδρα, το αριστερό LIVRE με 1,28% που πήρε 1 έδρα και το PPD/PSD που με 0,53% πήρε 2 έδρες (www.legislativas2022.mai.gov.pt). Με τον τρόπο αυτόν επιβραβεύονται οι μικρές πολιτικές δυνάμεις που όμως διαθέτουν σε συγκεκριμένες εκλογικές περιφέρειες σημαντική τοπική δύναμη, γεγονός ανήκουστο βέβαια για το ελληνικό εκλογικό σύστημα .
Αίσθηση προκάλεσε η εκλογική απογείωση τόσο της άκρας δεξιάς που με το Chega παίρνει 12 έδρες όσο και της φιλελεύθερης πρωτοβουλίας (IL) που καταλαμβάνει 8 έδρες. Από την άλλη πλευρά το Μπλόκο της Αριστεράς και το Πορτογαλικό ΚΚ-Πράσινοι που άλλωστε προκάλεσαν τις πρόωρες εκλογές αποσύροντας τη στήριξή τους από την κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα είδαν τη δύναμή τους να μειώνεται κερδίζοντας 5 και 6 έδρες αντίστοιχα χάνοντας το μεν Μπλόκο 14 έδρες και το ΠΚΚ 6 έδρες. Τέλος το δεξιό PSD παράμεινε αξιωματική αντιπολίτευση με 71 έδρες.
Για όσους από εμάς παρακολουθήσαμε τη ροή των αποτελεσμάτων των Πορτογαλικών εκλογών από τα δορυφορικά κανάλια της Πορτογαλίας (RTP) και της Ισπανίας (RTVE) ξενυχτώντας μέχρι να πέσει η αυλαία με την ομιλία του νικητή Αντόνιο Κόστα γύρω στις 2.30 ώρα Ελλάδος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν οι ομιλίες των αρχηγών των κομμάτων που παρήλασαν από τους δέκτες προσπαθώντας να εμψυχώσουν στους οπαδούς τους μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, με κορυφαία αυτή του Πρωθυπουργού και αρχηγού του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος που είχε κατακτήσει την απόλυτη πλειοψηφία με 117 έδρες στο Πορτογαλικό κοινοβούλιο των 230 συνολικά εδρών (https://expresso.pt 31/1/2022). Μεγάλος νικητής λοιπόν των εκλογών με ποσοστό 41,68% ο Αντόνιο Κόστα ο επονομαζόμενος και «Γκάντι της Λισαβώνας» τόσο λόγω του τρόπου ζωής του (https://www-rtp-pt 6/10/2014) όσο και γιατί ο παππούς του είχε γεννηθεί στην πρώην πορτογαλική αποικία της Goa που από το 1961 ανήκει στην Ινδία (www.wionews.com 31/1/2022). Πρώην Δήμαρχος της Λισαβώνας και γνωστός οπαδός της Μπενφίκα (www.france24.com 30/1/2022) ο Αντόνιο Κόστα εντάχθηκε τo 1975 σε ηλικία 14 ετών στη νεολαία του Σοσιαλιστικού Κόμματος για να γίνει τελικά ηγέτης του Κόμματος το 2014 και Πρωθυπουργός το 2015. Θητεία την οποία σχεδιάζει να συνεχίσει για μια νέα τετραετία.
Στα θετικά του πιστώνεται το γεγονός ότι διαχειρίστηκε με ιδιαίτερη επιτυχία την πανδημία με 9.206.227 πλήρως εμβολιασμένους μέχρι 2/2/2022 έναντι 7.317.910 στην Ελλάδα, δαπανώντας σημαντικά ποσά για τη στήριξη του συστήματος υγείας και παίρνοντας μέσω του προγράμματος Sure φτηνό δανεισμό 5,934 δις ευρώ έναντι 5,265 δις ευρώ της Ελλάδας (https://ec.europa.eu). Εντυπωσίασε τους πάντες καθώς αρκετά έγκαιρα τροποποίησε το Πορτογαλικό ΕΣΠΑ λόγω πανδημίας και lock down μοιράζοντας δωρεάν 100.000 ηλεκτρονικούς υπολογιστές στους μαθητές τον Οκτώβριο του 2020. Τέλος κατέθεσε πρώτος το Πορτογαλικό Σχέδιο για χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης προβλέποντας πολλές κοινωνικές δράσεις, όπως η «κοινωνική στέγαση» με την κατασκευή χιλιάδων νέων κατοικιών.
Και το κερασάκι στην τούρτα ήταν η ανακοίνωσή του πριν τις εκλογές ότι αυξάνεται ο κατώτατος μισθός κατά 6% ή 47 ευρώ μηνιαίως με τον οποίο θα αμείβονται πλέον τουλάχιστον 900.000 πορτογάλοι εργαζόμενοι (www.rfi.fr 27/1/2022).