Του Στέλιου Φενέκου
υποναυάρχου ε.α. - προέδρου Κοινωνίας Αξιών
Η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης που βγήκε από την Διαδικασία της Γενεύης το 2020, είχε αναλάβει με την ευθύνη και υποχρέωση να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές μέχρι το Δεκέμβριο του 2021. Έκτοτε άρχισαν οι αναβολές και οι ακυρώσεις.
Οι εκτιμήσεις μου όπως τις είχα δημοσιεύσει (freepen.gr/2022/01/blog-post_25.html) ήταν ότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να πάνε σε εκλογές μέσα στο 2021, αφού τα αντικρουόμενα συμφέροντα και οι προσωπικοί ανταγωνισμοί δεν ευνοούσαν μία τέτοια εξέλιξη, πόσο μάλλον όταν και οι προηγούμενες συμφωνίες, που είχαν υπογραφεί για προσφυγή σε εκλογές εντός συγκεκριμένου χρόνου, παραβιάσθηκαν κατά πολύ (για έτη) από τον πρώην πρόεδρο Σαράτζ.
Επίσης αναφερόμουν και στον υπονομευτικό ρόλο για τις εκλογές του ελεγχόμενου από φατρίες διοικητικού συστήματος στην Λιβύη, το οποίο εξυπηρετεί διαφορετικούς σκοπούς και υποψήφιους, γεγονός που κάνει εξαιρετικά δύσκολη την προσφυγή σε τίμιες εκλογές όπως έχει συμφωνηθεί.
Η θέση μου επίσης ευθύς εξ αρχής ήταν ότι το Τουρκο-Λυβικό μνημόνιο δεν ήταν δυνατό να ανατραπεί από τους Λίβυους, για δύο τουλάχιστον ακόμη χρόνια. Ακόμη και αν άλλαζε η κυβέρνηση και ήθελαν να το ακυρώσουν, πόσο μάλλον τώρα που οι εκλογές καθυστερούν. Συνεπώς παίρνει μεγαλύτερη παράταση η οιαδήποτε ελπίδα μας για ακύρωσή του, και με την προϋπόθεση ότι θα είναι μία φιλική προς εμάς κυβέρνηση.
Σήμερα το μόνο εκλεγμένο κοινοβούλιο της Λιβύης (εξελέγη το 2014) που εδρεύει στην Βεγγάζη, δήλωσε τη Δευτέρα ότι δεν θα διεξαχθούν εκλογές φέτος και ότι θα επέλεγε νέο προσωρινό πρωθυπουργό την Πέμπτη, δημιουργώντας πιθανώς μια νέα φατριακή σύγκρουση με την κυβέρνηση της Τρίπολης, για τον έλεγχο της χώρας.
Το κοινοβούλιο, μετά τις συνεχείς ακυρώσεις των εκλογών από την προσωρινή σημερινή κυβέρνηση που εδρεύει στην Τρίπολη, ανέλαβε την πρωτοβουλία και επεξεργάζεται έναν πολιτικό οδικό χάρτη για μια προγραμματισμένη εκλογική διαδικασία, παρά τις διαφωνίες και τις συγκρούσεις που υπάρχουν σχετικά με τους κανόνες της ψηφοφορίας και τη συνταγματική βάση της διαδικασίας. Μάλιστα την προηγούμενη εβδομάδα ψήφισε και ενέκρινε το σχέδιο.
Όμως η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU), η οποία εγκαταστάθηκε πριν από ένα χρόνο μέσω της ειρηνευτικής διαδικασίας της Γενεύης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ισχυρίζεται ότι η εντολή της εξακολουθεί να ισχύει και ότι δεν έχει καμία πρόθεση να παραιτηθεί.
Το σίγουρο είναι ότι οι κινήσεις αυτές πυροδοτούν την αντιπαλότητα μεταξύ των αντιμαχόμενων διοικητικών και κυβερνητικών οργάνων και η πολιτική και στρατιωτική ελίτ αναδιαμορφώνουν τις συμμαχίες τους για την εξουσία. Οι αντιπαλότητες αυτές και οι διαφωνίες σχετικά με την εγκυρότητα της κυβέρνησης γιατί καθυστερεί να πάει την χώρα σε εκλογές, καθώς και για το πώς και πότε θα γίνουν οι εκλογές απειλούν υπονομέυουν την εύθραυστη ειρήνη που επικρατεί στη Λιβύη μετά την συνδιάσκεψη της Γενέυης.
Σύμφωνα με τον οδικό χάρτη, οι πολιτικοί θεσμοί της Λιβύης θα τροποποιήσουν πρώτα τη συνταγματική διακήρυξη που έχει χρησιμεύσει ως de facto προσωρινό σύνταγμα της Λιβύης από την επανάσταση του 2011 και θα την προσφέρουν σε δημοψήφισμα.
Η σημερινή κυβέρνηση ζητάει νέα μεταβατική περίοδο 14 μηνων για τις εκλογές, ενώ ο ειδικός σύμβουλος του ΟΗΕ για τη Λιβύη, μαζί με τις δυτικές χώρες, από τον Δεκέμβριο του 21 παροτρύνουν τους πολιτικούς θεσμούς να ορίσουν σύντομα μια νέα ημερομηνία εκλογών, αντί να ορίσουν μια άλλη μακροχρόνια μεταβατική περίοδο.
Η συμφωνία εκεχειρίας του Οκτωβρίου 2020 απαιτούσε την αποχώρηση όλων των ξένων δυνάμεων από τη Λιβύη και οδήγησε σε συμφωνία για μια μεταβατική κυβέρνηση στην Γενεύη στις αρχές Φεβρουαρίου 2021.
Η Λιβύη είναι ακόμα γεμάτη από βίαιους μη κρατικούς παράγοντες – εκατοντάδες διαφορετικές ομάδες πολιτοφυλακής που επιδίδονται σε βία για να υπονομεύσουν τις μεταβατικές κυβερνήσεις και να δημιουργήσουν τα δικά τους φέουδα. Η πρωτεύουσα Τρίπολη βρίσκεται υπό τον έλεγχο μιας σειράς διαφορετικών ένοπλων ομάδων. Αυτές οι πολιτοφυλακές και οι βίαιες ομάδες συναγωνίζονται για την πολιτική εξουσία, ενώ παράλληλα εμπλέκονται σε μεγάλο βαθμό σε οργανωμένη εγκληματική δραστηριότητα.
Ορισμένες από αυτές τις πολιτοφυλακές, οι οποίες συμμετείχαν σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιβραβεύτηκαν ακόμη και από την προσωρινή κυβέρνηση (την οποία ηγείται επί του παρόντος ο Abdul Hamid Dbeibeh). Υπάρχει επίσης το θέμα των δυνάμεων του στρατηγού Khalifa Haftar, του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, ο οποίος μπορεί να έχει ακόμα περίπου 25.000 μαχητές. Αν και οι δυνάμεις υπέρ του Χάφταρ έχουν απωθηθεί από την Τρίπολη, μεγάλο μέρος της Ανατολής, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής πόλης της Σύρτης, εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους.
Εκτός από τις δυνάμεις του Χάφταρ υπάρχουν διάφορες φυλετικές πολιτοφυλακές, σαλαφιστικές πολιτοφυλακές, τζιχαντιστικές ομάδες (όπως το Ισλαμικό Κράτος) και έως και 20.000 ξένες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων μισθοφόρων.
Στην πραγματικότητα, η ξένη εμπλοκή στην Λιβύη δεν έχει τερματιστεί όπως είχε συμφωνηθεί και παραμένει μια τεράστια πρόκληση.
Και φυσικά τεράστια πρόκληση εξακολουθεί και παραμένει η επιρροή της Τουρκίας στην Λιβυκή κυβέρνηση και μαζί και το Τουρκολυβικό μνημόνιο.
Ο Κος Δένδιας αντιλαμβανόμενος όλα αυτά, πολύ σωστά έσπευσε να συμφωνήσει με τον ΟΗΕ για να βοηθήσουμε στην αποκατάσταση και επαναλειτουργία του λιμανιού της Βεγγάζης.
Και οπωσδήποτε εάν υπάρξει ζήτημα διάσπασης της Λιβύης σε διαφορετικές ζώνες επιρροής και ελέγχου (Κυρηναϊκή, Τριπολίτιδα και Φεζάν), τότε θα είναι θετικό για μας να έχουμε βελτιώσει τις σχέσεις μας με τις αρχές ελέγχου της Κυρηναϊκής, δεδομένου ότι στις ακτές της Κυρηναϊκής βασίζεται η λογική του ΤουρκοΛυβικού μνημονίου.